العنكبوت ٥٨
ترجمه
| العنكبوت ٥٧ | آیه ٥٨ | العنكبوت ٥٩ | ||||||||||||||
| ||||||||||||||||
معنی کلمات و عبارات
«لَنُبَوِّئَنَّهُمْ»: قطعاً ایشان را مسکن و مأوی می‌دهیم. نازل می‌گردانیم (نگا: آل‌عمران / . «غُرَفاً»: جمع غُرْفَة. ساختمانهای بلند. کاخهای سر به فلک کشیده (نگا: زمر / ).
تفسیر
- آيات ۵۶ - ۶۰، سوره عنكبوت
- امر و تحرص به مهاجرت و صبر كردن بر مشكلات هجرت
- مرگ براى شما قطعى است پس خد را براى آخرت مهيا سازيد
- بحث روايتى (رواياتى در ذيل آيات : ((الم تكن ارض الله واسعة ...)) و((كل نفس ذائقة الموت )) و ((كاءين من دابه لاتحمل رزقها...))
- همه انسانها مى ميرند حتى پيامبران ((انك ميت و انهم ميتون ))
تفسیر نور (محسن قرائتی)
وَ الَّذِينَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ لَنُبَوِّئَنَّهُمْ مِنَ الْجَنَّةِ غُرَفاً تَجْرِي مِنْ تَحْتِهَا الْأَنْهارُ خالِدِينَ فِيها نِعْمَ أَجْرُ الْعامِلِينَ «58»
و كسانى كه ايمان آورده و كارهاى شايسته انجام دادند، قطعاً آنان را در غرفه‌هايى از بهشت جاى مى‌دهيم كه نهرها از زير آنها جارى است؛ هميشه در آنجا خواهند بود؛ چه خوب است پاداش عمل كنندگان.
نکته ها
شايد اين آيه به آيه‌ى 56 اشاره دارد كه هجرت را يك نمونه‌ى روشن از عمل صالح مى‌شمرد؛ يعنى كسانى كه از مسكن خود در دنيا به خاطر اهداف مقدّس هجرت كنند، خداوند مسكن آخرت آنان را تأمين مى‌كند.
كلمه‌ى «تَبُوءَ» به معناى دادن مسكن دائمى است و «غرفه» به محلّ بلندى گفته مى‌شود كه بر اطراف، اشراف داشته باشد.
«الصَّالِحاتِ»، جمعى است كه با الف و لام آمده، يعنى همه گونه كارهاى نيك انجام دهد.
پیام ها
1- كارهاى شايسته، در كنار ايمان ارزشمند است. «آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ»
2- شرط دستيابى به بهشت، ايمان و عمل صالح است. «آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ
جلد 7 - صفحه 164
لَنُبَوِّئَنَّهُمْ مِنَ الْجَنَّةِ»
3- خداوند، بهشت را براى مؤمنان ضمانت كرده است. ( «لَنُبَوِّئَنَّهُمْ» با لام و نون تأكيد آمده كه نشانِ قطعى بودن است.)
