ابراهيم ٦
| کپی متن آیه |
|---|
| وَ إِذْ قَالَ مُوسَى لِقَوْمِهِ اذْکُرُوا نِعْمَةَ اللَّهِ عَلَيْکُمْ إِذْ أَنْجَاکُمْ مِنْ آلِ فِرْعَوْنَ يَسُومُونَکُمْ سُوءَ الْعَذَابِ وَ يُذَبِّحُونَ أَبْنَاءَکُمْ وَ يَسْتَحْيُونَ نِسَاءَکُمْ وَ فِي ذٰلِکُمْ بَلاَءٌ مِنْ رَبِّکُمْ عَظِيمٌ |
ترجمه
| ابراهيم ٥ | آیه ٦ | ابراهيم ٧ | ||||||||||||||
| ||||||||||||||||
معنی کلمات و عبارات
«أَنجَاکُمْ»: نجاتتان داد. (برای معنی دقیق آیه و لغات آن، به بقره / و اعراف / مراجعه شود).
آیات مرتبط (تعداد ریشه‌های مشترک)
تفسیر
- آيات ۶ - ۱۸ سوره ابراهيم
- نقل و بررسى اقوال مفسران، درباره جملۀ «وَ إذ تَأذَّنَ»
- معناى كلام موسى «ع»: اگر شما و تمامی اهل زمين كافر شويد، خدا غنىّ و حميد است
- حكايت تكذيب انبياء توسط اقوام پيشين
- اقوال گوناگون مفسران، در معناى آيه: «فَرَدُّوا أيدِيَهُم فِى أفوَاهِهِم»
- معناى «فطر» و «فاطر» و اثبات توحيد ربوبى خداوند، در اين آيه
- توضيح برهانى كه از جمله: «يَدعُوكُم لِيَغفِرَ لَكُم...»، براى اثبات نبوت عامه استفاده مى شود
- معناى «مِن»، در جمله: «لِيَغفِرَ لَكُم مِن ذُنُوبِكُم»
- توضيحى درباره معجزه در بيان جمله: «فَأتُوا بِسُلطَانٍ مُبِين»
- پاسخ انبياء به ايراد كفار
- توضيح معناى «عود»، در تهديد كفار به پيامبران «ع» و مؤمنان: «أو لَتَعُودُنَّ فِى مِلَّتِنَا»
- پاسخ خداوند، در مقابل تهديد كافران تکذیبگر
- بحث روایتی: در ذيل آيات گذشته
تفسیر نور (محسن قرائتی)
وَ إِذْ قالَ مُوسى لِقَوْمِهِ اذْكُرُوا نِعْمَةَ اللَّهِ عَلَيْكُمْ إِذْ أَنْجاكُمْ مِنْ آلِ فِرْعَوْنَ يَسُومُونَكُمْ سُوءَ الْعَذابِ وَ يُذَبِّحُونَ أَبْناءَكُمْ وَ يَسْتَحْيُونَ نِساءَكُمْ وَ فِي ذلِكُمْ بَلاءٌ مِنْ رَبِّكُمْ عَظِيمٌ «6»
و (به يادآور) هنگامى كه موسى به قوم خود گفت: نعمت خداوند بر خودتان را ياد كنيد، آنگاه كه شما را از فرعونيان نجات داد، آنها كه شما را به بدترين نوع عذاب مى‌كردند، پسرانتان را سر مى‌بريدند و زنانتان را (براى كنيزى و هوسرانى خود) زنده نگاه مى‌داشتند و در اين امور، از طرف پرودگارتان آزمايش بزرگى بود.
پیام ها
1- با مقايسه‌ى حوادث تلخ و شيرين و زمان آزادى‌ها و شكنجه‌ها، قدر نعمتهاى خدا را بشناسيم. «اذْكُرُوا نِعْمَةَ اللَّهِ»
2- پيروزى‌ها را از خدا بدانيم نه از خود. «نِعْمَةَ اللَّهِ عَلَيْكُمْ إِذْ أَنْجاكُمْ»
3- آزادى، از مهم‌ترين نعمتهاى الهى است. نِعْمَةَ اللَّهِ ... إِذْ أَنْجاكُمْ
4- مهم‌ترين كار انبيا، مبارزه با طاغوتها و نجات محرومان و مستضعفان است.
