الزخرف ٣١
ترجمه
| الزخرف ٣٠ | آیه ٣١ | الزخرف ٣٢ | ||||||||||||||
| ||||||||||||||||
معنی کلمات و عبارات
«رَجُلٍ»: مرد بزرگوار. مرادشان مردی سرشناس و ثروتمند است. هرچند منظورشان چه بسا شخص معیّنی نباشد، ولی اغلب گفته‌اند مرادشان ولید پسر مغیره مخزومی از مکّه، و عروه پسر مسعود ثقفی از طائف بود. «الْقَرْیَتَیْنِ»: دو شهر. مرادشان مکّه و طائف بود.
آیات مرتبط (تعداد ریشه‌های مشترک)
أَ أُنْزِلَ عَلَيْهِ الذِّکْرُ مِنْ... (۱)
قُلِ اللَّهُمَ مَالِکَ الْمُلْکِ... (۱) وَ إِذَا جَاءَتْهُمْ آيَةٌ قَالُوا لَنْ... (۱) وَ أَمَّا الْجِدَارُ فَکَانَ... (۰) وَ لَوِ اتَّبَعَ الْحَقُ... (۰)
تفسیر
- آيات ۲۶ - ۴۵ سوره زخرف
- معناى سخن ابراهيم (ع ) به پدر و قومش : ((انى براء مما تعبدون الا الذى فطرنىفانه سيهدين ))
- وجوهى كه درباره معناى آيه : ((و جعلها كلمة باقية فى عقبه لعلهم يرجعون )) گفته شده
- سخن مشركين كه در ردّ قرآن گفتند چرا بر يكى از بزرگان و توانگراننازل نشده و جواب به آنها با بيان اينكه روزى هاى مادى و معنوى را خداى تعالى تقسيممى كند
- پاسخ به گفتار مشركين مكه
- رزق دنيا به مشيت خداوند است و اختيار آن بدست انسان
- تقسيم معشيت و بيان علل انقسام آن در مجمع انسانى
- مقصود از اينكه فرمود: اگر مردم امت واحده نمى شدند، سقف خانه كافران را از نقره مىكرديم و...
- وصف حال كور دلان روى گردان از ذكر خدا، كه قرين شيطانى دارند و در عين ضلالتخود را راه يافته مى پندارند
- بيزارى جستن كافر كور دل از قرين شيطانى خود در قيامت
- وجوه مختلف در معناى جمله ((و لن ينفعكم اليوم اذ ظلتم انكم فى العذاب مشتركون )) كهخطاب به كفار و قرين هاى شيطانى آنها است
- اقوال مفسرين درباره مقصود از اينكه خطاب به پيامبر اكرم (ص ) فرمود: ((واسئل من ارسلنا من قبلك اجعلنا من دون الرحمن آلهه يعبدون ))
- توضيحى درباره روايتى كه جمله ((و جعلها كلمة باقية فى عقبه )) را به امامت ذريهابراهيم (ع ) تفسير كرده اند
- روايتى در ذيل آيه : ((و قالوا لا نزل هنا القرآن علىرجل من القريتين عظيم ))
- رواياتى ديگر در ذيل برخى آيات گذشته
نکات آیه
۱ - توقع بى جاى مشرکان مکه در لزوم انتخاب پیامبر، از میان اشراف «مکه» و «طائف» (و قالوا لولا نزّل هذا القرءان على رجل من القریتین عظیم) عموم مفسران مراد از «قریتین» را مکه و طائف دانسته اند.
۲ - انتقاد جاهلانه مشرکان مکه به نزول وحى بر محمد(ص) و نه فردى از اشراف (و قالوا لولا نزّل هذا القرءان على رجل من القریتین عظیم)
۳ - ثروت و اشرافیت، ملاک تمامى ارزش ها - حتى ارزش هاى دینى - در نگاه مشرکان مکه (لولا نزّل هذا القرءان ... عظیم) مشرکان در مقام اعتراض به پیامبر(ص) اظهار مى داشتند: اگر وحى اصالت داشت، مى بایست بر اشراف نازل مى شد. از این نکته استفاده مى شود که ملاک ارزش براى آنان، مال و مقام بوده است.
