الإسراء ٦١
گسترشکپی متن آیه |
---|
ترجمه
الإسراء ٦٠ | آیه ٦١ | الإسراء ٦٢ | ||||||||||||||
|
معنی کلمات و عبارات
«خَلَقْتَ طِیناً»: او را از گِل آفریدهای (نگا: اعراف / ). واژه (طیناً) منصوب به نزع خافض است.
آیات مرتبط (تعداد ریشههای مشترک)
تفسیر
- آيات ۵۶ - ۶۵ سوره إسراء
- استدلال ديگرى بر نفى الوهيت خدايان مشركان
- چند وجه ديگر، در بيان مراد از مالك نفع و ضرر نبودن بت ها
- توضيح اين كه آلهه دروغين، خود در جستجوى وسيله به سوى پروردگارشان هستند
- وجوه ديگرى كه در معناى جمله: «يَبتَغُونَ إلَى رَبِّهِمُ الوَسِيلَةَ أيُّهُم أقرَب» گفته اند
- سنّت الهى در اقوام گذشته: دعوت به حق، به سعادت رساندن مؤمنان و عذاب منكران و طاغيان
- بحث مفسران، پیرامون «کتاب مبین» و «لوح محفوظ»
- وجه اين كه خداوند، پيشنهاد كفار راجع به آوردن آيات را اجابت نكرد
- مراد از «رؤيا» و «شجره ملعونه»، در آيه: «وَ مَا جَعَلنَا الرُؤيَا الَّتِى أرَينَاكَ...»
- شجره ملعونه اى كه در رؤيا بر پيامبر «ص» نشان داده شده، فتنه اسلام است
- بيان اين كه آيه شريفه، ناظر به «بنى اميّه» است
- پاسخ به مفسرانی که «رؤيا» را معراج و شجرۀ ملعونه را «شجره زقّوم» دانسته اند
- معناى قول شيطان: «لأحتَنِكَنَّ ذُرِيَّتَهُ إلّا قَلِيلاً»
- لشكر سواره نظام و پياده نظام شيطان، ياور او در گمراهى انسان
- مراد از مشاركت شيطان در اموال و اولاد مردم در خطاب: «وَ شَارِكهُم فِى الأموَالِ وَ الأولَاد»
- بحث روايتى: (روایاتی در بارۀ برخی از آیات گذشته)
- چند روايت درباره شركت شيطان، در اموال و اولاد مردم
نکات آیه
۱- ماجراى سجده ملائکه در برابر آدم و نافرمانى ابلیس، شایسته یاد و یادآورى است (و إذ قلنا للملئکة اسجدوا لأدم فسجدوا إلاّ إبلیس) برداشت فوق، مبتنى بر این نکته است که «إذ» متعلق به «اذکر» و یا «اذکروا» مقدّر باشد.
۲- فرمان خداوند به سجده همه فرشتگان بر آدم(ع) (قلنا للملئکة اسجدوا لأدم)
۳- همه فرشتگان جز ابلیس، از امر الهى به سجده بر آدم(ع) اطاعت کردند. (قلنا للملئکة اسجدوا لأدم فسجدوا إلاّ إبلیس)
۴- ابلیس، به هنگام صدور فرمان خداوند به ملائکه براى سجده بر آدم(ع)، در میان مجموعه فرشتگان بود. (قلنا للملئکة اسجدوا لأدم فسجدوا إلاّ إبلیس) استثنا شدن ابلیس از فرشتگان در تمرّد از فرمان سجده، نشان دهنده این نکته است که ابلیس به هنگام فرمان خداوند بر سجده، در میان آنان بوده است. لازم به ذکر است که قول به منقطع بودن استثنا هم منافاتى با نکته یاد شده ندارد.
۵- سجده براى غیر خدا، به منظور تکریم و بزرگداشت با اذن و اجازه او جایز است. * (قلنا ... اسجدوا لأدم فسجدوا) از فرمان خداوند به فرشتگان براى سجده بر آدم(ع)، استفاده مى شود: چنین عملى وقتى با اجازه او باشد، مانعى ندارد.