«أَنْجاكُمْ»
5- درباريان و اطرافيان، نقش مهمى در حفظ نظام طاغوتى دارند. «آلِ فِرْعَوْنَ»
6- آزمايش و بلا در راستاى تربيت انسان واز شئون ربوبيّت الهى است. «بَلاءٌ مِنْ رَبِّكُمْ»
تفسیر اثنی عشری (حسینی شاه عبدالعظیمی)
وَ إِذْ قالَ مُوسى لِقَوْمِهِ اذْكُرُوا نِعْمَةَ اللَّهِ عَلَيْكُمْ إِذْ أَنْجاكُمْ مِنْ آلِ فِرْعَوْنَ يَسُومُونَكُمْ سُوءَ الْعَذابِ وَ يُذَبِّحُونَ أَبْناءَكُمْ وَ يَسْتَحْيُونَ نِساءَكُمْ وَ فِي ذلِكُمْ بَلاءٌ مِنْ رَبِّكُمْ عَظِيمٌ «6»
وَ إِذْ قالَ مُوسى لِقَوْمِهِ: و ياد بياور اى مخاطب و شنونده، زمانى را كه گفت موسى عليه السّلام مرقوم خود را. اذْكُرُوا نِعْمَةَ اللَّهِ عَلَيْكُمْ: ياد بياوريد نعمتهاى خداى متعال را كه انعام فرموده بر شما و به سپاسدارى و شكرگزارى آن قيام نمائيد. إِذْ أَنْجاكُمْ مِنْ آلِ فِرْعَوْنَ: وقتى كه برهانيد شما را از كسان فرعون كه: يَسُومُونَكُمْ سُوءَ الْعَذابِ: مى‌چشانيدند شما را و ستم و رنج مى‌رسانيدند شما را سخت‌ترين و بدترين عذاب را نسبت به عذابهاى ديگر. نزد بعضى مراد به «سوء عذاب» اعمال شاقه بود، چه بعضى آنها را خدمه بتان، و برخى را خادم خود، و جمعى را وادار به حفارى و كناسى، و دسته‌اى را به پاسبانى، و عده‌اى را به خشت‌سازى و بنائى و سنگ كشى، و آنها كه كار نمى‌توانستند جزيه از آنها مى‌گرفتند. وَ يُذَبِّحُونَ
«1» اصول كافى جلد 2 صفحه 95، باب الشكر.
جلد 7 - صفحه 19
أَبْنائِكُمُ: و مى‌كشتند پسران شما را در طفوليت.
مفسرين نقل نموده‌اند علت ذبح اطفال را كه وقتى فرعون ظلمش به نهايت رسيد، خداى تعالى خواست او را هلاك كند. در خواب به او نمود كه آتشى از طرف بيت المقدس شعله كشيده مصر و قبط تمام را سوزانيد و بنى اسرائيل را گذاشت. فرعون ترسان از سحره و كهنه پرسان شد، گفتند: از بنى اسرائيل پسرى متولد شود كه هلاك تو و تبديل دين تو به دست او باشد، پس فرعون قوابل بر جميع حوامل مأمور نمود كه هر چه پسر متولد شود بكشند.
وَ يَسْتَحْيُونَ نِساءَكُمْ: و باقى مى‌گذاشتند دختران را تا آنها را كنيز خود سازند. وَ فِي ذلِكُمْ بَلاءٌ مِنْ رَبِّكُمْ عَظِيمٌ: و در اين ذبح پسران، و استخدام دختران و رنج پيران، محنتى و بلائى و آزمايشى بود شما را از جانب پروردگار شما، بزرگ امتحان و آزمايشى. حاصل اينكه: حق تعالى تخليه فرمود و واگذاشت فرعونيان را كه با شما اين گونه رفتار كنند امتحانى بود از جانب الهى براى شما؛ و عاقبت خداوند شما را از شكنجه آنان خلاص فرمود و اين نعمت بزرگى بود.
