القدر ٢
گسترشکپی متن آیه |
---|
ترجمه
القدر ١ | آیه ٢ | القدر ٣ | ||||||||||||||
|
معنی کلمات و عبارات
«مَآ أَدْرَاکَ؟»: تو چه میدانی؟ (نگا: مدّثّر / ، مرسلات / ، انفطار / ). این تعبیر نشان میدهد که زمان و عظمت دقیق این شب را حتّی پیغمبر (ص) هم نمیدانسته است، چه رسد به دیگران!
نزول
شأن نزول آیات ۱ تا ۳:
حسن بن على علیهالسلام فرماید: پیامبر بنىامیه را بر منبر خود دید، از این عمل آنها بدش آمد سپس سوره کوثر و این آیات براى او نازل گردید و بعد از رسول خدا صلى الله علیه و آله و سلم بنىامیه زمام امور را بدست گرفتند.[۱]
محمد بن یعقوب کلینى بعد از هفت واسطه از امام صادق علیهالسلام روایت کند که فرمود: رسول خدا صلی الله علیه و آله در خواب دید که بنىامیه بعد از خودش بر منبرش بالا مى روند و مردم را به قهقرى و گمراهى میخوانند.
از خواب بیدار شد در حالتى که محزون و غمگین بود، جبرئیل نازل شد و گفت: یا رسول الله چرا محزونى؟، پیامبر خواب خود را براى جبرئیل بیان داشت. جبرئیل به آسمان رفت پس از لحظه اى آیات ۲.۵ و ۲.۶ و ۲.۷ سوره شعراء و این آیات را براى او نازل گردانید و خداوند شب قدر را براى رسول خود بالاتر از هزار ماه خلافت بنىامیه گردانید.[۲]
یوسف بن مازن الراسینى گوید: وقتى که امام حسن علیهالسلام با معاویه صلح نمود، جماعتى زبان به سرزنش گشودند و به امام گفتند: با این عمل روى ما را سیاه کردى. امام فرمود: مرا ملامت نکنید بلکه مصلحت چنین بوده است و من از جدم رسول خدا صلى الله علیه و آله شنیدم که فرمود: در خواب دیدم که بنىامیه بر منبر من یکى پس از دیگرى خطبه میخوانند، من از این خواب دلتنگ شدم و غمگین بودم تا این که جبرئیل آمد و مرا تسلى داد و سوره کوثر و سوره قدر را بر من از جانب خداوند نازل کرد و به من باز نمود که عبادت شب قدر بالاتر از مدت خلافت بنىامیه است.[۳]
یوسف بن سعد گوید: پیامبر خواب دید بنىامیه بر روى منبر او مى جهند مانند جهیدن میمون از دیدن این خواب غضبناک به نظر میرسید تا این که سوره قدر نازل گردید و پیامبر بعد از دیدن این خواب تا زنده بود، خندان نمى گردید.[۴]
(باید دانست که صلح امام حسن علیهالسلام با معاویه در سال ۴. هجرى اتفاق افتاد و انقراض و سرنگون شدن خلافت بنىامیه در سال ۱۳۲ هجرى واقع شد و با این حساب مدت سلطنت و خلافت بنىامیه ۹۲ سال خواهد شد که از هزار ماه بیشتر است ولى اگر مدت خلافت عبدالله بن زبیر را که در حجاز و اطراف آن و در کوفه در طول سلطنت بنىامیه بوده و قریب هشتاد سال و هشت ماه به طول انجامید، خارج سازیم طول خلافت بنىامیه ۸۳ سال و چهار ماه خواهد گردید که درست همان هزار ماه خواهد بود.) مجاهد گوید: پیامبر درباره مردى از بنىاسرائیل براى مسلمین صحبت به میان آورد و از او تعریف مینمود که هزار ماه سلاح و اسلحه پوشید و در راه خدا به جهاد پرداخت. مسلمین از این موضوع به تعجب افتادند سپس این آیات نازل گردید و فهمانید که عبادت در یک شب قدر از پوشیدن سلاح آن مرد و جهاد در هزار ماه برتر و بالاتر است.[۵]
