التوبة ٩٩
| کپی متن آیه |
|---|
| وَ مِنَ الْأَعْرَابِ مَنْ يُؤْمِنُ بِاللَّهِ وَ الْيَوْمِ الْآخِرِ وَ يَتَّخِذُ مَا يُنْفِقُ قُرُبَاتٍ عِنْدَ اللَّهِ وَ صَلَوَاتِ الرَّسُولِ أَلاَ إِنَّهَا قُرْبَةٌ لَهُمْ سَيُدْخِلُهُمُ اللَّهُ فِي رَحْمَتِهِ إِنَ اللَّهَ غَفُورٌ رَحِيمٌ |
ترجمه
| التوبة ٩٨ | آیه ٩٩ | التوبة ١٠٠ | ||||||||||||||
| ||||||||||||||||
معنی کلمات و عبارات
«قُرُبَاتٍ»: جمع قُرْبَة، به معنی تقرّب یا چیزی است که مایه تقرّب می‌گردد. منصوب است چون مفعول دوم (یَتَّخِذُ) است، و جمع آمدن آن با توجّه به انواع خوبیها و راههای گوناگون آنها است. «صَلَوَاتِ»: جمع صَلاة، دعاها. «إِنَّها»: مرجع ضمیر (ها) واژه نفقه است که از (صَلَوات) مفهوم می‌گردد و با توجّه به معنی، ضمیر مؤنّث به کار رفته است. برخی هم مرجع آن را (صَلَوات) دانسته‌اند.
نزول
مجاهد گوید: این آیه درباره طایفه مقرون از اعراب نازل شده است که آیه ۹۲ نیز براى آنها نازل گردیده بود و از عبدالرحمن بن معقل المزنى روایت نمایند که گوید ما ده نفر از اولاد مقرن بودیم که این آیه درباره ما نازل شده است.[۱]
تفسیر
- آيات ۱۰۶ - ۹۷، سوره توبه
- بيان آيات شريفه مربوط به وضع اعراب از لحاظ كفر و نفاق و ايمان
- معناى كلمه (( اعراب )) و بيان اينكه باديه نشينان به سبب دروى از تمدن و علم و ادب از معارف دينى دورتر بوده اند
- تقسيم مؤ منين به سه گروه : سابقون اولون از مهاجرين و انصار و تابعين آنان به احسان . و بيان مراد از هر كدام
- معناى اتباع به احسان در جمله : (( والذين اببعوهم باحسان )) كه وصف طبقه سوم از مؤمنين است
- حكم به فضيلت سابقون اولون از مهاجرين و انصار مقيد است به ايمان وعمل صالح
- معناى رضايت مؤ منين از خدا و رضايت خدا از مؤ منين و بيان اينكه رضايت خدا از اوصاف فعل او است نه از اوصاف ذاتش
- مقصود از عذاب كردن منافقين در دو نوبت (سنعذبهم مرتين ) چيست ؟
- امر به اخذ زكات از اموال مردم
- گيرنده زكات خداست و تصدق و اداء زكات نوعى توبه است چنانچه توبه هم صدقه اعمال است
- توضيح درباره معناى آيه : (( و قلاعملوا فسيرى الله عملكم و رسوله والمؤ منون )) و اينكه مخاطبين آن چه كسانى هستند ورؤ يت در آن به چه معنا است ؟
- رواياتى در ذيل آيه شريفه : (( و السابقون الاولون من المهاجرين و الانصار... ))
- سخن (( قرظى )) مبنى بر اينكه تمامى اصحاب پيامبر (ص ) آمرزيده اند و خوب و بدشان اهل بهشتند و نقد و رد آن سخن
- رواياتى در ذيل آيه : (( و آخرون اعترفوا بذنوبهم ... )) و اينكه در مورد چه كسانى نازل شده است
- چند روايت در ذيل آيه مربوط به زكات
- چند روايت در ذيل آيه شريفه : (( و آخرون مرجون لامرالله ))
- گفتارى پيرامون زكات و ساير صدقات (نظر اسلام درباره اجتماع و حقوق مالى آن و مزايا و ويژگيهاى نظام ماليه عمومى در اسلام )
تفسیر نور (محسن قرائتی)
وَ مِنَ الْأَعْرابِ مَنْ يُؤْمِنُ بِاللَّهِ وَ الْيَوْمِ الْآخِرِ وَ يَتَّخِذُ ما يُنْفِقُ قُرُباتٍ عِنْدَ اللَّهِ وَ صَلَواتِ الرَّسُولِ أَلا إِنَّها قُرْبَةٌ لَهُمْ سَيُدْخِلُهُمُ اللَّهُ فِي رَحْمَتِهِ إِنَّ اللَّهَ غَفُورٌ رَحِيمٌ «99»
امّا برخى از عربهاى باديه‌نشين، كسانى هستند كه به خداوند و روز قيامت ايمان دارند و آنچه را انفاق مى‌كنند، وسيله‌ى قرب به خدا و (جلب) دعا و صلوات رسول مى‌دانند. آگاه باشيد كه همين انفاقها، براى آنان موجب قرب است. به زودى خدا آنان را در رحمت خويش وارد مى‌كند. همانا خداوند آمرزنده و مهربان است.
