الأعراف ١٧٠
ترجمه
| الأعراف ١٦٩ | آیه ١٧٠ | الأعراف ١٧١ | ||||||||||||||
| ||||||||||||||||
معنی کلمات و عبارات
«یُمْسِکُونَ»: متمسّک می‌شوند. پایبند تعالیم آن می‌باشند.
نزول
محل نزول:
این آیه در مکه بر پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله نازل گردیده است. [۱]
شأن نزول:[۲]
ابوالجارود از امام باقر|امام محمدباقر علیه‌السلام روایت نموده كه این آیه درباره آل محمد صلى الله علیه و آله و پیروان آنها نازل شده است.[۳]
تفسیر
- آيات ۱۶۱ - ۱۷۱، سوره اعراف
- بيان آيات شريفه ، كه قسمت ديگرى از داستان هاى بنىاسرائيل و نافرمانى هايشان را نقل مى كند.
- جواب دسته اى از امت موسى (ع ) كه نهى از منكر مى كردند به دسته ديگرى كه سكوتپيشه كرده بودند
- مقصود از نسيان در آيه شريفه بى اثر شدن تذكرات در دلهاى بنىاسرائيل است .
- معناى : ان ربك لسريع العقاب
- اميدوارى به خدا، بدون اضطراب و بيم از گناه و گفتن اينكه خدا ما را مى آمرزد(سيغفرلنا) اميد صادق نيست .
- توضيحى درباره رابطه دين و فطرت بشر و اصلاح شؤ ون زندگى بشر
- دين ، بشر را جز به اصلاح اعمال و شؤ ونش دعوت نمى كند
- روايتى درباره نافرمانى قومى از اهل (( ايله (( در مورد ترحيم صيد ماهى در روز شنبه ومسخ شدنشان به ميمون .
- فقط فرقه اى كه نهى از منكر كردند از عذاب نجات يافتند و مرتكبين صيد و ساكتين دربرابر آنها عذاب شدند
- روايتى از امام صادق (ع ) در ذيل (فلما كنسوا ما ذكّروا به ...) و بررسى آن
- ۰هيچ اشكالى در اين معنا نيست ، جز اينكه علت عذاب ساكتين را خوددارى از صيد دانسته ، وحال آنكه مقام اقتضاء
- چند روايت در مورد قرار گرفتن كوه بر بالاى سر بنىاسرائيل و پذيرفتن آنان تورات را پى از آن
تفسیر نور (محسن قرائتی)
وَ الَّذِينَ يُمَسِّكُونَ بِالْكِتابِ وَ أَقامُوا الصَّلاةَ إِنَّا لا نُضِيعُ أَجْرَ الْمُصْلِحِينَ «170»
و كسانى كه به كتاب (آسمانى) تمسّك مى‌جويند و نماز را به پا داشته‌اند (بدانند كه ما) قطعاً پاداش اصلاحگران را تباه نخواهيم كرد.
نکته ها
در روايات آمده است: اين آيه بيانگر ويژگى‌هاى اهل‌بيت عليهم السلام وشيعيان آنان مى‌باشد. «1»
قرآن، همواره در كنار اكثريّت مفسد، اقليّت صالح را هم مطرح مى‌كند. (در آيه‌ى قبل انتقاد
«1». تفسير اثنى‌عشرى.
جلد 3 - صفحه 213
و در اين آيه، ستايش است)
«الْكِتابَ»، شامل همه‌ى كتاب‌هاى آسمانى مى‌شود و مفهوم آيه اختصاص به پيروان دين خاص و يا كتاب خاصّى ندارد، ولى با توجّه به آيات گذشته، شايد مراد تورات باشد.
در اين آيه از گروهى كه به كتاب آسمانى تمسّك مى‌كنند تقدير شده، امّا در جاى ديگر كسانى را كه كتاب در اختيارشان است، ولى به آن تمسّك نمى‌كنند، به الاغى تشبيه كرده كه بار كتاب حمل مى‌كند. «مَثَلُ الَّذِينَ حُمِّلُوا التَّوْراةَ ثُمَّ لَمْ يَحْمِلُوها كَمَثَلِ الْحِمارِ يَحْمِلُ أَسْفاراً» «1»
«مصلح»، هم به كسى كه در صدد اصلاح خويش است و هم به كسى كه در تلاش براى اصلاح جامعه است، گفته مى‌شود.
