هود ١٦

أُولٰئِکَ‌ الَّذِينَ‌ لَيْسَ‌ لَهُمْ‌ فِي‌ الْآخِرَةِ إِلاَّ النَّارُ وَ حَبِطَ مَا صَنَعُوا فِيهَا وَ بَاطِلٌ‌ مَا کَانُوا يَعْمَلُونَ‌

گسترشکپی متن آیه
أُولٰئِکَ‌ الَّذِينَ‌ لَيْسَ‌ لَهُمْ‌ فِي‌ الْآخِرَةِ إِلاَّ النَّارُ وَ حَبِطَ مَا صَنَعُوا فِيهَا وَ بَاطِلٌ‌ مَا کَانُوا يَعْمَلُونَ‌

ترجمه

مکارم شیرازیبهرامپورفولادوندالهی قمشه‌ایانصاریانآیتیخرمشاهیمجتبویخرمدلصادقی تهرانیمعزیenglish

(ولی) آنها در آخرت، جز آتش، (سهمی) نخواهند داشت؛ و آنچه را در دنیا (برای غیر خدا) انجام دادند، بر باد می‌رود؛ و آنچه را عمل می‌کردند، باطل و بی‌اثر می‌شود!

|اينان كسانى هستند كه در آخرت جز آتش برايشان نخواهد بود و آنچه در دنيا انجام داده‌اند بر باد رفته و آنچه عمل مى‌كردند باطل است

اينان كسانى هستند كه در آخرت جز آتش برايشان نخواهد بود، و آنچه در آنجا كرده‌اند به هدر رفته، و آنچه انجام مى‌داده‌اند باطل گرديده است.

ولی هم اینان هستند که دیگر در آخرت نصیبی جز آتش دوزخ ندارند و همه اعمالشان در راه دنیا (پس از مرگ) ضایع و باطل می‌گردد.

اینان کسانی هستند که در آخرت، سهمی جز آتش برای آنان نیست و آنچه [در دنیا از کار خیر] کرده اند، در آخرت تباه و بی اثر می شود، و آنچه همواره [ریاکارانه] انجام می دادند، باطل است.

اينان كسانى هستند كه در آخرت جز آتش نصيبى ندارند و هر چه كرده‌اند ناچيز شود و هر چه به جاى آورده‌اند باطل است.

اینان کسانی هستند که در آخرت جز آتش دوزخ ندارند و هر چه در دنیا کرده‌اند بر باد رفته و کار و کردارشان باطل شده است‌

اينانند كه در آن جهان جز آتش دوزخ ندارند، و آنچه در دنيا كرده‌اند ناچيز و بى‌بر شده و آنچه مى‌كردند تباه و نابود است.

آنان کسانیند که در آخرت جز آتش دوزخ بهره و سهمی ندارند، و آنچه در دنیا انجام می‌دهند، ضایع و هدر می‌رود (و بی‌اجر و پاداش می‌شود) و کارهایشان پوچ و بیسود می‌گردد (هرچند که اعمالشان به ظاهر انسانی و مردمی و عبادی باشد).

اینان همانانند که در آخرت جز آتش برایشان نخواهد بود و آنچه در دنیا ساخته‌اند به هدر رفته و آنچه انجام می‌داده‌اند باطل است.

آنانند که نیست ایشان را در آخرت جز آتش و تباه است آنچه ساختند در آن و ناچیز است آنچه بودند می‌کردند

These—they will have nothing but the Fire in the Hereafter. Their deeds are in vain therein, and their works are null.

ترتیل:

ترجمه:

هود ١٥	آیه ١٦	هود ١٧
سوره : سوره هود نزول : ٨ بعثت اطلاعات آماری تعداد کلمات : ١٨ تعداد حروف :

معنی کلمات و عبارات

«حَبِطَ»: هدر رفت. پوچ و بی‌ثمر شد (نگا: بقره / آل‌عمران / ).

