الأنفال ٢٥
کپی متن آیه |
---|
وَ اتَّقُوا فِتْنَةً لاَ تُصِيبَنَ الَّذِينَ ظَلَمُوا مِنْکُمْ خَاصَّةً وَ اعْلَمُوا أَنَ اللَّهَ شَدِيدُ الْعِقَابِ |
ترجمه
الأنفال ٢٤ | آیه ٢٥ | الأنفال ٢٦ | ||||||||||||||
|
معنی کلمات و عبارات
«فِتْنَةً»: بلا و مصیبت. «خَآصَّةً»: مخصوصاً. به ویژه.
نزول
«شیخ طوسی» گویند: حسن بصرى و ابن عباس و سدى و مجاهد گویند: این آیه درباره اهل جمل نازل شده است، قتادة گوید: زبیر مى گفت، فردى از میان خود را نمى یافتیم كه مشمول این آیه واقع شده باشیم و در این باره اختلاف داشتیم تا این كه واقعا مشمول حقیقى این آیه واقع گشتیم.[۱]
تفسیر
- آيات ۱۵ - ۲۹ سوره انفال
- بيان آياتی راجع به جهاد و نهى از فرار از جنگ
- پيروزى مسلمين در جنگ بدر، با عنايت الهى و امدادهاى غيبى
- بدترين جنبندگان، در پیشگاه پروردگار
- اقسام «حیات»، از نظر قرآن
- پذیرش آنچه رسول خدا «ص» بدان دعوت مى كند، موجب حيات است
- معناى آیه: «إنَّ الله يَحُولُ بَينَ المَرءِ وَ قَلبِهِ»
- براى ترك اجابت دعوت پيامبر «ص»، هيچ عذرى پذیرفته نيست
- منظور از فتنه اى كه دامنه آن، همه را فرا مى گيرد
- روزگار استضعاف و نگرانى خود و يارى خدا را به ياد آوريد
- معناى نهی از خيانت به خدا و رسول «ص» چیست؟
- بحث روایتی: (روایاتی ذيل آيات مربوط به جنگ بدر)
- ردّ سخن صاحب «المنار»، در اختصاص نهی از فرار از جنگ، به جنگ بدر
- رواياتى در مورد شأن نزول آيه: «وَ مَا رَمَيتَ إذ رَمَيتَ وَلَكِنَّ الله رَمَى»
- چند روايت در معناى «وَ اعلَمُوا أنَّ اللهَ يَحُولُ بَينَ المَرءِ وَ قَلبِِه»
- رواياتى در ذيل آيه شريفه: «وَ اتَّقُوا فِتنَةً لَا تُصِيبَنَّ الَّذِينَ ظَلَمُوا مِنكُم خَاصّة»
- چند روايت در مورد شأن نزول آيه: «يَا أيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لَا تَخُونُوا الله وَ الرَّسُول...»
نکات آیه
۱- آثار شوم برخى از گناهان و ظلمها تنها دامنگیر گناهکار و ظالم، و برخى داراى آثارى فراگیر بر گنهکار و بى گناه (و اتقوا فتنة لاتصیبن)
۲- برخى از گناهان و ستمکاریها در جامعه ایمانى مایه گرفتار شدن همگان (مرتکبان گناه و غیر آنها، یعنى ظالم و غیر ظالم) به عذابهاى الهى است. (و اتقوا فتنة لاتصیبن الذین ظلموا منکم خاصة) «لا» در «لاتصیبن» نافیه و «خاصة» حال براى «الذین» است. جمله «لاتصیبن الذین ... » تبیین و توضیحى است براى «فتنة». و مراد از اتقاء فتنة، پرهیز از عامل آن مى باشد که به قرینه «ظلموا»، ستمکارى است. بنابراین معناى آیه چنین مى شود: اى اهل ایمان از گناهانى که موجب فتنه اى عظیم مى شود بپرهیزید ; آن گونه فتنه اى که نه تنها دامنگیر گناهکار مى شود، بلکه همگان را در شعله هاى خود خواهد سوزانید.
