البقرة ٤٤
| کپی متن آیه |
|---|
| أَ تَأْمُرُونَ النَّاسَ بِالْبِرِّ وَ تَنْسَوْنَ أَنْفُسَکُمْ وَ أَنْتُمْ تَتْلُونَ الْکِتَابَ أَ فَلاَ تَعْقِلُونَ |
ترجمه
| البقرة ٤٣ | آیه ٤٤ | البقرة ٤٥ | ||||||||||||||
| ||||||||||||||||
معنی کلمات و عبارات
«الْبِرِّ»: خیر و خوبی. هر آنچه در آن خوبی باشد (نگا: بقره / . «تَنسَوْنَ»: فراموش می‌کنید. «لا تَعْقِلوُنَ»: نمی‌فهمید (نگا: بقره / ، عنکبوت / ).
آیات مرتبط (تعداد ریشه‌های مشترک)
قَالَ يَا قَوْمِ أَ رَأَيْتُمْ إِنْ... (۰) يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لِمَ... (۰) کَبُرَ مَقْتاً عِنْدَ اللَّهِ أَنْ... (۰) أَ فَتَطْمَعُونَ أَنْ يُؤْمِنُوا... (۱)
نزول
محل نزول:
این آیه در مدینه بر پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله نازل گردیده است. [۱]
شأن نزول:[۲]
از طريق كلبى از ابوصالح او از ابن عباس چنين روايت گرديده كه اين آيه درباره يهوديان اهل مدينه نازل شده كه بخويشان و اقرباى مسلمان خود كه مي‌رسيدند، مى گفتند: در دين خود ثابت و پابرجا باشيد و از آن دست برنداريد ولى خود در دين ثابت نبوده و مردم را به امورى تشويق مي‌نمودند كه خود بدان پاى بند نبوده اند[۳][۴] اگر چه اين آيه درباره مورد بخصوص نازل شده باشد ولى عام بوده و از براى همه عموميت خواهد داشت. و نيز از قول امام على مرتضى عليه‌السلام نقل گرديده كه اين آيه درباره قضات و خطيبان نازل گرديده كه بر خدا و رسول و كتاب او دروغ مى بندند.[۵]
تفسیر
تفسیر نور (محسن قرائتی)
«44» أَ تَأْمُرُونَ النَّاسَ بِالْبِرِّ وَ تَنْسَوْنَ أَنْفُسَكُمْ وَ أَنْتُمْ تَتْلُونَ الْكِتابَ أَ فَلا تَعْقِلُونَ
آيا مردم را به نيكى دعوت كرده و خودتان را فراموش مى‌نماييد؟ با اينكه شما كتاب (آسمانى) را مى‌خوانيد، آيا هيچ فكر نمى‌كنيد؟
نکته ها
دانشمندان يهود، قبل از بعثت پيامبر اسلام صلى الله عليه و آله، مردم را به ايمان آوردن به آن حضرت دعوت مى‌كردند و بشارت ظهور حضرت را مى‌دادند، امّا هنگام ظهور، خودشان ايمان نياوردند و حتّى بعضى از آنان به بستگان خود كه اسلام آورده بودند، توصيه مى‌كردند كه مسلمان بمانند، ولى خودشان اسلام نمى‌آوردند. «1»
در روايات آمده است: دانشمندى كه ديگران را به بهشت دعوت كند، ولى خودش اهل جهنّم باشد، بزرگترين وسخت‌ترين حسرت‌ها را خواهد داشت. «2»
حقّ تلاوت، عمل است. امام صادق عليه السلام فرمود: «كونوا دعاة النّاس باعمالكم و لاتكونوا دعاةً بالسنتكم» «3» با اعمال خودتان مردم را دعوت كنيد، نه تنها با گفتار.
از حضرت على عليه السلام نقل شده است كه فرمود: سوگند كه من شما را به كارى دعوت نمى‌كنم، مگر آنكه خودم پيشگام باشم و از كارى نهى نمى‌كنم مگر آنكه خودم قبل از شما آن را ترك كرده باشم. «4»
همچنين آن حضرت فرمود: هر كس خود را امام ديگران قرار داد، ابتدا بايد به تعليم خود بپردازد. «5»
امام كاظم عليه السلام فرموده‌اند: «طوبى للعلماء بالفعل و ويل للعلماء بالقول» «6» درود بر عالمانى كه به گفته خود عمل مى‌كنند و واى بر عالمانى كه فقط حرف مى‌زنند.
