الشعراء ٦١
| کپی متن آیه |
|---|
| فَلَمَّا تَرَاءَى الْجَمْعَانِ قَالَ أَصْحَابُ مُوسَى إِنَّا لَمُدْرَکُونَ |
ترجمه
| الشعراء ٦٠ | آیه ٦١ | الشعراء ٦٢ | ||||||||||||||
| ||||||||||||||||
معنی کلمات و عبارات
«تَرَاءَی»: دید. فعل ماضی باب تفاعل است و در رسم‌الخطّ قرآنی (تراءا) است. «مُدْرَکُونَ»: رسیدگان. گرفتارشدگان.
آیات مرتبط (تعداد ریشه‌های مشترک)
تفسیر
- آيات ۱۰ - ۶۸ سوره شعراء
- مقايسه قوم پیامبر اکرم«ص»، با اقوام پیامبران گذشته
- اشاره به معناى «خوف» و فرق آن با «خشيت»
- معناى «ذنب»، و مراد از اين كه موسى «ع» فرمود: «وَ لَهُم عَلَىَّ ذَنبٌ»
- دلگرمى خداوند به موسى و هارون: «ما با شمایيم»
- گفتگوى موسى «ع» با فرعون و پاسخ به اشکالات او
- مقصود از «ضلالت»، در سخن موسى «ع»
- مراد از حكمى كه خداوند، به موسى «ع»
- توضيح سخن موسی«ع« به فرعون: «وَ تِلكَ نِعمَةٌ تَمُنُّهَا عَلَىَّ»
- بيان گفتار مفسران، درباره سخن فرعون: «آیا ما، تو را در کودکی تربیت نکردیم»؟
- اشاره به اعتقادات بت پرستان، درباره خداى سبحان و ارباب و آلهه
- بيان علت اين كه فرعون گفت: «ربُّ العالَمين چيست»؟
- توضيح جواب موسى «ع» به سؤال فرعون
- جواب دوم موسى «ع»، به سؤال فرعون، از حقيقت ربُّ العالمين
- فرعون، موسى «ع» را دیوانه معرفی می کند
- واکنش فرعون و فرعونیان، در برابر معجزۀ موسی«ع»
- واكنش فرعون در مقابل ايمان آوردن ساحران
- كوچ شبانه بنی اسرائيل از مصر و هلاكت فرعون و فرعونيان
- نتيجه گيرى از حكايت موسى «ع» و فرعون
تفسیر نور (محسن قرائتی)
فَلَمَّا تَراءَا الْجَمْعانِ قالَ أَصْحابُ مُوسى إِنَّا لَمُدْرَكُونَ «61»
پس زمانى كه دو گروه همديگر را ديدند، ياران موسى گفتند: (ما به دام افتاديم و) آنان به ما دست خواهند يافت.
تفسیر اثنی عشری (حسینی شاه عبدالعظیمی)
فَلَمَّا تَراءَا الْجَمْعانِ قالَ أَصْحابُ مُوسى إِنَّا لَمُدْرَكُونَ (61)
فَلَمَّا تَراءَا الْجَمْعانِ: پس آن هنگام كه ديدند هر دو گروه يكديگر را، قالَ أَصْحابُ مُوسى إِنَّا لَمُدْرَكُونَ: گفتند ياران موسى بدرستى كه ما هر آينه دريافت شدگانيم، يعنى لشگر فرعون ما را در خواهند يافت و به دست آنها گرفتار خواهيم شد، اكنون راه خلاص چگونه پيدا كنيم و طريق گريز را از كه جوئيم، زيرا در پيش دريا و در عقب دشمن.