آیات مرتبط (تعداد ریشه‌های مشترک)

مَنْ‌ کَانَ‌ يُرِيدُ ثَوَابَ‌ الدُّنْيَا... (۳)

تفسیر

المیزاننمونهتفسیر نوراثنی عشریروان جاویداطیب البیانبرگزیده تفسیر نمونهتسنیم

---

• آيات ۵ - ۱۶ سوره هود
• پنهان شدن مشركان براى پرهيز از روبرو شدن با دعوت پيامبر «ص»
• خداوند متعال، ضامن رزق همه جنبندگان است
• مراد از خلقت آسمان ها و زمین، در شش روز
• معناى این که فرمود: «وَ كَانَ عَرشُهُ عَلَى المَاء»
• اثبات وجود ملائكه، قبل از خلقت آسمان ها و زمين، از آیه شریفه
• مراد كفار از اين كه مسأله معاد و بعث بعد از مرگ را «سحر» خواندند
• مقصود از كلمۀ «امت»، در آيه: «وَ لَئِن أخَّرنَا عَنهُمُ العَذَابُ إلَى أُمَّةٍ مَعدُودَة»
• عذابى كه كفار آن را مسخره مى كردند، آنان را فرا خواهد گرفت
• صبر و عمل صالح، جدای از ايمان نيستند
• توضيح درباره معنای آیه: «فَلَعَلَّكَ تَارِكٌ بَعضَ مَا يُوحَى إلَيك...»
• پاسخ خداوند، به چون و چراى كفار درباره نزول قرآن
• اگر مى گویید «قرآن»، افتراء است، شما نيز همانند آن را بیاورید
• تحدی به آوردن «مثل قرآن»، شامل معارف قرآن نيز هست
• نقد سخن برخی از مفسران، در باره «تحدی» و «اعجاز قرآن»
• با عجز از آوردن مثل قرآن، راهی جز یقین به الهی بودن قرآن نمی ماند
• معنای این که: «قرآن، به علم خدا نازل شده»، چیست؟
• نتيجه عمل، تابع عوامل پديد آورنده عمل است
• بحث روايتى: (روایاتی در ذیل آیات گذشته)
• رواياتى در ذيل جملۀ «لِيَبلُوَكُم أيُّكُم أحسَنُ عَمَلاً»

---

• تفسیر آیات

تفسیر نور (محسن قرائتی)

---

أُولئِكَ الَّذِينَ لَيْسَ لَهُمْ فِي الْآخِرَةِ إِلَّا النَّارُ وَ حَبِطَ ما صَنَعُوا فِيها وَ باطِلٌ ما كانُوا يَعْمَلُونَ «16»

آنان كسانى هستند كه در قيامت، جز آتش چيزى ندارند و آنچه در دنيا ساخته‌اند بر باد رفته، و اعمالى كه انجام مى‌دهند باطل و بى‌اثر خواهد بود.

نکته ها

آنجا كه وظيفه‌ى انسان عبادت بوده و نياز به قصد قربت داشته است، عمل بدون قصد قربت باطل است و آنجا كه قصد قربت لازم نبوده و عمل به خاطر دنيا انجام شده است، نتيجه‌ى آن محدود به دنياست و در قيامت آن عمل حبط و محو مى‌شود.

يكى از ياران پيامبر صلى الله عليه و آله نگاهش به دخترى افتاد و به سوى او دست درازى كرد. در مسير راه ديوارى فروريخت و صورت او را مجروح كرد.

پيامبر صلى الله عليه و آله با شنيدن اين ماجرا فرمودند: خداوند در همين دنيا تو را كيفر داد تا به آخرت كشيده نشود. چنانكه افرادى هستند كه خداوند پاداش كارهاى آنان را در همين دنيا مى‌دهد

جلد 4 - صفحه 35

تا در آخرت‌طلبى نداشته باشند. «1»

حضرت على عليه السلام هنگام تلاوت اين آيه مى‌فرمود: چگونه بر آتشى صبر كنم، كه اگر جرقه‌اى از آن بر زمين افتد، همه‌ى روئيدنى‌هاى آن را مى‌سوزاند. «2»