۴ - اظهار شگفتى و ناباورى مشرکان مکه، نسبت به نزول وحى بر فردى عادى و غیراشرافى (لولا نزّل هذا القرءان على رجل من القریتین عظیم) با توجه به اعتراض مشرکان مکه که چرا پیامبر، از میان اشراف و ثروتمندان برگزیده نشد، فقر و تنگدستى پیامبر(ص) به دست مى آید.
۵ - بهانه جویى هاى پیاپى و گوناگون مشرکان مکه، در برابر پیامبر(ص) و قرآن (قالوا هذا سحر ... و قالوا لولا نزّل هذا القرءان) از این که مشرکان مکه گاهى قرآن را به سحر متهم مى کردند و گاهى فقر و تنگدستى پیامبر(ص) را بهانه قرار مى دادند، مطلب بالا استفاده مى شود.
۶ - درونمایه هاى فرهنگ طبقاتى و مادى مردم مکه، زمینه ساز گرایش آنان به کفر و شرک (و إنّا به کفرون . و قالوا لولا نزّل هذا القرءان) با توجه به این که آیه شریفه پس از بیان کفر مشرکان (إنّا به کافرون) روحیه مادى گرایانه آنان را بازگو مى کند، تأثیر این بینش در انحراف و کفر استفاده مى شود.
۷ - دنیاگرایى و مال پرستى، عامل اساسى در مخالفت با حق (لمّا جاءهم الحقّ ... لولا نزّل هذا القرءان على رجل) با توجه به توضیح برداشت قبل و الغاى خصوصیت از مورد (مشرکان مکه)، مطلب بالا به دست مى آید.
۸ - مکه و طائف، دو شهر مهم جامعه عصر بعثت، نزد عرب جاهلى (و قالوا ... على رجل من القریتین)
روایات و احادیث
۹ - «عن الهادى على بن محمد(ع) فى قوله تعالى «... على رجل من القریتین عظیم»; یعنى، بذلک اُمیّة بن أبى الصلت و أبامسعود الثقفى;[۱] از امام هادى(ع) درباره قول خداى تعالى «... على رجل من القریتین عظیم» روایت شده که مقصود امیة بن ابى صلت و ابومسعود ثقفى است».
موضوعات مرتبط
- ابومسعودثقفى :۹
- اشرافیت: ارزش اشرافیت ۳
- امیة بن ابى صلت :۹
- ثروت: ارزش ثروت ۳
- حق: عوامل حق ستیزى ۷
- دنیاطلبى: آثار دنیاطلبى ۷
- طائف: اهمیت طائف ۸; تاریخ طائف ۸; توقع نبوت اشراف طائف ۱
- علایق: آثار علاقه به مال ۷
- محمد(ص): نزول وحى بر محمد(ص) ۲
- مشرکان مکه: انتقاد مشرکان مکه ۲; بهانه جویى مشرکان مکه ۵; بینش مشرکان مکه ۳; توقعات بیجاى مشرکان مکه ۱; شگفتى مشرکان مکه ۴; مادیگرایى مشرکان مکه ۳; مشرکان مکه و قرآن ۵; مشرکان مکه و محمد(ص) ۵; مشرکان مکه و نزول وحى ۴
- مکه: آثار تفکر طبقاتى اهل مکه ۶; آثار مادیگرایى اهل مکه ۶; اهمیت مکه ۸; تاریخ مکه ۸; توقع نبوت اشراف مکه ۱; زمینه شرک اهل مکه ۶; زمینه کفر اهل مکه ۶
منابع
- ↑ تحف العقول، ص ۴۶۵; بحارالأنوار، ج ۵، ص ۷۴- ، ح ۱.
