تفسیر:المیزان جلد۲۰ بخش۱۴: تفاوت میان نسخه‌ها

==چند روايت درباره نزول آيات: «لا تحرك به لسانك ...»==

در الدر المنثور است كه طيالسى ، احمد، عبد بن حميد، بخارى ، مسلم ، ترمذى ، نسائى ، ابن جرير، ابن منذر، ابن ابى حاتم ، ابن انبارى (در كتاب مصاحف )، طبرانى ، ابن مردويه ، ابو نعيم ، و بيهقى (هر دو در كتاب دلائل خود) از ابن عباس روايت كرده اند كه گفت : رسول خدا (صلى اللّه عليه و آله و سلم ) هر بار كه وحى بر او نازل مى شد دچار ناراحتى مى گشت ، و لب و زبان خود را به وحى حركت مى داد، چون مى ترسيد در ذهنش نماند، و مى خواست آن را حفظ كند، لذا خداى تعالى اين آيه را نازل فرمود:

«'''لا تحرك به لسانك لتعجل به ان علينا جمعه و قرانه '''» ابن عباس اضافه كرد خداى تعالى مى فرمايد: «'''اين به عهده ما است كه قرآن را در سينه تو جمع كنيم ، و سپس قرائت نماييم ، «فاذا قراناه» پس همين كه آن را بر تو نازل كرديم ، «'''فاتبع قرانه '''»، يعنى آن را گوش بده و بشنو، «'''ثم ان علينا بيانه '''» بر ما است كه آن را با زبان تو بيان كنيم .

و در عبارتى ديگر آمده «'''بر ما است كه آن را بر تو بخوانيم '''»، و لذا رسول خدا (صلى اللّه عليه و آله و سلم ) از آن به بعد هر وقت جبرئيل مى آمد، سر به زير مى انداخت . و در روايتى ديگر آمده - هر وقت جبرئيل مى رفت طبق وعده اى كه خدا داده بود شروع به خواندن مى كرد.

و در همان كتاب است كه ابن منذر و ابن مردويه ، از ابن عباس روايت كرده اند كه گفت : رسول خدا(صلى اللّه عليه و آله و سلم ) چنين بود كه هر وقت (آياتى از) قرآن بر او نازل مى شد،در خواندنش عجله مى كرد، تا آن را حفظ كند، پس اين آيه نازل شد كه «'''لا تحرك به لسانك '''»، و رسول خدا (صلى اللّه عليه و آله و سلم ) نمى دانست چه وقت سوره اى كه نازل شده تمام مى شود، تا آنكه آيه «'''بسم اللّه الرحمن الرحيم '''» نازل مى شد، آن وقت مى فهميد سوره قبلى تمام ، و سوره بعدى شروع شده است .

مؤلف: در معناى اول حديث در مجمع البيان رواياتى از ابن جبير و در معناى همه روايت رواياتى ديگر وارد شده ، و ما در سابق گفتيم كه انطباق اين معنا با آيات مورد بحث روشن نيست .