«1». نمونه، ج 1، ص 214.
«2». بحار، ج 2، ص 37.
«3». نورالثقلين، ج 1، ص 57.
«4». نهج‌البلاغه، خطبه 175.
«5». نهج‌البلاغه، حكمت 73.
«6». بحار، ج 78، ص 299.
جلد 1 - صفحه 106
عالم بى‌عمل در قالب تمثيل
الف: در قرآن: عالم بى‌عمل، به الاغى تشبيه شده است كه بار كتاب حمل مى‌كند، ولى خود از آن بهره‌اى نمى‌برد. «1»
ب: در روايات:
- رسول خدا صلى الله عليه و آله: عالم بى‌عمل، مثل چراغى است كه خودش مى‌سوزد، ولى نورش به مردم مى‌رسد. «2»
- رسول خدا صلى الله عليه و آله: عالم بى‌عمل، چون تيرانداز بدون كمان است. «3»
- عيسى عليه السلام: عالم بى‌عمل، مثل چراغى است بر پشت‌بام كه اتاق‌ها تاريك‌اند. «4»
- على عليه السلام: عالم بى‌عمل، چون درخت بى‌ثمر وگنجى است كه انفاق نشود. «5»
- امام صادق عليه السلام: موعظه‌ى عالم بى‌عمل، چون باران بر روى سنگ است كه در دلها نفوذ نمى‌كند. «6»
ج: عالم بى‌عمل، در كلام انديشمندان:
گرسنه‌اى است روى گنج خوابيده.
تشنه‌اى است بر كنار آب و دريا.
طبيبى است كه خود از درد مى‌نالد.
بيمارى است كه دائماً نسخه درمان را مى‌خواند، ولى عمل نمى‌كند.
منافقى است كه سخن و عملش يكى نيست.
پيكرى است بى‌روح.
پیام ها
1- آمران به معروف، بايد خود عامل به معروف باشند. «تَأْمُرُونَ النَّاسَ بِالْبِرِّ وَ تَنْسَوْنَ أَنْفُسَكُمْ»
«1». جمعه، 5.
«2». كنزالعمّال، ح 29109.
«3». بحار، ج 10، ص 100.
«4». بحار، ج 14، ص 309.
«5». غررالحكم.
«6». بحار، ج 2، ص 39.
جلد 1 - صفحه 107
2- اگر مقدّمات فراموشى را خودمان فراهم كرده باشيم، معذور نيستيم. عذر فراموشكارى پذيرفته است كه بى‌تقصير باشد. «تَنْسَوْنَ، تَتْلُونَ»
3- تلاوت كتاب آسمانى كافى نيست، تعقّل لازم است. «تَتْلُونَ الْكِتابَ أَ فَلا تَعْقِلُونَ»
4- خود فراموشى، نشانه‌ى بى‌خردى است. «أَ فَلا تَعْقِلُونَ»
تفسیر اثنی عشری (حسینی شاه عبدالعظیمی)
أَ تَأْمُرُونَ النَّاسَ بِالْبِرِّ وَ تَنْسَوْنَ أَنْفُسَكُمْ وَ أَنْتُمْ تَتْلُونَ الْكِتابَ أَ فَلا تَعْقِلُونَ (44)
بعد از آن بر سبيل توبيخ به علماى غير عامل خطاب فرمايد كه:
أَ تَأْمُرُونَ النَّاسَ بِالْبِرِّ: آيا امر مى‌كنيد مردمان را به نيكوئى، وَ تَنْسَوْنَ أَنْفُسَكُمْ: و حال آنكه فراموش كنيد نفسهاى خود را، يعنى ترك مى‌كنيد نيكوئى به نفسهاى خود را مانند كسى كه نفس خود را فراموش كرده باشد.
