البقرة ٢٤٣
ترجمه
البقرة ٢٤٢ | آیه ٢٤٣ | البقرة ٢٤٤ | ||||||||||||||
|
معنی کلمات و عبارات
«أَلَمْ تَرَإِلی؟»: آیا آگاهی از؟ مگر نمیدانی که؟. مخاطب پیغمبر است و مراد ملّت او، و هدفِ پرسش تحریک آنان برای آگاهی از این چنین کسانی و پندگیری از کار ایشان است. «الَّذِینَ خَرَجُوا»: کسانی که بیرون رفتند. خداوند نژاد و شماره و سرزمین چنین کسانی را روشن نفرموده است، و چه بسا تنها جنبه ضربالمثل داشته باشد و برای پند و اندرز بوده و اصلاً داستانی در میان نباشد. «أُلُوفٌ»: جمع أَلْف، هزاران. «حَذَرَ»: از ترس. مفعولٌله است. «مُوتُوا ... أَحْیَاهُمْ»: مراد از موت و حیات، نابودی دستهای و ماندگاری دستهای است، و این که زندگی شجاعانه و بزرگوارانه حیات است، و زندگی ترسویانه و پستانه، مرگ بشمار است. پس در اینجا سخن از موت و حیات معنوی است (نگا: بقره / ، أنعام / انفال / ).
آیات مرتبط (تعداد ریشههای مشترک)
تفسیر
نکات آیه
۱ - فرار هزاران تن از اقوام گذشته از دیار خویش به خاطر ترس از مرگ، و میرانده شدن و دوباره زنده شدن آنان پس از مدّتى از سوى خداوند (الم تر الى الّذین ... ثمّ احیاهم)
۲ - واقعه تاریخى آن قومى که از دیارشان خارج شدند و به امر خداوند مردند و سپس زنده شدند، آیات الهى است. (یبین اللّه لکم ایاته ... الم تر الى الّذین خرجوا)
۳ - شناخت حوادث تاریخى و عبرت گرفتن از آنها، وظیفه مؤمنان (الم تر الى الذّین) رؤیت در آیه شریفه به معناى دیدن با چشم نیست; چون آن واقعه، گذشته است و قابل دیدن براى مخاطب نیست. بنابراین «الم تر ... » تحریک است براى شناخت و درک سرگذشت پیشینیان تا درس و عبرتى باشد براى اندیشه کنندگان.
۴ - امکان زنده شدن مردگان در دنیا (رجعت) (فقال لهم اللّه موتوا ثمّ احیاهم)
۵ - مرگ و حیات، در قدرت خداوند (فقال لهم اللّه موتوا ثمّ احیاهم)
۶ - مرگ، نابودى نیست. (فقال لهم اللّه موتوا ثمّ احیاهم) اگر مرگ، نابودى و نیستى باشد، صحیح نبود که بفرماید همان مردگان را زنده کردیم.
۷ - از مرگ نمى توان گریخت. (الم تر الى الّذین خرجوا من دیارهم و هم الوف حذر الموت فقال لهم اللّه موتوا)
۸ - دعوت خداوند به تعقّل در واقعه قومى که مُردند و دوباره زنده شدند. (حوادث تاریخى) (الم تر الى الّذین خرجوا من دیارهم و هم اُلوف حذر الموت)
۹ - مرگ زودرس، جزا و فرجام گُریزندگان از پیکار در راه خداوند (الم تر الى الّذین ... فقال لهم اللّه موتوا ... و قاتلوا فى سبیل اللّه) با توجّه به ارتباط این آیه و آیه بعد مى توان گفت، ترک شهر و دیار از سوى یادشدگان، به خاطر گریز از میدان نبرد بوده است و خداوند با یادآورى آن واقعه، به مسلمانان هشدار مى دهد که مبادا همانند آن فراریان، نبرد را ترک کنند و به مرگ زودرس «موتوا» گرفتار شوند.
۱۰ - فرار از جنگ، مانع از مرگِ مقدّر شده الهى، نیست. (فقال لهم اللّه موتوا ثمّ احیاهم ... قاتلوا فى سبیل اللّه) بنابراینکه داستان یادشده در این آیه، مقدمه اى براى آیه بعد باشد.
