روایت:الکافی جلد ۸ ش ۲

آدرس: الكافي، جلد ۸، كِتَابُ الرَّوْضَة

محمد بن يحيي عن احمد بن محمد بن عيسي و علي بن ابراهيم عن ابيه جميعا عن الحسن بن محبوب عن مالك بن عطيه عن ابي حمزه قال :

مَا سَمِعْتُ بِأَحَدٍ مِنَ اَلنَّاسِ كَانَ أَزْهَدَ مِنْ‏ عَلِيِّ بْنِ اَلْحُسَيْنِ ع‏ إِلاَّ مَا بَلَغَنِي مِنْ‏ عَلِيِّ بْنِ أَبِي طَالِبٍ ع‏ قَالَ‏ أَبُو حَمْزَةَ كَانَ‏ اَلْإِمَامُ عَلِيُّ بْنُ اَلْحُسَيْنِ ع‏ إِذَا تَكَلَّمَ فِي اَلزُّهْدِ وَ وَعَظَ أَبْكَى مَنْ بِحَضْرَتِهِ قَالَ‏ أَبُو حَمْزَةَ وَ قَرَأْتُ صَحِيفَةً فِيهَا كَلاَمُ زُهْدٍ مِنْ كَلاَمِ‏ عَلِيِّ بْنِ اَلْحُسَيْنِ ع‏ وَ كَتَبْتُ مَا فِيهَا ثُمَّ أَتَيْتُ‏ عَلِيَّ بْنَ اَلْحُسَيْنِ ص‏ فَعَرَضْتُ مَا فِيهَا عَلَيْهِ فَعَرَفَهُ وَ صَحَّحَهُ وَ كَانَ مَا فِيهَا بِسْمِ اَللََّهِ اَلرَّحْمََنِ اَلرَّحِيمِ‏ كَفَانَا اَللَّهُ وَ إِيَّاكُمْ كَيْدَ اَلظَّالِمِينَ وَ بَغْيَ اَلْحَاسِدِينَ وَ بَطْشَ اَلْجَبَّارِينَ أَيُّهَا اَلْمُؤْمِنُونَ لاَ يَفْتِنَنَّكُمُ اَلطَّوَاغِيتُ‏ وَ أَتْبَاعُهُمْ مِنْ أَهْلِ اَلرَّغْبَةِ فِي هَذِهِ اَلدُّنْيَا اَلْمَائِلُونَ إِلَيْهَا اَلْمُفْتَتِنُونَ بِهَا اَلْمُقْبِلُونَ عَلَيْهَا وَ عَلَى حُطَامِهَا اَلْهَامِدِ وَ هَشِيمِهَا اَلْبَائِدِ غَداً وَ اِحْذَرُوا مَا حَذَّرَكُمُ اَللَّهُ مِنْهَا وَ اِزْهَدُوا فِيمَا زَهَّدَكُمُ اَللَّهُ فِيهِ مِنْهَا وَ لاَ تَرْكَنُوا إِلَى مَا فِي هَذِهِ اَلدُّنْيَا رُكُونَ مَنِ اِتَّخَذَهَا دَارَ قَرَارٍ وَ مَنْزِلَ اِسْتِيطَانٍ وَ اَللَّهِ إِنَّ لَكُمْ مِمَّا فِيهَا عَلَيْهَا لَدَلِيلاً وَ تَنْبِيهاً مِنْ تَصْرِيفِ أَيَّامِهَا وَ تَغَيُّرِ اِنْقِلاَبِهَا وَ مَثُلاَتِهَا وَ تَلاَعُبِهَا بِأَهْلِهَا إِنَّهَا لَتَرْفَعُ اَلْخَمِيلَ‏ وَ تَضَعُ اَلشَّرِيفَ وَ تُورِدُ أَقْوَاماً إِلَى‏ اَلنَّارِ غَداً فَفِي هَذَا مُعْتَبَرٌ وَ مُخْتَبَرٌ وَ زَاجِرٌ لِمُنْتَبِهٍ إِنَّ اَلْأُمُورَ اَلْوَارِدَةَ عَلَيْكُمْ فِي كُلِّ يَوْمٍ وَ لَيْلَةٍ مِنْ مُظْلِمَاتِ اَلْفِتَنِ وَ حَوَادِثِ اَلْبِدَعِ وَ سُنَنِ اَلْجَوْرِ وَ بَوَائِقِ اَلزَّمَانِ وَ هَيْبَةِ اَلسُّلْطَانِ وَ وَسْوَسَةِ اَلشَّيْطَانِ لَتُثَبِّطُ اَلْقُلُوبَ عَنْ تَنَبُّهِهَا وَ تُذْهِلُهَا عَنْ مَوْجُودِ اَلْهُدَى وَ مَعْرِفَةِ أَهْلِ اَلْحَقِ‏ إِلاَّ قَلِيلاً مِمَّنْ عَصَمَ اَللَّهُ فَلَيْسَ يَعْرِفُ تَصَرُّفَ أَيَّامِهَا وَ تَقَلُّبَ حَالاَتِهَا وَ عَاقِبَةَ ضَرَرِ فِتْنَتِهَا إِلاَّ مَنْ عَصَمَ اَللَّهُ وَ نَهَجَ‏ سَبِيلَ اَلرُّشْدِ وَ سَلَكَ طَرِيقَ اَلْقَصْدِ ثُمَّ اِسْتَعَانَ عَلَى ذَلِكَ‏ بِالزُّهْدِ فَكَرَّرَ اَلْفِكْرَ وَ اِتَّعَظَ بِالصَّبْرِ فَازْدَجَرَ وَ زَهِدَ فِي عَاجِلِ بَهْجَةِ اَلدُّنْيَا وَ تَجَافَى‏ عَنْ لَذَّاتِهَا وَ رَغِبَ فِي دَائِمِ نَعِيمِ اَلْآخِرَةِ وَ سَعَى لَهَا سَعْيَهَا وَ رَاقَبَ اَلْمَوْتَ وَ شَنَأَ اَلْحَيَاةَ مَعَ اَلْقَوْمِ اَلظَّالِمِينَ نَظَرَ إِلَى مَا فِي اَلدُّنْيَا بِعَيْنٍ نَيِّرَةٍ حَدِيدَةَ اَلْبَصَرِ وَ أَبْصَرَ حَوَادِثَ اَلْفِتَنِ وَ ضَلاَلَ اَلْبِدَعِ وَ جَوْرَ اَلْمُلُوكِ اَلظَّلَمَةِ فَلَقَدْ لَعَمْرِي‏ اِسْتَدْبَرْتُمُ اَلْأُمُورَ اَلْمَاضِيَةَ فِي اَلْأَيَّامِ اَلْخَالِيَةِ مِنَ اَلْفِتَنِ اَلْمُتَرَاكِمَةِ وَ اَلاِنْهِمَاكِ فِيمَا تَسْتَدِلُّونَ بِهِ عَلَى تَجَنُّبِ اَلْغُوَاةِ وَ أَهْلِ اَلْبِدَعِ وَ اَلْبَغْيِ وَ اَلْفَسَادِ فِي اَلْأَرْضِ‏ بِغَيْرِ اَلْحَقِّ فَ اِسْتَعِينُوا بِاللََّهِ‏ وَ اِرْجِعُوا إِلَى طَاعَةِ اَللَّهِ وَ طَاعَةِ مَنْ هُوَ أَوْلَى بِالطَّاعَةِ مِمَّنِ اُتُّبِعَ فَأُطِيعَ فَالْحَذَرَ اَلْحَذَرَ مِنْ قَبْلِ اَلنَّدَامَةِ وَ اَلْحَسْرَةِ وَ اَلْقُدُومِ عَلَى اَللَّهِ وَ اَلْوُقُوفِ بَيْنَ يَدَيْهِ وَ تَاللَّهِ مَا صَدَرَ قَوْمٌ‏ قَطُّ عَنْ مَعْصِيَةِ اَللَّهِ إِلاَّ إِلَى عَذَابِهِ وَ مَا آثَرَ قَوْمٌ قَطُّ اَلدُّنْيَا عَلَى اَلْآخِرَةِ إِلاَّ سَاءَ مُنْقَلَبُهُمْ وَ سَاءَ مَصِيرُهُمْ وَ مَا اَلْعِلْمُ بِاللَّهِ وَ اَلْعَمَلُ إِلاَّ إِلْفَانِ‏ مُؤْتَلِفَانِ‏ فَمَنْ عَرَفَ اَللَّهَ خَافَهُ وَ حَثَّهُ اَلْخَوْفُ عَلَى اَلْعَمَلِ بِطَاعَةِ اَللَّهِ وَ إِنَّ أَرْبَابَ اَلْعِلْمِ‏ وَ أَتْبَاعَهُمُ‏ اَلَّذِينَ عَرَفُوا اَللَّهَ‏ فَعَمِلُوا لَهُ وَ رَغِبُوا إِلَيْهِ وَ قَدْ قَالَ اَللَّهُ إِنَّمََا يَخْشَى اَللََّهَ مِنْ عِبََادِهِ اَلْعُلَمََاءُ فَلاَ تَلْتَمِسُوا شَيْئاً مِمَّا فِي هَذِهِ اَلدُّنْيَا بِمَعْصِيَةِ اَللَّهِ وَ اِشْتَغِلُوا فِي هَذِهِ اَلدُّنْيَا بِطَاعَةِ اَللَّهِ وَ اِغْتَنِمُوا أَيَّامَهَا وَ اِسْعَوْا لِمَا فِيهِ نَجَاتُكُمْ غَداً مِنْ عَذَابِ اَللَّهِ فَإِنَّ ذَلِكَ أَقَلُّ لِلتَّبِعَةِ وَ أَدْنَى مِنَ اَلْعُذْرِ وَ أَرْجَى لِلنَّجَاةِ فَقَدِّمُوا أَمْرَ اَللَّهِ وَ طَاعَةَ مَنْ أَوْجَبَ اَللَّهُ طَاعَتَهُ بَيْنَ يَدَيِ اَلْأُمُورِ كُلِّهَا وَ لاَ تُقَدِّمُوا اَلْأُمُورَ اَلْوَارِدَةَ عَلَيْكُمْ مِنْ طَاعَةِ اَلطَّوَاغِيتِ مِنْ زَهْرَةِ اَلدُّنْيَا بَيْنَ يَدَيِ اَللَّهِ وَ طَاعَتِهِ وَ طَاعَةِ أُولِي اَلْأَمْرِ مِنْكُمْ وَ اِعْلَمُوا أَنَّكُمْ عَبِيدُ اَللَّهِ وَ نَحْنُ مَعَكُمْ يَحْكُمُ عَلَيْنَا وَ عَلَيْكُمْ سَيِّدٌ حَاكِمٌ غَداً وَ هُوَ مُوقِفُكُمْ وَ مُسَائِلُكُمْ‏ فَأَعِدُّوا اَلْجَوَابَ‏ قَبْلَ اَلْوُقُوفِ وَ اَلْمُسَاءَلَةِ وَ اَلْعَرْضِ‏ عَلَى رَبِّ اَلْعَالَمِينَ يَوْمَئِذٍ لاََ تَكَلَّمُ‏ نَفْسٌ إِلاََّ بِإِذْنِهِ‏ وَ اِعْلَمُوا أَنَّ اَللَّهَ لاَ يُصَدِّقُ يَوْمَئِذٍ كَاذِباً وَ لاَ يُكَذِّبُ صَادِقاً وَ لاَ يَرُدُّ عُذْرَ مُسْتَحِقٍّ وَ لاَ يَعْذِرُ غَيْرَ مَعْذُورٍ لَهُ اَلْحُجَّةُ عَلَى خَلْقِهِ بِالرُّسُلِ وَ اَلْأَوْصِيَاءِ بَعْدَ اَلرُّسُلِ فَاتَّقُوا اَللَّهَ عِبَادَ اَللَّهِ وَ اِسْتَقْبِلُوا فِي إِصْلاَحِ أَنْفُسِكُمْ وَ طَاعَةِ اَللَّهِ‏ وَ طَاعَةِ مَنْ تَوَلَّوْنَهُ‏ فِيهَا لَعَلَّ نَادِماً قَدْ نَدِمَ‏ فِيمَا فَرَّطَ بِالْأَمْسِ‏ فِي جَنْبِ اَللَّهِ‏ وَ ضَيَّعَ مِنْ حُقُوقِ اَللَّهِ وَ اِسْتَغْفِرُوا اَللََّهَ‏ وَ تُوبُوا إِلَيْهِ‏ فَإِنَّهُ‏ يَقْبَلُ اَلتَّوْبَةَ وَ يَعْفُو عَنِ اَلسَّيِّئَةِ وَ يَعْلَمُ مََا تَفْعَلُونَ‏ وَ إِيَّاكُمْ وَ صُحْبَةَ اَلْعَاصِينَ وَ مَعُونَةَ اَلظَّالِمِينَ وَ مُجَاوَرَةَ اَلْفَاسِقِينَ اِحْذَرُوا فِتْنَتَهُمْ وَ تَبَاعَدُوا مِنْ سَاحَتِهِمْ وَ اِعْلَمُوا أَنَّهُ مَنْ خَالَفَ أَوْلِيَاءَ اَللَّهِ وَ دَانَ بِغَيْرِ دِينِ اَللَّهِ وَ اِسْتَبَدَّ بِأَمْرِهِ دُونَ أَمْرِ وَلِيِّ اَللَّهِ كَانَ فِي نَارٍ تَلْتَهِبُ تَأْكُلُ أَبْدَاناً قَدْ غَابَتْ عَنْهَا أَرْوَاحُهَا وَ غَلَبَتْ عَلَيْهَا شِقْوَتُهَا فَهُمْ مَوْتَى