وَ أَنْتُمْ تَتْلُونَ الْكِتابَ: و حال آنكه تلاوت مى‌كنيد كتاب آسمانى تورات را كه متضمن است وصف پيغمبر و امر به متابعت آن حضرت و وعيد به مخالفت قول با عمل را. أَ فَلا تَعْقِلُونَ: آيا پس چرا تعقل نمى‌كنيد در قبح گفتار بدون عمل و وخيم بودن عاقبت آن، زيرا عقل براى درك حسن و قبح افعال مى‌باشد، در صورتى كه عقل كارفرما و تعقل كه لازمه آن است ظهور يابد. و آيه شريفه توبيخ عظيمى است نسبت به اين جماعت كه با دارا بودن عقل تعقل ننمايند.
تبصره: توهّم نشود كه مفاد آيه شريفه منع نمايد امر به معروف و نهى از منكر را، بلكه در مقام تذكر و نصيحت مشفقانه باشد از جانب خدا نسبت به بندگان كه آنچه امر و نهى نمايند ديگران را، البته خود هم اقدام نمايند به عمل، نه آنكه فقط آمر و ناهى باشند. و نيز مذمتى باشد براى اشخاصى كه
«1» مستدرك الوسايل، جلد اوّل، صفحه 488 باب دوّم حديث دوّم.
تفسير اثنا عشرى، ج1، ص: 135
قول دارند بدون عمل. و آيه شريفه گرچه در شأن احبار يهود نازل شده لكن شامل باشد عموم مؤمنين را تا قيامت كه در گفتار خود به عمل كوشند، بلكه مردم را دعوت به حق و اسلام نمايند، به عمل كردن قوانين مقدسه آن و لذا حضرت صادق عليه السّلام فرمايد:
كونوا دعاة النّاس باعمالكم و لا تكونوا دعاة بالسنتكم «1». يعنى باشيد دعوت كننده مردم به اعمال خودتان، نه به زبان خود فقط.
و نيز در احاديث معراجيه است: قال رسول اللّه صلّى اللّه عليه و آله و سلّم:
مررت ليلة اسرى بي على اناس تقرض شفاهم بمقاريض من نار فقلت من هؤلاء يا جبرئيل قال هم خطباء من اهل الدّنيا ممّن كانوا يأمرون النّاس بالبرّ و ينسون انفسهم «2». فرمود حضرت رسول اكرم صلّى اللّه عليه و آله و سلّم: مرور كردم شب معراج بر مردمى كه مى‌چيدند لبهاى آنها را به مقراضهاى آتشين.
گفتم: كيستند اى جبرئيل؟ گفت: ايشان خطباء اهل دنيا هستند كه امر مى‌كردند مردمان را به نيكوئى و حال آنكه فراموش مى‌نمودند نفسهاى خودشان را.
تفسیر روان جاوید (ثقفى تهرانى)
أَ تَأْمُرُونَ النَّاسَ بِالْبِرِّ وَ تَنْسَوْنَ أَنْفُسَكُمْ وَ أَنْتُمْ تَتْلُونَ الْكِتابَ أَ فَلا تَعْقِلُونَ (44)
ترجمه
آيا امر ميكنيد مردم را بخوبى و فراموش ميكنيد خودتان را با آن كه شما ميخوانيد كتاب را آيا تعقل نمى‌كنيد..