تفسیر روان جاوید (ثقفى تهرانى)
وَ ما أَرْسَلْنا مِنْ رَسُولٍ إِلاَّ بِلِسانِ قَوْمِهِ لِيُبَيِّنَ لَهُمْ فَيُضِلُّ اللَّهُ مَنْ يَشاءُ وَ يَهْدِي مَنْ يَشاءُ وَ هُوَ الْعَزِيزُ الْحَكِيمُ «4» وَ لَقَدْ أَرْسَلْنا مُوسى بِآياتِنا أَنْ أَخْرِجْ قَوْمَكَ مِنَ الظُّلُماتِ إِلَى النُّورِ وَ ذَكِّرْهُمْ بِأَيَّامِ اللَّهِ إِنَّ فِي ذلِكَ لَآياتٍ لِكُلِّ صَبَّارٍ شَكُورٍ «5» وَ إِذْ قالَ مُوسى لِقَوْمِهِ اذْكُرُوا نِعْمَةَ اللَّهِ عَلَيْكُمْ إِذْ أَنْجاكُمْ مِنْ آلِ فِرْعَوْنَ يَسُومُونَكُمْ سُوءَ الْعَذابِ وَ يُذَبِّحُونَ أَبْناءَكُمْ وَ يَسْتَحْيُونَ نِساءَكُمْ وَ فِي ذلِكُمْ بَلاءٌ مِنْ رَبِّكُمْ عَظِيمٌ «6»
ترجمه
و نفرستاديم هيچ پيغمبرى را مگر بزبان قومش تا بيان نمايد براى آنها پس گمراه ميكند خدا كسيرا كه ميخواهد و هدايت ميكند كسيرا كه ميخواهد و او است تواناى درست كردار
و بتحقيق فرستاديم موسى را با معجزاتمان كه بيرون آور قومت را از تاريكيها بسوى روشنى و متذكّر نما آنها را بروزهاى امر خدا همانا در آن هر آينه نشانه‌ها است براى هر صبر كننده شكر گذارى
و چون گفت موسى مرقومش را كه ياد كنيد نعمتهاى خدا را بر شما وقتى كه نجات دادتان از كسان فرعون كه ميچشاندند بشما عذاب سخت را و سر مى‌بريدند پسرانتان را و زنده ميگذاردند زنانتان را و در آن براى شما آزمايشى بود از پروردگارتان بزرگ.
تفسير
خداوند مبعوث نفرمود هيچ پيغمبرى را مگر بلغت قوم خودش كه مرسل بر آنها بود تا بيان كند براى آنها معارف و احكام لازمه را و آنها بسهولت ادراك نمايند و بسرعت بر طبق آن عمل كنند و همچنين مبعوث فرمود پيغمبر خاتم را بلغت قومش كه عرب بودند ولى بر عرب و عجم و ترك و ديلم لذا در خصال از آنحضرت نقل نموده كه خداوند منّت گذارد بر من و فرمود اى محمّد بتحقيق فرستادم هر پيغمبرى را بسوى امّتى بزبانشان و فرستادم ترا بسوى هر سرخ و سياهى از خلق خود پس كسانيكه بديده انصاف در آيات الهى نظر ننمودند و معتقد بصدق آنها نشدند و موفق بعمل نگشتند خداوند هم آنها را بحال خودشان واگذار فرمود و گمراه شدند و كسانيكه
جلد 3 صفحه 220
بديده انصاف و اعتبار نظر نموده معتقد و موفق بعمل شدند خداوند هم تأييد و هدايت فرمود ايشانرا كه بمقامات عاليه نائل گشتند و او است خداوندى كه غالب است بمشيّت خود بر هر مشيّتى و كسى نميتواند صرف نمايد اراده او را و تمام افعالش بر وفق حكمت و مصلحت است و خداوند مبعوث فرمود حضرت موسى عليه السّلام را با آن معجزات با هرات و امر فرمود او را بآنكه بيرون آور قومت را از تاريكيهاى كفر داخل در هر فرقه‌اى باشند و وارد نما آنها را در نور ايمان و دين حقّ كه يكى است و يادآورى نما ايشان را از وقايع امم سابقه و تاريخ پيشينيانشان كه در صورت مخالفت با انبياء چگونه معذب شدند و در حال اطاعت چگونه در نعمت و عزّت و رفاهيت بودند و بنابراين ايّام اللّه كنايه از ايّام ظهور امر خدا است از نقمت و نعمت و در مجمع و عيّاشى ره از امام صادق عليه السّلام نقل نموده كه مراد از ايّام اللّه نعم و آلاء او است و قمّى ره فرموده ايّام اللّه سه روز است