لاَ يَجِدُونَ حَرَّ اَلنَّارِ وَ لَوْ كَانُوا أَحْيَاءً لَوَجَدُوا مَضَضَ حَرِّ اَلنَّارِ وَ اِعْتَبِرُوا يََا أُولِي اَلْأَبْصََارِ وَ اِحْمَدُوا اَللَّهَ عَلَى مَا هَدَاكُمْ وَ اِعْلَمُوا أَنَّكُمْ لاَ تَخْرُجُونَ مِنْ قُدْرَةِ اَللَّهِ إِلَى غَيْرِ قُدْرَتِهِ وَ سَيَرَى اَللََّهُ عَمَلَكُمْ وَ رَسُولُهُ‏ ثُمَ‏ إِلَيْهِ تُحْشَرُونَ‏ فَانْتَفِعُوا بِالْعِظَةِ وَ تَأَدَّبُوا بِآدَابِ اَلصَّالِحِينَ‏

ترجمه

هاشم رسولى محلاتى, الروضة من الكافی جلد ۱ ترجمه رسولى محلاتى, ۲۰

ابو حمزه ثمالى گويد: من نشنيدم كسى را كه پارساتر از على بن الحسين عليهما السّلام باشد جز آنچه از پارسائى على بن ابى طالب عليه السّلام شنيدم، و امام على بن الحسين عليهما السّلام چنان بود كه هر گاه در باره زهد و پارسائى سخن ميگفت هر كس را در حضورش بود ميگرياند و من نامه را خواندم كه در آن سخنى در باره زهد از على بن الحسين عليهما السّلام نوشته بود و من آن را نوشتم سپس بنزد على بن الحسين صلوات اللَّه عليه بردم و بنظر او رساندم حضرت آن را تصديق كرده و تصحيح فرمود و اينك متن آن نامه: بنام خداى بخشاينده مهربان خداوند ما و شما را نگهدارد از نقشه شوم ستمكاران و ستم حسودان و حمله گردنكشان، اى مؤمنان شما را فريب ندهند سركشان و پيروانشان كه متمايل باين دنيا گشته و دل بدان‏ بسته‏اند و فريفته آن شده‏اند، آنان كه بدنيا و كالاى پوسيده و گياه خشك آن كه بزودى از انسان جدا گردد روى كرده‏اند، بپرهيزيد از آنچه خدا شما را از آن برحذر داشته، و زهد ورزيد در آنچه خداوند شما را از دنيا بزهد در آن واداشته، و اعتماد نكنيد بدان چه در اين دنياست اعتماد كسى كه آن را براى خود خانه جاويدان و جايگاه ماندن و اقامت گرفته است، بخدا سوگند كه در خود اين دنيا چيزهائى است كه شما را به بى‏اعتبارى آن راهنمائى كرده و آگاه سازد، از گردش روزهاى آن و دگرگونى انقلابها و نمونه‏ها و بازيگرى آن با اهل خود چنان است كه گمنام (پست) را بلند، و شريف را پست گرداند و مردمانى را در فرداى قيامت بدوزخ كشاند. و اين جريان براى شخص آگاه عبرت‏آور و آزمايش و جلوگير است، براستى اين جرياناتى كه در هر شب و روز براى شما پيش آيد از فتنه‏هاى تار و بدعتهاى تازه و روشهاى ظالمانه، و پيش آمدهاى ناگوار روزگار