پیام ها

1- دست دنيا گرايان در آخرت خالى است. «لَيْسَ لَهُمْ فِي الْآخِرَةِ»

2- عمل براىِ دنيا و يا از روى ريا، در آخرت پوچ وتباه است. «حَبِطَ ما صَنَعُوا فِيها وَ باطِلٌ»

تفسیر اثنی عشری (حسینی شاه عبدالعظیمی)

---

أُولئِكَ الَّذِينَ لَيْسَ لَهُمْ فِي الْآخِرَةِ إِلاَّ النَّارُ وَ حَبِطَ ما صَنَعُوا فِيها وَ باطِلٌ ما كانُوا يَعْمَلُونَ «16»

أُولئِكَ الَّذِينَ لَيْسَ لَهُمْ‌: آن جماعت مذكوره آنانند كه نباشد ايشان را، فِي الْآخِرَةِ إِلَّا النَّارُ: در قيامت بهره و نصيبى مگر آتش جهنم. چه ايشان استيفاى مزدى را كه صور افعال حسنه مقتضى آن است نموده‌اند و نيات فاسده و قصد باطله ايشان كه موجب عذاب و عقوبت است باقى مانده، لا جرم بديشان بازگردد بدون هيچ ظلمى. وَ حَبِطَ ما صَنَعُوا فِيها: و تباه گشت آنچه كرده‌اند در دنيا و مستحق نشدند بر آن ثواب را. چه ثواب منفرع بر اخلاص و ايشان در عمل مخلص نبوده و بر وجه ريا بر آن اقدام نموده. وَ باطِلٌ ما كانُوا يَعْمَلُونَ‌: و نابود و ناچيز است در واقع آن اعمالى را كه بجا مى‌آوردند براى ذات احديت الهى.

تذكره: مؤمن نبايد به سبب بعضى پيش‌آمدهاى ناگوار افسرده شود. زيرا

---

«1» اصول كافى ج 2 ص 295، و بحارج 70 ص 243.

جلد 6 - صفحه 39

به هر مقدار ناملايم البته باعث تخفيف گناه او شده تا مستحق نعم ابديه الهيه گردد. به عكس كافر چنانچه آثار خيريه از او ظاهر آيد تلافى آن به اقبال نعم دنيويه شود تا به كلى از سعادات باقيه محروم باشد. چنانچه به سند صحيح در كافى شريف، معاوية بن وهب از حضرت صادق عليه السّلام روايت نموده از رسول اكرم صلّى اللّه عليه و آله كه فرمود خداوند عز و جل: نيست بنده‌اى كه اراده نمايم به سبب ايمانش او را در بهشت داخل نمايم و عملى حسنه نداشته باشد كه تكفير معاصى او شود و مستحق جزا باشد، مبتلا نمايم بدنش را به بلا. چنانچه كفاره گناه او نشود، سكرات مرگ را سخت كنم تا بدون گناه به بهشت درآيد. و هيچ بنده‌اى نباشد كه بخواهم به سبب كفرش او را به جهنم وارد سازم و اعمال خيرى هم نموده، در مقابل صحت بدنى او را عطا چنانچه وافى نباشد ايمن از سلطان، و الّا وسعت رزق بر او شود، و الّا موت بر او آسان گردد تا اينكه بيايد محضر الهى و حسنه‌اى نداشته باشد و داخل جهنم شود. «1»

تفسیر روان جاوید (ثقفى تهرانى)

---

مَنْ كانَ يُرِيدُ الْحَياةَ الدُّنْيا وَ زِينَتَها نُوَفِّ إِلَيْهِمْ أَعْمالَهُمْ فِيها وَ هُمْ فِيها لا يُبْخَسُونَ «15» أُولئِكَ الَّذِينَ لَيْسَ لَهُمْ فِي الْآخِرَةِ إِلاَّ النَّارُ وَ حَبِطَ ما صَنَعُوا فِيها وَ باطِلٌ ما كانُوا يَعْمَلُونَ «16»

ترجمه‌

كسانيكه بوده باشند كه بخواهند زندگانى دنيا و آرايش آنرا جزا ميدهيم بآنها كردارهاشانرا در آن و ايشان در آن كم گذارده نميشوند

آنگروه آنانند كه نيست مر آنها را در آخرت مگر آتش و نابود گشت آنچه كردند در آن و فاسد

---

جلد 3 صفحه 67

است آنچه بودند كه بجا مى‌آوردند.