با اينكه نماز، جزو محتواى كتاب آسمانى است، ولى به دليل اهميّت آن، به طور جداگانه ذكر شده است، زيرا نماز ستون دين است و اقامه‌ى دين بستگى به آن دارد. چنانكه پيامبر صلى الله عليه و آله فرمودند: «الصلاة عمود الدّين» «2» و يا در جاى ديگر فرمودند: هر چيزى داراى صورتى است و سيماى دين شما نماز است، پس نبايد سيماى دين خودتان را خراب كنيد.
«و وجه دينكم الصلاة فلا يشيننّ احدكم وجه دينه» «3»
پیام ها
1- تلاوت، حفظ، چاپ و نشر كتاب آسمانى، كافى نيست، بلكه بايد به آن عمل كرد تا نجات‌بخش باشد. «يُمَسِّكُونَ» (چنانكه عمل به نسخه‌ى پزشك، تنها راه درمان است.)
2- در اديان و كتاب‌هاى آسمانى گذشته نيز نماز بوده است. «أَقامُوا الصَّلاةَ»
3- افراد بى‌نماز و جاهل به كتاب خدا، نمى‌توانند مصلح كامل باشند. يُمَسِّكُونَ بِالْكِتابِ ... أَقامُوا الصَّلاةَ ... الْمُصْلِحِينَ
4- دين علاوه بر آثار اخروى، در اصلاح زندگى دنيوى نيز نقش دارد. «الْمُصْلِحِينَ»
«1». جمعه، 5.
«2». تفسير اثنى‌عشرى؛ التهذيب، ج 2، ص 237.
«3». تفسير فرقان؛ كافى، ج 3، ص 270.
جلد 3 - صفحه 214
5- اقامه‌ى نماز، وسيله اصلاح جامعه است. «أَقامُوا الصَّلاةَ، الْمُصْلِحِينَ» (اقامه يعنى اهتمام كامل به برپايى نماز در تمام شئون زندگى، نه صرف خواندن نماز)
6- اصلاح واقعى، دو شرط دارد: تمسّك كردن به قانون الهى و رابطه‌ى استوار داشتن با خدا از طريق اقامه‌ى نماز. (تمام آيه)
تفسیر اثنی عشری (حسینی شاه عبدالعظیمی)
وَ الَّذِينَ يُمَسِّكُونَ بِالْكِتابِ وَ أَقامُوا الصَّلاةَ إِنَّا لا نُضِيعُ أَجْرَ الْمُصْلِحِينَ (170)
وَ الَّذِينَ يُمَسِّكُونَ بِالْكِتابِ: و آن كسانى كه تمسك نمودند به تورات و احكام آن را از تحريف نگاه مى‌دارند. القمّىّ عن الباقر عليه السّلام: نزلت فى ال محمّد و اشياعهم. «1» على بن ابراهيم رضوان اللّه عليه روايت نمايد از حضرت باقر عليه السّلام كه اين آيه در حق آل محمد و شيعيان آنها نازل شده، يعنى شيعيان آل محمد صلّى اللّه عليه و آله و سلّم كه متمسك شدند به قرآن و عمل به آن.
وَ أَقامُوا الصَّلاةَ: و بپاى مى‌دارند نماز را. تخصيص نماز با آنكه عمل به كتاب مشتمل است بر اقامه جميع عبادات، به جهت آنست كه نماز ستون دين، و اقامه دين موقوف است بر آن؛ چنانكه حديث مشهور نبوى صلّى اللّه عليه و آله و سلّم: الصّلوة عمود الدّين، ان قبلت قبل ما سواها و ان ردّت ردّ ما سواها. «2» إِنَّا لا نُضِيعُ أَجْرَ الْمُصْلِحِينَ: بتحقيق ما ضايع نمى‌كنيم اجر اصلاح كنندگان اعمال را، و وافيا جزاى آنها را عنايت فرمائيم.
