التوبة ٥٢
| کپی متن آیه |
|---|
| قُلْ هَلْ تَرَبَّصُونَ بِنَا إِلاَّ إِحْدَى الْحُسْنَيَيْنِ وَ نَحْنُ نَتَرَبَّصُ بِکُمْ أَنْ يُصِيبَکُمُ اللَّهُ بِعَذَابٍ مِنْ عِنْدِهِ أَوْ بِأَيْدِينَا فَتَرَبَّصُوا إِنَّا مَعَکُمْ مُتَرَبِّصُونَ |
ترجمه
| التوبة ٥١ | آیه ٥٢ | التوبة ٥٣ | ||||||||||||||
| ||||||||||||||||
معنی کلمات و عبارات
«تَرَبَّصُونَ»: انتظار می‌کشید. چشم‌براهید. «إِحْدَی الْحُسْنَیَیْنِ»: یکی از دو حالت نیک و عاقبت خوب. پیروزی و بهروزی یا شهادت و جنّت.
تفسیر
- آيات ۶۳ - ۴۹ سوره توبه
- منافقين كه به گمان خود از ناملايمات فتنه احتمالى جنگ دورى مى گزينند در واقع از نفاق و ضلالتشان در فتنه سقوط كرده اند و خود غافلند
- خوشحالى منافقين از شكست مسلمين و بدحالى آنها از پيروزى مسلمين و جواب اول به آنان
- فقط اراده و مشيت خداوند جارى است و توكل و واگذارى امور به او جايى براى سرور يا غم نمى گذارد.
- جواب دوم به منافقين : (( قل تربصون بنا الا احدى الحسينين ))
- انفاق منافقين مقبول نيست
- شيفته اموال و اولاد بسيار منافقين مشو كه اموال و اولاد آنان مايه عذاب آنها است
- مواد مصرف صدقات واجبه (زكوات )
- وجوهى كه در توجيه ترتيب ذكر موارد هشتگانه مصرف زكات گفته شده
- معناى جمله : (( قل اذن خير لكم ))
- توضيح مراد از جمله : يؤ من بالله و يؤ من للمؤ منين ))
- عدم منافات بين اينكه پيامبر اسلام (ص ) رحمة للعالمين است و اينكه فقط براى مؤ منين رحمت است
- روايتى در مورد كسانى كه در مورد تقسيم صدقات بين فقراء به پيامبر (ص ) اعتراض كردند
- (( منهم من يلمزك فى الصدقات ... ))
- رواياتى درباره تقسيم صدقات واجب و مستحقين آن
- كسانى كه در شمار (( مؤ لفة قلوبهم )) بودند و رسول خدا (صلى الله عليه و آله ) از زكات به آنان پرداخت كرد
- مواردى از پرداخت صدقه واجب در فرمايش امام صادق (ع )
- چند روايت در ذيل آيه (( يقولون هو اذن قل اذن خير لكم ... ))
تفسیر نور (محسن قرائتی)
قُلْ هَلْ تَرَبَّصُونَ بِنا إِلَّا إِحْدَى الْحُسْنَيَيْنِ وَ نَحْنُ نَتَرَبَّصُ بِكُمْ أَنْ يُصِيبَكُمُ اللَّهُ بِعَذابٍ مِنْ عِنْدِهِ أَوْ بِأَيْدِينا فَتَرَبَّصُوا إِنَّا مَعَكُمْ مُتَرَبِّصُونَ «52»
(اى پيامبر! به منافقان) بگو: آيا براى ما جز يكى از دو نيكى (فتح يا شهادت) را انتظار داريد؟ ولى ما منتظريم كه عذاب خداوند يا از سوى خودش يا به دست ما به شما برسد. پس شما منتظر باشيد، ما نيز با شما در انتظار مى‌مانيم.