تفسير

دنيا طلبان كه سعى و عمل آنها براى تحصيل مال و جاه و جلال و جمال و ساير زخارف و لذّات دنيوى است خداوند آنها را از رحمت رحمانيّه خود مأيوس نميفرمايد و جزاى كامل بآنها در دنيا عطا ميفرمايد و هيچ از آثار مرتّبه بر اعمال آنها در دنيا كاسته نخواهد شد و اگر در تهيّه وسائل و اسباب عادى تقصير و خطائى نكنند كاملا بمقصود خواهند رسيد چون دنيا دارى است كه خداوند جريان امور آنرا به اسباب مقدّر فرموده است ولى اين قبيل اشخاص هيچ بهره و نصيبى در آخرت ندارند مگر آتش جهنم زيرا اگر اعمال آنها عبادت باشد چون مشروط بقصد قربت است صحيح نيست و براى ترك آن مستحقّ عقوبتند و اگر در آن ريا نموده باشند براى فعل هم معاقب خواهند بود و اگر غير عبادت باشد كه مشروط بقصد قربت نيست مستحقّ ثواب نميشوند چون استحقاق ثواب در كليّه اعمال منوط بقصد قربت است و نتيجه كليّه آنستكه يا در آخرت بهره‌اى ندارند يا بهره آنها آتش است پس صحيح است گفته شود نيست نتيجه‌اى براى آنها در آخرت جز آتش و نابود و بى‌نتيجه شد آنچه بجا آوردند در دنيا براى دنيا در آخرت و بنابراين محتمل است جار و مجرور يعنى فيها متعلّق به صنعوا و ضمير راجع به دنيا باشد و ممكن است متعلّق به حبط و ضمير راجع به آخرت باشد و بر هر تقدير فيهاى ديگرى چون فضله در كلام بوده حذف شده و قطع نظر از دنيا و آخرت عمل آنها فى نفسه هم فاسد و ضايع و باطل و نيست و نابود است چون از عين و اثر آن چيزى باقى نمانده و نخواهد ماند زيرا كه دنيا و ما فيها فانى و داثر و باطل است علاوه بر آنكه از عدم شرط عدم مشروط لازم ميآيد و قصد قربت و خلوص نيّت شرط است و بعضى گفته‌اند اعمال خيرى كه از كفّار صادر ميشود از قبيل صله رحم و احسان بفقراء و بناء پل و غيرها خداوند جزاى آنها را از قبيل طول عمر و سلامتى بدن و وسعت رزق و دفع بلا و نام نيك بآنها در دنيا عطا ميفرمايد ولى در آخرت مخلّد در جهنم خواهند بود و فائده‌اى بحال آنها ندارد و مراد اينمعنى است و اگر در دنيا بآنها عوض داده نشود در آخرت موجب تخفيف عذابشان خواهد شد و بنظر حقير مطلب تمام نميشود مگر به بيانى كه قبلا ذكر شد و اللّه اعلم و عيّاشى ره از امام صادق عليه السّلام روايت نموده‌

---

جلد 3 صفحه 68

كه مراد آن دو نفرند و معلوم است كه مقصود بيان فردا كمل نفاق و ريا كارى و دنيا طلبى است نه انحصار مدلول آيه بفلان و فلان كه كنايه از آن دو نفر است.