از حضرت امام محمد باقر عليه السّلام به روايت على بن ابراهيم مروى است كه بنى اسرائيل به موسى عليه السّلام استغاثه نمودند كه دعا فرما خدا ما را از بليه فرعون نجات كرامت فرمايد. پس خدا وحى فرمود كه ايشان را شب از مصر بيرون ببر. حضرت موسى عليه السّلام بنى اسرائيل را برداشته در شب روانه ساحل دريا شد، چون فرعون خبردار شد، لشگر خود را جمع و ايشان را تعاقب نمود به كنار دريا كه رسيدند، موسى خطاب به دريا نمود كه شكافته شو براى من. گفت: بى‌امر الهى شكافته نمى‌شوم. در اين حال طليعه لشگر فرعون پيدا شد، بنى اسرائيل به موسى گفتند: ما را فريب دادى و هلاك كردى، اگر مى‌گذاشتى آل فرعون ما را در بندگى داشتند بهتر بود از اينكه الحال به دست ايشان كشته شويم.
تفسیر روان جاوید (ثقفى تهرانى)
وَ أَوْحَيْنا إِلى مُوسى أَنْ أَسْرِ بِعِبادِي إِنَّكُمْ مُتَّبَعُونَ (52) فَأَرْسَلَ فِرْعَوْنُ فِي الْمَدائِنِ حاشِرِينَ (53) إِنَّ هؤُلاءِ لَشِرْذِمَةٌ قَلِيلُونَ (54) وَ إِنَّهُمْ لَنا لَغائِظُونَ (55) وَ إِنَّا لَجَمِيعٌ حاذِرُونَ (56)
فَأَخْرَجْناهُمْ مِنْ جَنَّاتٍ وَ عُيُونٍ (57) وَ كُنُوزٍ وَ مَقامٍ كَرِيمٍ (58) كَذلِكَ وَ أَوْرَثْناها بَنِي إِسْرائِيلَ (59) فَأَتْبَعُوهُمْ مُشْرِقِينَ (60) فَلَمَّا تَراءَا الْجَمْعانِ قالَ أَصْحابُ مُوسى إِنَّا لَمُدْرَكُونَ (61)
قالَ كَلاَّ إِنَّ مَعِي رَبِّي سَيَهْدِينِ (62) فَأَوْحَيْنا إِلى مُوسى أَنِ اضْرِبْ بِعَصاكَ الْبَحْرَ فَانْفَلَقَ فَكانَ كُلُّ فِرْقٍ كَالطَّوْدِ الْعَظِيمِ (63) وَ أَزْلَفْنا ثَمَّ الْآخَرِينَ (64) وَ أَنْجَيْنا مُوسى وَ مَنْ مَعَهُ أَجْمَعِينَ (65) ثُمَّ أَغْرَقْنَا الْآخَرِينَ (66)
إِنَّ فِي ذلِكَ لَآيَةً وَ ما كانَ أَكْثَرُهُمْ مُؤْمِنِينَ (67) وَ إِنَّ رَبَّكَ لَهُوَ الْعَزِيزُ الرَّحِيمُ (68)
ترجمه
و وحى كرديم بموسى كه بشب ببر بندگان مرا همانا شمائيد متابعت كرده شدگان
پس فرستاد فرعون در شهرها جمع كنندگانرا
همانا اين گروه فرقه‌ئى باشند اندك
و همانا آنها مر ما را بخشم آورندگانند
و همانا ما همگى احتياط كارانيم
پس بيرون كرديمشان از بوستانها و چشمه‌سارها
و گنجها و جاى خوب
همچنين و بميراث داديم آنرا به بنى اسرائيل
پس از پس درآمدند ايشانرا وارد شوندگان وقت طلوع آفتاب
پس چون ديدند يكديگر را آندو جماعت گفتند ياران موسى همانا ما دريافته شدگانيم
گفت نه چنين است همانا با من است پروردگارم زود است كه راه نمايد مرا
پس وحى كرديم بموسى كه بزن بعصايت دريا را پس شكافت از هم پس بود هر پاره‌ئى چون كوهى بزرگ
و جمع كرديم آنجا ديگران را
و نجات داديم موسى را و و هر كه با او بود همگى
پس غرق كرديم ديگران را
همانا در اين هر آينه آيتى است و نباشند بيشترشان گروندگان
و همانا پروردگار تو هر آينه او است تواناى مهربان.