پیام ها
1- اگر گروهى را سرزنش مى‌كنيم، خوبان آنها را فراموش نكنيم. بدنبالِ «الْأَعْرابُ أَشَدُّ كُفْراً» مى‌فرمايد: وَ مِنَ الْأَعْرابِ مَنْ يُؤْمِنُ بِاللَّهِ ...
2- باديه‌نشينى و محيط اجتماعى، اختيار رشد را از انسان نمى‌گيرد. وَ مِنَ الْأَعْرابِ مَنْ يُؤْمِنُ بِاللَّهِ ...
3- ايمان، زمينه‌ساز انفاق و آرامش است. «يُؤْمِنُ، يَتَّخِذُ ما يُنْفِقُ قُرُباتٍ»
4- از امكانات مادّى براى رسيدن به قرب الهى بهره بگيريم. «يَتَّخِذُ ما يُنْفِقُ قُرُباتٍ»
5- آنچه موجب قرب به خداست، نيّت خالص است، نه صِرف عمل. مؤمن و منافق هر دو انفاق مى‌كنند، ولى انفاق مؤمن ستوده است. «أَلا إِنَّها قُرْبَةٌ»
جلد 3 - صفحه 493
6- كار كردن براى جلب رضايت رسول خدا، با توحيد مخالفتى ندارد. «إِنَّها قُرْبَةٌ»
7- مؤمنِ انفاقگر، مشمول دعاى رسول‌خدا قرار مى‌گيرد. «صَلَواتِ الرَّسُولِ»
8- مؤمن، غرق در رحمت الهى است، «فِي رَحْمَتِهِ» و منافق، غرق در حوادث تلخ است. «عَلَيْهِمْ دائِرَةُ السَّوْءِ» (آيه قبل)
9- انفاق خالصانه‌ى باديه‌نشينان كه از محيطِ بى‌فرهنگ‌اند، بيشتر مورد تقدير و تمجيد است. «أَلا، إِنَّها، فِي رَحْمَتِهِ، غَفُورٌ، رَحِيمٌ»
تفسیر اثنی عشری (حسینی شاه عبدالعظیمی)
وَ مِنَ الْأَعْرابِ مَنْ يُؤْمِنُ بِاللَّهِ وَ الْيَوْمِ الْآخِرِ وَ يَتَّخِذُ ما يُنْفِقُ قُرُباتٍ عِنْدَ اللَّهِ وَ صَلَواتِ الرَّسُولِ أَلا إِنَّها قُرْبَةٌ لَهُمْ سَيُدْخِلُهُمُ اللَّهُ فِي رَحْمَتِهِ إِنَّ اللَّهَ غَفُورٌ رَحِيمٌ (99)
بعد از آن بيان حال مؤمنين مخلصين از اعراب را فرمايد:
وَ مِنَ الْأَعْرابِ: و بعضى از عربهاى باديه نشين. مَنْ يُؤْمِنُ بِاللَّهِ وَ الْيَوْمِ الْآخِرِ: كسانى هستند كه ايمان مى‌آورند به خداى تعالى و روز قيامت و تصديق مى‌نمايند وحدانيت الهى و بهشت و جهنم را. مراد بنو مقرن‌اند از
ج5، ص 184
جهينه. يا عبد اللّه ذى النحادين و قوم اويند. وَ يَتَّخِذُ ما يُنْفِقُ: و فرا مى‌گيرند برخلاف منافقان آنچه را كه انفاق و تصديق نمايند. قُرُباتٍ عِنْدَ اللَّهِ: اسباب قربت نزد خداى تعالى، يعنى تقرب مى‌جويند به صدقات و انفاقات خود را، و وسيله مى‌سازند آن را به قرب الهى و رحمت سبحانى. وَ صَلَواتِ الرَّسُولِ: و سبب دعاى پيغمبر كه پيوسته متصدقان را به خير و بركت دعا مى‌فرمايد و آمرزش طلبد نزد اخذ صدقات، چنانكه فرموده: اللّهم صلّ على آل ابى اوفى:
و نزد بعضى مراد استغفار است.