و ترس و بيم حكومت و وسوسه‏هاى شيطان، بحقيقت كه دلها را از آگاه شدن باز دارد، و از هدايت موجود و شناسائى اهل حق بى‏خبر سازد جز افراد اندكى از كسانى كه خدايشان (از انحراف و بى‏خبرى) نگاهداشته. و از اين رو نشناسد (و درك نكند) گردش روزها و زير و رو شدن حالات و سرانجام زيان بار فتنه‏هاى دنيا را جز آن كس كه خداوند نگاهش داشته و براه رشد و هدايت رفته، و در راه راست قدم نهاد، و بر طى اين طريق (پرمخاطره) از پارسائى و زهد كمك گرفت و انديشه را پياپى بكار انداخت و بشكيبائى پند پذير شد و از خود جلوگيرى كرد و در خرميهاى زودگذر اين جهان پارسا بود و از خوشيهاى آن كناره گرفت و در نعمتهاى جاويدان آن سراى راغب و شوقمند گرديد و كوشش خود را براى آن بكار برد و مراقب مرگ بود، و زندگى با مردم ستمكار را بد دانست و خوش نداشت، بآنچه در دنيا است با ديده روشن و تيزبين نگريست و آشوبهاى تازه و بدعتهاى گمراه‏كننده و ستم پادشاهان ستم پيشه را با ديده‏ خود ببيند. راستى كه بجان خودم سوگند شما امور گذشته را در روزهاى پيشين كه از آشوبها انباشته بوده و شيفته بدان بودند پشت سر گذاشته‏ايد و ميتوانيد از آنها راهبر شويد بر دورى گزيدن از گمراهان و بدعتگزاران و ستم پيشه‏گان و فسادكنندگان در زمين بناحق، پس از خدا كمك جوئيد و باز گرديد بسوى طاعت خدا و پيروى آن كس كه به پيروى سزاوارتر است از اينان كه پيروى شوند و مورد اطاعت قرار گيرند. حذر كنيد، پيش از پشيماني و حسرت و ورود بر خدا و توقف در پيشگاه او، و بخدا سوگند كوچ نكنند هيچ قوم و ملتى از نافرمانى خدا مگر بسوى عذابش و هرگز مقدم نداشتند هيچ قومى دنيا را بر آخرت جز آنكه ببازگشتگاه و سر منزل بدى دچار گشتند، و خداشناسى و عمل (بدستورات خدا) جز دو رفيق قرين و همدم نيستند، پس هر كه خدا را بشناسد از او بترسد و همان ترس او را بعمل كردن بطاعت حق وادارد و براستى دانشمندان و پيروانشان كسانى هستند كه خدا را شناختند و براى او كار كردند و بدو روى كردند و همانا خدا فرموده: «جز اين نيست كه از بندگان خدا تنها دانايان از او بيم دارند» (سوره فاطر آيه ۲۸). پس چيزى را از آنچه در اين دنيا است بوسيله نافرمانى خدا نخواهيد، و در اين جهان بطاعت خدا مشغول و سرگرم شويد و روزهاى آن را غنيمت شماريد و بدان چه نجات شما از عذاب خدا