الفتح ١٧

لَيْسَ‌ عَلَى‌ الْأَعْمَى‌ حَرَجٌ‌ وَ لاَ عَلَى‌ الْأَعْرَجِ‌ حَرَجٌ‌ وَ لاَ عَلَى‌ الْمَرِيضِ‌ حَرَجٌ‌ وَ مَنْ‌ يُطِعِ‌ اللَّهَ‌ وَ رَسُولَهُ‌ يُدْخِلْهُ‌ جَنَّاتٍ‌ تَجْرِي‌ مِنْ‌ تَحْتِهَا الْأَنْهَارُ وَ مَنْ‌ يَتَوَلَ‌ يُعَذِّبْهُ‌ عَذَاباً أَلِيماً

ترجمه

بر نابینا و لنگ و بیمار گناهی نیست (اگر در میدان جهاد شرکت نکنند)؛ و هر کس خدا و رسولش را اطاعت نماید، او را در باغهای (از بهشت) وارد می‌کند که نهرها از زیر (درختانش) جاری است؛ و آن کس که سرپیچی کند، او را به عذاب دردناکی گرفتار می‌سازد!

|بر نابينا و لنگ و بيمار گناهى نيست [كه در جهاد شركت نكنند]. و هر كه اطاعت خدا و رسول او كند، وى را در باغ‌هايى داخل مى‌كند كه از پاى درختانش نهرها جارى است و هر كه سر بتابد، او را به عذابى دردناك عذاب مى‌كند

بر نابينا گناهى نيست و بر لنگ گناهى نيست و بر بيمار گناهى نيست [كه در جهاد شركت نكنند]؛ و هر كس خدا و پيامبر او را فرمان برد، وى را در باغهايى كه از زير [درختان‌] آن نهرهايى روان است درمى‌آورد، و هر كس روى برتابد، به عذابى دردناك معذبش مى‌دارد.

برای شخص نابینا و لنگ و مریض (در تخلّف از جنگ) حرج و گناهی نیست، و هر که خدا و رسول او را فرمان برد او را به باغهای بهشتی داخل کند که زیر درختانش نهرها جاری است و هر که مخالفت کند او را به عذابی دردناک معذّب نماید.

بر نابینا و لنگ و بیمار [اگر در جنگ شرکت نکنند] گناهی نیست. و کسی که از خدا و پیامبرش اطاعت کند، او را در بهشت هایی درآورد که از زیرِ [درختانِ] آن نهرها جاری است، و هر کس روی بگرداند او را به عذابی دردناک عذاب می کند.

بر كور حرجى نيست، و بر لنگ حرجى نيست و بر بيمار حرجى نيست. و هر كه از خدا و پيامبرش اطاعت كند، او را به بهشتهايى داخل مى‌كند كه در آن نهرها روان است. و هر كه سر برتابد به عذابى دردآورش عذاب مى‌كند.

[البته‌] بر نابینا ایرادی نیست، و بر لنگ ایرادی نیست، و بر بیمار هم ایرادی نیست، و هر کس از خداوند و پیامبرش اطاعت کند، به بوستانهایی که جویباران از فرو دست آن جاری است، درآوردشان، و هر کس روی برتابد، به عذابی دردناک عذابش کند

بر نابينا تنگى و گناهى نيست و بر لنگ تنگى و گناهى نيست و بر بيمار تنگى و گناهى نيست [اگر به كارزار نروند]، و هر كه خداى و پيامبرش را فرمان برد او را به بهشتهايى در آورد كه از زير آنها جويها روان است، و هر كه روى بگرداند به عذابى دردناك عذابش كند.

بر نابینا و لنگ و بیمار گناهی نیست (اگر در میدان جهاد شرکت نکنند). هر کس از خدا و فرستاده‌اش فرانبرداری کند، خدا او را به باغهای بهشتی وارد می‌سازد که رودبارها در زیر (کاخها و درختان) آن روان است، و هر کس که سرپیچی کند، خدا او را به عذاب دردناکی گرفتار می‌سازد.