أَلا إِنَّها قُرْبَةٌ لَهُمْ: آگاه باشيد كه صلوات رسول سبب نزديكى است مر ايشان را به بارگاه عنايت ربانى و وسيله قرب مكانت و منزلت به درگاه سبحانى است. يا نفقات ايشان موجب نزديكى آنها است به خداى تعالى.
سَيُدْخِلُهُمُ اللَّهُ فِي رَحْمَتِهِ: (سين براى تحقيق است) زود باشد كه درآورد محققا خداوند متعال اين جماعت منفقين مخلصين را در بهشت خود كه محل نزول رحمت واسعه الهى است. و در اين آيه مبالغه است به اينكه رحمت سبحانى فراگيرد ايشان را. إِنَّ اللَّهَ غَفُورٌ رَحِيمٌ: بتحقيق خداى تعالى آمرزنده است متصدقان را، مهربان است بر متقربان به طاعت.
تفسیر روان جاوید (ثقفى تهرانى)
الْأَعْرابُ أَشَدُّ كُفْراً وَ نِفاقاً وَ أَجْدَرُ أَلاَّ يَعْلَمُوا حُدُودَ ما أَنْزَلَ اللَّهُ عَلى رَسُولِهِ وَ اللَّهُ عَلِيمٌ حَكِيمٌ (97) وَ مِنَ الْأَعْرابِ مَنْ يَتَّخِذُ ما يُنْفِقُ مَغْرَماً وَ يَتَرَبَّصُ بِكُمُ الدَّوائِرَ عَلَيْهِمْ دائِرَةُ السَّوْءِ وَ اللَّهُ سَمِيعٌ عَلِيمٌ (98) وَ مِنَ الْأَعْرابِ مَنْ يُؤْمِنُ بِاللَّهِ وَ الْيَوْمِ الْآخِرِ وَ يَتَّخِذُ ما يُنْفِقُ قُرُباتٍ عِنْدَ اللَّهِ وَ صَلَواتِ الرَّسُولِ أَلا إِنَّها قُرْبَةٌ لَهُمْ سَيُدْخِلُهُمُ اللَّهُ فِي رَحْمَتِهِ إِنَّ اللَّهَ غَفُورٌ رَحِيمٌ (99)
ترجمه
باديه‌نشينان عرب شديدترند از راه كفر و نفاق و سزاوارترند بآنكه ندانند حدّهاى آنچه را نازل نموده است خدا بر پيغمبرش و خداوند داناى درست كار است
و بعضى از باديه‌نشينان كسانى هستند كه مى‌پندارند آنچه را انفاق ميكنند غرامت و انتظار ميبرند بشما گردشهاى روزگار را بر ايشان باد گردش بدو خدا شنونده دانا است
و بعضى از اعراب باديه‌نشين كسانى هستند كه ميگروند بخدا و روز بازپسين و مى‌شمارند آنچه را انفاق مى‌كنند موجبات تقرب نزد خدا و دعاهاى پيغمبر آگاه باش كه آن موجب قربت است براى آنها زود باشد كه داخل كند آنها را خدا در رحمت خود بدرستيكه خدا آمرزنده مهربان است.