نکته ها
اين آيه، توضيحى بر آيه‌ى قبل است كه خدا را مولاى مؤمنان دانست، خدايى كه جز خير نمى‌نويسد و حتّى اگر شهادت هم مقرّر كند، خير وخوبى است.
امام باقر عليه السلام در تفسير «إِحْدَى الْحُسْنَيَيْنِ» فرمودند: مراد يا مرگ در راه خدا و يا درك ظهور امام زمان عليه السلام است. «1»
پیام ها
1- بايد ديدگاه «إِحْدَى الْحُسْنَيَيْنِ» را براى دوست ودشمن، تبيين وتبليغ كرد. «قُلْ»
2- ارزشها و ملاك‌هاى ارزشگذارى، در بينش مؤمنان و منافقان متفاوت است.
«إِحْدَى الْحُسْنَيَيْنِ» در ديد اهل ايمان، عمل به وظيفه مهم است، رفتن يا ماندن مهم نيست، مهم در خط بودن است، لذا فتح يا شهادت، هر دو پيروزى است.
3- منافقان، اگر در جنگ ودرگيرى با نظام اسلامى كشته شوند، دوزخى‌اند و اگر بدون جنگ هم بميرند، اهل دوزخ‌اند. پس به دست مؤمنان، يا از سوى خدا گرفتار عذاب مى‌شوند. «مِنْ عِنْدِهِ أَوْ بِأَيْدِينا»
4- مؤمن، به هدف ونتيجه‌ى كار يقين دارد. «فَتَرَبَّصُوا إِنَّا مَعَكُمْ مُتَرَبِّصُونَ»
«1». كافى، ج 8، ص 286.
تفسير نور(10جلدى)، ج3، ص: 437
تفسیر اثنی عشری (حسینی شاه عبدالعظیمی)
قُلْ هَلْ تَرَبَّصُونَ بِنا إِلاَّ إِحْدَى الْحُسْنَيَيْنِ وَ نَحْنُ نَتَرَبَّصُ بِكُمْ أَنْ يُصِيبَكُمُ اللَّهُ بِعَذابٍ مِنْ عِنْدِهِ أَوْ بِأَيْدِينا فَتَرَبَّصُوا إِنَّا مَعَكُمْ مُتَرَبِّصُونَ (52)
قُلْ هَلْ تَرَبَّصُونَ بِنا: بگو اى پيغمبر بر سبيل تقريع و تقرير، آيا انتظار مى‌داريد ما را، يعنى انتظار نمى‌داريد اى منافقين كه چيزى به ما رسد. إِلَّا إِحْدَى الْحُسْنَيَيْنِ: مگر يكى از دو خصلت حميدتين و نعمتين عظيمتين را، يا غلبه و غنيمت در عاجل، و يا شهادت با ثواب دائم در آجل؛ و هر يك از اين دو در غايت جلالت و رفعت و شرافت است. وَ نَحْنُ نَتَرَبَّصُ بِكُمْ: و ما مؤمنين منتظر و متوقع هستيم به شما يكى از دو عاقبت بد و شر را. أَنْ يُصِيبَكُمُ اللَّهُ بِعَذابٍ مِنْ عِنْدِهِ: اينكه برساند شما را خداى تعالى به عذابى از جانب خود
ج5، ص 118
مانند صيحه و خسف و رجف، تا به آن هلاك شويد؛ يا مراد عذاب اخروى باشد. أَوْ بِأَيْدِينا: يا برساند شما را عذابى به دست ما به ظفر و نصرت بر شما و قتل شما به سبب ظهور كفر و نفاق شما، و هر يك از اين دو در نهايت خساست و حضاضت و دنائت است.
بعد بر سبيل تهديد فرمايد: فَتَرَبَّصُوا: پس انتظار كشيد وقوع يكى از دو حالتين شريفتين را. إِنَّا مَعَكُمْ مُتَرَبِّصُونَ: بتحقيق ما هم با شما منتظر هستيم وقوع يكى از دو حالت خسيستين نازلتين را. يا شما انتظار هلاك ما كشيد كه ما نيز منتظر هلاك شمائيم. و يا متربص باشيد مواعيد شيطانى را در ابطال دين الهى، و ما متربصيم مواعيد رحمانى را در ظهور دين سبحانى و نصرت شريعت نبوى و استيصال مخالفان و معاندان.
