الرعد ٤١

أَ وَ لَمْ‌ يَرَوْا أَنَّا نَأْتِي‌ الْأَرْضَ‌ نَنْقُصُهَا مِنْ‌ أَطْرَافِهَا وَ اللَّهُ‌ يَحْکُمُ‌ لاَ مُعَقِّبَ‌ لِحُکْمِهِ‌ وَ هُوَ سَرِيعُ‌ الْحِسَابِ‌

ترجمه

آیا ندیدند که ما پیوسته به سراغ زمین می‌آییم و از اطراف (و جوانب) آن کم می‌کنیم؟! (و جامعه‌ها، تمدّنها، و دانشمندان تدریجاً از میان می‌روند.) و خداوند حکومت می‌کند؛ و هیچ کس را یارای جلوگیری یا ردّ احکام او نیست؛ و او سریع الحساب است!

|آيا نديدند كه ما پيوسته به سراغ زمين مى‌آييم و از اطراف آن مى‌كاهيم [و تمدن‌ها و شخصيت‌هاى آنها را از بين مى‌بريم‌]؟ و خداست كه حكم مى‌كند و حكم او را هيچ تأخير اندازه‌اى نيست، و او سريع الحساب است

آيا نديده‌اند كه ما [همواره‌] مى‌آييم و از اطراف اين زمين مى‌كاهيم؟ و خداست كه حكم مى‌كند. براى حكم او باز دارنده‌اى نيست، و او به سرعت حسابرسى مى‌كند.

آیا مردم ندیدند که ما (به فرستادن رسولان) عزم سرزمین (کافران جاهل) کرده و از هر طرف آن می‌کاهیم (و بر بلاد و قدرت اهل ایمان می‌افزاییم)؟ و تنها خداست که در جهان فرمان می‌دهد و هیچ کس بر رد حکمش قادر نیست و اوست که در یک لحظه حساب همه خلق بی‌شمار را می‌کند.

آیا نمی دانند که ما همواره به زمین می پردازیم و از اطراف [و جوانب] آن [که ملت ها، اقوام، تمدن ها و دانشمندانش هستند] می کاهیم؟ و خدا حکم می کند؛ و هیچ بازدارنده ای برای حکمش نیست، و او در حسابرسی سریع است.

آيا هنوز ندانسته‌اند كه ما از اطراف اين سرزمين مى‌كاهيم، و خدا حكم مى‌كند و هيچ چيز حكم او را فسخ نمى‌كند و او سريعاً به حساب همه مى‌رسد؟

آیا ندیده‌اند که ما دامنه‌های سرزمین [کفر] را می‌کاهیم [و بر اسلام می‌افزاییم‌] و خداوند حکم می‌کند و حکم او رد کننده‌ای ندارد، و او زود شمار است‌

آيا نديدند- ندانستند- كه ما به زمين مى‌پردازيم و از كناره‌هاى آن مى‌كاهيم و خدا حكم مى‌كند و حكم او را هيچ بازپس‌برنده‌اى نيست و او زود حساب است.

مگر (این کافران مغرور و لجوج) نمی‌دانند که ما به زمین می‌آئیم (و) از اطراف آن می‌کاهیم؟ (از سرزمین اینان می‌کاهیم و بر سرزمین آنان می‌افزائیم، و اقوام و تمدّنها و حکومتهائی را نابود می‌کنیم و اقوام و تمدّنها و حکومتهای دیگری را جایگزین آنها می‌سازیم. آیا این قانون همیشگی و ساری و جاری در همه‌ی سرزمینها و جامعه‌های بشری، برای بیدار شدن مردمان کافی نیست؟). خداوند فرمان می‌راند و فرمانش هیچ گونه رادع و مانعی ندارد. (اصلاً چه کسی یا چه چیزی یارای جلوگیری از اجرای فرمان او را دارد؟!) و (از آنجا که خدا آگاه از هر چیزی و گواهان آماده و دلائل مهیّا است) او سریع‌الحساب است (و در روز قیامت نیازی به طول زمان جهت رسیدگی به حساب مردمان نیست).

آیا و ندیدند که ما همواره (با علم و قدرت و حکمت) به زمین توجه (ویژه‌ای) می‌کنیم، حال آنکه از اطراف آن می‌کاهیم‌؟ و تنها خداست که حکم می‌کند. هرگز برای حکم او تعقیب‌کننده (یا دیرکننده‌ای) نیست و او زودشمار است.

