البقرة ١١٧
ترجمه
| البقرة ١١٦ | آیه ١١٧ | البقرة ١١٨ | ||||||||||||||
| ||||||||||||||||
معنی کلمات و عبارات
«بَدِیعُ»: کسی که چیزها را بدون مُدل و نمونه قبلی پدید می‌آورد. نوآفرین. این واژه فَعیل به معنی مُفْعِل است، و در معنی مُبْدِع به کار رفته است. «قَضَی»: خواست. اراده‌اش بر آن تعلّق گرفت. «اَمْراً»: کار. «کُنْ»: باش. بشو. پدید آی. افعال (کُنْ) و (یَکُونُ) در اینجا تامّه‌اند.
آیات مرتبط (تعداد ریشه‌های مشترک)
إِنَ مَثَلَ عِيسَى عِنْدَ اللَّهِ... (۳) إِنَّمَا قَوْلُنَا لِشَيْ‌ءٍ إِذَا... (۳) إِنَّمَا أَمْرُهُ إِذَا أَرَادَ شَيْئاً... (۴) وَ مَا أَمْرُنَا إِلاَّ وَاحِدَةٌ... (۱)
تفسیر
نکات آیه
۱ - خداوند، آفریننده و مبتکر آسمانها و زمین بدون وجود نمونه اى از پیش (بدیع السموت و الأرض) «بدیع» بر گرفته شده از ابداع است و «ابداع» به معناى اختراع چیزى است بدون الگو و نمونه قبلى.
۲ - جهان آفرینش، داراى آسمانهاى متعدد (بدیع السموت)
۳ - آسمانها و زمین (جهان هستى) را آغازى بوده است. (بدیع السموت و الأرض)
۴ - آفریده، همواره در اختیار آفریننده خویش و مطیع اوست. (کل له قنتون. بدیع السموت و الأرض) برداشت فوق بر این اساس است که «بدیع السماوات» به منزله تعلیل براى «کل له قانتون» باشد.
۵ - آفرینش آسمانها و زمین، بدون مثال و الگویى از پیش، دلیل منزه بودن خدا از اختیار کردن فرزند و نیاز داشتن به آن (قالوا اتخذ اللّه ولداً سبحنه بل ... بدیع السموت و الأرض) برداشت فوق بر این اساس است که «بدیع السماوات ...» همانند جمله «له ما فى السماوات ...»، دلیل و برهانى براى تنزیه خداوند از داشتن فرزند باشد.
۶ - خداوند، بر پدیدآوردن هر آنچه که بخواهد و هر آنچه تقدیر کرده، تواناست. (إذا قضى أمراً فإنما یقول له کن فیکون)
۷ - آفرینش هر موجود در گرو تقدیر خدا و فرمان او به تحقق آن است. (إذا قضى أمراً فإنما یقول له کن فیکون)
۸ - فرمان خدا بر پدید آمدن هر چیز، کافى در تحقق یافتن آن است. (فإنما یقول له کن فیکون) حصر در جمله «إنما یقول ...» گویاى برداشت فوق است.
۹ - خداوند، در ایجاد اشیا بى نیاز از استخدام وسایط است. (إذا قضى أمراً فإنما یقول له کن فیکون)
۱۰ - اقتدار خداوند بر ایجاد «هر آنچه که اراده کند»، دلیل بر منزه بودنش از اختیار کردن فرزند و نیاز داشتن به آن است. (قالوا اتخذ اللّه ولداً سبحنه بل ... و إذا قضى أمراً فإنما یقول له کن) برداشت فوق بر این اساس است که: جمله «و إذا قضى أمراً ...» نیز، همانند فرازهاى قبل، دلیل و برهان براى تنزیه خدا از داشتن فرزند باشد.
روایات و احادیث
۱۱ - سدیر صیرفى مى گوید: شنیدم حمران بن اعین از امام باقر(ع) از سخن خداوند «بدیع السماوات و الأرض» سؤال نمود، امام فرمودند: «ان اللّه ابتدع الاشیاء بعلمه کلها على غیر مثال کان قبله فابتدع السماوات و الأرضین و لم یکن قبلهن سماوات و لاأرضون ...;[۱] خداوند، تمام اشیا را با علم خود آفرید، بدون اینکه سابقاً مشابهى داشته باشند و آسمانها و زمینها را آفرید در حالى که قبل از آن آسمانها و زمینهایى نبود ...».
۱۲ - صفوان بن یحیى مى گوید از امام رضا(ع) از اراده خدا سؤال کردم، امام فرمود: «... فارادة اللّه الفعل لاغیر ذلک، یقول له: «کن فیکون» بلا لفظ و لانطق بلسان و لاهمة و لاتفکر و لاکیف لذلک کما انه لاکیف له;[۲] ... اراده خدا عین فعل اوست نه چیز دیگر و هنگامى که خدا فرمان وجود چیزى را صادر کند، به او مى گوید «موجود باش» و به دنبال این فرمان آن چیز موجود مى شود بدون آنکه لفظى و گفتارى یا قصد و فکرى از او صادر شود و اراده خدا از مقوله کیف نیست، همان طور که خداوند داراى کیفیت نیست».
موضوعات مرتبط
- آسمان: آغاز خلقت آسمان ها ۳; ابداع آسمان ها ۱، ۵; تعدد آسمان ۲; خالق آسمان ۱
- آفرینش: آغاز خلقت آفرینش ۳
- اسماء و صفات: صفات جلال ۵; صفات جمال ۵، ۹
- خدا: ابداع خدا ۱، ۵، ۱۱; اراده خدا ۱۰، ۱۲; افعال خدا ۱۲; اوامر خدا ۷، ۸; بى نیازى خدا ۵، ۹; تقدیرات خدا ۶، ۷; خالقیت خدا ۶، ۷، ۸، ۹، ۱۰، ۱۱، ۱۲; خدا و فرزند ۵، ۱۰; دلایل تنزیه خدا ۵، ۱۰; قدرت خدا ۶، ۱۰
- زمین: آغاز خلقت زمین ۳ ;ابداع زمین ۵،۱ ; خالق زمین۱
- قضا و قدر: ۶، ۷
- موجودات: انقیاد موجودات ۴; خلقت موجودات ۹; کیفیت خلقت موجودات ۷، ۸
