ابراهيم ٧
ترجمه
| ابراهيم ٦ | آیه ٧ | ابراهيم ٨ | ||||||||||||||
| ||||||||||||||||
معنی کلمات و عبارات
«تَأَذَّنَ»: مؤکّدانه اعلام کرد. روشن و آشکار خبر داد (نگا: اعراف / .
آیات مرتبط (تعداد ریشه‌های مشترک)
تفسیر
- آيات ۱۸ - ۶،سوره ابراهيم
- نقل و برسى اقوالمفسرين درباره جمله ((و اذتاذن ))
- معناى اين كلام موسى (ع ) كه فرمود: اگر سما و تمامىاهل زمين كافر شويد خدا غنى و حميد است
- حكايت تكذيب انبياء توسط اقوام پيشين
- اقوال مفسرين در معناى آيه ((الم ياءتكم نبؤ الذين ...))
- اقوال گوناگون مفسرين در معناى آيه ((فردوا ايديهم فى افواههم ))
- معناى ((فطر)) و ((فاطر)) و اثبات توحيد ربوبى خداوند در اين آيه
- توضيح برهانى كه توحيد الوهيت و ربوبيت خدا را اثبات مى كند
- توضيح برهانى كه از جمله : ((يدعوكم ليغفرلكم ...)) براى اثبات نبوت عامهاستفاده مى شود
- معناى ((من )) در جمله : ((ليغفر لكم من ذنوبكم )) و وجوهى كه درباره آن گفته شدهاست
- گفتار زمخشرى درباره تبعيض در جمله ((من ذنوبكم ))
- توضيحى درباره معجزه در بيان جمله : ((فاءتوا بسلطان مبين ))
- پاسخ انبياء به ايراد كفار
- معناى جمله : ((و ما لنا ان لا نتوكل على الله ... و على الله فليتوكل المتوكلون )) در گفتگوى انبياء (ع ) با مكذبان
- توضيح معناى ((عود)) در تهديد كفاره خطاب به پيامبران (ع ) و مؤ منان : ((اولتعودنفى ملتنا))
- پاسخ خداوند در مقابل تهديد كافران مكذب : ((لنهلكن الظالمين و لنسكننكم الارض ...))
- (روايتى درباره شكر نعمت و چند روايت ديگر درذيل آيات گذشته )
- رواياتى درباره معناى ((صديد))
نکات آیه
۱- پیامبر(ص) موظف به یادآورى اعلام الهى به مردم به اینکه: هر کس سپاسگزار باشد، قطعاً نعمتش فزونى مى یابد و هر کس کفران نماید، دچار عذاب شدید مى گردد. (و إذ تأذّن ربّکم لئن شکرتم لأزیدنّکم و لئن کفرتم إن عذابى لشدید) «و إذ تأذّن» عطف بر «إذ قال» است که در آن «اذکر» در تقدیر است و مخاطب پیامبراکرم(ص) مى باشد.
۲- موسى(ع) از قوم خود خواست تا به یاد فرمان و توصیه خداوند باشند که هر کس شکرگزارى نماید خداوند نعمتش را افزون مى کند و هر کس کفران نماید دچار عذاب شدید خواهد شد. (اذکروا نعمة الله علیکم ... و إذ تأذّن ربّکم لئن شکرتم لأزیدنّکم و لئن کفرتم إن عذابى لشدید) این برداشت مبتنى بر این نکته است که «إذ تأذّن» مقول قول موسى(ع) و عطف به «اذکروا نعمة الله» باشد.
۳- افزایش نعمت در صورت شکرگزارى و تهدید به عذاب در صورت کفران نعمت، مقتضاى ربوبیت الهى (و إذ تأذّن ربّکم لئن شکرتم لأزیدنّکم و لئن کفرتم إن عذابى لشدید)
۴- شکر نعمتهاى خداوند، داراى جایگاهى ویژه و امرى لازم (و إذ تأذّن ربّکم لئن شکرتم) اینکه خداوند، فرمان خاصى براى شکرگزارى صادر کرده است، حکایت از اهمیت و جایگاه ویژه آن مى کند.
۵- شکر نعمت رهایى از نظام ظالمانه، موجب فزونى و بقاى آن نعمت شده و کفران آن، مایه از دست رفتنش مى شود. (إذ أنجکم من ءال فرعون ... و إذ تأذّن ربّکم لئن شکرتم لأزیدنّکم و لئن کفرتم إن عذابى لشدید)
۶- عامل فزونى نعمت، خداوند است. (لئن شکرتم لأزیدنّکم)
۷- رهایى بنى اسرائیل از ظلم و ستم فرعونیان، نعمتى بزرگ براى آنان و شایسته شکرگزارى (إذ أنجکم من ءال فرعون ... و إذ تأذّن ربّکم لئن شکرتم لأزیدنّکم) عبارت «إذ تأذّن ربکم» ادامه کلام موسى(ع) است که نجات بنى اسرائیل از چنگال فرعونیان را به آنان یادآورى کرد. با این کلام، موسى(ع) به طور تلویحى به بنى اسرائیل متذکر شده که نجات آنان، نعمت خدادادى و مستلزم شکرگزارى است.