آیا ندیدند که ما می‌پردازیم به زمین می‌کاهیمش از همه سوی آن و خدا حکم کند نیست تبدیل‌کننده برای حکمش و او است زود شمار

الرعد ٤٠	آیه ٤١	الرعد ٤٢
سوره : سوره الرعد نزول : اطلاعات آماری تعداد کلمات : ٢٠ تعداد حروف :

معنی کلمات و عبارات

«أوَلمْ یَرَوْا»: آیا نمی‌دانند. مراد از دیدن، دانستن است. «الأرْضَ»: مراد سرزمین ظالمان و کافران است (نگا: انعام / . یا این که مضاف محذوف است و مراد اهل آن است. مراد خود کره زمین نیز می‌تواند باشد. «أَطْرَافِ»: دَور و بَر. نواحی. «نَنقُصُ مِنْ أطْرَافِهَا»: از اطراف آن می‌کاهیم. این کاهش ممکن است اشاره به فتوحات اسلامی یا این که تخریب ممالک ستمگران و هلاک کردن ملحدان و مشرکان باشد. و شاید اشاره به این کشف علمی‌باشد که می‌گوید: سرعت گردش زمین به دور محور خود، و نیروی گریز از مرکز، سبب شده‌اند که در دو قطب از برآمدگی کره زمین کاسته شود. یا اشاره به این نکته دانش جدید باشد که می‌گوید: هرگاه سرعت انطلاق بخشی از گازهائی که همچون غلافی کره زمین را احاطه کرده‌اند، از قوّه جاذبه‌ای که زمین نسبت بدانها دارد افزونتر باشد، مقداری از آن گازها از جو زمین خارج و راهی پهنه هستی می‌گردند. این انطلاق که نوعی کاهش از اطراف کره زمین بشمار است، هر روزه به طور مستمرّ انجام می‌پذیرد (نگا: تفسیر المنتخب). «مُعَقِّبَ»: تعقیب کننده و بازپرس. به تعقیب اندازنده و بازدارنده. «لاَ مُعَقِّبَ لِحُکْمِهِ»: کسی نمی‌تواند فرمان او را بازپرسی و پی‌گردی کند، یا از اجرا فرمانش جلوگیری به عمل آورد.

آیات مرتبط (تعداد ریشه‌های مشترک)

وَ لَقَدْ أَهْلَکْنَا مَا حَوْلَکُمْ‌... (۰)

فَجَعَلْنَاهَا نَکَالاً لِمَا بَيْنَ‌... (۰) وَ الَّذِينَ‌ سَعَوْا فِي‌ آيَاتِنَا... (۰) وَ تَرَى‌ الْمَلاَئِکَةَ حَافِّينَ‌... (۱) غَافِرِ الذَّنْبِ‌ وَ قَابِلِ‌... (۱)

تفسیر

• آيات ۴۲ - ۳۶، سوره رعد
• توضيحى در مورد خوشحال شدن اهل كتاب از نزول قرآن
• وجوه ديگرى كه در بيان مراد از: ((و الذين آتيناهم الكتاب يفرحون بماانزل اليك )) گفته شده است
• نهى شدن پيامبر (صلى الله عليه و آله ) از پيروى خواسته هاىاهل كتاب
• انبياء (عليهم السلام ) در آوردن آيه و معجزه داراى اختيار واستقلال نبوده اند
• معناى جمله ((يمحو اللّه ما يشاء و يثبت ))
• مراد از جمله ((و عنده ام الكتاب )) در دنباله آيه
• خلاصه مضمون آيه ((يمحو اللّه ما يشاء و يثبت )) و نكاتى كه از آن استفاده مى شود
• معناى آيه شريفه : ((اولم يروا انّا ناءتى الارض ننقصها من اطرافها))
• بحث روايتى
• رواياتى درباره محو و اثبات احكام و قضاياى الهى درذيل جمله : ((يمحوا لله ما يشاء و
• رواياتى در مورد ((بداء)) و توضيحى در مورد اينكه حصول بداء مستلزم تغير علم خداى تعالى نيست
• چند روايت در مورد اينكه : ((انّا ناءتى الارض ننقصها من اطرافها)) اشاره به مرگ علما واختيار است

• تفسیر آیات

• تفسیر آیات

• تفسیر آیات

نکات آیه

۱- خداوند پى در پى از حاکمیت کفرپیشگان بر زمین مى کاست و بر سرزمینهاى اسلامى و حاکمیت آن مى افزود. (أولم یروا أنَّا نأتى الأرض ننقصها من أطرافها) مفسّران در تفسیر آیه فوق چند نظر ابراز کرده اند. برخى گفته اند: مراد از «الأرض» مطلق زمین است و مقصود از کاستن از نواحى آن، میراندن و هلاک کردن اهل زمین در اطراف و نواحى گوناگون آن مى باشد. و برخى گفته اند: مراد از «الأرض» سرزمینهاى تحت نفوذ کفر است و منظور از کاستن نواحى آن، کوتاه کردن سیطره کفرپیشگان از آن است که طبعاً به حاکمیت اسلام بر آن جا مى انجامد.

