البقرة ١٩٥
ترجمه
| البقرة ١٩٤ | آیه ١٩٥ | البقرة ١٩٦ | ||||||||||||||
| ||||||||||||||||
معنی کلمات و عبارات
«أَنفِقُوا»: ببخشید. بذل و بخشش کنید. صرف مال کنید. «لا تُلْقُوا»: میندازید. میفکنید. «أَیْدِی»: جمع ید، دستها. نفسها. «لا تُلْقُوا بِأَیْدِیکُمْ إِلَی التَّهْلُکَةِ»: با دست خود، خویشتن را به هلاکت میندازید. خود را به هلاکت میندازید. حرف (بِ) می‌تواند زائد، یا غیرزائد بشمار آید. «التَّهْلُکَةِ»: هلاک و نابودی. هر چیزی که منتهی به مرگ شود. «أَحْسِنُوا»: نیک رفتار کنید، در شیوه عبادت و معامله با اسیران و یاری مستمندان و غیره، نیکوکاری کنید.
آیات مرتبط (تعداد ریشه‌های مشترک)
تفسیر
- آيات ۱۹۵ - ۱۹۰ ، سوره بقره
- سياق آيات در ارتباط با فرمان جهاد و قتال با مشركين مكه است
- اشاره به جنبه دفاعى قتال در اسلام
- معناى ((فتنه )) در قرآن
- لزوم دعوت قبل از قتال
- نسخ نشدن آيه شريفه ((قاتلوهم حتى لاتكون )) با آيه ۲۹ توبه
- تجاوز ابتدائى مذموم و ممنوع ، و تجاوز در برابر تجاوز، پسنديده و مشروع
- معناى احسان در برابر ظالم
- معرفى جهادى كه قرآن بدان فرمان داده
- گفتارى پيرامون جهادى كه در قرآن بدان فرمان داده شده است
- دسته هاى مختلف آيات قرآنى راجع به جهاد و قتال و مراتب و مراحل آن
- اسلام و دين توحيد فطرى است و مجاهده در راه دفاع از اين دين نيز فطرى است
- حكم قرآن درباره قتال با شرك هاى در لفافه و نمونه هايى چند از آيات قرآنى درباره آن
- پاسخ بگفته غلط: اسلام دين شمشير و اجبار است
- پاسخ به اشكال مسلمان شدن برخى از روى ترس و تحميل قانون به اقليت ها
- مسئله قتال و سيره انبياء الهى در ارتباط با آن
- بحث اجتماعى (در بيان اينكه هر قتال و مبارزه اى جنبه دفاعى دارد)
- انسان و جايگاه او از نظر دفاعى در بين حيوانات
- بحث روايتى در ذيل آيات قتال
- رواياتى در ذيل آيه : وقاتلوهم حتى لا تكون فتنه
- رواياتى در ذيل آيه : الشهر الحرام بالشهر الحرام ، و مسئله قتال در ماههاى حرام
- رواياتى در ذيل آيه : و لا تلقوا بايديكم الى التهلكه
نکات آیه
۱ - انفاق و رفع نیازهاى جامعه اسلامى وظیفه اى بر عهده اهل ایمان (و أنفقوا)
۲ - تأمین هزینه هاى جهاد از وظایف اهل ایمان است. (قتلوا فى سبیل اللّه ... و أنفقوا فى سبیل اللّه) از مصارف انفاق مطرح شده در آیه - به قرینه آیات گذشته - تأمین هزینه هاى جهاد است.
۳ - ارزش انفاق و تأمین هزینه هاى جهاد، به «در راه خدا بودن» آن است. (و أنفقوا فى سبیل اللّه)
۴ - حرمت خودکشى و انتخاب طریق و روشى که به هلاکت آدمى مى انجامد. (و لاتلقوا بأیدیکم إلى التهلکة)
۵ - ترک انفاق و خوددارى از تأمین هزینه هاى جهاد، زمینه ساز هلاکت ترک کنندگان انفاق و از عوامل سقوط جامعه است. (و أنفقوا فى سبیل اللّه و لاتلقوا بأیدیکم إلى التهلکة) جمله «لاتلقوا ...» را مى توان با مسأله تأمین هزینه هاى جهاد (أنفقوا فى سبیل اللّه) معنا کرد و مى توان آن را در ارتباط با خود جهاد و مبارزه (قاتلوا فى سبیل اللّه) دانست و نیز مى توان آن را بیانى براى آداب انفاق شمرد. برداشت فوق ناظر به وجه اول است; یعنى، هزینه هاى جهاد را تأمین کنید و با ترک آن خویشتن را به هلاکت نیفکنید.
۶ - ترک جهاد و دفاع، موجب هلاکت و سقوط جامعه اسلامى است. (قتلوا فى سبیل اللّه ... و لاتلقوا بأیدیکم إلى التهلکة) در برداشت فوق جمله «لاتلقوا ...» در ارتباط با جمله «قاتلوا فى سبیل اللّه» معنا شده است.
۷ - انفاق باید در حدى باشد که به درماندگى انفاق کننده منجر نشود. * (أنفقوا فى سبیل اللّه و لاتلقوا بأیدیکم إلى التهلکة) برداشت فوق بر این اساس است که: جمله «و لاتلقوا ...» بیانگر محدوده انفاق و تذکر آدابى از آن باشد; یعنى، انفاق کنید ولى نه آن اندازه که خود بیچاره و درمانده شوید.
