روایت:الکافی جلد ۱ ش ۲۹۵

آدرس: الكافي، جلد ۱، كِتَابُ التَّوْحِيدِ

علي بن ابراهيم عن ابيه عن العباس بن عمرو عن هشام بن الحكم قال :

فِي‏ حَدِيثِ اَلزِّنْدِيقِ اَلَّذِي سَأَلَ‏ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ ع‏ أَنَّهُ قَالَ لَهُ أَ تَقُولُ إِنَّهُ سَمِيعٌ بَصِيرٌ فَقَالَ‏ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ‏ هُوَ سَمِيعٌ بَصِيرٌ سَمِيعٌ بِغَيْرِ جَارِحَةٍ وَ بَصِيرٌ بِغَيْرِ آلَةٍ بَلْ يَسْمَعُ بِنَفْسِهِ وَ يُبْصِرُ بِنَفْسِهِ‏ وَ لَيْسَ قَوْلِي إِنَّهُ سَمِيعٌ بِنَفْسِهِ أَنَّهُ شَيْ‏ءٌ وَ اَلنَّفْسُ شَيْ‏ءٌ آخَرُ وَ لَكِنِّي أَرَدْتُ عِبَارَةً عَنْ نَفْسِي إِذْ كُنْتُ مَسْئُولاً وَ إِفْهَاماً لَكَ‏ إِذْ كُنْتَ سَائِلاً فَأَقُولُ يَسْمَعُ بِكُلِّهِ‏ لاَ أَنَّ كُلَّهُ لَهُ بَعْضٌ‏ لِأَنَّ اَلْكُلَّ لَنَا لَهُ بَعْضٌ‏ وَ لَكِنْ أَرَدْتُ إِفْهَامَكَ‏ وَ اَلتَّعْبِيرُ عَنْ نَفْسِي‏ وَ لَيْسَ مَرْجِعِي فِي ذَلِكَ كُلِّهِ‏ إِلاَّ أَنَّهُ اَلسَّمِيعُ اَلْبَصِيرُ اَلْعَالِمُ اَلْخَبِيرُ بِلاَ اِخْتِلاَفِ اَلذَّاتِ‏ وَ لاَ اِخْتِلاَفِ مَعْنًى‏

ترجمه

کمره ای, اصول کافی ترجمه کمره ای جلد ۱, ۳۱۳

هشام بن حكم در ضمن حديث سؤال زنديق از امام صادق (ع) گويد كه: آن زنديق گفت: تو مى‏گوئى خدا شنوا و بينا است؟ امام فرمود: آرى او شنوا و بينا است، شنوا است بى‏اندام، بينا است بى‏ابزار، بلكه به ذات خود مى‏شنود و به ذات خود مى‏بيند و گفته من به ذات خود شنوا است اين معنا را ندارد كه او چيزى است و نفس او چيز ديگرى ولى تعبير به نفس براى اين بود كه به حساب نفس خود تعبير كرده باشم چون من مورد سؤال هستم و براى اينكه تو بفهمى زيرا تو سئوال‏كننده‏اى و در نتيجه مى‏گويم كه: از كل وجود خود مى‏شنود نه به اين معنى كه كل و جزئى دارد، چون كل در وجود ما بعض دارد، ولى در وجود او چنين نيست بلكه باز هم مقصود من فهماندن به تو است و تعبير از لوازم خودم و برگشت همه گفتارم جز اين نيست كه او شنوا، بينا، دانا و آگاه است بى‏اختلافى در ذات او و مبدأ صفات او

مصطفوى‏, اصول کافی ترجمه مصطفوی جلد ۱, ۱۴۷

امام صادق بزنديقى كه بآن حضرت عرض كرد: آيا خدا شنوا و بيناست؟ فرمود: خدا شنوا و بيناست شنواست بدون عضو، بيناست بدون ابزار، بلكه بذات خود ميشنود و بذات خود ميبيند و اينكه گويم بذات خود ميشنود معنيش اين نيست كه او چيزيست و ذات چيز ديگر، ولى چون تو از من پرسيدى براى فهمانيدن بتو خواستم آنچه در دل دارم بلفظ آورم، پس ميگويم خدا ميشنود بتمام ذاتش ولى نه بآن معنى كه ذاتش بعض و پاره داشته باشد چنان كه تمام ما داراى بعض است بلكه مقصودم فهماندن بتو و تعبير از ضميرم بود و بازگشت سخنم باينست كه او شنوا، بينا: دانا: آگاهست بدون آنكه ذات و صفتش اختلاف و كثرت پيدا كند (براى اين جمله در حديث ۳۰۸ توضيح كامل مى‏آيد).

محمدعلى اردكانى, تحفة الأولياء( ترجمه أصول كافى) - جلد ۱, ۳۴۷

على بن ابراهيم، از پدرش، از عباس بن عمرو، از هشام بن حكم روايت كرده است كه گفت: در حديث زنديقى كه از حضرت امام جعفر صادق عليه السلام سؤال نمود كه: زنديق‏ به آن حضرت عرض كرد كه: آيا گمان مى‏كنى كه خدا شنوا و بيناست؟ حضرت فرمود كه: «آن جناب، شنوا و بيناست؛ شنواست، بى عضو و جارحه، و بيناست بى‏آلت، بلكه به نفس خود مى‏شنود و به نفس خود مى‏بيند و اين‏كه مى‏گويم كه شنواست به نفس خود، مراد من اين نيست كه خدا چيزى است و نفس چيزى ديگر، وليكن خواستم كه از پيش خود عبارتى بگويم؛ زيرا كه از من سؤال شده بود و خواستم كه تو را بفهمانم؛ زيرا كه سؤال كرده و جواب مى‏خواهى، پس مى‏گويم كه: همه خدا مى‏شنود، نه به اين معنى كه همه او، آن را بعضى هست، وليكن خواستم كه تو را بفهمانم و از جانب خويش از اين مطلب تعبير كنم، و بازگشت من در همه اين تعبير و جواب نيست، مگر به سوى آن‏كه خدا شنوا و بينا و دانا و آگاه است، بى آن‏كه ذات مقدس اختلافى به هم رساند، يا آن‏كه معنى مختلف شود».

(حاصل معنى آن‏كه همه اينها به ذات است و عضو و جارحه و آلتى ندارد، چنانچه پيش از اين نيز مذكور شد)