روایت:الکافی جلد ۸ ش ۹۳
آدرس: الكافي، جلد ۸، كِتَابُ الرَّوْضَة
عده من اصحابنا عن احمد بن محمد بن خالد عن الحسن بن محبوب عن ابي حمزه ثابت بن دينار الثمالي و ابي منصور عن ابي الربيع قال :
| الکافی جلد ۸ ش ۹۲ | حدیث | الکافی جلد ۸ ش ۹۴ | |||||||||||||
| |||||||||||||||
ترجمه
هاشم رسولى محلاتى, الروضة من الكافی جلد ۱ ترجمه رسولى محلاتى, ۱۷۲
ابو الربيع گويد: در خدمت امام باقر عليه السّلام بحج رفتيم در همان سالى كه هشام بن عبد الملك در آن سال بحج آمده بود و نافع كه از نزديكان عبد اللَّه بن عمر بن خطاب بود (و يكى از دشمنان اهل بيت و بلكه چنانچه گويند و از آخر حديث نيز معلوم مىشود يكى از خوارج بوده) نيز همراه هشام بحج آمده بود، نافع در ركن خانه كعبه نگريست و امام باقر عليه السّلام را مشاهده كرد كه مردم اطرافش را گرفتهاند نافع رو به هشام كرده پرسيد: اى امير المؤمنين اين كيست كه مردم اين گونه در اطراف او فشار مىآورند؟. هشام گفت: اين پيغمبر اهل كوفه محمد بن على است، نافع گفت: نگران باش كه هم اكنون من بنزد او ميروم و مسائلى از او مىپرسم كه جز پيغمبر و يا پسر پيغمبر و يا وصى پيغمبر كسى نتواند پاسخ دهد. هشام گفت: برو و از او بپرس شايد شرمندهاش سازى. نافع پيش آمد و همچنان بر مردم تكيه كرد و سر خود را بلند كرده بامام باقر عليه السّلام گفت: من كتاب تورات و انجيل و زبور و قرآن را خواندهام و حلال و حرامش را بخوبى دانستهام، و اينك آمدهام از تو مسائلى بپرسم كه پاسخش را جز پيغمبر يا وصى پيغمبر يا پسر پيغمبر كسى نتواند بدهد امام باقر عليه السّلام سرش را بلند كرده فرمود: هر چه ميخواهى بپرس. نافع گفت: بگو ميان عيسى (ع) و محمد (ص) چند سال بود؟ فرمود: مطابق عقيده خودم بگويم يا بر طبق عقيده تو؟ نافع گفت: هر دو عقيده را با هم بگو. حضرت فرمود: اما بعقيده من پانصد سال بوده، ولى بعقيده تو ششصد سال. نافع گفت: پس معناى گفتار خداى عز و جل چيست (كه به پيامبرش فرمود): «و بپرس از رسولانى كه ما پيش از تو فرستاديم كه آيا غير از خداى رحمان خدايانى قرار دادهايم كه پرستيده شوند» (سوره زخرف آيه ۴۵) در صورتى كه ميان محمد (ص) و عيسى پانصد سال وقت فاصله بوده از چه كسى اين مطلب را (كه خدا فرمايد) پرسيده؟ امام باقر عليه السّلام اين آيه را خواند: «منزه است آنكه شبانگاه بنده خود را از مسجد الحرام تا مسجد اقصى كه اطراف آن را بركت دادهايم راه برد تا آيات خويش را بدو بنمايانيم» (سوره اسراء آيه ۱) و از جمله آياتى كه خداوند در اين راه در بيت المقدس باو نماياند اين بود كه خداى عز ذكره تمام پيمبران و مرسلين را از اولين و آخرين محشور فرمود، سپس بجبرئيل عليه السّلام دستور داد اذان بگويد، و جبرئيل نيز (فصول) اذان را جفت جفت و اقامه را نيز بهمين نحو جفت جفت گفت (اين جمله ردّ بر عامه است كه فصول اذان را جفت ميگويند و اقامه را يكى بيشتر نميگويند) و در اذانش «حىّ على خير العمل» نيز گفت (اين هم رد بر عامه است كه آن را نميگويند و در اذان صبح بجاى آن «الصلاة خير من النوم» ميگويند) سپس محمد (ص) جلو ايستاد و آنها پشت سرش نماز خواندند و چون نمازش تمام شد رو بآنها كرده فرمود: شما بچه چيز گواهى ميدهيد و چه را مىپرستيد؟ گفتند: ما گواهى دهيم كه معبودى جز خداى يگانه نيست كه شريكى ندارد و (گواهى دهيم كه) همانا توئى رسول خدا، و خداوند روى اين مطلب از ما عهد و پيمان گرفته است. نافع گفت: راست گفتى اى ابا جعفر. اكنون بگو معناى گفتار خداى عز و جل چيست (كه فرمايد): «آيا ندانند كسانى كه كافر شدند كه آسمان و زمين بهم پيوسته بود و ما آنها را از هم باز كرديم» (سوره انبياء آيه ۳۰). حضرت فرمود: همانا در آن وقتى كه خداى تبارك و تعالى آدم را بزمين فرو فرستاد آسمانها بهم پيوسته بود و هيچ نمىباريد، و زمين بسته بود و گياهى نميرويانيد، تا هنگامى كه خداى عز و جل توبه آدم عليه السّلام را پذيرفت بآسمان دستور داد تا بوسيله ابرها از هم شكافته شد سپس فرمانش داد تا باران خود را بر زمين فرو ريخت، سپس بزمين فرمود تا درختها روئيد و ميوهها بر خود پديد آورد، و جويبارها سرازير شد، آن بود بستگى آسمان و زمين و اين بود باز شدن آنها. نافع گفت: راست گفتى اكنون بگو معناى گفتار خداى عز و جل چيست (كه فرمايد: «روزى كه زمين بزمين ديگر جز اين مبدّل شود و آسمانها نيز» (سوره ابراهيم آيه ۴۸) و اين زمين در آن روز بچه زمينى تبديل گردد؟ امام باقر عليه السّلام فرمود: زمينى است كه بصورتى نانى درآيد و مردم از آن بخورند تا خداى عز و جل از حساب (خلايق) فارغ گردد. نافع گفت: مردم در آن روز (بواسطه كثرت اندوه و گرفتارى) بخوردن نميرسند؟ امام باقر عليه السّلام فرمود: آيا آنها در آنجا بيشتر گرفتارى و سرگرمى دارند يا در جهنم؟ نافع گفت: در جهنم. حضرت فرمود: بخدا آنها در جهنم از خوراكى سرگرم نمىشوند و خوراكى طلب كنند و بآنها زقوم داده شود و نوشابه خواهند و بدانها حميم (آب جوشان) بنوشانند. نافع گفت: راست گفتى اى فرزند رسول خدا، اكنون يك سؤال ديگر مانده. حضرت فرمود: آن يك سؤال چيست؟ گفت: بگو خداى تبارك و تعالى از چه زمانى بوده؟ فرمود: واى بر تو چه وقت نبوده تا بتو بگويم چه وقت بوده، منزه است خدائى كه پيوسته بوده و هميشه خواهد بود، يكتاى بىنيازى كه همسر و فرزندى براى خود نگرفته است. سپس فرمود: اى نافع اكنون من از تو سؤالى ميكنم پاسخ مرا بده؟ گفت: آن سؤال چيست؟ فرمود: در باره خوارج نهروان چه ميگوئى؟ اگر بگوئى امير مؤمنان (على عليه السّلام) آنان را بحق كشت ازدين و عقيده خود (كه خوارج را بر حق ميدانى) برگشتهاى و اگر بگوئى بناحق آنها را كشت كافرشدهاى؟ نافع كه اين سؤال را شنيد پشت كرده و گريخت و ميگفت: بخدا سوگند تو بحق و حقيقت داناترين مردم هستى! و هم چنان يكسره بيامد تا پيش هشام رسيد. هشام بدو گفت: چه كردى؟ نافع گفت: از اين مقوله سخنى بميان نياور كه بخدا اين مرد براستى و حقّا كه داناترين مردم است، و حقا كه او پسر رسول خدا (ص) است، و جا دارد كه ياران و دوستانش او را پيغمبر دانند
حميدرضا آژير, بهشت كافى - ترجمه روضه كافى, ۱۵۹