روز قيام قائم عليه السّلام و روز مرگ و روز قيامت و در خصال از امام باقر عليه السّلام نقل نموده كه ايّام اللّه روز قيام قائم و روز رجعت و روز قيامت است و ظاهرا منافاتى بين روايات و قول اوّل نيست چون اينها همه ايّام ظهور امر الهى است كه نعمت است براى قومى و نقمت است براى ديگران و اشاره باين نكته است ذيل آيه شريفه كه فرموده است در اين تغييرات دلالات و علاماتى است از قادر قاهر منتقم منعم براى كسانيكه صابرند در بلايا و شاكرند بر نعم بى‌پايان خداوند و در آيه سوّم خطاب به پيغمبر صلّى اللّه عليه و آله و سلّم مقدر است يعنى و ياد آور اهل زمان خود را از وقتى كه موسى بقوم خود فرمود متذكّر نعم الهى شويد بتفصيلى كه در سوره بقره گذشت و نكته زيادتى واو عاطفه در اين آيه آنستكه عذاب فرعونيان بنى اسرائيل را، منحصر بكشتن پسران آنها نبود لذا عطف فرموده جمله يذبّحون را بر يسومونكم و اگر و او عاطفه ذكر نشود چنانچه در آنسوره ذكر نشده بود اين جمله مفسّره و بيان براى عذاب خواهد بود و دلالت بر تعدد نوع عذاب ندارد و چون عذاب آنها علاوه بر ذبح ابناء باعمال شاقه بود عطف بو او مجوّز و مستحسن است و مراد از زنده گذاردن زنها ابقاء آنها است براى استخدام و شرح اين قضايا كه سابقا ذكر شده تكرار نميشود و در اين ابتلاء يا نجات دادن، محنت يا نعمت بزرگى بود براى آنها از جانب خداوند چنانچه گذشت.
جلد 3 صفحه 221
اطیب البیان (سید عبدالحسین طیب)
وَ إِذ قالَ مُوسي لِقَومِه‌ِ اذكُرُوا نِعمَةَ اللّه‌ِ عَلَيكُم إِذ أَنجاكُم مِن آلِ فِرعَون‌َ يَسُومُونَكُم سُوءَ العَذاب‌ِ وَ يُذَبِّحُونَ أَبناءَكُم وَ يَستَحيُون‌َ نِساءَكُم وَ فِي ذلِكُم بَلاءٌ مِن رَبِّكُم عَظِيمٌ «6»
و ياد كن زماني که موسي فرمود از براي قوم خود بني اسرائيل را که ياد
جلد 11 - صفحه 362
كنيد نعمة الهي را بر شما زماني که نجات داد شما را از دست آل فرعون که ميرسانيدند بشما عذاب بدي و سر ميبريدند پسران شما را و اتخاذ ميكردند زنهاي شما را براي كنيزي و كلفتي و در اينکه نوع بليات بلائي بود از جانب پروردگار شما که آنها را بر سر شما مسلط كرده بود بلاء بزرگي بود.
وَ إِذ قالَ مُوسي لِقَومِه‌ِ متعلق بفعل محذوف است يعني و اذكر اذ قال موسي و غرض تذكّر امّت است نعم الهيه را و اينکه كلام موسي پس از هلاكت فرعون و قوم او بود و قوم موسي بني اسرائيل هستند که در شكنجه فرعونيان گرفتار بودند.
اذكُرُوا نِعمَةَ اللّه‌ِ عَلَيكُم نعم الهيه بر بني اسرائيل بسيار بود که تمام ديار فرعونيان و اموال و زخارف و زينتهاي آنها نصيب بني اسرائيل شد و رهايي آنها از ظلم و اذيت و عذاب فرعونيان إِذ أَنجاكُم مِن آلِ فِرعَون‌َ که تمام آنها را غرق كرديم و احدي از آنها را باقي نگذاشتيم.
يَسُومُونَكُم سُوءَ العَذاب‌ِ که آنها را باعمال شاقه وادار ميكرد و ميان رجال و نساء آنها تفرقه و جدايي ميانداخت.
وَ يُذَبِّحُونَ أَبناءَكُم هر زني که آثار حمل در او بود شكمش را پاره ميكردند و طفلي که در رحم او بود سر ميبريدند که مثنوي ميگويد (صد هزاران طفل سر ببريده شد) وَ يَستَحيُون‌َ نِساءَكُم استحياء اخذ للاسترقاق است.
