الحديد ٢٣

لِکَيْلاَ تَأْسَوْا عَلَى‌ مَا فَاتَکُمْ‌ وَ لاَ تَفْرَحُوا بِمَا آتَاکُمْ‌ وَ اللَّهُ‌ لاَ يُحِبُ‌ کُلَ‌ مُخْتَالٍ‌ فَخُورٍ

ترجمه

این بخاطر آن است که برای آنچه از دست داده‌اید تأسف نخورید، و به آنچه به شما داده است دلبسته و شادمان نباشید؛ و خداوند هیچ متکبّر فخرفروشی را دوست ندارد!

|تا بر آنچه از دست شما رفته است اندوه نخوريد و بدانچه به شما داده [دلبسته و] سرمست نباشيد، و خدا هيچ خودپسند فخرفروشى را دوست نمى‌دارد

تا بر آنچه از دست شما رفته اندوهگين نشويد و به [سبب‌] آنچه به شما داده است شادمانى نكنيد، و خدا هيچ خودپسند فخرفروشى را دوست ندارد:

(این تقدیر حق را بدانید) تا هرگز بر آنچه از دست شما رود دلتنگ نشوید و به آنچه به شما می‌دهد مغرور و دلشاد نگردید، و خدا دوستدار هیچ متکبر خودستایی نیست.

تا [با یقین به اینکه هر گزند و آسیبی و هر عطا و منعی فقط به اراده خداست و شما را در آن اختیاری نیست] بر آنچه از دست شما رفت، تأسف نخورید، و بر آنچه به شما عطا کرده است، شادمان و دلخوش نشوید، و خدا هیچ گردنکش خودستا را [که به نعمت ها مغرور شده است] دوست ندارد.

تا بر آنچه از دستتان مى‌رود اندوهگين نباشيد و بدانچه به دستتان مى‌آيد شادمانى نكنيد. و خدا هيچ متكبر خودستاينده‌اى را دوست ندارد:

تا آنکه بر آنچه از دست شما رود اندوه مخورید و بر آنچه به شما بخشد شادمانی مکنید، و خداوند هیچ متکبر فخر فروشی را دوست ندارد

تا بر آنچه از دست شما رفت اندوه مخوريد و بدانچه شما را داد شادمان نشويد، و خدا هيچ گردنكش خودستا را دوست ندارد،

این بدان خاطر است که شما نه بر از دست دادن چیزی غم بخورید که از دستتان بدر رفته است، و نه شادمان بشوید بر آنچه خدا به دستتان رسانده است. خداوند هیچ شخص متکبّر فخرفروشی را دوست نمی‌دارد.

تا بر آنچه از دست شما رفته اندوهگین نشوید، و به آنچه به شما داده است شادمانی نکنید. و خدا هیچ خودپسند فخرکننده‌ای را دوست نمی‌دارد؛

تا دریغ نخورید (اندوهگین نشوید) بر آنچه از شما رود و نه شاد شوید بدانچه شما را آید و خدا دوست ندارد هر خرامان نازنده را

الحديد ٢٢	آیه ٢٣	الحديد ٢٤
سوره : سوره الحديد نزول : ٥ هجرت اطلاعات آماری تعداد کلمات : ١٧ تعداد حروف :

معنی کلمات و عبارات

«لِکَیْ لا ...»: شما را بر این مسأله باخبر کردیم که تا. جهان را بدین خاطر چنین آفریدیم که تا. «فَاتَکُمْ»: از دست دادید. از دستتان بدر رفت (نگا: آل‌عمران / . «آتَاکُمْ»: به شما داد. به دستتان رساند. «مُخْتَالٍ فَخُورٍ»: (نگا: نساء / ، لقمان / ). مراد آیه این است که انسان بطور کلی غمگین یا شادمان نگردد، بلکه آیه انسان را رهنمود می‌فرماید به این که او دلبسته و شیفته و عبد و اسیر زرق و برق جهان نگردد، و خوشیها و ناخوشیهایش را گذرا بداند و آنها را جاودانه نپندارد، و مست ناز و نعمت، و یا زندانی بلا و مصیبت نشود، و بداند که او مسافری به سوی آخرت است و راه از نشیب و فراز برخوردار است.

تفسیر

• آيات ۱۶ - ۲۴ سوره حديد
• عتاب به مؤ منين به جهت قساوتى كه دل هايشان را گرفته و درمقابل ذكر خدا خاشع نمى شود
• مقصود از اينكه فرمود مؤ منان به خدا و رسل نزد پروردگارشان صديقتين و شهدايند
• پنج خصلت زندگى دنيا: لهو، لعب ، زينت ، تفاخر، و تكاثر و سخنى از شيخ بهائى دراين باره
• مثلى براى بيان فريبندگى دنيا
• اختلاف معنا و مفاد آيه : ((سابقوا الى مغفرة من ربكم )) با آيه : ((و سارعوا الى مغفرة...))
• مراد از اينكه عرض بهشت مانند عرض آسمان و زمين است
• مقصود از ايمان در جمله ((...اعدت للذين آمنوا بالله و رسله )) ايمان تواءم باعمل است
• وجوه متعدد در معناى آيه : ((ما اصاب من مصيبة فى الارض و لا فى انفسكم الا فى كتاب...))
• در از دست دادن اندوه مخوريد و در به دست آوردن شادى مكنيد
• (رواياتى در ذيل آيه : ((الم ياءن للذين آمنوا...)) و ((اولئك هم الصديقون والشهداء...)) و درباره حد زهد)