فرداى قيامت در در آنست كوشش شتاب كنيد، زيرا اين روش باز خواستش كمتر و بعذرخواهى نزديكتر و براى نجات يافتن اميدبخش است. پس فرمان خدا و اطاعت كسى را كه خدا اطاعتش را واجب فرموده پيشاپيش همه كارها قرار دهيد، و دستوراتى را كه از جانب سركشان بر شما وارد شود بخاطر دنياى شكوفان پيشاپيش دستور خدا و اطاعت او و اطاعت فرمانداران خود قرار ندهيد. بدانيد كه شما همگى بندگان خدائيد و ما هم با شما (و بهمراه شمائيم) كه حكومت كند بر ما و شما در فرداى قيامت آقا و بزرگى حاكم، و او است بازدارنده و پرسش‏كننده از شما، پس آماده كنيد پاسخ (خود) را پيش از بازداشت و پرسش و ورود بر پروردگار جهانيان كه در آن روز هيچ كس سخن نكند جز به اذن او، و بدانيد كه خدا در آن روز تصديق نكند دروغگوئى را و تكذيب نكند راستگوئى را و عذر بجائى را رد نكند و كسى كه (واقعا) عذرى ندارد معذورش نسازد، او بر آفريدگان خود بوسيله پيامبران و اوصياء پس از پيمبران حجت دارد، پس اى بندگان خدا، از خدا بترسيد و باصلاح خود و به فرمانبردارى كسى كه خدا را در اطاعت او دوست داريد روآريد، شايد شخص پشيمانى در آخرت پيدا شود كه از كوتاهيهائى كه از كارهاى خدا در دنيا كرده است و حقوقى كه از خدا ضايع كرده پشيمان گردد، و از خدا آمرزش بخواهيد و بدرگاهش توبه كنيد كه او توبه را ميپذيرد و از گناهان درگذرد و هر آنچه ميكنيد ميداند. مبادا با گناهكاران همنشينى كنيد و بستمكاران كمك دهيد و با بزهكاران نزديك شويد، از فتنه ايشان حذر كنيد و از حدود و ناحيه آنان دورى كنيد، و بدانيد كه هر كس با دوستان خدا مخالفت كند و بجز دين خدا بدين ديگرى ديندار شود و بدستور خود جز دستور ولى خدا از روى خودسرى رفتار كند در آتش سوزانى درافتد كه ميخورد بدنهائى را كه روانهايش از آنها دور گشته و بدبختى بر آنها چيره شده، اينان (گرچه در دنيا بصورت زنده‏اند ولى) مردگانى هستند كه حرارت آتش را درك نكنند و اگر (براستى) زنده بودند درد حرارت آتش را درك ميكردند، پند گيريد اى بينايان و ستايش كنيد خداى را كه شما را راهنمائى كرده، و بدانيد كه شما از تحت قدرت خدا به پناه قدرت ديگرى نتوانيد رفت، و خدا و رسولش كردار شما را مى‏بينند و سپس بسوى خدا بازگرديد، پس سودمند گرديد به پند و موعظه، و بآداب و روشهاى شايستگان مؤدب گرديد.