وَ فِي ذلِكُم بَلاءٌ مِن رَبِّكُم عَظِيمٌ يكي از عقوبات معاصي در دنيا تسلّط ظالم است که ميفرمايد
سلط اللّه عليكم شراركم فتدعون و لا يستجاب لكم
و يكي سلب نعم است و يكي نزول بلاء و مصائب از قتل و مرض و فقر و خوف و غير اينها از مصائب که ميفرمايد وَ ما أَصابَكُم مِن مُصِيبَةٍ فَبِما كَسَبَت أَيدِيكُم
جلد 11 - صفحه 363
شوري آيه 29، و ميفرمايد إِنَّ اللّه‌َ لا يُغَيِّرُ ما بِقَوم‌ٍ حَتّي يُغَيِّرُوا ما بِأَنفُسِهِم رعد آيه 12 غير از مضار ديگري که در اثر معاصي است از ضعف ايمان، سياهي قلب، سلب توفيق، بعد از حق، تسلط شيطان و غيرها.
برگزیده تفسیر نمونه
]
(آیه 6)- در این آیه به یکی از آن ایام اللّه و روزهای درخشان و پرباری که در تاریخ بنی اسرائیل وجود داشته و ذکر آن تذکری برای مسلمانان است، اشاره کرده می‌گوید: «و (به خاطر بیاورید) هنگامی را که موسی به قوم خود گفت: نعمت خدا را متذکر شوید آن زمان که شما را از چنگال آل فرعون رهایی بخشید» (وَ إِذْ قالَ
ج2، ص496
مُوسی لِقَوْمِهِ اذْکُرُوا نِعْمَةَ اللَّهِ عَلَیْکُمْ إِذْ أَنْجاکُمْ مِنْ آلِ فِرْعَوْنَ)
.«همانها که شما را به بدترین وجهی عذاب می‌کردند، پسرانتان را سر می‌بریدند و زنانتان را (برای خدمت و کنیزی) زنده نگه می‌داشتند» (یَسُومُونَکُمْ سُوءَ الْعَذابِ وَ یُذَبِّحُونَ أَبْناءَکُمْ وَ یَسْتَحْیُونَ نِساءَکُمْ).
و در طول تاریخ شیوه هر استعمارگری چنین بوده است که قسمتی از نیروهای فعال و پرخاشگر و پرمقاومت را نابود می‌کردند، یا با انواع اعتیادها و آلودگیها آنها را عملا بی‌اثر می‌ساختند، و قسمت دیگری را تضعیف کرده و در مسیر منافع خود به کار می‌انداختند.
«و در این آزمایش بزرگی از پروردگارتان برای شما بود» (وَ فِی ذلِکُمْ بَلاءٌ مِنْ رَبِّکُمْ عَظِیمٌ).
نه تنها در مورد بنی اسرائیل که در مورد همه اقوام و ملتها، روز رسیدنشان به آزادی و استقلال و کوتاه شدن دست طاغوتها از «ایام اللّه» است.
نکات آیه
۱- پیامبر(ص)، موظف به یادآورى سرگذشت موسى(ع) و قومش و به خاطر سپردن آن (و إذ قال موسى لقومه) برداشت فوق مبتنى بر این است که فعل «اذکر» قبل از «إذ» مقدر باشد. بنابراین، آیه خطاب به پیامبر(ص) و بیان وظیفهء آن حضرت است.
۲- سرگذشت موسى(ع) و قومش، درس آموز و شایسته به خاطر سپردن (و إذ قال موسى لقومه) اینکه خداوند پیامبر(ص) را موظف به یادآورى سرگذشت حضرت موسى(ع) کرده است، حکایت از اهمیت و سودمندى آن دارد و شایسته است انسانها آن را به خاطر بسپارند.
۳- موسى(ع) از قوم خویش خواستار آن شد تا یادآور نعمتهاى اعطایى خداوند بر خود باشند. (و إذ قال موسى لقومه اذکروا نعمة الله علیکم)
۴- بنى اسرائیل از نعمتى عظیم برخوردار بودند. (و إذ قال موسى لقومه اذکروا نعمة الله علیکم) مراد از «نعمة الله» - به قرینه امر به یادآورى - نعمتى است مهم و قابل توجه.