تفسير
بعد از وقوع وقايع سابقه گفته شده كه حضرت موسى سالها در
جلد 4 صفحه 108
مصر اقامت فرمود و مردم را دعوت بدين حق ميكرد و معجزات ارائه ميداد ولى قوم فرعون ايمان نميآوردند بلكه بر انكار و استكبار خود مى‌افزودند تا خداوند بآنحضرت وحى فرمود كه بنى اسرائيل را شبانه از مصر خارج فرمايد و بفوريّت بروند چون فرعونيان آنها را تعقيب خواهند نمود و حضرت بدستور الهى عمل فرمود و چون اين خبر بفرعون رسيد بشهرهاى مصر مأمورانى روانه نمود تا براى تعقيب بنى اسرائيل لشگر مهمّى جمع‌آورى نمايد و چون از تمام بلاد يكجا جمع شدند بآنها گفت اينها يعنى بنى اسرائيل جماعت كمى هستند و كارهائى كردند كه ما را بغيظ و غضب آوردند و ما مردمى هستيم كه اجتماع نموديم براى حذر نمودن از فتنه و فساد آنها با استعداد كامل و مراعات احتياط و با عساكر خود از مصر حركت كرد و چون بيرون رفتن آنها از ديار خودشان بخواست خدا بود و ديگر برنگشتند خداوند فرموده پس بيرون كرديم آنها را از باغها و چشمه- سارها و گنجها و اقامتگاه پسنديده اين طور بيرون كردن كه باختيار و سعى خودشان بود و تمام آنها را مانند مال موروث بتصرّف بنى اسرائيل در آورديم پس تعقيب نمودند فرعونيان ايشانرا تا ادراك نمودند وقت طلوع آفتاب و تابش شعاع آنرا و چون دو لشگر نزديك بهم شدند بطوريكه يكديگر را ميديدند اصحاب حضرت موسى گفتند آنها بما رسيدند و ما مقهور شديم و حضرت موسى فرمود نه چنين است شما مقهور آنها نخواهيد شد خدا بمن وعده داده كه شما را از جنگ فرعونيان خلاص فرمايد و پروردگار من همه جا حاضر و ناظر است و با من كمك ميفرمايد و هدايت مينمايد مرا براه نجات و خدا فرموده پس وحى فرموديم ما بموسى كه بزن عصاى خود را بدريا و او زد پس شكافت دريا و دوازده پاره شد كه بود هر پاره‌ئى از آن مانند كوه بزرگ ثابتى براى عبور قبائل آنها بشرحى كه در سوره بقره ذيل آيه و اذ فرقنا بكم البحر گذشت و فرق بكسر اسم مصدر است كه آن فرق بفتح است و نزديك نموديم فرعون و قومش را در آنجا بيكديگر كه از او تحلّف ننمايند و همه وارد دريا شوند و در عقب بنى اسرائيل بيايند و نگهدارى نموديم دريا را بهمين كيفيّت و نجات داديم موسى و تمام اصحابش را بعبور نمودن از غرق و غرق نموديم فرعون و تمام اتباعش را ببرهمزدن
جلد 4 صفحه 109
وضع دريا و فرو گرفتن آب آنها را و اين يكى از معجزات بزرگ حضرت موسى و آيات قدرت الهى بود و با وجود اين بيشتر آنها كه چنين امر عجيبى را مشاهده نمودند از بنى اسرائيل و غيرهم مؤمن واقعى نشدند لذا قبطيانى كه داخل عسكر فرعون نبودند ايمان بحضرت موسى نياوردند و بنى اسرائيل هر روز يك ايراد و اشكالى پيش ميآوردند براى مخالفت امر آنحضرت تا آنكه در غياب او گوساله پرست شدند و گفتند ما ايمان نميآوريم تا خدا را ببينيم پس نبايد پيغمبر خاتم از قومش گله داشته باشد كه چرا ايمان نميآورند اين سيره غير مرضيّه سلف است كه بخلف رسيده ولى خداوند توانا است و از آنها انتقام خواهد كشيد و مهربان است كه دوستانش را در دنيا و آخرت از آفات و بليّات محفوظ و بمقامات عاليه خواهد رسانيد و شرح اين قضايا در سوره بقره و يونس و طه مفصّلا ذكر شده است.