تفسير
اعراب صحرانشين كفر و نفاقشان بيشتر از اهل بلاد و شهرنشين‌ها است چون از معارف و احكام اسلام دورند و بجهالت و قساوت و ضلالت نزديكند و انس بتعقّل و تدبّر و تفكر در حقائق امور ندارند و متوّحش از اين معانى هستند و بهمين لحاظ سزاوارترند بآنكه ندانند حدود واجبات و مستحبات و مباحات شريعت مطهره را كه خداوند به پيغمبر خاتم نازل فرموده و خداوند ميداند حدود و موازين اهل بلاد و باديه را و بر طبق حكمت در دنيا و آخرت با آنها رفتار ميفرمايد و پاره از اعراب از فرط جهالت آنچه را مجبور شدند بصدقه دادن براى خودشان ضرر و خسارت بحساب ميآورند چون معتقد بثواب اخروى نيستند
جلد 2 صفحه 614
و تصور ميكنند مسلمانان از آنها پول زورى ميگيرند لذا انتظار دارند گردش روزگار قدرت اسلام را از بين ببرد و آنها از اين تحميلات آسوده شوند خدا روزگار را ببدى حال آنها بگردش آورد و خواهد آورد اگر چه در آخرت باشد و سوء بضم سين نيز قرائت شده است و خداوند از گفتار و كردار ظاهرى و باطنى آنها آگاه است و پاره از آنها بر عكس كسانى هستند كه مؤمن بمبدء و معادند و هر چه انفاق كنند از موجبات تقرب بخدا و ادعيه پيغمبر (ص) ميدانند چون آنحضرت پس از اخذ صدقات دعا ميفرمود براى صاحبان آنها بخير و بركت و استغفار مينمود براى آنان اين در صورتى است كه صلوات عطف بر قربات باشد چنانچه بنظر حقير ظاهر است و بعضى گفته‌اند صلوات عطف است بر ما ينفق يعنى ميگيرند آنچه را انفاق مينمايند و ادعيه پيغمبر را موجبات تقرب نزد خدا در هر- حال خداوند تصديق فرموده است اعتقاد آنها را و تحقيق نموده اميد آنانرا و تقرير فرموده رحمت و مغفرت خود را براى ايشان و مژده داده كه در مقابل دائره سوء و عذاب براى فرقه سابقه براى اينها دائره رحمت است كه داخل در آن مى‌شوند و بر ايشان احاطه دارد ..
اطیب البیان (سید عبدالحسین طیب)
وَ مِنَ الأَعراب‌ِ مَن يُؤمِن‌ُ بِاللّه‌ِ وَ اليَوم‌ِ الآخِرِ وَ يَتَّخِذُ ما يُنفِق‌ُ قُرُباتٍ عِندَ اللّه‌ِ وَ صَلَواتِ الرَّسُولِ أَلا إِنَّها قُربَةٌ لَهُم سَيُدخِلُهُم‌ُ اللّه‌ُ فِي رَحمَتِه‌ِ إِنَّ اللّه‌َ غَفُورٌ رَحِيمٌ (99)
و بعض اعراب باديه‌نشين هستند که از روي حقيقت و واقعيت ايمان بخدا و روز قيامت آورده‌اند و آنچه انفاق ميكنند قربة عند اللّه که تقرّب ميجويند و مشمول دعاهاي حضرت رسالت ميشوند آگاه باشيد که همين انفاقات آنها باعث قرب آنها شده زود باشد که خداوند آنها را داخل رحمت خود فرمايد محققا خدا آمرزنده و رحم‌كننده است.
