روایت:من لايحضره الفقيه جلد ۴ ش ۳۰۳

آدرس: من لا يحضره الفقيه، جلد ۴، كِتَابُ الدِّيَات

و روي ابن محبوب عن ابي ايوب عن محمد بن مسلم قال :

سَأَلْتُ‏ أَبَا جَعْفَرٍ ع‏ عَنْ مُكَاتَبٍ قَتَلَ رَجُلاً خَطَأً فَقَالَ إِنْ كَانَ مَوْلاَهُ حِينَ كَاتَبَهُ اِشْتَرَطَ عَلَيْهِ أَنَّهُ إِنْ عَجَزَ فَهُوَ رَدٌّ إِلَى اَلرِّقِّ فَهُوَ بِمَنْزِلَةِ اَلْمَمْلُوكِ يُدْفَعُ إِلَى أَوْلِيَاءِ اَلْمَقْتُولِ فَإِنْ شَاءُوا اِسْتَرَقُّوا وَ إِنْ شَاءُوا بَاعُوا وَ إِنْ كَانَ مَوْلاَهُ حِينَ كَاتَبَهُ لَمْ يَشْتَرِطْ عَلَيْهِ وَ كَانَ قَدْ أَدَّى مِنْ مُكَاتَبَتِهِ شَيْئاً فَإِنَ‏ عَلِيّاً ع‏ كَانَ يَقُولُ يُعْتَقُ مِنَ اَلْمُكَاتَبِ بِقَدْرِ مَا أَدَّى مِنْ مُكَاتَبَتِهِ وَ عَلَى اَلْإِمَامِ أَنْ يُؤَدِّيَ إِلَى أَوْلِيَاءِ اَلْمَقْتُولِ بِقَدْرِ مَا أُعْتِقَ مِنَ اَلْمُكَاتَبِ وَ لاَ يُبْطَلُ دَمُ اِمْرِئٍ‏ مُسْلِمٍ‏ وَ أَرَى أَنْ يَكُونَ بِمَا بَقِيَ عَلَى اَلْمُكَاتَبِ مِمَّا لَمْ يُؤَدِّهِ رِقّاً لِأَوْلِيَاءِ اَلْمَقْتُولِ يَسْتَخْدِمُونَهُ حَيَاتَهُ بِقَدْرِ مَا بَقِيَ عَلَيْهِ وَ لَيْسَ لَهُمْ أَنْ يَبِيعُوهُ‏

ترجمه

‏محمد جواد غفارى, من لا يحضره الفقيه - جلد ۵ - ترجمه على اكبر و محمد جواد غفارى و صدر بلاغى, ۵۰۹

محمّد بن مسلم گويد: از امام باقر عليه السّلام سؤال كردم: مكاتبى مردى را از روى خطا كشته است چه حكمى دارد؟ فرمود: چنانچه مولايش آن هنگام كه با او عقد مكاتبه مى‏بسته با او شرط كرده است كه اگر از أداى وجه مكاتبه واماند برقّيّت باز گردد پس او اينك بمنزله عبد است، او را به اولياء مقتول مى‏دهند، چنانچه خواستند ببردگى مى‏گيرند و چنانچه خواستند مى‏فروشند، و اگر مولايش با او چنين شرطى نكرده بود، و وى مبلغى از وجه مكاتبه را پرداخته است، كه امير مؤمنان عليه السّلام در اينجا مى‏فرمود: از مكاتب بمقدار مبلغى كه پرداخت كرده آزاد شده، و بر امام مسلمين است كه به اولياء مقتول بقدر آن مقدار كه مكاتب آزاد شده است بپردازد و خون مرد مسلمانى را پايمال نكند، و نظرم اينست كه باندازه مبلغى كه مكاتب هنوز نپرداخته است به سهم، برده اولياء مقتول باشد او را بكار گمارند بهمان مقدار سهم و حقّ فروش او را ندارند تا زنده است.