۸ - انسان، موجودى برخوردار از اختیار انتخاب راه نجات یا هلاکت خویش (و لاتلقوا بأیدیکم إلى التهلکة) آوردن کلمه «بأیدیکم» (با دستان خویش) رساى به این است که آدمى در نجات و هلاکت خویش، برخوردار از انتخاب و اختیار است.
۹ - انفاق در راه خدا و تأمین نیازهاى مالى جهاد، نشانه تقواپیشگى و خداترسى است. (واتقوا اللّه ... و أنفقوا فى سبیل اللّه) بیان مسأله انفاق پس از امر به تقوا، مى تواند اشاره به این معنا باشد که از مصادیق تقوا، انفاق کردن در راه خداست.
۱۰ - انفاق در راه خدا و تأمین نیازهاى جهاد، در پى دارنده حمایت و امدادهاى الهى است. (و اتقوا اللّه و اعلموا أن اللّه مع المتقین. و أنفقوا فى سبیل اللّه)
۱۱ - مسلمانان باید مردمى نیکوکار باشند. (و أحسنوا)
۱۲ - اهل ایمان، باید اعمال و وظایف الهى خویش (جهاد، دفاع، انفاق و ...) را به صورت نیکوى آن انجام دهند. (قتلوا فى سبیل اللّه ... و أنفقوا فى سبیل اللّه ... و أحسنوا)
۱۳ - خداوند دوستدار نیکوکاران است. (إن اللّه یحب المحسنین)
۱۴ - انجام کارها و وظایف الهى به صورت نیکوى آن، موجب جلب محبّت خداوند است. (و أحسنوا إن اللّه یحب المحسنین)
۱۵ - تحریک عواطف از روشهاى قرآن براى ترغیب به انجام اعمال نیک (إن اللّه یحب المحسنین)
روایات و احادیث
۱۶ - از امام صادق(ع) روایت شده که فرمود: «لو ان رجلا أنفق ما فى یدیه فى سبیل اللّه ما کان أحسن و لاوفّق، ألیس یقول اللّه تعالى «و لاتلقوا بأیدیکم إلى تهلکة و أحسنوا إن اللّه یحب المحسنین»؟ یعنى المقتصدین;[۱] اگر شخصى تمام اموال خود را در راه خدا انفاق کند کار خوبى نکرده و موفق نبوده است. آیا خداوند نفرموده: «و لاتلقوا بأیدیکم إلى تهلکة و أحسنوا إن اللّه یحب المحسنین; در راه خدا انفاق کنید و خویشتن را با دست خویش به هلاکت نیندازید و کار نیک انجام دهید که خدا محسنین را دوست دارد»؟ و مراد از «محسنین» کسانى هستند که در زندگى، مقتصد و میانه رو هستند».
۱۷ - رسول خدا(ص) فرموده است: «طاعة السلطان واجبة و من ترک طاعة السلطان فقد ترک طاعة اللّه عز و جل و دخل فى نهیه إن اللّه عز و جل یقول: و لاتلقوا بأیدیکم إلى تهلکة;[۲] اطاعت از سلطان واجب است و هر کس پیروى از سلطان نکند، از خدا اطاعت نکرده و با نهى خداوند مخالفت کرده است. خداى عز و جل مى فرماید: خود را با دست خویش به هلاکت نیندازید».
موضوعات مرتبط
- احسان: اهمیّت احسان ۱۱، ۱۲; تشویق به احسان ۱۵
- احکام: ۴
- ارزشها: ملاک ارزشها ۳
- اطاعت: اطاعت از سلطان ۱۷
- اعتدال: اهمیّت اعتدال ۱۶
- انسان: اختیار انسان ۸; صفات انسان ۸
- انفاق: آثار انفاق ۱۰; آثار ترک انفاق ۵; آداب انفاق ۱۲; ارزش انفاق ۳; اعتدال در انفاق ۱۶; انفاق در راه خدا ۳، ۹، ۱۰; اهمیّت انفاق ۱; محدوده انفاق ۷
- ترس: نشانه هاى ترس از خدا ۹
- تقوا: نشانه هاى تقوا ۹
- تکلیف: آداب عمل به تکلیف ۱۲، ۱۴
- جامعه: زمینه انحطاط جامعه ۵; عوامل انحطاط جامعه ۶
- جامعه اسلامى: تأمین نیازهاى جامعه اسلامى ۱
- جهاد: آثار ترک جهاد ۶; آداب جهاد ۱۲; امتناع از تدارک جهاد ۵; تدارکات جهاد ۲، ۳، ۹، ۱۰
- خدا: زمینه امدادهاى خدا ۱۰
- خودکشى: حرمت خودکشى ۴
- دفاع: آثار ترک دفاع ۶; آداب دفاع ۱۲
- سبیل اللّه: موارد سبیل اللّه ۳
- عصیان: موارد عصیان ۱۷
- عواطف: تحریک عواطف ۱۵
- مؤمنان: تکلیف مؤمنان ۱۲; مسؤولیت مؤمنان ۱، ۲، ۱۲
- محبّت: زمینه محبّت خدا ۱۴
- محبوبان خدا: ۱۳
- محرمات: ۴
- محسنان: اعتدال محسنان ۱۶; محبوبیت محسنان ۱۳
- مسلمانان: مسؤولیت مسلمانان ۱۱
- هلاکت: زمینه هلاکت ۵