۲- توجه به گسترش اسلام و توسعه روزافزون آن ، دلیلى فراروى کفرپیشگان بر تحقّق وعده هاى الهى (نابودى شرک و پیروزى توحید) به پیامبر(ص) (أولم یروا أنَّا نأتى الأرض ننقصها من أطرافها) جمله «أولم یروا ...» به منزله دلیلى است بر پدیدار شدن و تحقق یافتن تهدیدهاى الهى به مشرکان و وعده هاى الهى به اهل ایمان.

۳- خداوند ، آدمیان را به تدریج مى میراند و از میان مى برد. (أولم یروا أنَّا نأتى الأرض ننقصها من أطرافها)

۴- خداوند کفرپیشگان و منکران رسالت پیامبر(ص) را به هلاک ساختن آنان و از میان بردنشان تهدید کرد. (أولم یروا أنَّا نأتى الأرض ننقصها من أطرافها)

۵- حکومت و فرمانروایى بر هستى از آنِ خداوند است. (والله یحکم)

۶- حکم و فرمان خداوند در هستى نافذ و حتمى الوقوع است. (والله یحکم لامعقّب لحکمه) «تعقیب» (مصدر معقّب) یعنى به منظور انجام کارى در پى کسى یا چیزى رفتن. قرائن حاکى است که مراد از تعقیب در آیه شریفه ، در پى حکم خدا رفتن به منظور باطل کردن آن است که جمله «لامعقّب لحکمه» آن را نفى مى کند.

۷- هیچ کس و هیچ چیز نمى تواند حکم و فرمان خدا در هستى را نقض کند و آن را بى اثر سازد. (لامعقّب لحکمه)

۸- از میان رفتن کفرپیشگان و کوتاه شدن سیطره آنان از زمین ، از فرمانهاى خداوند است که نقض نخواهد شد و تحقق خواهد یافت. (أولم یروا أنَّا نأتى الأرض ننقصها من أطرافها والله یحکم لامعقّب لحکمه)

۹- خداوند ، اعمال و رفتار آدمیان را محاسبه مى کند و بر اساس آن ، ایشان را سزا مى دهد. (و هو سریع الحساب)

۱۰- مجازاتهاى الهى قانونمند و داراى نظامى خاص (و هو سریع الحساب)

۱۱- خداوند سریع الحساب است. (و هو سریع الحساب)

روایات و احادیث

۱۲- «عن أبى عبدالله(ع) [فى قوله: «أوَلم یروا أنّا نأتى الأرض ننقصها»]: ننقصها بذهاب علمائها و فقهائها و خیار أهلها  ; از امام صادق(ع) روایت شده است: [مراد از«ننقصها» در سخن خدا: «أو لم یروا أنَّا نأتى الأرض ننقصها ...» این است که]: با رفتن علما، فقها و خوبان اهل زمین، از زمین مى کاهیم».

موضوعات مرتبط

• آفرینش: حاکم آفرینش ۵
• اسلام: آثار گسترش اسلام ۲; وعده پیروزى اسلام ۲
• اسماء و صفات: سریع الحساب ۱۱
• انسان: فرجام انسان ها ۳; مرگ تدریجى انسان ها ۳
• خدا: اختصاصات خدا ۵; افعال خدا ۱، ۹; تهدیدهاى خدا ۴; حاکمیت خدا ۵، ۶، ۷; حتمیت اوامر خدا ۶، ۷، ۸; حسابرسى خدا ۹ ; دلایل تحقق وعده هاى خدا ۲; زمینه پاداشهاى خدا ۹; زمینه کیفرهاى خدا ۹; قانونمندى پاداشهاى خدا ۱۰; قانونمندى کیفرهاى خدا ۱۰
• خوبان: فضایل خوبان ۱۲
• زمین: کاستن از زمین ۱۲
• سرزمینهاى اسلامى: گسترش سرزمینهاى اسلامى ۱
• شرک: وعده شکست شرک ۲
• علما: فضایل علما ۱۲
• عمل: حسابرسى عمل ۹
• فقها: فضایل فقها ۱۲
• کافران: تضعیف حاکمیت کافران ۱، ۸; تهدید کافران ۴; کافران و وعده هاى خدا ۲; هلاکت کافران ۸
• محمد(ص): تهدید مکذبان محمد(ص) ۴; وعده به محمد(ص) ۲
• مسلمانان: گسترش حاکمیت مسلمانان ۱
• موجودات: عجز موجودات ۷
• نظام جزایى: ۹، ۱۰
• هلاکت: تهدید به هلاکت ۴