حميدرضا آژير, بهشت كافى - ترجمه روضه كافى‏, ۴۳

محمّد بن يحيى از احمد بن محمّد بن عيسى؛ و على بن ابراهيم از پدرش؛ همه از حسن بن محبوب، از مالك بن عطيّه روايت كرده‏اند از ابو حمزه كه گفت: نشنيدم كسى از على بن الحسين عليه السّلام زاهدتر باشد جز آنچه در باره زهد علىّ بن ابى طالب به من رسيده است. ابو حمزه مى‏گويد: چون امام على بن الحسين عليه السّلام پيرامون زهد سخن مى‏گفت و پند مى‏داد هر كه را در حضورش بود مى‏گرياند. ابو حمزه مى‏گويد: دفترى خواندم كه در آن گفتارى پيرامون زهد از قول على بن الحسين عليه السّلام وارد شده بود و من آنچه را در آن بود نوشتم و خدمت امام عليه السّلام رسيدم و آنچه را در آن بود به ايشان عرضه كردم، امام عليه السّلام آن را شناخت و درست دانست و در آن چنين آمده است: به نام خداوند بخشاينده مهربان، خداوند در نيرنگ ستمكاران و تجاوز حسودان و يورش زورگويان براى ما و شما كافى است. اى مؤمنان! طاغوت‏ها و پيروان دنيا مدار و دنيا طلب ايشان كه پيوسته بر كالاى پوسيده و پست و زودگذر آن دل بسته‏اند شما را نفريبند. از آنچه خدايتان بر حذر داشته بر حذر باشيد و از آنچه بر كنارتان داشته بر كنار، و به اين دنيا چونان سراى ماندنى و وطنى پيوسته روى مى‏آوريد، بخدا سوگند از خود اين جهان براى شما آگاهى و رهنمودى است درگذشت روزگاران و دگرگون شدن آن و دريده خويى آن و به بازى گرفته شدن دنيامداران از سوى دنيا. اين جهان است كه گمنام را بلندى بخشد و سروران را فرو مايگى دهد و اقوامى را فردا روز به آتش كشاند، پس در اين پندى است، و آزمونى و هشداردهنداى براى هر هشيارى. امورى كه در شبانه روز به شما مى‏رسد و بدعت‏هاى تازه و روش‏هاى بناحق، ناگواريهاى روزگار و هراس از سلاطين و وسوسه‏هاى شيطانى، دلها را از آگاهى و از وجود هدايت و شناخت رهبران حق غافل مى‏سازد، مگر اندكى از آنها كه خدا نگاهشان داشته است. هيچ كس گردش روزگاران و زير و رو شدن اوضاع آن و بالاخره زيان فريفته شدن بدان را نمى‏شناسد مگر كسى كه خدايش او را حفظ كرده است و به راه رشد گام نهاده است و راه معتدل را پيموده است و در اين راه از زهد يارى جسته است، و بارها انديشيده و با صبر پند گرفته است و خويش را باز داشته است و از خرّمى گذراى دنيا چشم پوشيده است و از لذّات آن كنار گرفته است و به نعمت‏هاى ماندگار آخرت دل سپرده است و در راه به دست آوردن آن كوشيده و مراقب رسيدن مرگ بوده است و زندگى با مردم ستمگر را ناگوار يافته است. او بر آنچه در اين دنياست با نگاه روشن تيز مى‏نگرد و به فتنه‏هاى تازه و بدعت‏هاى گمراهى و ستم سلاطين ستمگر چشم دارد. بجان خودم سوگند شما در روزگاران گذشته آنقدر فتنه و هرج و مرج را پشت سر نهاده‏ايد كه بتوانيد در پرتو آن به دورى كردن از گمراهان و بدعت‏گذاران و متجاوزان و فاسدان زمين ره بجوييد، پس از خدا يارى طلبيد و به طاعت خدا و طاعت كسانى كه به طاعت سزاوارترند از طاعت كسى كه پيروى او شده، پس از او اطاعت شده است، باز گرديد. پرهيز پرهيز پيش