ابو الربيع مىگويد: در سالى كه هشام بن عبد الملك به حج رفت ما نيز در خدمت امام باقر عليه السّلام به حج رفته بوديم. نافع وابسته عبد اللَّه بن عمر بن خطّاب همراه هشام بود و به امام باقر عليه السّلام نگريست كه در ركن خانه كعبه، مردم گرد او جمع شده بودند. او رو به هشام كرد و گفت: اى امير المؤمنين! اينكه مردم گرد او يك ديگر را مىكوبند و زير پا مىنهند تا به او دستيابند كيست؟ هشام گفت: اين پيامبر اهل كوفه است، اين محمد بن على عليه السّلام است. نافع گفت: تو گواه باش كه من نزد او مىروم و براى او پرسشهايى پيش مىنهم كه كسى توان پاسخ بدانها را نداشته باشد مگر آنكه پيامبر باشد يا پيامبرزاده و يا جانشين پيامبر. هشام گفت: برو و از او بپرس شايد كه او را شرمنده كنى. نافع پيش رفت تا به مردم تكيه كرد و خود را به امام باقر عليه السّلام رساند و گفت: اى محمد بن على! همانا من تورات، انجيل، زبور و قرآن را خواندهام و حلال و حرامش را مىدانم و آمدهام تا پرسشهايى را پيش نهم كه پاسخ آن را ندهد مگر پيامبر يا جانشين پيامبر يا فرزند پيامبر. راوى مىگويد: امام باقر عليه السّلام سر برداشت و فرمود: هر چه مىخواهى بپرس. نافع گفت: به من بگو فاصله زمانى ميان محمّد صلّى اللَّه عليه و آله و سلّم و عيسى عليه السّلام چند سال بوده است؟ امام عليه السّلام فرمود: عقيده خود را بازگويم يا بر پايه باور تو پاسخت دهم؟ نافع گفت: با هر دو عقيده پاسخ بده. امام عليه السّلام فرمود: به عقيده من پانصد سال و به عقيده تو ششصد سال. نافع گفت: به من بگو مقصود از اين فرموده خداوند به پيامبرش: وَ سْئَلْ مَنْ أَرْسَلْنا مِنْ قَبْلِكَ مِنْ رُسُلِنا أَ جَعَلْنا مِنْ دُونِ الرَّحْمنِ آلِهَةً يُعْبَدُونَ «۱» چيست؟ بگو با اينكه __________________________________________________
(۱) «و از رسولان ما كه پيش از تو گسيل داشتيم جويا شو آيا در برابر [خداى] رحمان خدايانى كه مورد پرستش قرار گيرند مقرر داشتهايم؟» (سوره زخرف/ آيه ۴۵).
محمد صلّى اللَّه عليه و آله و سلّم پانصد سال پس از عيسى بوده است از چه كسى بايد اين پرسش را بپرسد؟ امام باقر عليه السّلام اين آيه را تلاوت فرمود: سُبْحانَ الَّذِي أَسْرى بِعَبْدِهِ لَيْلًا مِنَ الْمَسْجِدِ الْحَرامِ إِلَى الْمَسْجِدِ الْأَقْصَى الَّذِي بارَكْنا حَوْلَهُ لِنُرِيَهُ مِنْ آياتِنا «۱»، يكى از آياتى كه خداوند تبارك و تعالى در اين سفر محمّد صلّى اللَّه عليه و آله و سلّم به بيت المقدس به وى نمود اين بود كه خداوند همه پيامبران و رسولان را از آغازين تا انجامين برانگيخت و سپس به جبرئيل فرمان داد تا اذان گويد، و او هر بند از اذان را دو بار گفت: و هر بند اقامه را هم دو بار تكرار كرد و در اذانش «حيّ على خير العمل» را هم گفت، سپس محمّد صلّى اللَّه عليه و آله و سلّم جلو ايستاد و با گروه پيامبران نماز جماعت خواند، و چون از نماز فارغ گشت بدانها گفت: بر چه شهادت مىدهيد و كه را مىپرستيديد؟ آنها گفتند: ما همه گواهيم كه نيست شايسته پرستشى جز خداى يگانه كه انبازى ندارد و گواهيم بر اينكه تو پيامبر خدايى و بر اين عقيده از ما عهد و پيمان ستانده شده. نافع گفت: اى ابا جعفر راست گفتى، اينك به من بگو مقصود خدا از اين آيه چيست: أَ وَ لَمْ يَرَ الَّذِينَ كَفَرُوا أَنَّ السَّماواتِ وَ الْأَرْضَ كانَتا رَتْقاً فَفَتَقْناهُما «۲»! امام عليه السّلام فرمود: همانا خداوند تبارك و تعالى چون آدم را به زمين فرود آورد آسمانها بسته بودند و هيچ نمىربايدند و زمين بسته بود و گياهى از آن نمىروييد، و چون خداوند عزّ و جلّ توبه آدم را پذيرفت آسمان را فرمود تا از ابر باران ريزد و آن را فرمود تا دم مشك خود را گشود و سرازير كرد، و سپس به زمين فرمود تا درختها رويانيد و ميوهها برآورد و جويهاى آب برخروشانيد، و اين بود بستن آنها و آن گشودن آن. نافع گفت: راست گفتى اى فرزند پيامبر اينك به من بگو در اين آيه: __________________________________________________
(۱) «منزه است آن [خدايى] كه بندهاش راى شبانگاهى از مسجد الحرام به سوى مسجد الاقصى- كه پيرامون آن راى بركات دادهايم- سير داد تا از نشانههاى خود به او بنمايانيم» (سوره اسراء/ آيه ۱). (۲) «آيا كسانى كه كفر ورزيدند ندانستند كه آسمانها و زمين هر دو به هم پيوسته بودند و ما آن دو راى از هم جدا ساختيم» (سوره انبياء/ آيه ۳۰).
يَوْمَ تُبَدَّلُ الْأَرْضُ غَيْرَ الْأَرْضِ وَ السَّماواتُ «۱» مقصود كدام زمين است كه در آن هنگام دگرگون مىشود؟ حضرت باقر عليه السّلام فرمود: زمينى كه نان در آن پاى برجا باشد و از آن بخورند تا خداوند عزّ و جلّ از حساب مردمان آسوده شود. نافع گفت: در آن روز اهل محشر توجهى به خوردن ندارند. امام عليه السّلام فرمود: آن روز مشغولتر و گرفتارترند يا هنگامى كه در دوزخند؟ نافع گفت: بلكه وقتى در دوزخند. امام عليه السّلام فرمود: گرفتارى دوزخ آنها را از خوردن باز نمىدارد، زيرا خوراك طلبند و به آنها زقّوم دهند و نوشاك خواهند و به آنها آب داغ حميم دهند. نافع گفت: اى فرزند رسول خدا! درست فرمودى و تنها يك پرسش مانده است. امام عليه السّلام فرمود: آن يك پرسش چيست؟ نافع گفت: به من بگو خداوند سبحان از چه زمانى بوده است؟ امام عليه السّلام فرمود: واى بر تو، از چه زمانى نبوده است تا من به تو بگويم از چه زمانى بوده است؟ منزّه باد آنكه پيوسته بوده و پيوسته خواهد بود، يگانه است و بىنياز، همسرى نگرفته است و فرزندى ندارد. سپس فرمود: اى نافع! تو به من از آنچه پرسمت خبر ده. نافع گفت: پرسش شما چيست؟ امام عليه السّلام فرمود: در باره اصحاب نهروان كه بر على عليه السّلام شوريدند چه مىگويى؟ اگر بگويى كه امير المؤمنين عليه السّلام آنها را به حق كشته است از عقيده خود برگشتهاى (زيرا نافع با خوارج هم عقيده بود) و اگر بگويى به ناحق آنها را كشته به تحقيق كافرشدهاى. نافع در برابر اين پرسش به حضرت پشت كرد و گريخت در حالى كه مىگفت: بخدا سوگند تو به راستى و درستى داناترين مردم هستى، و نزد هشام آمد. هشام گفت: اى نافع! چه كردى؟ نافع گفت: مرا از اين سخن خود معاف دار، بخدا كه او به راستى و درستى داناترين مردم است و به حق زاده پيامبر خداست و يارانش حق دارند كه او را پيامبر شمرند. __________________________________________________
(۱) «روزى كه زمين به غير اين زمين و آسمانها [به غير اين آسمانها] مبدل گردد» (سوره ابراهيم/ آيه ۴۸).
بهشت كافى / ترجمه روضه كافى، ص: ۱۶۲