فى البرهان- محمّد بن يعقوب باسناده عن ابى حمزة عن ابى جعفر عليه السّلام قال قلت له: قول اللّه عزّ و جلّ: «هَلْ تَرَبَّصُونَ بِنا إِلَّا إِحْدَى الْحُسْنَيَيْنِ» قال: امّا موت فى طاعة اللّه او ادراك ظهور امام «وَ نَحْنُ نَتَرَبَّصُ بِكُمْ» مع ما نحن فيه من المشقة «أَنْ يُصِيبَكُمُ اللَّهُ بِعَذابٍ مِنْ عِنْدِهِ» قال هو المسخ «أَوْ بِأَيْدِينا» و هو القتل قال اللّه عزّ و جلّ لنبيّه «فَتَرَبَّصُوا إِنَّا مَعَكُمْ مُتَرَبِّصُونَ».
در تفسير برهان روايت از ابى حمزه كه خدمت حضرت باقر عليه السّلام عرض كردم: قوله عزّ و جلّ «هَلْ تَرَبَّصُونَ بِنا إِلَّا إِحْدَى الْحُسْنَيَيْنِ» فرمود: يا موت در طاعت الهى، يا ادراك ظهور امامى، و ما هم منتظر هستيم به شما با مشقت خود اينكه برساند شما را خداى تعالى عذابى از جانب خود، يعنى مسخ يا عذابى به دست ما، يعنى قتل. خداى تعالى فرمايد پيغمبر خود را كه: «پس انتظار كشيد ما هم با شما منتظر باشيم».
تفسیر روان جاوید (ثقفى تهرانى)
وَ مِنْهُمْ مَنْ يَقُولُ ائْذَنْ لِي وَ لا تَفْتِنِّي أَلا فِي الْفِتْنَةِ سَقَطُوا وَ إِنَّ جَهَنَّمَ لَمُحِيطَةٌ بِالْكافِرِينَ (49) إِنْ تُصِبْكَ حَسَنَةٌ تَسُؤْهُمْ وَ إِنْ تُصِبْكَ مُصِيبَةٌ يَقُولُوا قَدْ أَخَذْنا أَمْرَنا مِنْ قَبْلُ وَ يَتَوَلَّوْا وَ هُمْ فَرِحُونَ (50) قُلْ لَنْ يُصِيبَنا إِلاَّ ما كَتَبَ اللَّهُ لَنا هُوَ مَوْلانا وَ عَلَى اللَّهِ فَلْيَتَوَكَّلِ الْمُؤْمِنُونَ (51) قُلْ هَلْ تَرَبَّصُونَ بِنا إِلاَّ إِحْدَى الْحُسْنَيَيْنِ وَ نَحْنُ نَتَرَبَّصُ بِكُمْ أَنْ يُصِيبَكُمُ اللَّهُ بِعَذابٍ مِنْ عِنْدِهِ أَوْ بِأَيْدِينا فَتَرَبَّصُوا إِنَّا مَعَكُمْ مُتَرَبِّصُونَ (52)
ترجمه
و بعضى از آنها كسى است كه ميگويد اذن ده بمن و در فتنه مينداز مرا اگاه باش در فتنه افتادند و همانا دوزخ هر آينه احاطه دارد بكافران
اگر برسد تو را خيرى بد آيد آنها را و اگر برسد تو را بلائى ميگويند بتحقيق گرفتيم صلاح كار خودمان را از پيش و برگردند با آنكه آنها شادانند
بگو نميرسد ما را مگر آنچه نوشت خدا براى ما او است اختياردار ما و بر خدا پس بايد توكّل كنند گروندگان
بگو آيا انتظار ميبريد بما مگر يكى از دو خوبى را و ما انتظار ميبريم بشما آنرا كه برساند شما را خدا بعذابى از نزد خود يا بدست‌هاى ما پس انتظار بريد كه ما با شما منتظرانيم.