۵- موسى(ع) از قومش درخواست کرد که همواره به خاطر داشته باشند که خداوند عامل رهایى آنان از شکنجه و کشتار فرعونیان بود. (إذ قال موسى لقومه اذکروا نعمة الله علیکم إذ أنجکم من ءال فرعون)
۶- نجات بنى اسرائیل از شکنجه و کشتار فرعونیان، نعمت چشمگیر و به یاد ماندنى خداوند بر آنان بود. (إذ قال موسى لقومه اذکروا نعمة الله علیکم إذ أنجکم من ءال فرعون)
۷- نجات از نظام اجتماعى ظالمانه، نعمتى الهى و شایسته به خاطر سپردن است. (اذکروا نعمة الله علیکم إذ أنجکم من ءال فرعون یسومونکم)
۸- روز نجات بنى اسرائیل از نظام ظالمانه فرعونیان، از «ایام الله» است. (و ذکّرهم بأیّ-م الله ... و إذ قال موسى لقومه اذکروا نعمة الله علیکم إذ أنجکم من ءال فرعون یسومونکم سوء العذاب) کلمه «اذکروا» در این آیه مى تواند از مصداقهاى تذکر به «أیام الله» باشد که موسى(ع) مأمور به ابلاغ آن بود.
۹- اطرافیان و خاندان فرعون، مردمى ظالم و شکنجه گر بودند. (إذ أنجکم من ءال فرعون یسومونکم سوء العذاب)
۱۰- نقش تعیین کننده خداوند در تحولات تاریخ بشرى و نجات مردمان از ظلم و ستم (إذ أنجکم من ءال فرعون)
۱۱- تحمیل بدترین شکنجه ها و آزار بر قوم موسى (بنى اسرائیل)، شیوه مستمر فرعونیان (یسومونکم سوء العذاب) «یسومون» از «سوم»، به معناى تحمیل شکنجه و عذاب، است و فعل مضارع آوردن آن، مى تواند اشاره به تداوم آن باشد.
۱۲- فرعونیان، پسران قوم موسى (بنى اسرائیل) را به طور گسترده سر مى بریدند و زنان آنان را زنده نگه مى داشتند. (و یذبّحون أبناءکم و یستحیون نساءکم) کاربرد فعل «یذبّحون» از باب تفعیل، که به معناى تکثیر هم آمده است، احتمالاً بیانگر منظور فوق است.
۱۳- سر بریدن پسران و زنده نگه داشتن زنان بنى اسرائیل، بدترین نوع تحمیل شکنجه و آزار از سوى فرعونیان به آنان (یسومونکم سوء العذاب و یذبّحون أبناءکم و یستحیون نساءکم) آوردن «یذبّحون أبناءکم و یستحیون نساءکم» پس از «یسومونکم» مى تواند جمله تفسیرى براى آن باشد. در این صورت، این دو مورد، شرح شکنجه ها و رفتارهاى ظالمانه آل فرعون است.
۱۴- فزونى چشمگیر زنان بر مردان در جامعه و بر هم خوردن اعتدال جمعیتى، مایه پدید آمدن مشکلات اجتماعى آزار دهنده براى زنان (یستحیون نساءکم) اینکه خداوند براى تبیین شکنجه هاى آل فرعون، کشتن پسران و زنده نگه داشتن زنان را برشمرده است، امکان دارد بدین علت باشد که چنین عملى، تعادل جمعیت را بر هم مى زند و در نتیجه جمعیت زنان افزونى پیدا مى کند و این خود شکنجه اى آزار دهنده براى مردم است.
۱۵- نظام اجتماعى ظالمانه، همچون نظام استبدادى فرعون، از ظلمتهاست. (أخرج قومک من الظلمت إلى النور ... إذ أنجکم من ءال فرعون یسومونکم سوء العذاب)
۱۶- تحمیل بدترین شکنجه ها، سر بریدن پسران و زنده نگه داشتن زنان از سوى فرعونیان، آزمایشى بزرگ از جانب خداوند براى بنى اسرائیل (یسومونکم سوء العذاب ... و فى ذلکم بلاء من ربّکم عظیم) برداشت فوق، مبتنى بر این است که مشارالیه «ذلکم» شکنجه هاى فرعونیان باشد.
