الزمر ٦١
ترجمه
| الزمر ٦٠ | آیه ٦١ | الزمر ٦٢ | ||||||||||||||
| ||||||||||||||||
معنی کلمات و عبارات
«بِمَفَازَتِهِمْ»: مفازه، مصدر میمی و به معنی رستگاری و کامیاب شدن و به آرزو رسیدن است (نگا: آل‌عمران / نبأ / ). حرف (ب) برای ملابسه است.
تفسیر
- آيات ۵۳ - ۶۱ سوره زمر
- مقصود از عبادى و رحمت الله در آيه قل يا عبادى الذين اسرفوا على انفسهم لا تقنطوا منرحمة الله
- توضيحاتى در ذيل جمله : ان الله يغفرالذنوب جميعا و اينكه مفاد آن آمرزش همه گناهانحتى شرك است ، به سبب توبه
- مراد از پيروى از بهترين چيزى خدا نازل كرده واتبعوااحسن ماانزل اليكم من ربكم
- زنهار از فوت وقت و دچار حسرت قيامت شدن
- پاسخ خداوند به اين سخن كافر در قيامت كه لؤ ان كرة فاكون من المحسنين
- رواياتى درباره مغفرت الهى و شاءن نزول آيه : يا عباد الذين اسرفوا على انفسهم ...
تفسیر نور (محسن قرائتی)
وَ يُنَجِّي اللَّهُ الَّذِينَ اتَّقَوْا بِمَفازَتِهِمْ لا يَمَسُّهُمُ السُّوءُ وَ لا هُمْ يَحْزَنُونَ «61»
و خداوند كسانى را كه تقوا پيشه كرده‌اند، همراه با كاميابى‌شان نجات مى‌دهد، در حالى كه هيچ بدى به آنان نرسد و ايشان اندوهگين نشوند.
نکته ها
در آيه‌ى قبل سخن از روسياهى كسانى كه به خدا دروغ مى‌بندند و دوزخيان بود و در اين آيه سخن از رستگارى متّقين است.
پیام ها
1- تقوا وسيله نجات و رستگارى است. «وَ يُنَجِّي اللَّهُ الَّذِينَ اتَّقَوْا بِمَفازَتِهِمْ»
2- هيچ گونه بدى بيرونى به متّقين نزديك نمى‌شود. «لا يَمَسُّهُمُ السُّوءُ»
3- متّقين هيچ گونه اندوه درونى ندارند. «وَ لا هُمْ يَحْزَنُونَ»
تفسیر اثنی عشری (حسینی شاه عبدالعظیمی)
وَ يُنَجِّي اللَّهُ الَّذِينَ اتَّقَوْا بِمَفازَتِهِمْ لا يَمَسُّهُمُ السُّوءُ وَ لا هُمْ يَحْزَنُونَ (61)
وَ يُنَجِّي اللَّهُ الَّذِينَ اتَّقَوْا: و نجات دهد خداى تعالى از عذاب جهنم آنانكه پرهيز نمودند از شرك و معاصى، بِمَفازَتِهِمْ: به سبب ايمان و انواع طاعات كه اسباب فوزند و رستگارى «تسميه اعمال صالحه به مفازاة از قبيل تسميه سبب است به اسم مسبب». لا يَمَسُّهُمُ السُّوءُ: در حالتى كه نرسد به ايشان هيچ بدى و سختى، وَ لا هُمْ يَحْزَنُونَ: و نه ايشان اندوهگين شوند از فقدان نعمت و لذت.
تبصره:
آيات شريفه بينائى است براى اهل بصيرت، و آگاهى است براى اتمام حجت به ابلاغ عاقبت دو دسته متقين و متكبّرين از رو سياهى و عذاب اليم نسبت به متمردين، و عدم مس بدى و رفع حزن از مطيعين.
تفسیر روان جاوید (ثقفى تهرانى)
وَ يُنَجِّي اللَّهُ الَّذِينَ اتَّقَوْا بِمَفازَتِهِمْ لا يَمَسُّهُمُ السُّوءُ وَ لا هُمْ يَحْزَنُونَ (61) اللَّهُ خالِقُ كُلِّ شَيْ‌ءٍ وَ هُوَ عَلى كُلِّ شَيْ‌ءٍ وَكِيلٌ (62) لَهُ مَقالِيدُ السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ وَ الَّذِينَ كَفَرُوا بِآياتِ اللَّهِ أُولئِكَ هُمُ الْخاسِرُونَ (63) قُلْ أَ فَغَيْرَ اللَّهِ تَأْمُرُونِّي أَعْبُدُ أَيُّهَا الْجاهِلُونَ (64) وَ لَقَدْ أُوحِيَ إِلَيْكَ وَ إِلَى الَّذِينَ مِنْ قَبْلِكَ لَئِنْ أَشْرَكْتَ لَيَحْبَطَنَّ عَمَلُكَ وَ لَتَكُونَنَّ مِنَ الْخاسِرِينَ (65)
بَلِ اللَّهَ فَاعْبُدْ وَ كُنْ مِنَ الشَّاكِرِينَ (66)
ترجمه
و نجات ميدهد خدا آنانرا كه پرهيزكار شدند بسبب رستگاريشان نميرسد بايشان بدى و نه ايشان اندوهناك مى‌شوند
خدا آفريننده همه چيز است
جلد 4 صفحه 508
و او بر همه چيز نگهبان و كارگزار است
براى او است كليدهاى آسمانها و زمين و آنها كه كافر شدند بآيتهاى خدا آن گروه آنها زيانكارانند
بگو آيا پس غير خدا را امر ميكنيد بمن كه بپرستم اى نادانان
و هر آينه بتحقيق وحى شد بتو و بآنانكه بودند پيش از تو كه اگر مشرك شوى هر آينه باطل خواهد شد عملت و هر آينه خواهى بود البته از زيانكاران
بلكه خدا را پس بپرست و بوده باش از شكرگزاران.