۳- اهل ایمان موظف به مبارزه با فتنه هایى که شعله هاى آن دامنگیر کل جامعه است. (و اتقوا فتنة لاتصیبن الذین) عامل فتنه در مورد بحث چنانچه گذشت گناه و ستمکارى است و مرتکب این گناه به دلیل «ظلموا منکم» تنها برخى از افراد جامعه هستند. بنابراین امر به اتقا (اتقوا فتنة) نسبت به مخاطبان متفاوت خواهد بود. یعنى نسبت به گنهکاران و ستم پیشگان، پرهیز از خود گناه است و نسبت به آنان که مرتکب نمى شوند، جلوگیرى از ارتکاب آن است.
۴- مؤمنان وظیفه دار اهتمام بیشتر در پرهیز از گناهانى که آثار شوم آن فراگیر جامعه ایمانى است. (و اتقوا فتنة لاتصیبن الذین ظلموا منکم خاصة) بدیهى است هیچ گناه و ستمى را نباید مرتکب شد. بنابراین نهى از ارتکاب گناهى که فتنه اى فراگیر دارد، حاکى از تأکید بیشتر نسبت به پرهیز از چنین گناهى است.
۵- تخلف از دستورات حیاتبخش و زیربنایى خدا و رسول، مایه بروز فتنه هایى فراگیر و نزول عذابى شدید بر تمامى جامعه ایمانى (إذا دعاکم لما یحییکم ... و اتقوا فتنة لاتصیبن الذین ظلموا منکم خاصة) از مصادیق مورد نظر براى ستمکارى (ظلموا)، به قرینه آیه قبل، تخلف از دستورات حیاتبخش و زیربنایى خدا و رسول است.
۶- توجه به شدت عقاب الهى، زمینه ساز پرهیز از گناهان و ستمگریها (و اتقوا فتنة ... و اعلموا أن اللّه شدید العقاب)
۷- عقوبتهاى خداوند، شدید و سهمگین است. (أن اللّه شدید العقاب)
موضوعات مرتبط
- اسماء و صفات: شدید العقاب ۷
- انبیا: اوامر انبیا ۵ ; عصیان از انبیا ۵
- بیخگناهان: ابتلاى بیخگناهان به عذاب ۲
- جامعه: ابتلاى جامعه دینى ۵ ; جامعه دینى ۲، ۳، ۴
- خدا: عذابهاى خدا ۶، ۷ ; عصیان از خدا ۵
- ظلم: آثار اجتماعى ظلم ۱، ۲ ; آثار فردى ظلم ۱ ; زمینه اجتناب از ظلم ۶
- عذاب: موجبات نزول عذاب ۲، ۵
- علم: آثار علم ۶
- فساد: آثار فساد اجتماعى ۳ ; عوامل پیدایش فساد ۵ ; مبارزه با فساد اجتماعى ۳
- کنترل اجتماعى:۳، ۵ عوامل کنترل اجتماعى ۳، ۵ ۶
- گناه: آثار اجتماعى گناه ۱، ۲، ۴ ; آثار فردى گناه ۱ ; اجتناب از گناه ۴ ; زمینه اجتناب از گناه ۶ ; مراتب گناه ۱، ۴
- مؤمنان: مسؤولیت مؤمنان ۳، ۴
- محمد(ص): اوامر محمد(ص) ۵ ; عصیان از محمد(ص) ۵
منابع
- ↑ در تفسیر على بن ابراهیم آمده كه این آیه درباره طلحه و زبیر نازل شده هنگامى كه با امیرالمومنین على علیهالسلام جنگ كردند و نسبت به او ظلم و ستم روا داشتند، صاحب مجمع البیان از حاكم ابوالقاسم الحسكانى او از سید ابوالحمد مهدى بن نزار الحسینى و او بعد از ده واسطه از ابن عباس نقل كند كه وقتى كه این آیه نازل گردید. رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمود هر كه بعد از من نسبت به على علیهالسلام اذیت و آزارى روا بدارد مانند آنست كه نبوت من و پیامبران قبل از من را انكار كرده است، صاحب تفسیر برهان گوید ابوعبدالله محمد بن على بن السراج كه از مخالفین و عامه است. مرفوعا از عبدالله بن مسعود روایت نموده كه گفت: پیامبر بعد از نزول این آیه به من فرمود: اى ابن مسعود بدان هر كه نسبت به على علیهالسلام ظلم و ستم روا بدارد مانند آنست كه نبوت من و پیامبران پیش از من را انكار كرده باشد.