4- غرفه‌هاى بهشت، بسيار عالى است. ( «غُرَفاً» نكره و همراه با تنوين، نشانه‌ى عظمت و بزرگى است)
5- نهرهاى بهشتى دائماً در جريان است. ( «تَجْرِي» فعل مضارع، نشانه‌ى دوام و استمرار است)
6- اساس دستيابى به بهشت و نعمتهاى بهشتى، عمل است. «نِعْمَ أَجْرُ الْعامِلِينَ»
تفسیر اثنی عشری (حسینی شاه عبدالعظیمی)
وَ الَّذِينَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ لَنُبَوِّئَنَّهُمْ مِنَ الْجَنَّةِ غُرَفاً تَجْرِي مِنْ تَحْتِهَا الْأَنْهارُ خالِدِينَ فِيها نِعْمَ أَجْرُ الْعامِلِينَ (58)
وَ الَّذِينَ آمَنُوا: و آن كسانى كه ايمان آورده‌اند به خدا و رسول، وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ: و بجا آوردند كارهاى شايسته يعنى اداى واجبات نمودند، لَنُبَوِّئَنَّهُمْ مِنَ الْجَنَّةِ غُرَفاً: هر آينه فرود آوريم و جاى دهيم البته البته آنها را
جلد 10 - صفحه 256
به منزلهاى بلند و غرفه‌هاى ارجمند. تَجْرِي مِنْ تَحْتِهَا الْأَنْهارُ: جارى مى‌شود از زير آن غرفه‌ها نهرهاى مرتب و منظم، خالِدِينَ فِيها: در حالتى كه جاويد و دائم باشند در آن بهشت. نِعْمَ أَجْرُ الْعامِلِينَ: نيكوست بهشت با نعمتهاى بى‌پايان مزد عمل كنندگان و بجا آورندگان طاعات و عبادات.
ابن عباس در تفسير اين آيه گفته: هر آينه ساكن گردانيم ايشان را در قصرها و غرفه‌ها كه از درّ و ياقوت و زبرجد باشد، و فرود آريم ايشان را در قصرهاى بهشت كه باقى باشند در آن به بقاى خدا و هميشه آنجا هستند كه هرگز گرد فنا و زوال به دامن ايشان نرسد، و نيكو مزد كاركنندگان است براى خدا آن غرفه‌ها «1».
تفسیر روان جاوید (ثقفى تهرانى)
يا عِبادِيَ الَّذِينَ آمَنُوا إِنَّ أَرْضِي واسِعَةٌ فَإِيَّايَ فَاعْبُدُونِ (56) كُلُّ نَفْسٍ ذائِقَةُ الْمَوْتِ ثُمَّ إِلَيْنا تُرْجَعُونَ (57) وَ الَّذِينَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ لَنُبَوِّئَنَّهُمْ مِنَ الْجَنَّةِ غُرَفاً تَجْرِي مِنْ تَحْتِهَا الْأَنْهارُ خالِدِينَ فِيها نِعْمَ أَجْرُ الْعامِلِينَ (58) الَّذِينَ صَبَرُوا وَ عَلى رَبِّهِمْ يَتَوَكَّلُونَ (59) وَ كَأَيِّنْ مِنْ دَابَّةٍ لا تَحْمِلُ رِزْقَهَا اللَّهُ يَرْزُقُها وَ إِيَّاكُمْ وَ هُوَ السَّمِيعُ الْعَلِيمُ (60)
ترجمه
اى بندگان من كه ايمان آورديد همانا زمين من فراخ است پس بپرستيد مرا
هر نفسى چشنده است مرگ را پس بسوى ما باز گردانده ميشويد
و آنانكه ايمان آوردند و كردند كارهاى نيك هر آينه جاى ميدهيم ايشانرا از
جلد 4 صفحه 238
بهشت در منزلهاى بلندى كه ميرود از زير آنها نهرها با آنكه جاويدانند در آن خوب است پاداش عمل كنندگان
آنانكه صبر كردند و بر پروردگارشان توكل ميكنند
و بسا باشد از جنبنده‌اى كه بر نميدارد روزى خود را خدا روزى ميدهد او را و شما را و او است شنواى دانا.
