مريم ٤٤
ترجمه
| مريم ٤٣ | آیه ٤٤ | مريم ٤٥ | ||||||||||||||
| ||||||||||||||||
معنی کلمات و عبارات
«لا تَعْبُدِ الشَّیْطَانَ»: مراد از پرستیدن شیطان، اطاعت از او در کار و بار زندگی، و از جمله در امر بت‌پرستی است (نگا: سبأ / و یس / ). «عَصِیّاً»: سرکش. نافرمان.
آیات مرتبط (تعداد ریشه‌های مشترک)
وَ إِذْ قَالَ إِبْرَاهِيمُ لِأَبِيهِ... (۱) وَ جَعَلُوا لِلَّهِ شُرَکَاءَ الْجِنَ... (۰)
إِنْ يَدْعُونَ مِنْ دُونِهِ إِلاَّ... (۲) أَ لَمْ أَعْهَدْ إِلَيْکُمْ يَا بَنِي... (۳)
تفسیر
- آيات ۴۱ - ۵۰ سوره مريم
- معناى ((صديق (( و ((نبى (( كه ابراهيم (عليه السلام ) به آن دو وصف شده (انه كانصديقا نبيا)
- احتجاج ابراهيم (عليه السلام ) با ((آزر(( و رد وابطال بت پرستى او از دو جهت
- تقرير و توضيح بيانى كه آن حضرت (عليه السلام ) در نهى ((آزر(( از اطاعت شيطان به كار برد
- پدر ابراهيم آنحضرت را به بدترين كشتن ها تهديد مى كند
- جواب نرم ابراهيم (عليه السلام ) در برابر انكار و تهديد ((آرز(( و وعده استغفار بهاو دادن
- وجه طلب مغفرت ابراهيم براى پدرش با اينكه پدرش مشرك بوده است !
- وجوهى كه در باره استغفار ابراهيم (عليه السلام ) براى ((آرز(( با اينكه مشرك بوده گفته شده است
نکات آیه
۱- حضرت ابراهیم(ع)، آزر را از پرستش شیطان برحذر داشت. (یأبت لاتعبد الشیطن)
۲- بت پرستى، در حقیقت شیطان پرستى است. (یأبت لِمَ تعبد ما لایسمع و لایبصر ... یأبت لاتعبد الشیطن) آنچه مسلّم و مصرّح است، آن است که آزر بت بوده است; نه شیطان پرست، ولى حضرت ابراهیم، بت پرستى را به منزله شیطان پرستى دانسته و با تعبیر «لاتعبد» از آن یاد کرده است; بنابراین در دیدگاه ابراهیم(ع)، بت پرستى در حقیقت خضوع و انقیاد در برابر شیطان و نوعى پرستش او است.
۳- شیطان، سردمدار دعوت مردم به شرک و بت پرستى است. (لِمَ تعبد ما لایسمع ... لاتعبد الشیطن)
۴- اطاعت از شیطان، در حقیقت پرستش او است. (لِمَ تعبد ما لایسمع ... لاتعبد الشیطن) عبادت کردن بت ها و عبادت کردن شیطان دو مقوله است، ولى ابراهیم(ع) یکى را به منزله دیگرى دانسته است. وجه این تنزیل ممکن است تلاش شیطان در برانگیختن آدمى به شرک باشد که قرآن اطاعت از او را، عبادت خوانده است.
۵- پرستش شیطان، انحراف از راه راست و متعادل است. (فاتّبعنى أهدک صرطًا سویًّا ... لاتعبد الشیطن)
۶- شیطان، موجودى بسیار نافرمان در برابر خداوند و ناسپاس و قدرناشناس دربرابر نعمت ها و رحمت واسعه او است. (إنّ الشیطن کان للرحمن عصیًّا) «عصىّ» براى مبالغه به کار مى رود (مصباح).
۷- عصیانگربودن شیطان در برابر خداى رحمان، دلیلى کافى بر ضرورت پرهیز از اطاعت او است. (لاتعبد الشیطن إنّ الشیطن کان للرحمن عصیًّا)
۸- اطاعت از شیطان، ناسپاسى و قدرناشناسى رحمت واسعه الهى است. (لاتعبد الشیطن إنّ الشیطن کان للرحمن عصیًّا) «رحمن» صیغه مبالغه و از نام هاى خداوند است. تکیه براین نام در جمله «کان للرحمن...» به منزله تعلیلى بر زشتى کار شیطان است، زیرا عصیان کردن او در برابر دارنده رحمت واسعه و اصرار بر آن نشانه ناسپاس بودن او است. و جمله «لاتعبد...» دلالت دارد که هر کس از شیطان تبعیت نماید، او نیز چنان خواهد بود.
۹- اطاعت و پیروى از گنه پیشگان و سرپیچى کنندگان از فرمان خداوند، امرى ناروا و ناسپاسى نعمت هاى او است. (لاتعبد الشیطن إنّ الشیطن کان للرحمن عصیًّا)
۱۰- توجه به رحمت گسترده الهى، پرهیزدهنده بندگان از نافرمانى او است. (إنّ الشیطن کان للرحمن عصیًّا)
۱۱- برانگیختن عقل و وجدان مردم به داورى، روش حضرت ابراهیم(ع) در ارشاد و تبلیغ (لِمَ تعبد ما لایسمع ... لاتعبد الشیطن إنّ الشیطن کان للرحمن عصیًّا)
۱۲- اصرار بر عصیان خداوند در عین رحمت گسترده او، کارى ناموجه و ناروا است. (لاتعبد الشیطن إنّ الشیطن کان للرحمن عصیًّا)
۱۳ - «رحمان» از اوصاف خداوند است. (کان للرحمن عصیًّا)
۱۴- آزر، به رحمان بودن خداوند و ناروابودن سرپیچى از فرمان هاى او، آگاه و معترف بود. (إنّ الشیطن کان للرحمن عصیًّا) تعلیل بودن جمله «إنّ الشیطان...» براى نهى «لاتعبد» در گرو اعتراف آزر به نادرستى سرکشى شیطان از فرمان خدا است.
موضوعات مرتبط
اقرار آزر ۱۴; نهى آزر ۱
- ابراهیم(ع): روش تبلیغ ابراهیم(ع) ۱۱; قصه ابراهیم(ع) ۱; نواهى ابراهیم(ع) ۱
- اسماء و صفات: رحمان ۱۳
- اطاعت: آثار اطاعت از شیطان ۴، ۸; اطاعت از عصیانگران ۹; اطاعت از گناهکاران ۹
- اقرار: اقرار به رحمانیت خدا ۱۴; اقرار به ناپسندى عصیان از خدا ۱۴
- بت پرستى: حقیقت بت پرستى ۲; رهبران بت پرستى ۳
- تعقل: ایجاد زمینه تعقل ۱۱
- خدا: رحمت خدا ۶
- ذکر: آثار ذکر رحمت خدا ۱۰
- شرک: رهبران شرک ۳
- شیطان: آثار عصیان شیطان ۷; دلایل اعراض از شیطان ۷; عصیان شیطان ۶; کفران شیطان ۶; نقش شیطان ۳
- صراط مستقیم: گمراهى از صراط مستقیم ۵
- عبادت: عبادت شیطان ۲، ۴; نهى از عبادت شیطان ۱
- عصیان: عصیان از خدا ۶، ۷; موانع عصیان ۱۰; ناپسندى اصرار بر عصیان ۱۲
- عمل: عمل ناپسند ۹، ۱۲
- کفران: کفران نعمت ۶، ۸، ۹
- وجدان: قضاوت وجدان ۱۱