اطیب البیان (سید عبدالحسین طیب)

---

أُولئِك‌َ الَّذِين‌َ لَيس‌َ لَهُم‌ فِي‌ الآخِرَةِ إِلاَّ النّارُ وَ حَبِطَ ما صَنَعُوا فِيها وَ باطِل‌ٌ ما كانُوا يَعمَلُون‌َ «16»

اينها كساني‌ هستند ‌که‌ نيست‌ ‌از‌ ‌براي‌ ‌آنها‌ ‌در‌ آخرت‌ جز آتش‌ و حبط ‌شده‌ و ‌از‌ ‌بين‌ رفته‌ آنچه‌ عمل‌ كردند ‌در‌ دنيا و صنعت‌ نمودند و باطل‌ شد آنچه‌ ‌را‌ بجا آوردند أُولئِك‌َ الَّذِين‌َ لَيس‌َ لَهُم‌ فِي‌ الآخِرَةِ إِلَّا النّارُ چون‌ معتقد بآخرت‌ نبودند ايمان‌ نداشتند نظر ‌به‌ اينكه‌ ايمان‌ مركّب‌ ‌از‌ عقائد حقّه‌ ‌است‌ ‌که‌ يكي‌ ‌از‌ ‌آنها‌ مسئله‌ معاد ‌است‌ و مثوبات‌ اخروي‌ خاص‌ باهل‌ ايمان‌ ‌است‌ ‌غير‌ مؤمن‌ ‌هر‌ ‌که‌ ‌باشد‌ و ‌هر‌ چه‌ ‌باشد‌ طبيعي‌ مشرك‌، كافر، مخالف‌، معاند، منكر ضروري‌ تمام‌ مخلد ‌در‌ آتش‌ هستند ‌از‌ روي‌ تقصير، بلي‌ ‌از‌ روي‌ قصور مثل‌ اطفال‌ و مجانين‌ و عوام‌ دور دست‌ ‌که‌ دعوت‌ بآنها نرسيده‌ ‌در‌ آتش‌ نميروند و بهره‌اي‌ ‌از‌ مثوبات‌ ‌هم‌ ندارند.

وَ حَبِطَ ما صَنَعُوا فِيها ‌بر‌ فرض‌ ‌که‌ كارهاي‌ خوبي‌ ‌از‌ ‌آنها‌ صادر ‌شده‌ ‌باشد‌ اصلاح‌ طرق‌ كرده‌ باشند، پل‌ زده‌ باشند، طياره‌ و جت‌ ساخته‌ باشند، تلفن‌ و تلگراف‌ و ساير صنايع‌ ايجاد كرده‌ باشند چون‌ ‌از‌ عنوان‌ عباديت‌ خارج‌ ‌است‌ و شرط صحت‌ كليه‌ عبادات‌ قصد قربت‌ ‌است‌ و اينها فقط ‌براي‌ استفاده‌ مادّي‌ اختراع‌ كردند و استفاده‌ بردند ‌پس‌ ‌از‌ مردن‌ ديگر كليه‌ ‌آنها‌ حبط و نابود ميشود ‌در‌ چند موضع‌ ‌از‌ قرآن‌ سوره‌ بقره‌، آل‌ عمران‌. نساء، مائده‌، توبه‌ تصريح‌ ‌به‌ اينكه‌ فَأُولئِك‌َ حَبِطَت‌ أَعمالُهُم‌ ‌شده‌ و ‌ما مسئله‌ حبط و تكفير ‌را‌ مكرر گفته‌ و متعرّض‌ شده‌ايم‌ ‌که‌ حبط مخصوص‌ بغير مؤمن‌ ‌است‌ و تكفير مخصوص‌ بمؤمن‌ ‌است‌.

وَ باطِل‌ٌ ما كانُوا يَعمَلُون‌َ كدام‌ يك‌ ‌از‌ شرايط صحت‌ ‌در‌ اعمال‌ ‌آنها‌ ‌است‌ ‌ما ‌در‌ مؤمنين‌ نظر ميكنيم‌ صد نود ‌آنها‌ نمازي‌ ‌که‌ ‌از‌ همه‌ عبادات‌ افضل‌ ‌است‌ باطل‌ بجا ميآورند ‌ يا ‌ ‌از‌ جهت‌ فقدان‌ شرائط ‌ يا ‌ اجزاء ‌ يا ‌ ‌از‌ جهت‌ اتيان‌ بمبطلات‌ چه‌ رسد

جلد 11 - صفحه 24

بغير المؤمنين‌.