تفسير
كسانيكه در بلاد خودشان نتوانند بوظائف دينى خود قيام كنند و عبادت خدا را نمايند بايد هجرت كنند ببلادى كه براى آنها اطاعت خدا ميسّر باشد لذا خداوند ميفرمايد اى بندگان من كه ايمان آورديد زمين من وسعت دارد پس اگر در بلدى سخت شد بر شما عبادت من هجرت كنيد ببلد ديگر پس در آنجا با فراغت خاطر مرا عبادت كنيد نه غير مرا و بدانيد كه زندگى دو روزه دنيا اين قدر ارزش ندارد كه براى علاقه بآب و خاكى شخص مؤمن دست از عبادت خدا بردارد و هر كس بنوبه خود شربت ناگوار مرگ را خواهد چشيد و در روز معيّنى همه در پيشگاه الهى حاضر كرده و بحكم او رجوع داده ميشوند و بپاداش اعمال خود ميرسند و آن كسانيكه ايمان آوردند بآنچه بايد ايمان بياورند بآن از توحيد و نبوّت و امامت و معاد و بوظائف دينى خود عمل كردند ما آنها را در غرفه‌هاى بهشتى كه از بيوت رفيعه عاليه آنست و گفته‌اند از درّ و ياقوت و زبر جد است جاى گزين خواهيم نمود با آنكه جارى ميشود از زير آن قصور نهرهائى از آب زلال و مشروبات حلال و حاضر ميگردد براى آنها انواع مأكولات و اقسام ملبوسات و اصناف منكوحات فرد اكمل كه نه چشمى ديده و نه گوشى شنيده و نه بخاطر احدى خطور كرده بقدرى كه بخواهند تا خدا خدائى ميكند و پايانى براى آن نيست و آنچه ذكر شد پاداش خوبى است براى كسانيكه صبر نمودند بر عمل بوظائف دينى خود و توكّل بخدا كردند در هجرت از اوطانشان و خدا در دنيا هم با آنها كمك ميفرمايد و براى معاش درمانده نميگذارد و روزى ايشانرا بوجه احسن و اكمل و اعلى خواهد رسانيد و چه بسيار از حيوانات جنبنده در زمين غير از انسان و موش و مورچه روزى خود را با خود از جائى بجائى حمل و نقل نميكنند و ذخيره نمى‌نمايند و خدا روزى ميدهد آنها را و شما را كه غم روزى ميخوريد يكسان و بقدر مقدّر و مرزوق و او ميشنود دعاى شما را اگر محتاج شويد و از خدا وسعت
جلد 4 صفحه 239
رزق طلب كنيد و ميداند حال شما و صلاح آنرا و بر وفق حكمت و مصلحت شما با شما معامله خواهد فرمود قمى ره از امام باقر عليه السّلام نقل نموده كه خدا ميفرمايد اطاعت نكنيد پادشاهان فاسق را و اگر بترسيد كه آنها شما را از انجام وظائف دينى باز دارند زمين من وسعت دارد و نيز ميفرمايد چرا بوظائف خود عمل ننموديد و آنها ميگويند ما قوّه مقاومت با جائر را نداشتيم و خداوند ميفرمايد آيا زمين من وسعت نداشت كه شما مهاجرت نمائيد در آن و در مجمع از امام صادق عليه السّلام نقل نموده كه وقتى تو در زمينى بودى كه در آن معصيت خدا شود بيرون رو از آن بسوى غيرش و از پيغمبر صلّى اللّه عليه و اله و سلّم روايت نموده كه كسيكه فرار كند براى دينش از زمينى بزمينى اگر چه يك وجب باشد مستوجب بهشت ميشود و رفيق ابراهيم عليه السّلام و محمّد صلّى اللّه عليه و اله و سلّم خواهد بود و از عبد اللّه عمر نقل نموده كه روزى از مدينه با پيغمبر صلّى اللّه عليه و اله و سلّم بيرون آمديم و در بوستان يكى از انصار رفتيم حضرت مشغول به تناول فرمودن خرما شد و فرمود اين صبح روز چهارم است كه من طعامى نچشيدم و اگر بخواهم از خداوند مانند ملك كسرى و قيصر را بمن ميدهد پس چگونه است حال تو اى پسر عمر اگر زنده باشى با گروهى كه آذوقه سالشان را اندوخته ميكنند براى ضعف يقينشان و بخدا قسم از آنجا حركت نكرده بوديم كه اين آيه نازل شد و بعضى گفته‌اند وقتى اصحاب مأمور بهجرت شدند بعضى از آنها گفتند چگونه ما در بلدى وارد شويم كه وسيله معاشى در آن نداريم پس اين آيه نازل شد و يرجعون بصيغه مغايب و لنثوّينّهم بثاء مثلّثه مأخوذ از ثواء بمعناى اقامه نيز قرائت شده است و در اواخر سوره آل عمران ذيل آيه كلّ نفس ذائقة الموت اخبارى راجع بآن گذشت
جلد 4 صفحه 240
اطیب البیان (سید عبدالحسین طیب)
وَ الَّذِينَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصّالِحات‌ِ لَنُبَوِّئَنَّهُم مِنَ الجَنَّةِ غُرَفاً تَجرِي مِن تَحتِهَا الأَنهارُ خالِدِينَ فِيها نِعم‌َ أَجرُ العامِلِين‌َ (58)
و كساني که ايمان آوردند و اعمال صالحه بجا آوردند هر آينه جاي ميدهيم البته آنها را از بهشت غرفه‌هايي
جلد 14 - صفحه 344
که جاري ميشود از زير آن غرفه‌ها نهرهايي هميشه در آن غرفه‌ها هستند نيكو هست اجر عمل كنندگان.
