البقرة ٥٨
ترجمه
| البقرة ٥٧ | آیه ٥٨ | البقرة ٥٩ | ||||||||||||||
| ||||||||||||||||
معنی کلمات و عبارات
«الْقَرْیَةَ»: شهر. برخی آن را بیت‌المقدّس، و برخی اریحا می‌دانند. ولی قرآن نام شهر را مشخص نفرموده است. «حَیْثُ»: هرگونه. هرجا. «رَغَداً»: فراوان. گوارا و پاکیزه. حال مصدر محذوفی است که تقدیر آن چنین است: أَکْلاً رَغَداً. «سُجَّداً»: فروتنانه. جمع ساجِد، حال ضمیر (و) در (أُدْخُلُوا) است. «حِطَّةٌ»: زدودن. برطرف‌کردن. مرفوع است چون خبر مبتدای محذوف است. تقدیر چنین است: مَسْألَتُناحِطَّةٌ. یعنی: درخواست ما اسقاط خطایا و زدودن گناهان است.
آیات مرتبط (تعداد ریشه‌های مشترک)
يَا قَوْمِ ادْخُلُوا الْأَرْضَ... (۲) وَ الْفَتْحُ (۰) وَ رَأَيْتَ النَّاسَ يَدْخُلُونَ... (۲)
تفسیر
نکات آیه
۱ - خداوند، به بنى اسرائیل فرمان داد تا به آبادى بیت المقدس وارد شوند. (و إذ قلنا ادخلوا هذه القریة) «قریة» در لغت به معناى روستا و نیز شهر آمده است و در قرآن نیز در هر دو معنا استعمال شده است; چون قرینه اى یافت نشد که کدامین معنا مراد است، در برداشت کلمه «آبادى» آورده شد. ال در «القریة» عهد حضورى است و اشاره به دیارى خاص دارد. بسیارى از مفسّران برآنند که مراد از آن، بیت المقدس مى باشد.
۲ - فرمان تصرف بیت المقدس به بنى اسرائیل، پس از زندگانى بیابانى آنان بود. (و ظللنا علیکم الغمام ... و إذ قلنا ادخلوا هذه القریة)
۳ - بنى اسرائیل به هنگام دریافت فرمان تصرف بیت المقدس، در مکانى نزدیک به آن به سر مى بردند. (و إذ قلنا ادخلوا هذه القریة) برداشت فوق با توجّه به اسم اشاره «هذه» - که براى اشاره به نزدیک است - استفاده شده است.
۴ - سرزمین بیت المقدس در عصر موسى(ع)، سرزمینى آباد، پرنعمت و داراى مناطقى سرشار از خوراکیها بود. (فکلوا منها حیث شئتم رغداً) کلمه «رغداً» (پاک، مرفه و پر خیر و برکت) حال براى ضمیر «منها» مى باشد که به دلیل «کلوا» مراد، فراوانى نعمتها و خوراکیهاى آن است.
۵ - تهیه خوراکیها از هر ناحیه بیت المقدس، براى بنى اسرائیل حلال و مباح بود. (فکلوا منها حیث شئتم رغداً) «حیث شئتم» (هر کجا خواستید) دلالت بر آن دارد که محدوده مکانى براى بهره بردارى از نعمتهاى بیت المقدس تعیین نشده بود.
۶ - دروازه بیت المقدس راه تعیین شده از جانب خداوند، براى تصرف و نفوذ بنى اسرائیل به آن سرزمین (اخلوا هذه القریة ... وادخلوا الباب)
۷ - اظهار خشوع و خضوع در برابر خدا - به هنگام تصرف بیت المقدس - از دستورهاى خداوند به بنى اسرائیل (و ادخلوا الباب سجداً) کلمه «سجداً» جمع ساجد و حال براى فاعل «ادخلوا» مى باشد. از آن رو که سجده در حال ورود با معناى اصطلاحى آن (پیشانى بر خاک نهادن) سازگار نیست، مى توان گفت: در اینجا معناى لغوى آن (خضوع و خشوع) اراده شده است.
۸ - استغفار از گناهان به هنگام تصرف بیت المقدس فرمانى از جانب خداوند به بنى اسرائیل (ادخلوا ... و قولوا حطة) «حطة» خبر براى مبتدایى محذوف همانند «مسألتنا» است. این کلمه اسم مصدر و به معناى نهادن و فرود آوردن مى باشد و مراد از آن به قرینه جمله بعد «نغفر لکم ...» برداشتن گناهان و آمرزش آنهاست. بنابراین «قولوا حطة» یعنى بگویید - خدایا - درخواست ما آمرزش گناهان است.
۹ - خداوند به قوم موسى - در صورت ورود به بیت المقدس با رعایت آداب آن - نوید آمرزش گناهانشان را داد. (ادخلوا هذه القریة ... و قولوا حطة نغفر لکم خطیکم) ظاهر این است که «نغفر لکم» جواب براى همه امرهایى است که در آیه شریفه مطرح شده بود. بنابراین تقدیر چنین است: «ان تدخلوا و تأکلوا و تدخلوا الباب سجداً و تقولوا حطة نغفر لکم».