اينکه آيه شريفه براي اتمام حجت براي اعراب منافقين است که نتوانند
جلد 8 - صفحه 300
فرداي قيامت عذري در پيشگاه احديت بياورند که بگويند ما نظر به اينكه ناقص العقل بوديم و دور دست از علم و معرفت و معجزات و احكام بوديم لذا ايمان نياورديم خداوند اينکه طائفه را حجت بر آنها قرار داده که اينها هم مثل شما بودند و ايمان آوردند چنانچه همين حجت را خدا در جميع طبقات ناس قرار داده از يهود و نصارا و مشركين و مخالفين و نساء و فسّاق و اغنياء و فقراء و ظلمه و سلاطين و متسلطين و امراء که يك قسمت آنها را مؤمن و صالح و متقي قرار ميدهد که بر ديگران حجت باشند مثل آسيه زن فرعون و اسماء زن ابي بكر براي زنهايي که شوهرهاي فاسد دارند و همچنين امروز خانم امين بر تمام زنها و از اينکه قبيل بسيارند لذا ميفرمايد وَ مِنَ الأَعراب‌ِ از همين باديه‌نشينان مَن يُؤمِن‌ُ بِاللّه‌ِ وَ اليَوم‌ِ الآخِرِ كساني که خداوند شهادت بايمان آنها دهد معلوم است چه درجه از ايمان را دارند وَ يَتَّخِذُ ما يُنفِق‌ُ قُرُباتٍ عِندَ اللّه‌ِ در مقابل آنهايي که يتخذون ما ينفقون غرامة و جرما وَ صَلَواتِ الرَّسُولِ که ميفرمايد خُذ مِن أَموالِهِم صَدَقَةً تُطَهِّرُهُم وَ تُزَكِّيهِم بِها وَ صَل‌ِّ عَلَيهِم إِنَّ صَلاتَك‌َ سَكَن‌ٌ لَهُم شرحش در چهار آيه بعد ميآيد.
أَلا إِنَّها قُربَةٌ لَهُم بمقصود و منظور خود نائل شدند و بمقام قرب الهي رسيدند سَيُدخِلُهُم‌ُ اللّه‌ُ فِي رَحمَتِه‌ِ فرداي قيامت هم مشمول رحمت الهي ميشوند إِنَّ اللّه‌َ غَفُورٌ از گناهان قبل از اسلام آنها ميگذرد و ميآمرزد که فرمود
(الاسلام يجب‌ّ ما قبله)
رحيم و مشمول رحمت خود ميگرداند.
برگزیده تفسیر نمونه
]
(آیه 99)- و در این آیه به گروه دوم یعنی مؤمنان با اخلاص بادیه نشین اشاره کرده، می‌گوید: «گروهی از این عربهای بادیه نشین کسانی هستند که ایمان به خدا و روز رستاخیز دارند» (وَ مِنَ الْأَعْرابِ مَنْ یُؤْمِنُ بِاللَّهِ وَ الْیَوْمِ الْآخِرِ).
به همین دلیل هیچ گاه انفاق در راه خدا را غرامت و زیان، نمی‌دانند، بلکه با توجه به پاداشهای وسیع الهی در این جهان و سرای دیگر، «این کار را وسیله نزدیکی به خدا و مایه توجه و دعای پیامبر صلّی اللّه علیه و آله» که افتخار و برکت بزرگی است می‌دانند (وَ یَتَّخِذُ ما یُنْفِقُ قُرُباتٍ عِنْدَ اللَّهِ وَ صَلَواتِ الرَّسُولِ).
در اینجا خداوند این طرز فکر آنها را با تأکید فراوان تصدیق می‌کند و می‌گوید: «آگاه باشید که این انفاقها بطور قطع مایه تقرب آنها در پیشگاه خداوند است» (أَلا إِنَّها قُرْبَةٌ لَهُمْ).
و به همین دلیل «خدا آنان را به زودی در رحمت خود فرو می‌برد» (سَیُدْخِلُهُمُ اللَّهُ فِی رَحْمَتِهِ).
و اگر لغزشهایی از آنها سرزده باشد به خاطر ایمان و اعمال پاکشان آنها را می‌بخشد «زیرا خداوند آمرزنده و مهربان است» (إِنَّ اللَّهَ غَفُورٌ رَحِیمٌ).
ج2، ص246
نکات آیه
۱ - وجود مؤمنان واقعى به خدا و قیامت در میان بادیه نشینان صدر اسلام، على رغم کفر و نفاق شدید عده اى دیگر از آنان (الأعراب أشد کفراً و نفاقاً ... و من الأعراب من یؤمن باللّه و الیوم الأخر)
۲ - اهمیّت و ویژگى ایمان به خدا و قیامت، در سلسله مفاهیم و معارف دینى (و من الأعراب من یؤمن باللّه و الیوم الأخر) بسنده کردن به ذکر ایمان به خدا و روز رستاخیز، بیانگر محور بودن آن دو در میان سلسله مفاهیم و معارف الهى است.