برگزیده تفسیر نمونه

---

]

(آیه 16)- لذا در این آیه صریحا می‌گوید: «این گونه افراد در سرای دیگر بهره‌ای جز آتش ندارند»! (أُولئِکَ الَّذِینَ لَیْسَ لَهُمْ فِی الْآخِرَةِ إِلَّا النَّارُ).

«و تمام آنچه را در این جهان انجام داده‌اند در جهان دیگر محو و نابود می‌شود» و هیچ پاداشی در برابر آن دریافت نخواهند کرد (وَ حَبِطَ ما صَنَعُوا فِیها).

«و تمام اعمالی را که برای غیر خدا انجام داده‌اند باطل و نابود می‌گردد» (وَ باطِلٌ ما کانُوا یَعْمَلُونَ).

---

• تفسیر آیات

نکات آیه

۱- کافران دنیاطلب و دلبسته به جلوه هاى آن ، در آخرت بهره اى جز آتش دوزخ نخواهند داشت. (من کان یرید الحیوة الدنیا و زینتها ... أُولئک الذین لیس لهم فى الأخرة إلاّ النار)

۲- سعادت اخروى ، در گرو دل نبستن به دنیا و جاذبه هاى آن است. (من کان یرید الحیوة الدنیا ... أُولئک الذین لیس لهم فى الأخرة إلاّ النار)

۳- اعمال نیک دلبستگان به دنیا و زیباییهاى آن ، در آخرت حبط شده و در پیشگاه خداوند ارزشى نخواهد داشت. (أُولئک ... و حبط ما صنعوا فیها) ضمیر در «فیها» به «الحیاة الدنیا» برمى گردد و ظرف «حبط» - به قرینه «فى الأخرة» در فراز قبل - جهان آخرت است; یعنى: و حبط فى الأخرة ما صنعوا فى الدنیا. با توجه به معناى صنیعة (عمل خیر) به نظر مى رسد، مراد از «ما صنعوا» اعمال نیک، همانند دستگیرى از مستمندان و ... و مقصود از «ما کانوا یعملون» اعمال متعارف، همانند تجارت و ... باشد.

۴- اعمال انسانها در دنیا ، اگر جنبه الهى نداشته باشد ، در سراى آخرت فاقد ارزش بوده و ثمربخش نخواهد بود. (أُولئک ... بطل ما کانوا یعملون)

روایات و احادیث

۵- «عن أمیرالمؤمنین(ع) انه قرأ «...أُولئک الذین لیس لهم فى الأخرة إلاّ النار ...» ثم قال: کیف أستطیع الصبر على نار لو قذفت بشررة إلى الأرض لأحرقت نبتها؟...; از امیرالمؤمنین(ع) روایت شده است که این آیه را قراءت کرد: «... أُولئک الذین لیس لهم فى الأخرة إلاّ النار ...»، سپس فرمود: من چگونه مى توانم صبر کنم بر آتشى که اگر جرقّه اى بر زمین افکند، روییدنیهاى آن را مى سوزاند؟ ...».

موضوعات مرتبط

• ارزشها: ملاک ارزشها ۴
• جهنم: عظمت آتش جهنم ۵
• جهنمیان: ۱
• دنیاطلبان: بى ارزشى عمل پسندیده دنیاطلبان ۳
• دنیاطلبى: آثار دنیاطلبى ۱، ۳
• زهد: آثار زهد ۲
• سعادت: زمینه سعادت اخروى ۲
• عمل: ارزش اخروى عمل ۴; عوامل حبط عمل ۳
• قیامت: حبط عمل در قیامت ۳
• کافران: کافران در جهنم ۱; کافران دنیاطلب ۱
• نیت: آثار نیت ۴