القلم ٤
ترجمه
| القلم ٣ | آیه ٤ | القلم ٥ | ||||||||||||||
| ||||||||||||||||
معنی کلمات و عبارات
«خُلُقٍ»: خوی. مراد رفتار و کردار است (نگا: شعراء / .
تفسیر
- آيات ۱ - ۳۳، سوره قلم
- محتويات سوره مباركه قلم و محل نزول آن
- محتويات سوره مباركه قلم و محل نزول آن وجوهى كه درباره قسم به ((قلم )) و ((مايسطرون )) گفته شده است
- مراد از نعمت در آيه : ((و ما انت بنعمة ربك بمجنون ))
- معناى اينكه فرمود پيامبر اجر غير ممنون دارد و بر ((خلق عظيم )) است
- نهى خداوند پيامبر را از مداخله و مماشات با كفار و اطاعت از آنان
- تهديد تكذيب گران نبوت رسول خدا صلى الله عليه و آله و سلم كه به آن حضرتتهمت جنون مى زند
- اشاره اى به يك داستان براى تشبيه برائى كه بر سر مكذبان پيامبر مى آيد
- رواياتى درباره مراد از ((ن ))، ((قلم )) و ((ما يسطرون ))
- رواياتى درباره مراد از ((خلق عظيم ))، مراد از((كل حلاف مهين ....)) و...
- ماجراى صاحبان باغى كه به عذاب الهى نابود گشت
نکات آیه
۱ - پیامبراسلام(ص)، برخوردار از سجیّه و خلق و خوى والا و بى مانند (و إنّک لعلى خلق عظیم) «خُلُق» از نظر تمامى اهل لغت، به معناى «سجیّه» (خلق و خوى) است و توصیف آن به «عظیم»، نشانگر کمال و بى مانندى این صفت است; زیرا هیچ پیامبرى به چنین صفتى توصیف نشده است.
۲ - اخلاق و خلق و خوى پیامبر(ص)، عجین با شخصیت و سرشت آن حضرت بود; نه امرى موقت و گاه به گاه. (إنّک لعلى خلق عظیم) مطلب یاد شده، از تعبیر «خلق» (سجیّه) استفاده مى شود; زیرا «سجیّه» به معناى چیزى است که از طبع و سرشت آدمى برخیزد (تاج العروس). بنابراین به امور موقتى و زودگذر، سجیّه گفته نمى شود.
۳ - واکنش پیامبر(ص)، در برابر تهمت ها و افتراهاى مخالفان، با خلق و خوى والا و بزرگوارانه بود. (ما أنت بنعمة ربّک بمجنون ... و إنّک لعلى خلق عظیم) آیه شریفه، مى تواند ناظر به کیفیت برخورد پیامبر(ص) با افتراى جنون از سوى دشمنان آن حضرت باشد که در دو آیه پیش یاد شده است.
۴ - برخوردارى از منش و خلق و خوى والا، از شرایط مبلغان دینى و رهبران جامعه اسلامى (إنّک لعلى خلق عظیم)
۵ - نقش سازنده اخلاق و منش والا، در هدایت و رهبرى جامعه اسلامى (إنّک لعلى خلق عظیم)
۶ - استوارى پیامبر(ص) بر آیینى عظیم * (إنّک لعلى خلق عظیم) برخى از اهل لغت، براى «خلق» - افزون بر معناى «سجیه» - معناى آیین نیز یاد کرده اند (قاموس المحیط و تاج العروس). برداشت یاد شده مبتنى بر این معنا است.
۷ - اسلام، دین بزرگ الهى* (إنّک لعلى خلق عظیم)
روایات و احادیث
۸ - «عن أبى جعفر(ع) فى قول اللّه عزّوجلّ: «إنّک لعلى خلق عظیم» قال: هو الإسلام و روى أنّ الخُلقَ العظیم هو الدّینُ العظیم;[۱] از امام باقر(ع) درباره سخن خداى عزّوجلّ: (إنّک لعلى خلق عظیم) روایت شده که فرمود: آن (خلق عظیم) اسلام است. و نیز روایت شده است که خلق عظیم [همان ]دین عظیم است».
۹ - «عن أبى عبداللّه(ع) : ...کان فیما خاطب اللّه تعالى به نبیَّه(ص) أن قال له: یامحمّد «إنّک لعلى خلق عظیم». قال: السخاء و حُسن الخُلق;[۲] از امام صادق(ع) روایت شده است: ... از جمله مطالب موجود که در ضمن خطابات خداى تعالى با پیامبر خود، این است که به آن حضرت فرمود: اى محمّد (إنّک لعلى خلق عظیم) امام فرمود: [خلق عظیم ]سخاوتمندى و خوش خلقى است».
۱۰ - «عن أبى عبداللّه(ع) قال: إنّ اللّه أدّب نبیَّه حتّى إذا أقامه على ما أراد قال له: «و أمر بالعُرْف و أعرض عن الجاهلین» فلمّا فعل ذلک له رسول اللّه(ص) زکّاه اللّه، فقال: «إنّک لعلى خلق عظیم...»;[۳] از امام صادق(ع) روایت شده است که فرمود: خداوند پیامبر خود (محمّد(ص)) را تربیت کرد تا آن گاه که او را بر آنچه اراده کرده بود پابرجا داشت، به او فرمود: (و أمر بالعرف و أعرض عن الجاهلین) چون رسول خدا آن فرمان را براى او انجام داد، خداوند او را به پاکى ستود و فرمود: (إنّک لعلى خلق عظیم)».
موضوعات مرتبط
- اخلاق: نقش فضایل اخلاقى ۵
- اسلام: عظمت اسلام ۷، ۸
- جاهلان: اعراض از جاهلان ۱۰
- دین: خوش اخلاقى مبلغان دین ۴; شرایط مبلغان دین ۴
- رهبران دینى: خوش اخلاقى رهبران دینى ۴
- رهبرى: شرایط رهبرى ۴
- محمد(ص): اعراض محمد(ص) ۱۰; امربه معروف محمد(ص) ۱۰; بزرگوارى محمد(ص)۳; بى نظیرى محمد(ص) ۱; تربیت محمد(ص) ۱۰; ثبات قدم محمد(ص)۶; خوش اخلاقى محمد(ص) ۱، ۲، ۹; دین محمد(ص) ۶، ۸; روش برخورد محمد(ص) ۳; سخاوت محمد(ص) ۹; شخصیت محمد(ص)۲; طبع محمد(ص) ۲; فضایل اخلاقى محمد(ص) ۱، ۳; محمد(ص) و تهمتهاى مخالفان ۳; مدح محمد(ص) ۱۰
- هدایت: عوامل مؤثر در هدایت ۵