۶- شگفتى انکارآمیز ابلیس از فرمان الهى به سجده وى بر موجودى آفریده از گِل (قال ءأسجد لمن خلقت طینًا)
۷- ابلیس، موجود خلق شده از گِل را از جنس خود پست تر و کم ارزش تر مى دانست. (ءأسجد لمن خلقت طینًا)
۸- ابلیس، داراى خلقتى از غیر خاک (قال ءأسجد لمن خلقت طینًا)
۹- ابلیس، موجودى سنجشگر و داراى اختیار است. (فسجدوا إلاّ إبلیس قال ءأسجد لمن خلقت طینًا)
۱۰- حضرت آدم(ع)، از دو عنصر خاک و آب (گِل) آفریده شد. (خلقت طینًا) «طین» در لغت به معناى «خاک آمیخته با آب (گِل)» آمده است (مفردات راغب).
۱۱- خودبرتربینى ابلیس و پست تر و کم ارزش تر دیدن جنس آدم(ع)، ریشه عصیان و نافرمانى وى از فرمان خداوند بر سجده بر آدم(ع) (و إذ قلنا للملئکة اسجدوا لأدم فسجدوا إلاّ إبلیس قال ءأسجد لمن خلقت طینًا)
۱۲- ابلیس، ملاک ارزش را در نژاد و عنصر مادى مى داند. (ءأسجد لمن خلقت طینًا)
۱۳- ارزش گذارى بر اساس نژاد و عنصر مادى، شیوه اى شیطانى است. (ءأسجد لمن خلقت طینًا)
۱۴- همه فرشتگان به جز ابلیس، به فرمان الهى در برابر آدم(ع) خضوع کرده و او را مورد تکریم خویش قرار دادند. (و إذ قلنا للملئکة اسجدوا لأدم فسجدوا إلاّ إبلیس) برداشت فوق، با توجه به ریشه لغوى «سجده» است که به معناى «خضوع» و «تذلل» مى باشد.
۱۵- دلدارى به پیامبر(ص) در مورد معارضه مشرکان با تعالیم قرآن، از طریق بیان نمونه هاى تاریخى تمرّد از فرمان خداوند (و إذ قلنا للملئکة ... إلاّ إبلیس قال ءأسجد لمن خلقت طینًا)
موضوعات مرتبط
- آدم(ع): آدم(ع) از آب ۱۰; آدم(ع) از خاک ۱۰; آدم(ع) از گِل ۶، ۱۰; ترک سجده بر آدم(ع) ۳، ۱۱; تکریم آدم(ع) ۱۴; سجده بر آدم(ع) ۶; سجده ملائکه بر آدم(ع) ۱، ۲، ۳، ۱۴; عنصر خلقت آدم(ع) ۱۰; قصه آدم(ع) ۲، ۳، ۱۴
- ابلیس: آثار تکبر ابلیس ۱۱; ابلیس از ملائکه ۴; اختیار ابلیس ۹; ارزشگذارى ابلیس ۱۲; بینش ابلیس ۷، ۱۲; تبعیض نژادى ابلیس ۱۲; تعجّب ابلیس ۶; تکبّر ابلیس ۷; جنس ابلیس ۴; عصیان ابلیس ۱، ۳، ۶، ۱۴; عنصر خلقت ابلیس ۸; عوامل عصیان ابلیس ۱۱
- احکام ۵:
- ارزشگذارى: ارزشگذارى شیطانى ۱۳
- ارزشها: ملاک ارزشها ۱۲
- اطاعت: اطاعت از خدا ۳
- تاریخ: فلسفه نقل تاریخ ۱۵
- تبعیض نژادى: سرزنش تبعیض نژادى ۱۳
- خدا: اوامر خدا ۲، ۳، ۱۴
- خلقت: خلقت از گِل ۷
- ذکر: ذکر قصه آدم(ع) ۱
- سجده: احکام سجده ۵; سجده بر غیرخدا ۵; سجده جایز ۵
- عصیان: عصیان از خدا ۶، ۱۵
- محمد(ص): دلدارى به محمد(ص) ۱۵
- مشرکان: عصیان مشرکان ۱۵
- ملائکه: اطاعت ملائکه ۳; خضوع ملائکه ۱۴ *[ابلیس] گفت به من خبر ده، این موجودى که بر من برترى دادى [براى چه بود؟] اگر تا روز قیامت مهلتم دهى، فرزندانش را جز اندکى افسار مى زنم [و به دنبال خود مى کشانم].
منابع
[[رده:خضوع ملائکه *[ابلیس] گفت به من خبر ده این موجودى که بر من برترى دادى [براى چه بود؟] اگر تا روز قیامت مهلتم دهى فرزندانش را جز اندکى افسار مى زنم [و به دنبال خود مى کشانم].]]