تفسير
قمى ره فرموده نازل شد در باره جدّ بن قيس وقتى پيغمبر (ص) باو فرمود با ما نمى‌آئى در اين سفر بجهاد شايد از زنان سفيد رومى بهره‌مند شوى او عرض كرد بخدا همه اقوام من ميدانند كه هيچكس بيشتر از من زن دوست نيست ميترسم اگر با شما بيايم وقتى زنان سفيد روم را به بينم نتوانم صبر كنم پس مرا بفتنه مينداز و اذن بده در وطن بمانم و بپاره از قوم خود دستور داد كه هوا گرم است حركت نكنيد پس پسرش گفت به پيغمبر آن جواب را ميدهى و بقومت اين دستور را منتظر باش كه آيه در شأن تو نازل شود كه مردم تا روز قيامت بخوانند و چنان شد و جد بن قيس گفت محمد خيال ميكند جنگ با روم هم مثل ساير جنگها است يكنفر از اين جماعت بوطن بر نخواهند گشت و
جلد 2 صفحه 589
بعضى گفته‌اند مراد آنستكه رخصت ده مرا در اقامت چون متمكن از سفر نيستم و اگر اجازه ندهى ناچار مخالفت ميكنم و در معصيت مى‌افتم و بنظر حقير محتمل است مراد آن باشد كه در اين سفر جز بلا و محنت چيزى نيست اذن بده بمانم تا در بلا نينداخته باشى مرا در هر حال كفرى است كه از گوينده‌اش صادر شده و خداوند از آن جواب داده است كه آنها در فتنه افتادند بمخالفت امر پيغمبر و ظهور نفاق و عذر غير موجّه دروغ و علامت وقوع آنها در وسط بلا و معصيت و خذلان آنستكه اثرى از خير و بركت و سعادت در اطراف وجود آنها پيدا نمى‌شود و گناه بر آنها احاطه نموده لذا جهنم هم در قيامت بر آنها احاطه خواهد نمود و اين جماعت علاوه بر آنكه مساعد نيستند معاندند چون از حالشان ظاهر ميشود كه اگر در جنگ مسلمانان غالب شوند بدشان مى‌آيد و اگر مغلوب شوند خوشحال ميشوند و مى‌گويند ما از اول تكليف خودمان را فهميديم كه بايد از اين جنگ كناره كرد لذا تخلف نموديم و با مسرّت از مسلمانان كناره كرده بمنازل خود ميروند و قمى ره از امام باقر (ع) نقل نموده كه مراد از حسنه غنيمت و عافيت است و مراد از مصيبت بلاء و شدّت است و ظاهرا بيان فرد واضح شده است و الّا حسنه شامل است هر پيش آمد خيرى را و مصيبت شامل است هر پيش آمد شرّى را كه موجب كدورت و ملالت شود و در جواب آنها بايد گفت و معتقد شد كه ما تمام امور را از خير و شر بتقدير الهى ميدانيم ناصر و معين و اختياردار و نگهدار ما خدا است حق مؤمن آنستكه اميد و توكل او فقط بخدا باشد و جز رضاى او نخواهد و نه پسندد علاوه بر آنكه ما اگر مغلوب شويم شهيد ميشويم و زنده ميمانيم با نام نيك و نعمت ابدى و اگر غالب شويم فائز ميشويم بغنيمت و عزت پس در هر حال يكى از دو خير و خوبى بما واصل خواهد شد و شما بايد منتظر يكى از آندو باشيد براى ما و ما منتظريم براى شما يكى از دو پيش آمد بد را و آن يا عذاب الهى است در دنيا مانند صاعقه و خسف و غرق بيد قدرت او يا قتل و اسارت و ذلّت است بدست ما به امر أو پس شما منتظر عاقبت امر ما باشيد چنانچه ما هم منتظر عاقبت كار شمائيم در نهج البلاغه است و در كافى از امير المؤمنين (ع) نقل نموده كه مرد مسلمان برى از خيانت آنستكه منتظر يكى از دو خوبى باشد كه يا داعى الهى را اجابت نمايد و آنچه نزد خدا است خير است براى او و يا روزى خدا باو برسد و با اهل و عيال خود زندگانى كند و دين خود را حفظ نمايد و اين كافى است براى او و در كافى از امام باقر (ع) نقل نموده كه آن دو خوبى يا
جلد 2 صفحه 590
مرگ است در طاعت خدا يا ادراك ظهور امام زمان رزقنا اللّه تعالى انشاء.