باز مجاهد گوید که در میان قوم بنىاسرائیل مردى بود که شبها تا صبح به عبادت مى پرداخت و روز با دشمنان دین تا به شب به جهاد و پیکار مى گذرانید و این عمل او هزار ماه طول کشید و خداوند این سوره را نازل فرمود و تذکر داد که عمل یک شب قدر از این اعمال بالاتر است.[۶]
على بن عروة گوید: چهار نفر در قوم بنىاسرائیل بودند که هشتاد سال خداوند را عبادت نمودند و کوچکترین گناهى نیز از آنها سر نزد، اینان عبارت بودند از: ایوب و زکریا و حزقیل بن عجوز و یوشع بن نون، اصحاب رسول خدا از این عبادت به شگفت آمدند تا این که جبرئیل آمد و این سوره را نازل نمود و فرمود: که عبادت یک شب قدر از این عبادات بالاتر است.[۷]
انس مالک گوید: سبب نزول این سوره چنین بوده که مدت عمر امت رسول خدا صلی الله علیه و آله را به او عرضه کردند و نسبت به طول عمر امت هاى سلف کمتر بود. این مقدار عمر در نظر پیامبر کم آمد. خداوند با نزول این سوره به پیامبر خویش فرمود: اگر طول عمر این امت اندک است بر طاعت یک شب آنان ثواب بسیار زیاد دهم تا یک شب قدر آن بهتر از عبادت هزار ماه باشد.[۸]
تفسیر
- آيات ۱ - ۵ سوره قدر
- مفاد آيه: «إنّا أنزلناه فى ليلة القدر» اين است كه همه قرآن در شب قدرنازل شده است
- وجه تسميه شب قدر: تقدير و احكام يك سال در شب قدر، يكى از شب هاى رمضان است و هرسال تكرار مى شود
- مراد از بهتر بودن شب قدر از هزار شب، و منظور از تنزّل ملائكه و روح به اذن پروردگارشان
- روايتى دالّ بر اين كه سورۀ قدر، براى تسليت به رسول اللّه «ص» كه در رؤيا بنى اميه را بر منبر خود ديده بود، نازل شده
- رواياتى درباره بهتر بودن شب قدر از هزار ماه، و تقدير امور و نزول فرشتگان و روح در آن شب
نکات آیه
۱ - ابزار شناخت ویژگى هاى شب قدر، در اختیار همگان نیست. (و ما أدریک ما لیلة القدر) مخاطب در «ما أدراک»، هر شخصى است که آیه شریفه را بخواند و یا بشنود.
۲ - عظمت شب قدر، فراتر از حد بیان است. (و ما أدریک ما لیلة القدر)
۳ - پیامبر(ص)، در شناخت شب قدر و ویژگى هاى آن، نیازمند تعلیم الهى است. (و ما أدریک ما لیلة القدر) خطاب در آیه شریفه، گرچه مخصوص پیامبر(ص) نیست; ولى بر آن حضرت نیز تعمیم مى یابد.
موضوعات مرتبط
- شب قدر: تشخیص شب قدر ۱; عظمت شب قدر ۲، ۳; ویژگیهاى شب قدر ۱
- محمد(ص): محمد(ص) و شب قدر ۳; معلم محمد(ص) ۳; نیازهاى محمد(ص) ۳
منابع
- ↑ صحیح ترمذى و حاکم صاحب المستدرک و طبرى صاحب جامع البیان از عامه.
- ↑ البرهان فی تفسیر القرآن طى تفسیر آیات مذکور سوره شعراء.
- ↑ تفسیر روض الجنان از خاصه.
- ↑ کتاب تاریخ الخلفاء از عبدالرحمن سیوطى از عامه.
- ↑ تفسیر ابن ابى حاتم و واحدى صاحب اسباب النزول.
- ↑ طبرى صاحب جامع البیان.
- ↑ تفسیر کشف الاسرار.
- ↑ تفسیر روض الجنان یا روح الجنان.