بر نابینا تنگنایی نیست و بر لنگ تنگنایی نیست و بر بیمار تنگنایی نیست (که در جهاد و مانندش شرکت نکنند). و هر کس خدا و پیامبرش را فرمان بَرَد وی را در باغ‌هایی که از زیر (درختان)شان نهرها روان است در می‌آورد و هر کس را (که) روی برتابد به عذابی دردناک معذّبش می‌دارد.

نیست بر کور پروائی و نه بر لنگ پروائی و نه بر بیمار پروائی و آنکه فرمانبرداری کند خدا و پیمبرش را درآردش بهشتهائی که روان است زیرا آنها جویها و آنکه پشت کند عذابش کند عذابی دردناک‌

الفتح ١٦	آیه ١٧	الفتح ١٨
سوره : سوره الفتح نزول : ٧ هجرت اطلاعات آماری تعداد کلمات : ٣٢ تعداد حروف :

معنی کلمات و عبارات

«حَرَجُ»: گناه (نگا: توبه / ، نور / ).

تفسیر

• آيات ۱۱ - ۱۷ سوره فتح
• عذرى كه تخلف كنندگان از همراهى با پيامبر (ص ) آوردند و گفتند:اشتغال به سرپرستى اموال و خانواده هايمان ما را باز داشت و جواب به آنها كه سببواقعى تخلفشان سوء ظن و ترس از كشته شدن بوده است
• مقصود از اينكه درباره متخلفانى كه در خواستشان در مورد پيوستن به مجاهدان براىغنيمت گرفتن ردّ شد فرمود: جز اندكى نمى فهمند

• تفسیر آیات

• تفسیر آیات

• تفسیر آیات

نکات آیه

۱ - افراد نابینا، لنگ و مریض، معاف از شرکت در جنگ (لیس على الأعمى حرج و لا على الأعرج حرج و لا على المریض حرج)

۲ - تکالیف و مسؤولیت هاى الهى، براى انسان ها متناسب با امکانات و توان آنان (لیس على الأعمى حرج ... و لا على المریض حرج)

۳ - افراد مریض و ناتوان از شرکت در سفر حدیبیه، نگران از عدم حضور خود و همراهى نکردن مسلمانان در آن سفر * (لیس على الأعمى حرج و لا على الأعرج حرج و لا على المریض حرج) توبیخ شدید متخلّفان از سفر حدیبیه در آیات گذشته و استثناى معذوران در این آیه; بیانگر آن است که مؤمنان معذور، نگران آن بوده اند که مشمول توبیخ خداوندباشند. خداوند در این آیه، به رفع این نگرانى آنان پرداخته است.

۴ - باغ هاى بهشت، با نهرهاى همیشه جارى، پاداش الهى به شرکت کنندگان در جهاد و نبرد با دشمنان دین (و من یطع اللّه و رسوله یدخله جنّ-ت تجرى) با توجه به این که سیاق آیات، در رابطه با جنگ و جهاد مى باشد; مراد از «من یطع...» کسى است که فرمان جهاد را اطاعت کرده است.

۵ - اطاعت از رسول خدا، عین اطاعت از خدا است. (و من یطع اللّه و رسوله یدخله جنّ-ت ) از عطف رسول به «اللّه» - بدون تکرار فعل «یطع» - مطلب بالا قابل برداشت است.

۶ - پیامبراکرم(ص)، داراى حق ولایت و فرماندهى بر انسان ها (و من یطع اللّه و رسوله یدخله جنّ-ت )

۷ - روح تسلیم و اطاعت از خدا و رسول او، ملاک اصلى ورود به بهشت (و من یطع اللّه و رسوله یدخله جنّ-ت تجرى من تحتها الأنهر) موضوع قرار گرفتن اطاعت به جاى هر عنوان دیگرى، مى تواند اشاره به مطلب بالا باشد.