تفسير
در شأن علماء يهود و رؤساء منافق آنها نازل شده است كه اموال فقرا را جمع و ضبط مينمايند و طعمه براى اغنيا تهيه ميكنند و امر بخيرات مينمايند با آنكه خودشان تار كند و نهى از شرور ميكنند در صورتى كه خودشان مرتكبند با آنكه تورية را ميخوانند كه در آن امر بخيرات و نهى از منكرات شده است و تعقل نميكنند كه در امر بچيزيكه خودشان عمل بآن نميكنند و در نهى از چيزيكه خودشان مرتكب ميشوند عقاب است براى آنان و بنظر حقير تعقل نميكنند قبح اين عمل را كه انسان واعظ غير متعظ باشد و قمى فرموده كه نازل شده است در شأن خطبا و سخن‌وران چنانچه امير المؤمنين (ع) فرموده كه بر هر منبرى از ايشان خطيب سخن ورى است كه با صوت رسا دروغ بر خدا و رسول و قرآن ميبندد فيض ره فرموده اين آيه شامل است هر كس را كه توصيف امر خيرى را بنمايد و خود عمل نكند و در مصباح الشريعه نقل فرموده از حضرت صادق (ع) كه كسيكه فارغ نشده باشد از اصلاح باطن خود و خلاص نگشته باشد از آفات نفس و شهوات خويش و فرار نداده باشد شيطان را و داخل نشده باشد در كنف امان و حفظ خداوند صلاحيت ندارد از براى امر به معروف و نهى از منكر زيرا وقتى كه موصوف باين صفات نباشد هرچه را اظهار ميكند حجت بر او ميشود و مردم هم بگفته او منتفع نميشوند خداوند فرموده آيا امر ميكنيد مردم را بخوبى و فراموش ميكنيد خودتان را و باو ميفرمايد اى خائن آيا مطالبه ميكنى از خلق من چيزيرا كه بسبب آن با نفس خود خيانت كردى و عنانش را از دست دادى بنظر حقير اين آيه و روايات راجع بكسانى است كه شغلشان امر به معروف و نهى از منكر است و بايد مبلغ احكام اسلام باشند و تكليف و شرائط آنها غير از عامه مردم است كه بايد
جلد 1 صفحه 74
امر به معروف و نهى از منكر بنمايند خواه عامل و تارك باشند خواه نباشند چنانچه در سوره آل عمران در ذيل آيه و لتكن منكم امة يدعون الى الخير انشاء اللّه تعالى بيان خواهد شد چه خوب گفته است
دامن آلوده اگر خود همه حكمت گويد
از سخن گفتن زيباش كسان به نشوند
و آنكه پاكيزه دل است ار بنشيند خاموش
همه از سيرت صافيش نصيحت شنوند
كلام وقتى از قلب خارج شد داخل در قلب ميشود و چون از زبان بيرون آيد از گوش تجاوز نميكند خداوند بما توفيق عمل كرامت فرمايد.
اطیب البیان (سید عبدالحسین طیب)
أَ تَأمُرُون‌َ النّاس‌َ بِالبِرِّ وَ تَنسَون‌َ أَنفُسَكُم وَ أَنتُم تَتلُون‌َ الكِتاب‌َ أَ فَلا تَعقِلُون‌َ (44)
(آيا مردم را بخوبي امر كنيد و خود را فراموش مي‌نمائيد و حال آنكه كتاب را ميخوانيد آيا تعقل نميكنيد) (برّ) در لغت بمعني بسياري اطلاق شده: هر كار نيكويي را برّ گويند اسمي است شامل جمله طاعات از واجبات و مندوبات ميشود و بمعني صدق و صله و احسان و نيكويي بوالدين نيز استعمال ميشود.
و ظاهر اينست که اصل در معني برّ همان نيكي و مطلق خير است و ساير معاني متفرّع بر همين معني است و در قرآن نيز بر هر كار نيكي اطلاق بر (بكسر باء) شده و بر اشخاص نيكوكار و فرشتگان و آفريدگار اطلاق برّ (بفتح باء) و بارّ شده مانند:
جلد 2 - صفحه 17
لَيس‌َ البِرَّ أَن تُوَلُّوا وُجُوهَكُم قِبَل‌َ المَشرِق‌ِ وَ المَغرِب‌ِ وَ لكِن‌َّ البِرَّ مَن آمَن‌َ بِاللّه‌ِ الاية«1» و مانند إِن‌َّ الأَبرارَ يَشرَبُون‌َ مِن كَأس‌ٍ الاية«2» و مانند:
بِأَيدِي سَفَرَةٍ كِرام‌ٍ بَرَرَةٍ«3» و مانند إِنَّه‌ُ هُوَ البَرُّ الرَّحِيم‌ُ«4» و تنسون نسيان بمعني فراموشي و قريب المعني با سهو است لكن سهو بمعني عدم التفات و توجه و در مقابل عمد است و نسيان در مقابل ذكر است، و مراد از نسيان نفس اينست که انسان خود را جزو ديگران قرار ندهد يعني همه را موظف بوظائف ديني و اخلاقي و وجداني بداند ولي خود را از آنها معاف دارد چنانچه دأب علماء يهود و بسياري از علماء سوء است که مردم را بكارهاي خير و وظائف ديني امر ميكنند ولي خودشان بآنها عمل نميكنند با اينكه كتاب را تلاوت نموده و ميدانند که احكام آن كتاب چه تورات و انجيل و چه قرآن باشد عام و شامل همه است و بعضي را از انجام وظيفه استثناء ننموده است.