۱۰ - بنى اسرائیل، پیش از ورودشان به بیت المقدس، بر دوش دارنده گناهانى بسیار (نغفر لکم خطیکم) برداشت فوق با توجّه به جمع آوردن کلمه «خطایاکم» استفاده شده است.
۱۱ - آمرزش گناهان انسان به دست خدا و در اختیار اوست. (نغفر لکم خطیکم)
۱۲ - استغفار به درگاه خدا، موجب آمرزش گناهان است. (و قولوا حطة نغفر لکم خطیکم)
۱۳ - اجراى فرمانهاى الهى، زمینه ساز آمرزش گناهان است. (ادخلوا الباب سجداً ... نغفر لکم خطیکم)
۱۴ - براى استغفار از گناهان و توبه به درگاه خدا، باید به دستورها و آداب تعیین شده از جانب خدا عمل کرد. (و قولوا حطة نغفر لکم خطیکم)
۱۵ - وجود افرادى نیک کردار و پاکدامن، در میان قوم موسى (و سنزید المحسنین) کلمه «المحسنین» (نیکوکاران) مى تواند در مقابل گروهى از بنى اسرائیل باشد که از جمله «نغفر لکم خطایاکم» به دست مى آید; یعنى، بنى اسرائیل دو گروه بودند: گروهى گنهکار که جمله «نغفر لکم خطایاکم» به آنان اشاره دارد و گروهى پاکدامن که «المحسنین» آنها را بیان مى کند.
۱۶ - خداوند، محسنان و پاکدامنان بنى اسرائیل را - در صورت رعایت آداب تعیین شده براى ورود به بیت المقدس - به پاداشى افزونتر از دیگران نوید داد. (قولوا حطة نغفر لکم خطیکم و سنزید المحسنین)
۱۷ - اطاعت کنندگان دستورات خدا - در صورت نیکوکار بودن - از پاداشى افزونتر از دیگران، بهره مند خواهند شد. (و سنزید المحسنین)
۱۸ - داستان ورود بنى اسرائیل عصر موسى به بیت المقدس، داستانى آموزنده و شایسته به یاد داشتن (إذ قلنا ادخلوا ... و سنزید المحسنین) جمله «إذ قلنا ...» عطف بر «نعمتى» در آیه ۴۷- است; یعنى: «أذکروا إذ قلنا ...; به یاد داشته باشید آن زمانى را که فرمان دادیم ...».
روایات و احادیث
۱۹ - «عن الباقر (ع) قال فى قوله تعالى «و ادخلوا الباب سجداً» ان ذلک حین فصل موسى من أرض التیّه فدخلوا العمران ...;[۱] از امام باقر(ع) درباره «و ادخلوا الباب سجداً» روایت شده که این دستور هنگامى بود که موسى (ع) از سرزمین «تیه» رهایى یافته و به سرزمین آبادى وارد گشته بودند ...».
موضوعات مرتبط
- استغفار: آثار استغفار ۱۲; آداب استغفار ۱۴; اهمیّت استغفار ۸
- بنى اسرائیل: بشارت به بنى اسرائیل ۹; بنى اسرائیل در بیابان ۲; بنى اسرائیل و تصرف بیت المقدس ۲، ۳، ۶، ۷، ۸، ۱۰; تاریخ بنى اسرائیل ۱، ۲، ۳، ۶، ۱۸; خوردنیهاى بنى اسرائیل ۵; سرگردانى بنى اسرائیل ۱۹; شرایط آمرزش بنى اسرائیل ۹; گناه بنى اسرائیل ۱۰; محسنان بنى اسرائیل ۱۵، ۱۶; مسؤولیت بنى اسرائیل ۷، ۸; نعمتهاى بنى اسرائیل ۵; ورود بنى اسرائیل به بیت المقدس ۱، ۹، ۱۶، ۱۸
- بیت المقدس: آبادانى بیت المقدس ۱، ۴; بیت المقدس در دوران موسى(ع) ۴; تاریخ بیت المقدس ۴، ۶; تصرف بیت المقدس ۳، ۷، ۸; خوردنیهاى بیت المقدس ۵; دروازه بیت المقدس ۶; راه تصرف بیت المقدس ۶; سرزمین بیت المقدس ۴
- پاداش: شرایط ازدیاد پاداش ۱۶، ۱۷
- تکلیف: آثار عمل به تکلیف ۱۳
- توبه: آداب توبه ۱۴
- خدا: آمرزش خدا ۱۱; اختصاصات خدا ۱۱; اوامر خدا ۱، ۲، ۷، ۸; بشارتهاى خدا ۹
- خشوع: اهمیّت خشوع ۷
- ذکر: ذکر تاریخ ۱۸
- عمل: عمل به اوامر خدا ۱۷،۱۴،۱۳
- گناه: زمینه آمرزش گناه ۱۳; عوامل آمرزش گناه ۱۲; منشأ آمرزش گناه ۱۱ محسنان: پاداش محسنات ۱۶; مقامات محسنات ۱۷ مطیعان: پاداش مطیعان ۱۷ موسى (ع): قصه موسى ۱۹
منابع
- ↑ تفسیر عیاشى، ج ۱، ص ۴۵، ح ۴۸; بحارالأنوار، ج ۱۳، ص ۱۷۸، ح ۸.