• تفسیر آیات

• تفسیر آیات

• تفسیر آیات

نکات آیه

۱ - انسان، به خاطر چیزى که از دست مى دهد، نباید ناراحت و غمگین شود. (لکیلاتأسوا على ما فاتکم)

۲ - انسان، در برابر برخوردارى ها و بهره مندى ها، نباید شادمانى کند. (و لاتفرحوا بما ءاتیکم)

۳ - ایمان و اعتقاد به تقدیر الهى (هر چیزى در زندگى بشر از قبل تعیین و در کتابى نوشته شده است)، باعث مى گردد که آدمى در مقابل رویدادها - چه خوب و چه بد - خود را نبازد. (ما أصاب من مصیبة ... لکیلاتأسوا على ما فاتکم و لاتفرحوا بما ءاتیکم) جمله «لکیلاتأسوا...» تعلیل براى آیه پیشین است; یعنى، ما این حقیقت را (هر حادثه اى از پیش مکتوب و مقدر شده است) بازگو کردیم; بدان جهت که معرفت و آگاهى به آن، باعث شود تا شما در برابر ناملایمات، غمگین نشوید و نیز در مقابل برخوردارى ها، شادمانى نکنید.

۴ - خداوند، آدم هاى خودپسند و فخرفروش را دوست ندارد. (و اللّه لایحبّ کلّ مختال فخور) در جایى که شخص، گرفتار عجب و خودپسندى گردد، گفته مى شود: «اختال الرجل» (مصباح المنیر). بنابراین «مختال»; یعنى، فرد خودپسند.

۵ - عجب و خودپسندى، زمینه صفت فخرفروشى است. (و اللّه لایحبّ کلّ مختال فخور) تقدیم «مختال» بر «فخور»، مى تواند بیانگر مطلب یاد شده باشد.

۶ - بى اعتقادى به تقدیر الهى، باعث مى شود که رویدادهاى تلخ و ناگوار براى انسان، امرى غیرمنتظره باشد و وى را از پاى درآورد. (ما أصاب من مصیبة ... لکیلاتأسوا على ما فاتکم)

۷ - باورنداران به تقدیر الهى، برخوردارى ها و امکانات را نشانه شایستگى هاى خود پنداشته و دچار خودپسندى و فخرفروشى مى شوند. (لکیلا ... و لاتفرحوا بما ءاتیکم و اللّه لایحبّ کلّ مختال فخور)

۸ - غمگین شدن در ناملایمات و شادمانى کردن در برخوردارى ها، نشانه بى اعتقادى به تقدیر الهى است. (لکیلاتأسوا على ما فاتکم و لاتفرحوا بما ءاتیکم) «أسى» (مصدر «تأسوا») به معناى اندوهگین شدن و «فرح» (مصدر «لاتفرحوا») به معناى شادمانى کردن است. بنابراین «لاتأسوا»; یعنى، غمگین نشوید و «لاتفرحوا»; یعنى، شادمانى نکنید; زیرا آنچه به شما مى رسد - چه خوب و چه بد - قبلاً تعیین شده است.

روایات و احادیث

۹ - «حفص بن غیاث عن أبى عبداللّه(ع) قال: قلت: جعلت فداک فما حدّ الزهد فى الدنیا؟ قال: فقال: قد حدّ اللّه فى کتابه فقال عزّوجلّ: «لکیلاتأسوا على ما فاتکم و لاتفرحوا بما آتاکم»; حفص بن غیاث مى گوید: به امام صادق(ع) گفتم: فداى شما گردم، حدّ زهد در دنیا کدام است؟ امام(ع) فرمود: خداوند حدّ آن را در قرآن بیان نموده و فرموده: لکیلاتأسوا على ما فاتکم و لاتفرحوا بما أتاکم».

موضوعات مرتبط

• استقامت: زمینه استقامت ۳
• امکانات مادى: سرزنش سرور براى امکانات مادى ۲; سرور براى امکانات مادى ۸
• اندوه: سرزنش اندوه ۱
• ایمان: آثار بى ایمانى به مقدرات خدا ۶، ۸; ایمان به مقدرات خدا ۳
• تفاخر: زمینه تفاخر ۵
• خدا: بینش مکذبان مقدرات خدا ۷; تفاخر مکذبان مقدرات خدا ۷; مکذبان مقدرات خدا و امکانات ۷
• زهد: محدوده زهد ۹
• عجب: آثار عجب ۵
• گذشته: اندوه بر گذشته ۱
• مبغوضان خدا :۴
• متکبران: مبغوضیت متکبران ۴
• مصایب: اندوه بر مصایب ۸
• هلاکت: عوامل هلاکت ۶