تفسیر روان جاوید (ثقفى تهرانى)
سوره الأعراف «7»: آيات 170 تا 171
وَ الَّذِينَ يُمَسِّكُونَ بِالْكِتابِ وَ أَقامُوا الصَّلاةَ إِنَّا لا نُضِيعُ أَجْرَ الْمُصْلِحِينَ (170) وَ إِذْ نَتَقْنَا الْجَبَلَ فَوْقَهُمْ كَأَنَّهُ ظُلَّةٌ وَ ظَنُّوا أَنَّهُ واقِعٌ بِهِمْ خُذُوا ما آتَيْناكُمْ بِقُوَّةٍ وَ اذْكُرُوا ما فِيهِ لَعَلَّكُمْ تَتَّقُونَ (171)
ترجمه
و آنانكه تمسّك نمايند بكتاب و بر پا داشتند نماز را بدرستيكه ما ضايع نمى‌نمائيم مزد اصلاح كنندگانرا
و هنگاميكه بلند كرديم كوه را بر زبر ايشان كه گويا آن سايبانى بود و گمان كردند كه آن فرود آينده است بر آنها بگيريد آنچه داديم شما را بقوّت و ياد كنيد آنچه را در آن است باشد كه شما پرهيزكار شويد.
تفسير
كسانى كه حفظ نمودند تورية را از تحريف مانند عبد اللّه بن سلام و امثال او كه قبول اسلام نمودند از يهود و كسانيكه تمسّك نمودند بقرآن و حمله علم آن كه كتاب ناطقند مانند شيعيان و بر پا داشتند نماز را كه عمود دين و عمده فروع آن است لذا تخصيص بذكر يافته خداوند اجر آنها را بنحو اكمل در دنيا و آخرت عطا خواهد فرمود چون آنها كسانى هستند كه در مقام اصلاح حال خودشان و ساير بندگان خدا بوده‌اند و بنابر اين الّذين مبتدا و جمله انّا لا نضيع اجر المصلحين خبر است و عائد حذف شده براى دلالت مصلحين بر آن و واو استينافيّه است و ممكن است عاطفه باشد بر الّذين يتّقون در آيه سابقه و جمله افلا تعقلون معترضه باشد ميان معطوف و معطوف عليه و قمى ره از حضرت باقر (ع) نقل نموده كه اين آيه در باره آل محمد (ص) و شيعيان آنها نازل شده است و نتق كوه عبارت از قلع و رفع آنست و كلمه اذكر خطاب به پيغمبر (ص) يعنى ياد بياور در صدر آيه دوم مقدر است كه مكرر در امثال و نظائر آن بيان شده است چنانچه كلمه و قلنا يعنى و گفتيم قبل از كلمه خذوا بايد تقدير شود و عياشى ره از حضرت صادق (ع) روايت نموده كه پرسيدند مراد از قوّت در اين آيه قوت بدنى است يا قلبى فرمود هر دو و قمّى از آنحضرت نقل نموده كه چون خداوند تورية را بر بنى اسرائيل نازل فرمود قبول نكردند پس خداوند كوه طور را بلند فرمود بر
جلد 2 صفحه 491
بالاى سر آنها و حضرت موسى بآنها فرمود اگر قبول نكنيد اينكوه بر سر شما فرود مى‌آيد پس ناچار قبول كردند و سرشان را بزمين انداختند و تفصيل اين آيه در سوره بقره كاملا گذشت.
اطیب البیان (سید عبدالحسین طیب)
وَ الَّذِينَ يُمَسِّكُونَ بِالكِتاب‌ِ وَ أَقامُوا الصَّلاةَ إِنّا لا نُضِيعُ أَجرَ المُصلِحِين‌َ (170)
و كساني که تمسك بكتاب ميكنند و نماز را برپا ميدارند محققا ما ضايع نميكنيم اجر بندگان صالح را.
اينکه آيه و لو درباره بني اسرائيل است لكن مورد مخصص نيست بلكه لسان آيه آبي از تخصيص است شامل جميع بندگان صالح ميشود وَ الَّذِينَ يُمَسِّكُونَ بِالكِتاب‌ِ تمسّك بمعني چنگ زدن است و تمسك بكتاب اينست که باوامر او مؤتمر شود و از نواهي او منتهي گردد چنانچه تمسك بعروة الوثقي را منوط بدو امر معين فرمود فَمَن يَكفُر بِالطّاغُوت‌ِ وَ يُؤمِن بِاللّه‌ِ فَقَدِ استَمسَك‌َ بِالعُروَةِ الوُثقي لَا انفِصام‌َ لَها بقره آية الكرسي و مراد بكتاب كتاب آسمانيست که بر هر امتي نازل فرموده تورات، انجيل، زبور، فرقان هر كدام در زمان خود و اگر مراد خصوص تورات باشد آنهم براي ما كافي است زيرا در تورات بلكه در جميع كتب انبياء بشارت بوجود مقدس پيغمبر ما صلّي اللّه عليه و آله و سلّم داده و لزوم ايمان باو و اطاعت اوامر او و منتهي شدن از نواهي او است.