و مذمت و نكوهش در آيه شريفه راجع بقسمت دوم است که نسيان نفس باشد نه راجع بقسمت اول که امر ببرّ است و اينكه بعضي باين آيه و امثال آن استشهاد كرده‌اند بر اينكه شرط امر بمعروف و نهي از منكر اينکه است که آمر بمعروف و ناهي از منكر خود عامل معروف و تارك منكر باشد تمام نيست زيرا آيات در مقام مذمّت عمل نكردن بمعروف و منتهي نشدن از منكر است نه اينكه شرط قرار دادن باشد باين معني که هر كس معروفي را بجا نياورد نبايد بآن امر كند و هر كس منكري را مرتكب شود نهي از آن منكر از وي ساقط شود بلكه عمل كردن بمعروف و ترك منكر دو واجب و امر بمعروف و نهي از منكر دو واجب ديگر است و هر كدام در محل خود ثابت ميباشد، چنانچه در
1- سوره البقرة آيه 177
2- سوره الدهر آيه 5
3- سوره عبس آيه 14- 15
4- سورة الطور آيه 28 ابرار جمع بر و بررة جمع بار است.
جلد 2 - صفحه 18
ذيل آيه شريفه وَ إِذا قِيل‌َ لَهُم لا تُفسِدُوا فِي الأَرض‌ِ در ضمن شرايط امر بمعروف و نهي از منكر متذكر شديم«1».
بلي از اينکه لحاظ که عقوبت عالم از جاهل سخت‌تر است چنانچه از كلمه وَ أَنتُم تَتلُون‌َ الكِتاب‌َ استفاده ميشود و مفاد اخبار بسيار است چنانچه روايت شده که «
ان اهل النار يتأذّون من ريح العالم التارك لعلمه
» (اهل آتش از بوي عالم بيعمل آزار ميشوند)«2» و نيز روايت شده که «
ان‌ّ اشدّ اهل النار ندامة و حسرة رجل دعي عبدا الي اللّه فاستجاب و قبل منه فاطاع اللّه و ادخله الجنة و ادخل الداعي النار بتركه علمه الحديث
» سخت ترين اهل آتش از جهت شكنجه عالم بيعمل است«3» البته كسي که امر بمعروف و نهي از منكر كند و خود تارك معروف و عامل منكر باشد نكوهش از او بيشتر و عقوبت او سخت‌تر خواهد بود.
أَ فَلا تَعقِلُون‌َ عقل يعني درك حسن و قبح و احكام عقلي يعني محسنات و مقبّحات عقلي اموريست که هر عقلي ادراك حسن يا قبح آنها را مينمايد مانند خوبي احسان و بدي ظلم و مورد آية ممكن است از اينکه قبيل باشد يعني اينكه مردم را بخوبي امر كنيد و خود ترك كنيد خلاف حكم عقل و درك عقلاني است لذا بنحو تعجّب ميفرمايد: أَ فَلا تَعقِلُون‌َ و براي عقل اطلاقاتي است: گاهي مقابل جهل است چنانچه در كافي در حديث جنود عقل و جهل ذكر شده.
و گاهي مقابل حمق (نفهمي) است چنانچه در آيه باين معني استعمال شده، و گاهي مقابل جنون است که در اينصورت از شرايط عامه تكليف ميباشد و گاهي بمعني جوهر مجرّد است ذاتا و فعلا، که يكي از جواهر پنجگانه باشد مقابل اعراض نه‌گانه، و در لسان بعضي بمثل افلاطونيه که صور بدون ماده باشند نيز اطلاق شده است.