اطیب البیان (سید عبدالحسین طیب)
قُل هَل تَرَبَّصُونَ بِنا إِلاّ إِحدَي الحُسنَيَين‌ِ وَ نَحن‌ُ نَتَرَبَّصُ بِكُم أَن يُصِيبَكُمُ اللّه‌ُ بِعَذابٍ مِن عِندِه‌ِ أَو بِأَيدِينا فَتَرَبَّصُوا إِنّا مَعَكُم مُتَرَبِّصُونَ (52)
بگو اي رسول محترم باين منافقين که شما در حق ما مسلمين مجاهدين چه گمان ميبريد و انتظار داريد يكي از دو احتمال بيشتر در حق ما نميرود يا فتح و فيروزي نصيب ما ميشود که موجب عظمت اسلام و ترويج شعائر ديني و پيشرفت كلمه حق است بسيار خوب است يا شهادت در راه حق و في سبيل اللّه آنهم بسيار مقام بلندي است که دائما آرزوي مؤمنين است چه اندازه در ادعيه دارد (و قتلا في سبيلك فوفّق لنا) و اما در حق شماها هم دو احتمال ميدهيم و دو انتظار داريم يكي آنكه بدست ما كشته شويد و اسير گرديد يا بعذاب الهي و اسفل دركات جهنم معذّب شويد پس شما انتظار بكشيد ما هم با شما انتظار ميكشيم.
قُل هَل تَرَبَّصُونَ بِنا إِلّا إِحدَي الحُسنَيَين‌ِ اما آنچه مطلوب شما است که ما در موقع جهاد كشته شويم بر ما هيچگونه ضرر و عيب و نقصي ندارد زيرا ما حيات دائمي ابدي را دست آورده‌ايم وَ لا تَحسَبَن‌َّ الَّذِين‌َ قُتِلُوا فِي سَبِيل‌ِ اللّه‌ِ أَمواتاً بَل أَحياءٌ عِندَ رَبِّهِم يُرزَقُون‌َ آل عمران آيه 163، بلكه ابدان طيبه آنها در قبور تر و تازه تا قيامت باقي است چنانچه معويه ملعون ببهانه اينكه قناتي براي مدينه احداث كند از طريق احد که قبور شهداء احد را از بين ببرد موقعي که رسيد بقبر يكي از آنها ديدند تر و تازه است لذا ناچار منصرف شد، و شاه اسماعيل صفوي براي تعمير قبر حرّ رضوان اللّه عليه ديدند بدنش تر و تازه و دستمالي که حضرت ابي عبد اللّه عليه السّلام بر سر آن بسته بود طمع كرد چون باز كردند خون تازه جاري شد و همين است فرمايش سر مطهر ابي عبد اللّه صلوات اللّه عليه بابن وكيده بالاي نيزه
( يا بن وكيده (اما علمت انّا معاشر الأئمة احياء عند ربّنا نرزق)
و اما آنچه دماغ شما را بخاك ميمالد و فتح و فيروزي نصيب ما ميشود آنهم اولا ثواب
جلد 8 - صفحه 239
مجاهدين را درك كرده‌ايم چنانچه ميفرمايد فَضَّل‌َ اللّه‌ُ المُجاهِدِين‌َ عَلَي القاعِدِين‌َ أَجراً عَظِيماً دَرَجات‌ٍ مِنه‌ُ وَ مَغفِرَةً وَ رَحمَةً الاية نساء آيه 97 و 98. و ثانيا نصرت دين خدا كرده‌ايم و شرك و كفر را پايمال نموده‌ايم و اطاعت امر خدا و رسول نموده‌ايم و فوائد و غنائم زيادي بدست آورده‌ايم اينست حال ما.