و بالجمله گفتند علت تامه مركب از سه جزء است: وجود مقتضي و وجود شرط و فقدان مانع تأثير از مقتضي شرط تأثير از شرط مانع مانع از تأثير سعادت و رستگاري منوط بوجود مقتضي است که ايمان باشد، شرط تأثير عمل صالح، مانع از تأثير معاصي لذا ميفرمايد وَ أَقامُوا الصَّلاةَ اقامه نماز باعث ترك كليه معاصي ميشود و سبب اتيان بواجبات چنانچه ميفرمايد إِن‌َّ الصَّلاةَ تَنهي عَن‌ِ الفَحشاءِ وَ المُنكَرِ عنكبوت آيه 44، از اينکه جهت اكتفاء فرمود باقامه صلوة چون در بردارد اتيان بجميع واجبات و ترك جميع معاصي را و اخبار در فضيلت نماز و اهميت آن و ثمرات آن را در مجلد اول در ذيل آيه الَّذِينَ يُؤمِنُون‌َ بِالغَيب‌ِ وَ يُقِيمُون‌َ الصَّلاةَ بقره آيه 3 مفصلا با بيان اقسام صلوات و اجزاء و شرائط و موانع آن بيان
جلد 8 - صفحه 22
كرده‌ايم إِنّا لا نُضِيعُ أَجرَ المُصلِحِين‌َ صالح كسي را گويند که تمام كارها و افعال و رفتار و كردار و گفتار او بر طبق صلاح باشد قدمي بر خلاف صلاح برندارد و مصلح كسي را گويند که خيرخواه بندگان باشد و آنها را بطريق صلاح سوق دهد و مفاسد را از ميان آنها برطرف كند ارشاد جاهل، امر بمعروف، نهي از منكر، رفع فساد، قضاي حوائج بندگان، خدمت بجامعه، اهتمام بامور مسلمين که هر كدام چه اندازه فضيلت دارد که ذكر آنها از طور اينکه كتاب خارج است و هر كدام از آنها را در محل مناسب خود متذكر شده‌ايم و البته خداوند اجر هر يك از آنها را ضايع نخواهد فرمود، و اينکه جمله مفهوم ندارد که اگر مصلح نباشد اجر او ضايع شود بلكه هر امر خيري از عبادات و اطاعات و لو بمقدار ذرّه باشد اجر او ضايع نميشود بنص آيه شريفه فَمَن يَعمَل مِثقال‌َ ذَرَّةٍ خَيراً يَرَه‌ُ وَ مَن يَعمَل مِثقال‌َ ذَرَّةٍ شَرًّا يَرَه‌ُ زلزال آيه 7 و 8، فقط ايمان شرط صحت كليه عبادات است و بدون ايمان هيچ عملي مورد قبول و صحت نيست بلي مع ذلک ميتوان گفت که بي‌اثر صرف نيست ممكن است باعث تخفيف در عذاب شود زيرا اهل عذاب بدرجات اعمال عذاب او دركاتي پيدا ميكند.
برگزیده تفسیر نمونه
]
(آیه 170)- در این آیه در برابر گروه فوق اشاره به گروه دیگر می‌کند که آنها نه تنها از هرگونه تحریف و کتمان آیات الهی برکنار بودند، بلکه به آن تمسک جسته و موبه‌مو آنها را اجرا کردند، قرآن این جمعیت را «مصلحان جهان» نام نهاده و اجر و پاداش مهمی برای آنها قائل شده و در باره آنها چنین می‌گوید: «کسانی که تمسک به کتاب پروردگار جویند و نماز را برپا دارند (پاداش بزرگی خواهند داشت) زیرا ما پاداش مصلحان را ضایع نخواهیم ساخت» (وَ الَّذِینَ یُمَسِّکُونَ بِالْکِتابِ وَ أَقامُوا الصَّلاةَ إِنَّا لا نُضِیعُ أَجْرَ الْمُصْلِحِینَ).