۱۷- نجات بنى اسرائیل از شکنجه و کشتار فرعونیان، آزمایش بزرگ الهى از آنان بود. (إذ أنجکم من ءال فرعون ... و فى ذلکم بلاء من ربّکم عظیم) برداشت فوق مبتنى بر این است که مشارالیه «ذلکم» نجات بنى اسرائیل به وسیله خداوند از اعمال ظالمانه فرعونیان باشد.
۱۸- آزمایش بندگان، جلوه ربوبیت الهى به آنان است. (و فى ذلکم بلاء من ربّکم عظیم)
۱۹- نعمت رهایى از نظامهاى ظالمانه اجتماعى، از وسیله هاى آزمایش الهى (اذکروا نعمة الله علیکم إذ أنجکم من ءال فرعون ... و فى ذلکم بلاء من ربکّم عظیم)
۲۰- آزمایشهاى خداوند از بندگان داراى مراتب است. (و فى ذلکم بلاء من ربّکم عظیم)
موضوعات مرتبط
- آل فرعون: شکنجه هاى آل فرعون ۹; ظلم آل فرعون ۹
- امتحان: ابزار امتحان ۱۹; امتحان با شکنجه ۱۶; امتحان با قتل ۱۶; امتحان با نجات ۱۷، ۱۹; امتحان هاى بزرگ ۱۶، ۱۷; مراتب امتحان ۲۰
- انسان: امتحان انسان ها ۱۸
- ایام الله:۸
- بنی اسرائیل: ابتلاى بنی اسرائیل ۱۶; اذیت بنی اسرائیل ۱۱; استحیاى زنان بنی اسرائیل ۱۲، ۱۳، ۱۶; امتحان بنی اسرائیل ۱۷; تاریخ بنی اسرائیل ۱۲، ۱۳، ۱۶، ۱۷; شکنجه بنی اسرائیل ۱۱، ۱۳; عوامل نجات بنی اسرائیل ۵; قتل پسران بنی اسرائیل ۱۲، ۱۳، ۱۶; نجات بنی اسرائیل ۶، ۸، ۱۷; نعمتهاى بنی اسرائیل ۳، ۴، ۶
- تاریخ: منشأ تحولات تاریخ ۱۰
- تذکر: تذکر تاریخ بنی اسرائیل ۱; تذکر قصه موسى(ع) ۱
- حکومت: حکومت ظالمانه ۱۵، ۱۹
- خدا: امتحانهاى خدا ۱۶، ۱۹، ۲۰; نجات بخشی خدا ۱۰; نشانه هاى ربوبیت خدا ۱۸; نعمتهاى خدا ۶، ۷; نقش خدا ۱۰
- ذکر: آثار ذکر نعمت ۵; اهمیت ذکر نعمت ۳; ذکر تاریخ بنی اسرائیل ۱، ۲; ذکر قصه موسى(ع) ۱، ۲; ذکر نجات بنی اسرائیل ۵; ذکر نعمت ۶، ۷
- زن: آثار ازدیاد زنان ۱۴; زمینه اذیت زنان ۱۴
- ظالمان:۹
- ظلم: منشأ نجات از ظلم ۱۰
- فرعون: حکومت استبدادى فرعون ۱۵; ظلم فرعون ۱۵; نظام سیاسى فرعون ۱۵
- فرعونیان: اذیتهاى فرعونیان ۱۱; بدترین شکنجه هاى فرعونیان ۱۳; شکنجه گرى فرعونیان ۹; شکنجه هاى فرعونیان ۱۱، ۱۳، ۱۶; ظلم فرعونیان ۹، ۱۱; قتلهاى فرعونیان ۱۲، ۱۳; نجات از شکنجه هاى فرعونیان ۵، ۶; نجات از فرعونیان ۸، ۱۷; ویژگیهاى فرعونیان ۱۱
- گمراهى: موارد گمراهى ۱۵
- محمد(ص): محمد(ص) و تاریخ بنی اسرائیل ۱; محمد(ص) و قصه موسى(ع) ۱; مسؤولیت محمد(ص) ۱
- مشکلات: زمینه مشکلات اجتماعی ۱۴
- موسى(ع): خواسته هاى موسى(ع) ۳، ۵; عبرت از قصه موسی(ع) ۲; موسى(ع) و بنی اسرائیل ۵
- نعمت: نعمت نجات از ظالمان ۷، ۱۹
منابع