1- مجلد اول ص 373
2- جامع السعادات ص 62
3- جامع السعادات ص 62
19
برگزیده تفسیر نمونه
(آیه 44)- به دیگران توصیه می‌کنید اما خودتان چرا؟! علماء و دانشمندان یهود قبل از بعثت محمد صلّی اللّه علیه و اله مردم را به ایمان به وی دعوت می‌کردند و بعضی از علمای یهود به بستگان خود که اسلام آورده بودند توصیه می‌کردند به ایمان خویش باقی و ثابت بمانند ولی خودشان ایمان نمی‌آوردند، لذا قرآن آنها را بر این کار مذمت کرده می‌گوید: «آیا مردم را به نیکی دعوت می‌کنید ولی خودتان را فراموش می‌نمایید» (أَ تَأْمُرُونَ النَّاسَ بِالْبِرِّ وَ تَنْسَوْنَ أَنْفُسَکُمْ). «با این که کتاب آسمانی را می‌خوانید آیا هیچ فکر نمی‌کنید» (وَ أَنْتُمْ تَتْلُونَ الْکِتابَ أَ فَلا تَعْقِلُونَ).
علمای یهود از این می‌ترسیدند که اگر به رسالت پیامبر اسلام صلّی اللّه علیه و اله اعتراف کنند کاخ ریاستشان فرو ریزد و عوام یهود به آنها اعتنا نکنند. لذا صفات پیامبر اسلام صلّی اللّه علیه و اله را که در تورات آمده بود دگرگون جلوه دادند.
اصولا یک برنامه اساسی مخصوصا برای علماء و مبلبیت غین و داعیان راه حق این است که بیش از سخن، مردم را با عمل خود تبلیغ کنند همان گونه که در حدیث معروف از امام صادق علیه السّلام می‌خوانیم: «مردم را با عمل خود به نیکیها دعوت کنید نه با زبان خود».
ج1، ص70
نکات آیه
۱ - عالمان بنى اسرائیل، مردمان رابه کارهاى نیک دعوت مى کردند. (أتأمرون الناس بالبر) چون مخاطبان «أتأمرون» باید غیر از «الناس» باشند، مى توان گفت: مراد از مخاطبان - به قرینه «و أنتم تتلون الکتاب» - عالمان دینى و مقصود از «الناس» توده هاى مردم است.
۲ - عالمان بنى اسرائیل، خود به آنچه مردمان رابه آن فرا مى خواندند، عمل نمى کردند. (أتأمرون الناس بالبر و تنسون أنفسکم)
۳ - عالمان بنى اسرائیل، مورد نکوهش و سرزنش خداوند به خاطر عمل نکردن به محتواى دعوتهاى خویش (أتأمرون الناس بالبر و تنسون أنفسکم) استفهام در «أتأمرون ...» استفهام انکار توبیخى است.
۴ - عالمان به کتابهاى آسمانى و تلاوت کنندگان آن، داراى مسؤولیت بیشتر در عمل کردن به کردارهاى نیک (دستورات کتابهاى آسمانى) (و تنسون أنفسکم و أنتم تتلون الکتب) روشن است که هر کس دیگران را به نیکیها فرمان دهد و خود بدانها عمل نکند، سزاوار سرزنش است; چه از عالمان باشد یا از غیر آنان، بنابراین جمله حالیه «و أنتم تتلون الکتاب» تأکیدى است در مورد عالمان کتابهاى آسمانى و تلاوت کنندگان آن.
۵ - آمران به معروف و مبلغان دین، باید خود به محتواى دعوتشان عمل کنند. (أتأمرون الناس بالبر و تنسون أنفسکم)
۶ - کتابهاى آسمانى بنى اسرائیل، توبیخ کننده مبلغان و ارشادگران بى عمل (أتأمرون الناس ... و أنتم تتلون الکتب) چون جمله حالیه «و أنتم تتلون الکتاب» (در حالى که شما کتاب [تورات یا انجیل]را تلاوت مى کنید) به عنوان دلیل نکوهش و مذمت ارشاد کنندگان بى عمل مطرح شده، معلوم مى شود: در کتابهاى آسمانى بنى اسرائیل بر ناروایى چنین کردارى تأکید شده است.