وَ الَّذِينَ آمَنُوا پس از آنكه بازگشتيد بسوي خدا فقط كساني که ايمان آورده بودند مؤمن كسي را گويند که معتقد بجميع عقائد حقه باشد و انكار ضروريات دين و مذهب را نكند و بدعتي در دين نگذارد و با اينکه عقيده از دنيا برود که بيانش مكرر شده.
وَ عَمِلُوا الصّالِحات‌ِ مكرر گفته‌ايم که مراد جميع اعمال صالحه نيست چون ممكن نيست و نيز مراد اينکه نيست که جميع اعمال او صالح باشد زيرا مباحات بسيار است و انسان ناچار است بارتكاب آنها بلكه مراد اينست که اعمال صالحه بجا بياورد از واجبات و مستحبات هر قدر بتواند بشرط اينكه صحيحا بجا آورد که صدق صالح بكند و الا عبادات فاسده هيچ گونه صلاحيت ندارد و عمده شرط صحت عبادات ولايت است که بدلالت ولي اللّه باشد چنانچه فرمود اگر كسي عمر نوح كند و تمام روزها روزه باشد و تمام شب را بعبادت طي كند «و لم- يكن بدلالة ولي اللّه ما کان له ثواب».
لَنُبَوِّئَنَّهُم مِنَ الجَنَّةِ غُرَفاً غرفه عمارات فوقاني را ميگويند طبقات بالا جايگزين ميشوند تَجرِي مِن تَحتِهَا الأَنهارُ از پاي اينکه قصرها و غرفه‌ها انهاري جاري ميشود و انهار بهشت اربعة نهر من عسل مصفي و نهر من لبن لم يتغير طعمه و نهر من ماء غير آسن و نهر من خمر لذة للشاربين».
خالِدِينَ فِيها مرجع ضمير ممكن است غرفا باشد و ممكن است الجنة باشد.
نِعم‌َ أَجرُ العامِلِين‌َ هر چه بيشتر و بهتر و مقبول‌تر باشد اجرش بيشتر و بالاتر است.
برگزیده تفسیر نمونه
]
(آیه 58)- این آیه به گوشه‌ای از پاداشهای مؤمنان اشاره کرده، می‌فرماید:
«و کسانی که ایمان آوردند و عمل صالح انجام دادند آنها را در غرفه‌هایی از بهشت جای می‌دهیم که نهرها از زیر آن جاری است» (وَ الَّذِینَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ لَنُبَوِّئَنَّهُمْ مِنَ الْجَنَّةِ غُرَفاً تَجْرِی مِنْ تَحْتِهَا الْأَنْهارُ).
امتیاز دیگر غرفه‌های بهشتی این است که همچون منازل و قصرهای این جهان نیست که هنوز انسان دمی در آن نیاسوده است بانگ «الرحیل» زده می‌شود بلکه «آنها جاودانه در آن خواهند ماند» (خالِدِینَ فِیها).