و اما شما منافقين وَ نَحن‌ُ نَتَرَبَّصُ بِكُم أَن يُصِيبَكُمُ اللّه‌ُ بِعَذابٍ مِن عِندِه‌ِ اگر بهمين حال نفاق بدرك واصل شويد چنانچه ميفرمايد إِنَّ المُنافِقِين‌َ فِي الدَّرك‌ِ الأَسفَل‌ِ مِن‌َ النّارِ نساء آيه 144، و اگر نفاق خود را ظاهر كرديد يا ظاهر شد ما مأموريم که شما را بدرك واصل كنيم چنانچه ميفرمايد يا أَيُّهَا النَّبِي‌ُّ جاهِدِ الكُفّارَ وَ المُنافِقِين‌َ وَ اغلُظ عَلَيهِم وَ مَأواهُم جَهَنَّم‌ُ وَ بِئس‌َ المَصِيرُ همين سوره آيه 74 و اينست معناي أَو بِأَيدِينا فَتَرَبَّصُوا شما انتظار داشته باشيد در حق ما إِنّا مَعَكُم مُتَرَبِّصُونَ در حق شما.
برگزیده تفسیر نمونه
]
(آیه 52)- «و تو ای پیامبر این پاسخ را نیز به آنان بگو که شما چه انتظاری را در باره ما می‌کشید جز این که به یکی از دو یکی و خیر و سعادت خواهیم رسید» (قُلْ هَلْ تَرَبَّصُونَ بِنا إِلَّا إِحْدَی الْحُسْنَیَیْنِ).
یا دشمنان را در هم می‌کوبیم و پیروز از میدان مبارزه باز می‌گردیم، و یا کشته می‌شویم و شربت شهادت را با افتخار می‌نوشیم، هر کدام پیش آید، خوش آید که مایه افتخار است و روشنی چشم ما و به هر صورت شکست در قاموس ما راه ندارد.
اما به عکس «ما در مورد شما یکی از دو بدبختی، تیره روزی و بلا و مصیبت را انتظار می‌کشیم، یا در این جهان و جهان دیگر به مجازات الهی گرفتار می‌شوید، و یا به دست ما خوار و نابود خواهید شد» (وَ نَحْنُ نَتَرَبَّصُ بِکُمْ أَنْ یُصِیبَکُمُ اللَّهُ بِعَذابٍ مِنْ عِنْدِهِ أَوْ بِأَیْدِینا).
«حال که چنین است شما انتظار بکشید، و ما هم با شما انتظار می‌کشیم»
ج2، ص215
(فَتَرَبَّصُوا إِنَّا مَعَکُمْ مُتَرَبِّصُونَ).
شما در انتظار خوشبختی ما باشید و ما هم در انتظار بدبختی شما نشسته‌ایم!