۸ - اهمیت نقش نهرهاى بهشت، در زیبایى و جذابیت آن (جنّ-ت تجرى من تحتها الأنهر) از این که خداوند، تنها وصفى را که براى باغ هاى بهشت یاد کرده وصف «تجرى...» است; مطلب یاد شده استفاده مى شود.

۹ - باغ هاى بهشت، داراى ویژگى هاى مادى * (جنّ-ت تجرى من تحتها الأنهر) آنچه از ظاهر آیه شریفه استفاده مى شود، این است که وعده هاى الهى به وجود باغ هاى بهشتى، بیانى نمادین و کنایى نیست; بلکه بیانگر عینیتى ملموس است.

۱۰ - افراد ناتوان از جهاد، همانند مجاهدان، برخوردار از بهشت در صورت داشتن روح اطاعت در برابر خدا و رسول او (لیس على الأعمى حرج ... و من یطع اللّه و رسوله جنّ-ت ) برداشت بالا بنا بر این نکته است که «من یطع...» جواب سؤال مقدر باشد، زیرا پس از رفع حکم جهاد از افراد ناتوان، ممکن است سؤال شود که: چرا این گروه از فیض جهاد محروم اند؟ خداوند در جواب مى فرماید: آنان نیز اگر مطیع باشند، همانند مجاهدان، از پاداش الهى برخوردار خواهند بود.

۱۱ - لزوم تلاش در اجراى فرمان الهى در حد توان، حتى با معاف بودن از برخى مراتب آن * (لیس على الأعمى حرج ... و من یطع اللّه و رسوله یدخله جنّ-ت ) بیان «من یطع...» - پس از «لیس على الأعمى...» - ممکن است بیانگر این نکته باشد که: گر چه افراد ناتوان، از شرکت در جنگ معاف اند; اما آنان با زنده داشتن روح اطاعت و تلاش در اجراى فرمان هاى الهى و شرکت در خدمات پشت جبهه، مى توانند به فیض و پاداش جهاد دست یابند.

۱۲ - روى گردانان از اطاعت خدا و رسول او و جهاد در راه الهى گرفتار عذابى بس درد ناک (و من یتولّ یعذّبه عذابًا ألیمًا)

موضوعات مرتبط

• اسلام: تاریخ صدر اسلام ۳
• اطاعت: آثار اطاعت از خدا ۷، ۱۰; آثار اطاعت از محمد(ص) ۵، ۷، ۱۰; اطاعت از خدا ۵; اهمیت اطاعت از خدا ۱۱
• بهشت: اهمیت نهرهاى بهشت ۸; پاداش بهشت ۴; زیبایى بهشت ۸; عوامل جذابیت بهشت ۸; موجبات بهشت ۷; نهرهاى بهشت ۴; ویژگیهاى باغهاى بهشت ۴، ۹
• بیمار: معذوریت بیمار ۱; نگرانى بیمار ۳
• تسلیم: آثار تسلیم به خدا ۷
• تکلیف: تلاش در عمل به تکلیف ۱۱; شرایط تکلیف ۲; قدرت در تکلیف ۱، ۲
• جهاد: عذاب معرضان از جهاد ۱۲; معذوران از جهاد ۱; معذوران از جهاد در بهشت ۱۰; نگرانى معذوران از جهاد ۳
• حدیبیه: نگرانى متخلفان از مسافرت به حدیبیه ۳
• حقوق: حق ولایت ۶
• خدا: پاداشهاى خدا ۴
• صلح حدیبیه: قصه صلح حدیبیه ۳
• عذاب: عذاب دردناک ۱۲; مراتب عذاب ۱۲
• کور: معذوریت کور ۱
• لنگ: معذوریت لنگ ۱
• مجاهدان: پاداش اخروى مجاهدان ۴; مجاهدان در بهشت ۱۰
• محمد(ص): حقوق محمد(ص) ۶; عذاب معرضان از محمد(ص) ۱۲; ولایت محمد(ص) ۶
• معرضان ازخدا: عذاب معرضان ازخدا ۱۲