و در پایان آیه اضافه می‌کند: «چه خوب است پاداش آنها که برای خدا عمل می‌کنند» (نِعْمَ أَجْرُ الْعامِلِینَ).
نکات آیه
۱ - خداوند، بهشت را، براى مؤمنان داراى عمل صالح، تضمین کرده است. (و الذین ءامنوا و عملوا الصلحت لنبوّئنّهم من الجنّة غرفًا) لام تأکید و نون ثقیله در «لنبوّئنّ» دلالت بر ضمانت مى کند.
۲ - توأم بودن ایمان و عمل صالح، شرط دستیابى به غرفه هاى بهشت است. (و الذین ءامنوا و عملوا الصلحت لنبوّئنّهم من الجنّة غرفًا)
۳ - غرفه ها و قصرهاى بهشت، بلند و با شکوه است. (من الجنّة غرفًا) «غرفة» مفرد «غرف» به «بناى بلند» گفته مى شود (مفردات راغب). نکره آوردن آن دلالت بر شکوه و عظمت مى کند.
۴ - از زیر درختان بهشت، نهرهاى آب، مدام، جارى است. (من الجنّة غرفًا تجرى من تحتها الأنهر) جمله «تجرى من تحتها الأنهار» مى تواند حال براى «الجنة» باشد و ضمیر «تحتها» به «الجنة» برگردد. در این صورت، این برداشت، قابل استفاده است.
۵ - از زیر غرفه هاى بهشت، نهرهاى آب، مدام، جارى است. (من الجنّة غرفًا تجرى من تحتها الأنهر) بنابر بازگشت ضمیر «تحتها» به «غرف»، نکته بالا، قابل استفاده است.
۶ - مؤمنان داراى عمل صالح، در بهشت، جاودانه خواهند بود. (و الذین ءامنوا و عملوا الصلحت لنبوّئنّهم من الجنّة...خلدین فیها)
۷ - بهشت، جاودانه و ابدى است. (من الجنّة ... خلدین فیها)
۸ - عمل و عقیده انسان، در سرنوشت اخروى، نقش بسیار مهم و مؤثرى دارد. (و الذین ءامنوا و عملوا الصلحت لنبوّئنّهم من الجنّة غرفًا...خلدین فیها)
۹ - پاداش انجام دهندگان عمل صالح، بس ستایش برانگیز و نیکو است. (نعم أجر العملین) «ال» در «العاملین» مى تواند عهد بوده و اشاره به «الذین آمنوا و عملوا الصالحات» داشته باشد.
۱۰ - بهشت جاودان، براى مؤمنان داراى عمل صالح، پاداشى نیکو است. (و الذین ءامنوا و عملوا الصلحت لنبوّئنّهم من الجنّة ... خلدین فیها نعم أجر العملین)
۱۱ - عمل، اساس دستیابى به پاداش نیکو است. (نعم أجر العملین)
موضوعات مرتبط
- ایمان: آثار ایمان ۲; ایمان و عمل صالح ۲
- بهشت: بلندى غرفه هاى بهشت ۳; تضمین بهشت ۱; جاودانان در بهشت ۶; جاودانگى بهشت ۷، ۱۰; درختان بهشت ۴; غرفه هاى بهشت ۵; موجبات بهشت ۲; نهرهاى بهشت ۴، ۵
- پاداش: موجبات پاداش ۱۱
- سرنوشت: عوامل مؤثر در سرنوشت اخروى ۸
- صالحان: پاداش صالحان ۱، ۱۰; صالحان در بهشت ۶
- عقیده: آثار عقیده ۸
- عمل: پاداش عمل ۱۱
- عمل صالح: آثار عمل صالح ۲; پاداش عمل صالح ۹
- مؤمنان: پاداش مؤمنان ۱، ۱۰; مؤمنان در بهشت ۶