۷ - کسانى که دیگران را به کارهاى نیک دعوت کرده و خود به آن عمل نمى کنند،سزاوار توبیخ و سرزنش هستند. (أتأمرون الناس بالبر و تنسون أنفسکم)
۸ - پذیرش اسلام و ایمان به قرآن، از فرمانهاى تورات و انجیل به پیروان خویش (أتأمرون الناس بالبر و تنسون أنفسکم و أنتم تتلون الکتب) جمله «و تُنسون أنفسکم» را مى توان به قرینه آیات پیشین - که سخن از دعوت به ایمان بود - در ارتباط با ایمان به قرآن دانست. بر این اساس آیه اشاره به این معنا دارد که: شما عالمان اهل کتاب مردم را به نیکیها دعوت مى کنید; ولى وظیفه خویش را که ایمان به قرآن است، فراموش مى کنید; سپس با جمله «و أنتم تتلون الکتب» بیان مى دارد که: آنان از این وظیفه مطلع بودند; یعنى، در کتابهاى آسمانى، این حقیقت وجود داشت.
۹ - عالمانى که مردم را به نیکیها فرا مى خوانند و خود به آنها عمل نمى کنند، مردمى فاقد فهم و درک هستند. (أتأمرون الناس بالبر ... أفلا تعقلون)
۱۰ - باور به معارف الهى و حقایق دینى، نشانه فهم و درک صحیح است. (أفلا تعقلون)
روایات و احادیث
۱۱ - امام صادق (ع) فرموده اند: «من لم ینسلخ عن هواجسه و لم یتخلص من آفات نفسه و شهواتها و لم یدخل فى کنف اللّه و أمان عصمته لایصلح له الأمر بالمعروف و النهى عن المنکر ... قال تعالى «أتأمرون الناس بالبر و تنسون أنفسکم» ...;[۶] کسى که از خاطرات نفسانى جدا نشود و از آفتهاى نفس و شهوتهاى آن خلاص نگردد و در کنف رحمت، امان و حفظ خدا داخل نشود، سزاوار نیست امر به معروف و نهى از منکر کند ... خداى تعالى فرموده است: آیا شما مردم را به خ--وبى امر مى کنید و خود را فرموش مى کنید؟ ... ».
موضوعات مرتبط
- آمران به معروف: مسؤولیت آمران به معروف ۵، ۷
- ادراک: فاقدان ادراک ۹; نشانه هاى ادراک صحیح ۱۰
- امر به معروف: شرایط امر به معروف ۱۱
- انجیل: انجیل و قرآن ۸; تعالیم انجیل ۸
- ایمان: آثار ایمان به دین ۱۰; ایمان به اسلام ۸; ایمان به قرآن ۸; متعلق ایمان ۸
- بنى اسرائیل: تبلیغ علماى بنى اسرائیل ۱، ۲، ۳; سرزنش علماى بنى اسرائیل ۳; عمل علماى بنى اسرائیل ۲، ۳; کتب آسمانى بنى اسرائیل ۶
- تورات: تعالیم تورات ۸; تورات و قرآن ۸
- علما: سرزنش علماى بى عمل ۷; علماى بى عمل ۲، ۳، ۹; مسؤولیت علما ۴
- قرآن: قرآن در انجیل ۸; قرآن در تورات ۸
- کتب آسمانى: تعالیم کتب آسمانى ۴، ۶; تلاوت کتب آسمانى ۴; عمل به کتب آسمانى ۴
- مبلغان: سرزنش مبلغان بى عمل ۶; مسؤولیت مبلغان ۵، ۷
- نهى از منکر: شرایط نهى از منکر ۱۱
- نیکى: دعوت به نیکى ۱
منابع
- ↑ طبرسی، مجمع البيان في تفسير القرآن، ج ۱، ص ۱۱۱.
- ↑ محمدباقر محقق، نمونه بينات در شأن نزول آيات از نظر شیخ طوسی و ساير مفسرين خاصه و عامه، ص ۱..
- ↑ واحدى و ثعلبى از مفسرين عامه نقل نمودند و نيز صاحب كشف الاسرار بدون ذكر راويان نقل نموده است.
- ↑ صاحب روض الجنان يا روح الجنان از مفسرين خاصه اين مورد را در ميان آورده ولى به عنوان شأن و نزول ذكر ننموده است.
- ↑ تفسير على بن ابراهيم و تفسير البرهان از خاصه.
- ↑ مصباح الشریعة، ص ۱۸، باب ۷; نورالثقلین، ج ۱، ص ۷۵، ح ۱۷۱.