نکات آیه
۱ - مؤمنان راستین، پیروزى با شهادت را - که در جنگ نصیبشان شود - خیر و نیک مى شمارند. (قل هل تربصون بنا إلا إحدى الحسنیین)
۲ - ارزشها و ملاکهاى ارزش گذارى در بینش مؤمنان و منافقان، متفاوت است. (إن تصبک مصیبة یقولوا قد أخذنا أمرنا من قبل ... قل لن یصیبنا إلا ما کتب اللّه لنا ... قل هل تربصون بنا إلا إحدى الحسنیین)
۳ - مؤمنان صدر اسلام در انتظار هلاکت منافقان به عذاب الهى یا به دست اهل ایمان بودند. (و نحن نتربص بکم أن یصیبکم اللّه بعذاب من عنده أو بأیدینا)
۴ - مؤمنان صدر اسلام در انتظار دستور الهى، براى جنگ با منافقان و از میان برداشتن جریان نفاق (و نحن نتربص بکم ... بعذاب من عنده أو بأیدینا)
۵ - نیرو و قدرت مؤمنان، وسیله تحقق اراده الهى در نابودى و عذاب منافقان (أن یصیبکم اللّه بعذاب من عنده أو بأیدینا)
۶ - منافقان، در معرض گرفتار شدن به عذاب الهى (و نحن نتربص بکم أن یصیبکم اللّه بعذاب من عنده)
۷ - در بینش مؤمنان جریان همه امور، تحت اراده و مشیّت الهى است. (نحن نتربص بکم أن یصیبکم اللّه بعذاب من عنده أو بأیدینا)
۸ - منافقان متخلف از جنگ، مستحق و سزاوار مرگ (نحن نتربص بکم ... بعذاب من عنده أو بأیدینا)
۹ - اطمینان مؤمنان صدر اسلام به سرنوشت نیک خویش و هلاکت و نابودى منافقان (نحن نتربص بکم ... بعذاب من عنده أو بأیدینا فتربصوا إنا معکم متربصون)
روایات و احادیث
۱۰ - «عن ابى جعفر (ع) (فى قوله عزوجل): « هل تربصون بنا إلا إحدى الحسنیین» قال: اما موت فى طاعة اللّه و ادراک ظهور امام ... ;[۱] از امام باقر (ع) روایت شده که درباره سخن خداوند عز و جل: «إحد الحسنیین» فرمود: یا مرگ در راه خدا یا درک ظهور امام ... ».
موضوعات مرتبط
- احدى الحسنیین: مراد از احدى الحسنیین ۱۰
- ارزشگذارى: ملاک ارزشگذارى ۲
- ارزشها: ملاک ارزشها ۲
- پیروزى: اهمیّت پیروزى ۱۰
- توحید: توحید افعالى ۷
- جنگ: جنگ با منافقان ۴
- جهاد: کیفر متخلفان از جهاد ۸
- جهان بینى: جهان بینى توحیدى ۷
- خدا: اراده خدا ۷; زمینه تحقق اراده خدا ۵; عذابهاى خدا ۳، ۶; مشیّت خدا ۷
- شهادت: اهمیّت شهادت ۱۰
- کارگزاران خدا: ۵
- مؤمنان: اطمینان مؤمنان صدر اسلام ۹; انتظارات مؤمنان صدر اسلام ۳، ۴; عقیده مؤمنان ۱، ۲، ۷; فرجام مؤمنان صدر اسلام ۹; قدرت مؤمنان ۵; مؤمنان و اراده خدا ۷; مؤمنان و پیروزى ۱; مؤمنان و شهادت ۱; مؤمنان و مشیّت خدا ۷; مؤمنان و منافقان ۳; مؤمنان و منافقان صدر اسلام ۴
- مرگ: مستحقان مرگ ۸
- منافقان: بینش منافقان ۲; زمینه عذاب منافقان ۵; زمینه هلاکت منافقان ۵; عذاب منافقان ۶; فرجام منافقان ۹; کیفر منافقان متخلف ۸; ملاکهاى ارزشگذارى منافقان ۲; هلاکت منافقان ۳، ۹
منابع
- ↑ کافى، ج ۸، ص ۲۸۶، ح ۴۳۱; نورالثقلین، ج ۲، ص ۲۲۵، ح ۱۷۸.