۱۱ - خداوند، داراى «فضل» بر همه آدمیان است. (انّ اللّه لذوفضل على النّاس)
۱۲ - آگاه ساختن انسانها از تاریخ گذشتگان، تفضّل خداوند بر آنان (الم تر الى الّذین ... ان اللّه لذوفضل على النّاس) «انّ اللّه» مى تواند تعلیل براى نقل داستان و تاریخ باشد که در آیه بیان شده است.
۱۳ - حیات انسانها، تفضّل الهى بر آنان (ثمّ احیاهم انّ اللّه لذوفضل على النّاس) «انّ اللّه» همان گونه که مى تواند تعلیل نقل داستان باشد، مى تواند تعلیل جمله «ثمّ احیاهم» نیز باشد.
۱۴ - ناسپاسى بیشتر مردم در برابر تفضّلات الهى (لذو فضل ... و لکنّ اکثر النّاس لا یشکرون)
۱۵ - شکر و سپاسگزارى، وظیفه انسانها در برابر تفضّلات الهى (انّ اللّه لذو فضل على النّاس و لکنّ اکثر النّاس لا یشکرون)
۱۶ - گرایش اکثریّت مردم، ملاک ارزش نیست. (و لکنّ اکثر النّاس لا یشکرون)
۱۷ - مُردگانى که به فرمان الهى زنده شدند، در بُرهه اى دیگر از زمان به زندگى خویش ادامه دادند. (ثمّ احیاهم انّ اللّه لذو فضل على النّاس) آنگاه زنده شدن فضل الهى است که زنده شده براى مدّتى به حیات خویش ادامه دهد; بنابراین اگر بلافاصله پس از زنده شدن مى مُردند، بعید به نظر مى رسد که زنده شدن نشان تفضّلى بر آنان باشد.
روایات و احادیث
۱۸ - خداوند به درخواست حضرتِ حِزقیل، چندین هزار نفر از مُردگان را زنده ساخت. (و هم الوف حذر الموت فقال لهم اللّه موتوا ثمّ احیاهم) امام باقر (ع): ... فمربهم نبىّ ... یقال له حزقیل ... قال ربّ لو شئت لاحییتهم ... فاوحى اللّه تعالى الیه افتحبّ ذلک قال نعم یا ربّ ... فعادوا احیاء ...[۱].
موضوعات مرتبط
- آیات خدا: ۲
- ارزش: ملاک ارزش ۱۶
- ارزیابى: ملاک ارزیابى ۱۶
- اکثریّت: ارزیابى با اکثریّت ۱۶ ; ناسپاسى اکثریّت ۱۴
- انبیا: دعاى انبیا ۱۸
- انسان: حیات انسان ۱۳ ; مسؤولیّت انسان ۱۵
- تاریخ: ذکر حوادث تاریخ ۱، ۲، ۸، ۱۲، ۱۷ ; عبرت از تاریخ ۳ ; فلسفه تاریخ ۳، ۸
- ترس: ترس از مرگ ۱
- تعقّل: تشویق به تعقّل ۸
- جامعه: گروههاى جامعه ۱۴
- جهاد: ترک جهاد ۱۰ ; کیفر ترک جهاد ۹
- حزقیل (ع): دعاى حزقیل (ع) ۱۸
- حیات: منشأ حیات ۵
- خدا: اوامر خدا ۱۷ ; فضل خدا ۱۱، ۱۲، ۱۳، ۱۴، ۱۵ ; قدرت خدا ۵
- دعا: اجابت دعا ۱۸
- رجعت: رجعت دنیوى ۱، ۴، ۱۸
- شکر: شکر خدا ۱۵
- شناخت: منابع شناخت ۱۲
- قضا و قدر: ۱۰
- مؤمنان: مسؤولیت مؤمنان ۳
- مردگان: احیاى مردگان ۱، ۲، ۴، ۸، ۱۷، ۱۸
- مرگ: تقدیر مرگ ۱۰ ; حقیقت مرگ ۶ ; فرار از مرگ ۷ ; مرگ زودرس ۹ ; منشأ مرگ ۵
منابع
- ↑ کافى، ج ۸، ص ۱۹۸، ح ۲۳۷ ; عیون اخبار الرضا (ع)، ج ۱، ص ۱۶۰، ح ۱.