از پشيمانى و حسرت و حضور در درگاه الهى، بخدا سوگند هرگز مردمى از منزلگاه گناه و نافرمانى بيرون نروند مگر به سوى عذاب الهى، و هرگز مردمى دنيا را بر آخرت برنگزيدند، جز آنكه سرنوشتى وخيم يافتند. خداشناسى و كردار نيك دو يار همراهند، هر كه خدا را شناسد از او بهراسد و ترسش او را به فرمانبرى از خدا وادارد، و همانا دانشمندان و پيروان ايشان كسانى هستند كه خدا را شناختند و براى او كار كردند و به سوى او رحمت يافتند، و خداوند مى‏فرمايد: إِنَّما يَخْشَى اللَّهَ مِنْ عِبادِهِ الْعُلَماءُ «۱». پس چيزى را در اين دنيا با معصيت خدا نخواهيد و در آن به طاعت الهى بپردازيد و روزهاى آن را غنيمت شمريد و به سوى آن بكوشيد كه فردا شما را از عذاب الهى نجات بخشد، چه، اين شيوه مؤاخذه كمترى دارد و به عذر خواهى نزديكتر و براى نجات اميد بخش‏تر است. پس دستور الهى و فرمانبرى از كسانى را كه خداوند طاعت از ايشان را واجب كرده بر همه چيز پيش بداريد، و امورى را كه از سوى سركشان به سبب دنياى خرّم آنها به شما مى‏رسد بر طاعت خدا و صاحب الامر خود مقدم مداريد. بدانيد كه شما بندگان خداييد و ما نيز به همراه شما، و بر ما و شما اربابى حكم مى‏راند كه حاكم فرداست و او شما را بازداشت مى‏كند و از شما باز مى‏پرسد، و بايد آماده پاسخ شويد پيش از بازداشت و پرسش و عرضه بر پروردگار جهانيان در روزى كه جز به اذن او كسى دم نتواند زد. و بدانيد كه خداوند در آن هنگام نه كاذبى را تصديق كند و نه صادقى را تكذيب، و پوزش انسان سزاوار را رد ننمايد و عذر شخص غير معذور را نپذيرد. او با __________________________________________________

(۱) «از بندگان خدا تنها دانايانند كه از او مى‏ترسند» (سوره فاطر/ آيه ۲۸).

پيامبران و اوصياء پس از ايشان بر همه خلايقش حجّت دارد، پس اى بندگان خدا تقواى خدا در پيش گيريد و به بهبود خويش كمر بنديد و از كسانى فرمان بريد كه در طاعت الهى با او دوست شده‏ايد. شايد انسانى، پشيمانى كشد از آنچه ديروز در باره خدا كوتاهى كرده، و حقوق خدا را ضايع ساخته است، و از خدا آمرزش بطلبيد و بدو باز گرديد، چه، اوست كه توبه را مى‏پذيرد و از گناه درمى‏گذرد و مى‏داند شما چه مى‏كنيد. مبادا با گناهكاران همنشينى كنيد و به ستمگران يارى رسانيد و با تبهكاران همسايه گرديد. از فتنه و فريب آنان بر حذر باشيد و از عرصه ايشان به دور. و بدانيد هر كه با اولياء خدا مخالفت ورزد و جز دين خدا آيينى پذيرد و خودكامى ورزد در برابر فرمان امام بر حق، در آتش سوزانى باشد كه پيكرهاى بى‏جان را مى‏بلعد، پيكرهايى كه بدبختى بر آنان چيره شده. پس آنان مردگانى باشند كه سوزش آتش را نيابند، و اگر زنده بودند دردناكى سوز آن را احساس مى‏كردند. اى ديده‏وران! پند گيريد و خدا را سپاس نهيد به سبب هدايت كردن شما، و بدانيد كه شما از قدرت الهى به قدرتى ديگر منتقل نمى‏شويد، و بتحقيق كه خدا و رسولش اعمال شما را مى‏بينند و به سوى آنها برانگيخته مى‏شويد، پس از پند سود گيريد و به آداب نيكان ادب پذيريد.