اطیب البیان (سید عبدالحسین طیب)
فَلَمّا تَراءَا الجَمعان‌ِ قالَ أَصحاب‌ُ مُوسي إِنّا لَمُدرَكُون‌َ (61)
چون سياهي لشكر فرعون را مشاهده كردند و ظاهر شد و فرعونيان هم اصحاب موسي را ديدند.
(فَلَمّا تَراءَا الجَمعان‌ِ) دو جمعيت يكديگر را ميديدند اصحاب موسي بسيار خائف شدند نه ميتوانستند بروند مقابل آنها دريا بود و نه برگردند روبروي قوم فرعون با آن عده كذايي لذا به حضرت موسي گفتند که الان ما را در مييابند.
(قالَ أَصحاب‌ُ مُوسي إِنّا لَمُدرَكُون‌َ) حضرت موسي نظر به اينكه بوحي الهي خارج شده بود يقين كامل داشت که دستگير فرعونيان نميشوند فرمود:
برگزیده تفسیر نمونه
]
(آیه 61)- «هنگامی که دو گروه یکدیگر را دیدند، یاران موسی گفتند: بطور قطع ما در چنگال فرعونیان گرفتار شدیم» و راه نجاتی وجود ندارد! (فَلَمَّا تَراءَا الْجَمْعانِ قالَ أَصْحابُ مُوسی إِنَّا لَمُدْرَکُونَ).
در پیش روی ما دریا و امواج خروشان آب، و در پشت سر ما دریایی از لشکر خونخوار با تجهیزات کامل، جمعیتی که سخت از ما خشمگینند.
در اینجا لحظات دردناکی بر بنی اسرائیل گذشت، لحظاتی که تلخی آن غیر قابل توصیف است، شاید جمع زیادی در ایمان خود متزلزل شدند.
نکات آیه
۱ - نزدیک شدن سپاه فرعون به بنى اسرائیل تا حدّ مشاهده یکدیگر (فلمّا ترءا الجمعان) «ترائى» (مصدر «ترءا») به معناى همدیگر را دیدن و «جمع» (مفرد «جمعان») به معناى گروه است. بنابراین «لمّا ترءا الجمعان»; یعنى، چون دو گروه همدیگر را دیدند.
۲ - اظهار نگرانى و وحشت همراهان موسى از گرفتار آمدن در کمند سپاه فرعون (قال أصحب موسى إنّا لمدرکون) «ادراک» (مصدر مجهول «مدرکون») به معناى گرفتار شدن است «إنّا لمدرکون»; یعنى، ما قطعاً گرفتار خواهیم شد.
۳ - عدم معرفت همراهان نزدیک موسى(ع) به مقام وى و شکست ناپذیرى طرح و برنامه الهى او (و أوحینا إلى موسى أن أسر بعبادى... قال أصحب موسى إنّا لمدرکون) تعبیر «أصحاب موسى» به جاى بنى اسرائیل، مى تواند تعریضى باشد به این که نه تنها بنى اسرائیل بلکه حتى یاران نزدیک موسى(ع) نیز به موفقیت آمیز بودن طرح و برنامه وى اطمینان نداشتند; بلکه با مشاهده فرعون، شکست موسى(ع) و گرفتارى خود را قطعى مى دانستند.
۴ - ناتوانى مشهود بنى اسرائیل از مقابله با سپاه فرعون (قال أصحب موسى إنّا لمدرکون)
موضوعات مرتبط
- بنى اسرائیل: تاریخ بنى اسرائیل ۱، ۲، ۴; ترس بنى اسرائیل ۲; تعقیب بنى اسرائیل ۱; عجز بنى اسرائیل ۴
- فرعون: قدرت سپاه فرعون ۴
- فرعونیان: ملاقات فرعونیان با بنى اسرائیل ۱
- موسى(ع): جهل به مقامات موسى(ع) ۳; جهل همراهان موسى(ع) ۳
منابع