تفسير
خداوند سبحان بعد از تهديد كفار نويد داده است اهل ايمان و تقوى را بنجات از آتش جهنم براى فلاح و رستگارى ايشان در دنيا بأعمال صالحه و اجتناب از معاصى كبيره و اصرار بر صغيره و آنكه نميرسد به آنان بهيچ وجه شدّت و مكروهى و نه آنها محزون مى‌شوند در روزى كه غير آنها محزون خواهند شد و خداوند خالق تمام موجودات و نگهبان و نگهدار و متصرّف و مدبّر امور آنها است و هر كس را بمقام لايق خود خواهد رسانيد در دست او است كليدهاى خزانه‌هاى آسمانها و زمين و هر كس را بقدر قابليّت او عطا مى- فرمايد از نعمت و روزى و رحمت و كفار زيانكارانند كه نعيم بهشت را از دست داده و عذاب جهنّم را خريدارى نموده‌اند و در جوامع نقل نموده كه اهل شرك به پيغمبر صلى اللّه عليه و اله گفتند تو بعضى از خدايان ما را قبول كن ما بخداى تو ايمان مى- آوريم لذا خداوند فرموده بآنها بگو مرا امر بعبادت غير خداى يگانه ميكنيد اى نادانان و بتحقيق وحى شد بتو و ساير انبياء قبل هر يك در زمان خودش كه اگر در عبادت خداى يگانه غير او را شريك كنى عملت باطل ميگردد و قبول نخواهد شد و البته چنين كسى از زيانكاران ميباشد پس عبادت كن خدا را بدون دخالت غير و بوده باش از شكرگزاران نعم حق بر خود و خانواده‌ات و معلوم است كه خطاب به پيغمبر اكرم شده براى تأديب و تعليم امّت والا ساحت مقدّس نبوى اجلّ از احتياج باين تكاليف است چنانچه در روايت قمى ره از امام صادق عليه السّلام بيان شده و از امام باقر عليه السّلام نقل شده كه مراد آنستكه اگر با ولايت على عليه السّلام امر بولايت احدى نمائى بعد از خودت عملت باطل ميشود و از زيانكاران خواهى بود و در كافى از امام صادق عليه السّلام اينمعنى تأييد شده و آنكه مراد از بل اللّه فاعبد و كن من الشّاكرين اطاعت
جلد 4 صفحه 509
خدا و شكر بر آنستكه خداوند برادر و پسر عمّش را معاضد و كمك براى او قرار داد و الحمد للّه على ما انعمنا به من ولايته.
اطیب البیان (سید عبدالحسین طیب)
وَ يُنَجِّي اللّه‌ُ الَّذِينَ اتَّقَوا بِمَفازَتِهِم لا يَمَسُّهُمُ السُّوءُ وَ لا هُم يَحزَنُون‌َ (61)
و نجات ميبخشد خداوند متعال كساني را که تقوي داشتند بمنجيات آنها هيچگونه سويي بآنها تماس نميگيرد و هيچگونه حزني از براي آنها نيست.
وَ يُنَجِّي اللّه‌ُ الَّذِينَ اتَّقَوا نجات از كليه مهالك که موت اول راحت آنها است.
بِمَفازَتِهِم مفازه از ماده فاز و فوز بمعني رستگاريست که نجات است و مفازه بمعني منجيات و اسباب نجات و پناهگاه است لذا مفازه جايگاهيست که
جلد 15 - صفحه 337
از حيوانات و سباع و دشمن حفظ ميكند و مفازه متقين اعمال صالحه آنهاست که هر كدام از منجيات است و سبب نجات و پناهگاه متقين حفظ الهي که خداوند از كليه خطرات آنها را حفظ ميفرمايد فَاللّه‌ُ خَيرٌ حافِظاً وَ هُوَ أَرحَم‌ُ الرّاحِمِين‌َ يوسف آيه 64.
لا يَمَسُّهُمُ السُّوءُ زيرا حصن الهي موجب امن از عذاب است که بفرمايد
«و من دخل في حصني امن من عذابي»
حديث سلسلة الذهب.