۳ - محیط اجتماعى، در عین تأثیر گذاشتن بر خصلتهاى روحى و گرایشهاى عقیدتى انسان، از وى سلب اختیار و انتخاب نمى کند. (الأعراب أشد کفراً و نفاقاً ... و من الأعراب من یؤمن باللّه) تصریح به وجود مؤمنان راستین در میان اعراب بادیه نشین به دنبال بیان خصلت کفر ورزى و نفاق شدید آنان، مى تواند إشعار به مطلب فوق داشته باشد.
۴ - تأثیر نیت و انگیزه انسان در ارزش اعمال و انفاقهایش نزد خداوند (ما ینفق مغرماً ... و یتخذ ما ینفق قربت عند اللّه و صلوت الرسول ألا إنها قربة)
۵ - برخى از بادیه نشینان، داراى انفاقهاى خالصانه جهت تقرب به خدا و جلب دعا و درود پیامبر (ص) براى خویش (و من الأعراب ... و یتخذ ما ینفق قربت عند اللّه و صلوت الرسول)
۶ - اقدام پیامبر (ص) به دعا براى انفاقگران، پس از دریافت انفاقهاى آنان (و یتخذ ما ینفق و صلوت الرسول)
۷ - ایمان واقعى به خدا و قیامت، موجب داشتن اخلاص در عمل و انفاق کردن با میل و رغبت (و من الأعراب من یؤمن باللّه و الیوم الأخر و یتخذ ما ینفق قربت عند اللّه)
۸ - مؤمنان راستین، در پى تقرب به خدا و جلب دعا و درود پیامبر (ص) براى خویشند. (و من الأعراب من یؤمن ... و صلوت الرسول)
۹ - دعا و درود پیامبر (ص) داراى تأثیر و ارزشى والا در بینش الهى (و یتخذ ما ینفق قربت عند اللّه و صلوت الرسول) از اینکه خداوند این قصد و نیت مؤمنان را به عنوان کارى ارزشمند یاد کرده است، مى توان مطلب فوق را به دست آورد.
۱۰ - انفاق، از عوامل تقرب به خدا و جلب دعاى رسول (ص) و رحمت و غفران الهى (و یتخذ ما ینفق قربت ... ألا إنها قربة لهم سیدخلهم ... غفور رحیم)
۱۱ - انفاقهاى خالصانه مؤمنان، موجب نزدیک شدنشان به خدا و جلب دعا و درود پیامبر (ص) بر آنان (و من الأعراب ... یتخذ ما ینفق قربت عند اللّه و صلوت الرسول ألا إنها قربة)
۱۲ - دعاى پیامبر (ص) مایه تقرب انسان به خدا و زمینه ساز جلب رحمت و غفران الهى (و صلوت الرسول ألا إنها قربة ... غفور رحیم) با توجّه به اینکه ضمیر «إنها» مى تواند به «صلوات» بازگردد، برداشت فوق به دست مى آید.
۱۳ - انجام عمل به انگیزه جلب دعاى پیامبر (ص) عملى در راستاى تقرب به خداوند است نه عملى شرک آلود. (و صلوت الرسول ألا إنها قربة) از اینکه خداوند، تلاش مؤمنانى را در جهت جلب دعاى رسول مورد تأیید قرار داده و آن را وسیله تقرب به خود شمرده است، دانسته مى شود که این کار، عملى شرک آلود نیست.
۱۴ - لزوم دعا و قدردانى رهبر جامعه اسلامى نسبت به انفاقگران و انجام دهندگان خدمات دینى (و یتخذ ما ینفق ... صلوت الرسول) از اینکه پیامبر (ص) براى انفاقگران دعا مى کرد و این را خداوند به عنوان یک ارزش ذکر کرده است، برداشت فوق استفاده مى شود.