۸- نوید اعطاى پاداش براى عمل پسندیده و تهدید به کیفر براى اعمال ناپسند، از شیوه هاى تربیتى قرآن (لئن شکرتم لأزیدنّکم و لئن کفرتم إن عذابى لشدید)
۹- انسانها، خود در فزونى و یا کاستى نعمتها نقش اساسى دارند. (لئن شکرتم لأزیدنّکم و لئن کفرتم إن عذابى لشدید)
۱۰- عذاب خداوند، بسیار شدید است. (إن عذابى لشدید)
روایات و احادیث
۱۱- «قال أبوعبدالله(ع): أیّما عبد أنعم الله علیه بنعمة فعرفها بقلبه و حمدالله علیها بلسانه لم تنفد حتى یأمر الله له بالزیادة و هو قوله: «لئن شکرتم لأزیدنّکم»[۱] از امام صادق(ع) روایت شده است که فرمود: هر بنده اى که خدا به او نعمتى عطا کند، پس او با قلبش آن را بشناسد و خدا را با زبان بر آن نعمت حمد گوید، هنوز حمد او پایان نپذیرفته که خداوند امر مى کند تا آن نعمت براى او، زیاد شود و این سخن خداوند است لئن شکرتم لأزیدنّکم».
۱۲- «عن أبى عبدالله(ع) قال: فیما أوحى الله عزّوجلّ إلى موسى(ع) یا موسى اشکرنى حق شکرى فقال: یا ربّ و کیف أشکرک حق شکرک و لیس من شکر أشکرک به إلاّ و أنت أنعمت به علىّ؟ قال: یا موسى الآن شکرتنى حین علمت أن ذلک منّى;[۲] از امام صادق(ع) روایت شده است که فرمود: خداى - عزّوجلّ - به موسى (ع) وحى کرد که اى موسى! شکر مرا به جاى آر، آن گونه که حق شکر مرا ادا کنى. موسى(ع) گفت: چگونه شکر تو را بگویم که آن حق شکر تو باشد و هیچ شکرى نیست که با آن تو را شکر کنم، مگر آنکه آن شکر، خود باز نعمتى است که به من داده اى. خداوند فرمود: اکنون که دانستى که این (نعمت شکرگزارى)از من است شکر مرا به جا آوردى».
۱۳- «عن أبى عبدالله(ع) قال: شکر النعمة إجتناب المحارم و تمام الشکر قول الرجل الحمد لله رب العالمین;[۳] از امام صادق(ع) روایت شده است که فرمود: شکر نعمت پرهیز از محرمات است و شکر کامل، سخن کسى است که مى گوید: الحمد لله رب العالمین».
۱۴- «عن الصادق(ع): ... إن الکبائر ... کفران النعمة «و لئن کفرتم إن عذابى لشدید»...;[۴] از امام صادق(ع) روایت شده است که در بیان گناهان کبیره فرمود: ... همانا از گناهان کبیره ... کفران نعمت است [خداوند مى فرماید]: و لئن کفرتم إن عذابى لشدید...».
موضوعات مرتبط
- انذار: انذار از کیفر ۸
- انسان: نقش انسان ۹
- بشارت: بشارت پاداش ۸
- بنی اسرائیل: توصیه به بنی اسرائیل ۲; نجات بنی اسرائیل ۷; نعمتهاى بنی اسرائیل ۷
- تربیت: روش تربیت ۸
- حکومت: حکومت ظالمانه ۵
- حمد: آثار حمد خدا ۱۱
- خدا: آثار ربوبیت خدا ۳; نقش خدا ۶; ویژگیهاى عذابهاى خدا ۱۰
- ذکر: ذکر توصیه هاى خدا ۲
- شاکران: ازدیاد نعمت شاکران ۱، ۲
- شکر: آثار شکر نعمت ۱، ۲، ۳، ۵; اهمیت شکر نعمت ۴; حقیقت شکر ۱۲; شکر نعمت ۱۲; ضرورت شکر نعمت ۴; مراد از شکر نعمت ۱۳
- عذاب: اهل عذاب ۱، ۲; عذاب شدید ۱، ۲، ۱۰; مراتب عذاب ۱، ۲، ۱۰; موجبات عذاب ۱، ۲، ۳
- عمل: پاداش عمل پسندیده ۸; کیفر عمل ناپسند ۸
- فرعونیان: نجات از فرعونیان ۷
- کفران: آثار کفران نعمت ۱، ۲، ۳، ۵; موارد کفران نعمت ۱۴
- گناه کبیره: آثار گناهان کبیره ۱۴
- محمد(ص): مسؤولیت محمد(ص) ۱
- موسى(ع): خواسته هاى موسى(ع) ۲
- نعمت: عوامل ازدیاد نعمت ۱، ۲، ۵، ۹، ۱۱; عوامل سلب نعمت ۵; عوامل نقصان نعمت ۹; مراتب نعمت ۷; منشأ ازدیاد نعمت ۶; موجبات ازدیاد نعمت ۳; نعمت شکرگزارى ۱۲; نعمت نجات از ظالمان ۵; نعمت هاى بزرگ ۷