وَ لا هُم يَحزَنُون‌َ از هيچ نعمتي و تفضلي محروم نميشوند که موجب حزن آنها باشد و مراد از الّذين اتقوا در مقابل الّذين كذبوا علي اللّه و مسوده- الوجوه كساني هستند که كذب علي اللّه نداشتند و مبيضة الوجوه و با صورت نوراني وارد محشر ميشوند وَ أَمَّا الَّذِينَ ابيَضَّت وُجُوهُهُم فَفِي رَحمَت‌ِ اللّه‌ِ هُم فِيها خالِدُون‌َ آل عمران آيه 103 و ميفرمايد يَوم‌َ تَرَي المُؤمِنِين‌َ وَ المُؤمِنات‌ِ يَسعي نُورُهُم بَين‌َ أَيدِيهِم وَ بِأَيمانِهِم الي قوله تعالي يَوم‌َ يَقُول‌ُ المُنافِقُون‌َ وَ المُنافِقات‌ُ لِلَّذِين‌َ آمَنُوا انظُرُونا نَقتَبِس مِن نُورِكُم قِيل‌َ ارجِعُوا وَراءَكُم فَالتَمِسُوا نُوراً- الايه حديد آيه 12 و 13 اينکه آيه شريفه نيز دلالت دارد که مسودة الوجوه كيان هستند زيرا منافق ظاهر مسلمان و باطن كافر است و دزد داخليست.
برگزیده تفسیر نمونه
]
(آیه 61)- در این آیه سخن از نقطه مقابل این گروه یعنی گروه پرهیزکاران و سعادت آنها در قیامت در میان است، می‌فرماید: «و خداوند کسانی را که تقوا پیشه کردند با رستگاری رهایی می‌بخشد» (وَ یُنَجِّی اللَّهُ الَّذِینَ اتَّقَوْا بِمَفازَتِهِمْ).
سپس این فلاح و پیروزی را با این دو جمله کوتاه و پر معنی توضیح می‌دهد:
«هیچ بدی به آنها نمی‌رسد و هرگز غمگین نخواهند شد» (لا یَمَسُّهُمُ السُّوءُ وَ لا هُمْ یَحْزَنُونَ).
در جهانی زندگی می‌کنند که جز نیکی و پاکی و وجد و سرور چیزی وجود ندارد، این تعبیر کوتاه در حقیقت تمام مواهب الهی را در خود جمع کرده است.
ج4، ص241
نکات آیه
۱ - خداوند، نجات بخش تقواپیشگان از عذاب قیامت (ألیس فى جهنّم مثوًى للمتکبّرین . و ینجّى اللّه الذین اتّقوا)
۲ - تقواپیشگان، مردمى رستگار و کامیاب اند. (و ینجّى اللّه الذین اتّقوا بمفازتهم) «مفازة» (مصدر میمى از «فوز») به معناى فلاح (رستگارى و کامیابى) است. «با» در «بمفازتهم» براى ملابست است; یعنى، خداوند تقواپیشگان را همراه با کامیابى شان، از عذاب نجات خواهد داد.
۳ - تقوا، عامل رستگارى و کامیابى و نجات بخش انسان ها از عذاب الهى (و ینجّى اللّه الذین اتّقوا بمفازتهم)
۴ - تکبر و خودبرتربینى، ناسازگار با تقواپیشگى (و استکبرت ... جهنّم مثوًى للمتکبّرین . و ینجّى اللّه الذین اتّقوا بمفازتهم) آیه شریفه درصدد توصیف کسانى است که در مقابل گروه مستکبر و متکبر قرار دارند که در آیات پیشین از آنان یاد شده است.
۵ - تقواپیشگان، از هر بدى و رنجى در قیامت در امان خواهند بود. (الذین اتّقوا ... لایمسّهم السوء)
۶ - تقواپیشگان، به هیچ حزن و اندوهى در قیامت گرفتار نخواهند شد. (الذین اتّقوا... و لا هم یحزنون)
۷ - تقوا، موجب نجات انسان از هرگونه بدى و اندوه در قیامت (الذین اتّقوا ... لایمسّهم السوء و لا هم یحزنون)
موضوعات مرتبط
- اندوه: عوامل نجات از اندوه ۷
- تقوا: آثار تقوا ۳، ۷; موانع تقوا ۴
- تکبر: آثار تکبر ۴
- خدا: افعال خدا ۱; نجات بخشى خدا ۱
- رستگارى: عوامل رستگارى ۳
- شرور: عوامل نجات از شرور ۷
- عُجب: آثار عُجب ۴
- عذاب: عوامل نجات از عذاب ۳; منشأ نجات از عذاب اخروى ۱
- قیامت: سختى در قیامت ۵
- متقین: رستگارى متقین ۲; رفع اندوه متقین ۶; فضایل متقین ۲، ۵، ۶; متقین در قیامت ۵، ۶; مصونیت اخروى متقین ۵، ۶; نجات متقین ۱
- نجات: عوامل نجات اخروى ۷