۱۵ - لزوم استفاده از امکانات مادى در جهت تقرب به خدا و کسب ارزشهاى معنوى (من یؤمن باللّه ... و یتخذ ما ینفق قربت عند اللّه و صلوت الرسول)
۱۶ - وعده خداوند به غوطه ور ساختن مؤمنان انفاقگر، در دریاى رحمت خویش (سیدخلهم اللّه فى رحمته)
۱۷ - انفاقهاى خالصانه مؤمنان، زمینه آمرزش لغزشهاى گذشته شان و شمول رحمت گسترده الهى بر ایشان (سیدخلهم اللّه فى رحمته إن اللّه غفور رحیم)
۱۸ - برخوردارى مؤمنان انفاقگر از رحمت خداوند، مقتضاى غفران و مهر بى پایان اوست. (و من الأعراب من یؤمن ... و یتخذ ما ینفق قربت ... سیدخلهم اللّه فى رحمته)
۱۹ - خداوند، غفور (بسیار آمرزنده) و رحیم (داراى رحمت گسترده) است. (إن اللّه غفور رحیم)
موضوعات مرتبط
- آمرزش: زمینه آمرزش ۱۰، ۱۲، ۱۷
- ارزشها: اهمیّت تحصیل ارزشها ۱۵; عوامل مؤثر در ارزشها ۴
- اسماء و صفات: رحیم ۱۹; غفور ۱۹
- امکانات مادى: استفاده از امکانات مادى ۱۵
- انسان: اختیار انسان ۳
- انفاق: آثار انفاق ۱۰; عوامل اخلاص در انفاق ۷; ملاک ارزش انفاق ۴
- انفاقگران: تشکر از انفاقگران ۱۴; دعا براى انفاقگران ۶، ۱۴; وعده به انفاقگران ۱۶
- انگیزه: آثار انگیزه ۴
- ایمان: آثار ایمان به خدا ۷; آثار ایمان به قیامت ۷; اهمیّت ایمان به خدا ۲; اهمیّت ایمان به قیامت ۲
- بادیه نشینان: اخلاص بادیه نشینان ۵; انفاق بادیه نشینان ۵; بادیه نشینان و دعاى محمّد (ص) ۵; تقرب بادیه نشینان ۵
- تقرب: اهمیّت تقرب ۱۵; زمینه تقرب ۱۳; عوامل تقرب ۱۰، ۱۱، ۱۲
- خدا: آثار آمرزش خدا ۱۸; آثار مهربانى خدا ۱۸; زمینه رحمت خدا ۱۰، ۱۲، ۱۷; وعده هاى خدا ۱۶
- خدمتگزاران دینى: تشکر از خدمتگزاران دینى ۱۴; دعا براى خدمتگزاران دینى ۱۴
- دعا: اهمیّت دعا ۱۴
- رحمت: مشمولان رحمت ۱۶، ۱۸; وعده رحمت ۱۶
- رهبران دینى: اهمیّت تشکر رهبران دینى ۱۴; مسؤولیت رهبران دینى ۱۴
- عقیده: عوامل مؤثر در عقیده ۳
- عمل: عمل پسندیده ۱۳; عوامل اخلاص در عمل ۷; ملاک ارزش عمل ۴
- قیامت: مؤمنان به قیامت ۱
- کافران: کافران بادیه نشین ۱
- کفر: مراتب کفر ۱
- گرایشها: عوامل مؤثر در گرایشها ۳
- مؤمنان: آثار انفاق مؤمنان ۱۱، ۱۷ ; تلاش مؤمنان ۸ ; بادیه نشین مؤمنان ۱ ; مؤمنان به خدا ۱ ; مؤمنان و تقرب به خدا ۸ ; مؤمنان و دعاى محمّد(ص) ۸ ; وعده به مؤمنان ۱۶
- محمّد(ص): آثار دعاى محمّد(ص) ۹، ۱۲ ; ارزش دعاى محمّد(ص) ۹ ; جلب دعاى محمّد(ص) ۱۳ ; دعاى محمّد(ص) ۶ ; زمینه دعاى محمّد(ص) ۱۰ ; عوامل دعاى محمّد(ص) ۱۱
- محیط: آثار محیط اجتماعى ۳ ; جبر محیط اجتماعى ۳
- نفاق: مراتب نفاق ۱
- نیت: آثار نیت ۴
منابع
- ↑ تفسیر جامع البیان.