آیه فوق به خوبی نشان می‌دهد که اصلاح واقعی در روی زمین بدون تمسک به کتب آسمانی و فرمانهای الهی امکان پذیر نمی‌باشد، و این تعبیر بار دیگر این حقیقت را تأکید می‌کند که دین و مذهب تنها یک برنامه مربوط به جهان ماوراء طبیعت و یا سرای آخرت نیست، بلکه آیینی است در متن زندگی انسانها،
ج2، ص110
و در طریق حفظ منافع تمام افراد بشر و اجرای اصول عدالت و صلح و رفاه و آسایش و بالاخره هر مفهومی که در معنی وسیع «اصلاح» جمع است.
نکات آیه
۱- یهودیانى که به تورات چنگ زنند و به محتواى آن پایبند باشند و نماز را برپا دارند، مردمى صلاح پیشه اند. (و الذین یمسکون بالکتب ... إنا لانضیع أجر المصلحین) تمسیک (مصدر «یمسکون») به معناى حفظ کردن و رها ساختن است. محافظت کتاب آسمانى به این است که انسان معارف آن را باور داشته و به احکان آن پایبند باشد.
۲- خداوند پاداش یهودیان تمسک کننده به تورات و برپا دارنده نماز را تباه نخواهد کرد. (و الذین یمسکون بالکتب ... إنا لانضیع أجر المصلحین) چون آیه مورد بحث در سیاق آیات مربوط به یهود واقع شده، مى توان گفت مراد از «الذین ... » یهودیان متعهد هستند، و یا اینکه آنان از مصادیق مورد نظر براى «الذین ... » مى باشند.
۳- چنگ زدن به کتابهاى آسمانى و برپا داشتن نماز، داراى پاداشى تضمین شده از جانب خداوند (و الذین یمسکون بالکتب ... إنا لانضیع أجر المصلحین)
۴- گروهى از یهودیان نسلهاى پیشین، بر خلاف دنیاگرایان ایشان، به محتواى تورات و میثاقهاى آن پایبند بودند و نماز را به پا داشتند. (و الذین یمسکون بالکتب و أقاموا الصلوة)
۵- اقامه نماز، زمینه ساز توانایى انسان بر تمسک به کتابهاى آسمانى و پایبندى به محتواى آنهاست. (و الذین یمسکون بالکتب و أقاموا الصلوة) در بیان تمسک به کتاب از فعل مضارع استفاده شده و در بیان اقامه نماز فعل ماضى به کار رفته است که این تفاوت تعبیر مى تواند اشاره به برداشت فوق داشته باشد.
۶- اصلاحگران جوامع، داراى پاداشى تضمین شده از جانب خداوند (إنا لانضیع أجر المصلحین) کلمه «مصلح» هم به کسى که عمل صالح انجام مى دهد، یعنى در صدد اصلاح خویش است، گفته مى شود، و هم به شخصى که در تلاش براى اصلاح دیگران است، اطلاق مى گردد. برداشت فوق بر اساس معناى دوم است.
۷- انجام دهندگان اعمال صالح از پاداشهاى الهى بهره مند خواهند شد. (إنا لانضیع أجر المصلحین)
۸- محور قرار گرفتن کتابهاى آسمانى در جامعه و گرایش به نماز، زمینه ساز صلاح پیشگى ملتهاست. (و الذین یمسکون بالکتب و أقاموا الصلوة إنا لانضیع أجر المصلحین)
موضوعات مرتبط
- ادیان: نماز در ادیان ۳
- اصلاح: زمینه اصلاح ۸
- تورات: پاداش عمل به تورات ۲ ; عاملان به تورات ۴ ; عمل به تورات ۱
- توفیق: عوامل توفیق ۵
- خدا: پاداشهاى خدا ۲، ۳، ۶، ۷
- عقیده: به کتب آسمانى ۵
- عمل صالح: پاداش عمل صالح ۷
- کتب آسمانى: پاداش عمل به کتب آسمانى ۳ ; عمل به کتب آسمانى ۵ ; نقش کتب آسمانى ۸
- مصلحان: پاداش مصلحان ۶، ۷
- نظام جزایى:۲، ۳
- نماز: آثار برپایى نماز ۱، ۵، ۸ ; پاداش برپایى نماز ۲ ; پاداش نماز ۳ ; نماز در یهود ۱، ۲، ۴
- یهود: تاریخ یهود ۴ ; دنیاطلبان یهود ۴ ; صالحان یهود ۱، ۴ ; نمازگزاران یهود ۴
