الأحقاف ٢
| کپی متن آیه |
|---|
| تَنْزِيلُ الْکِتَابِ مِنَ اللَّهِ الْعَزِيزِ الْحَکِيمِ |
ترجمه
| الأحقاف ١ | آیه ٢ | الأحقاف ٣ | ||||||||||||||
| ||||||||||||||||
معنی کلمات و عبارات
«تَنزِیلُ الْکِتَابِ ...»: (نگا: زمر / غافر / جاثیه / .
تفسیر
- آيات ۱ - ۱۴، سوره احقاف
- غرض و مفاد كلى سوره مباركه احقاف
- احتجاج عليه پرستش بت ها و معبودهاى زمينى
- معناى واژه ((اثاره )) و مفاد آيه با توجه به معناى آن
- احتجاج عليه مشركين كه قرآن را افتراء به خدا دانسته رسالت پيامبر (ص ) را منكرشدند
- معنا و مفاد آيه : ((قل ما كنت بدعا من الرسل و ما ادرى مايفعل بى و لا بكم ))
- نفى علم غيب از پيامبر (ص ) در جمله ((و ما ادرى ...)) از جهت بشر بودن او است و بااثبات علم غيب براى آن حضرت از طريق وحى منافات ندارد
- عدم منافات نفى علم غيب از پيامبر در اين آيه با عالم بر غيب بودن ايشان به وسيله وحىالهى
- (درباره عالم بودن پيامبر (ص ) و ائمه (ع ) به غيب ، و اثر و رابطه آن با زندگى ورفتار ايشان )
- بيان اينكه علم غيب اثرى در جريان حوادث خارجى ندارد
- على ملازم با اراده موافق است كه تواءم با التزام قلب نسبت به آن باشد
- مقصود از ((شاهد من بنى اسرائيل )) در آيه :((قل اراءيتم ان كان من عند الله و كفرتم ...))
- وجوه مختلف در معناى آيه : ((و قال الذين كفروا للذين امنوا لو كان خيرا ما سبقونا اليه...))
- رواياتى درباره مراد از ((اثارة من علم )) و راجع بهنزول آيه : ((ام يقولون افتريه ...))
- روايتى در ذيل جمله : ((و ما ادرى ما يفعل بى ولابكم )) و اشكالات آن
- روايتى درباره نزول آيه : ((و شهد شاهد من بنىاسرائيل ...))
تفسیر نور (محسن قرائتی)
تفسیر اثنی عشری (حسینی شاه عبدالعظیمی)
تَنْزِيلُ الْكِتابِ مِنَ اللَّهِ الْعَزِيزِ الْحَكِيمِ «2»
تَنْزِيلُ الْكِتابِ: فرستادن اين سوره فرستادن كتابى است، مِنَ اللَّهِ الْعَزِيزِ الْحَكِيمِ: از جانب خداوند غالب بر جميع اشياء، حكم كننده به كافه برايا، يا حكيم به مصالح بندگان.
تفسیر روان جاوید (ثقفى تهرانى)
بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِيمِ
حم «1» تَنْزِيلُ الْكِتابِ مِنَ اللَّهِ الْعَزِيزِ الْحَكِيمِ «2» ما خَلَقْنَا السَّماواتِ وَ الْأَرْضَ وَ ما بَيْنَهُما إِلاَّ بِالْحَقِّ وَ أَجَلٍ مُسَمًّى وَ الَّذِينَ كَفَرُوا عَمَّا أُنْذِرُوا مُعْرِضُونَ «3» قُلْ أَ رَأَيْتُمْ ما تَدْعُونَ مِنْ دُونِ اللَّهِ أَرُونِي ما ذا خَلَقُوا مِنَ الْأَرْضِ أَمْ لَهُمْ شِرْكٌ فِي السَّماواتِ ائْتُونِي بِكِتابٍ مِنْ قَبْلِ هذا أَوْ أَثارَةٍ مِنْ عِلْمٍ إِنْ كُنْتُمْ صادِقِينَ «4»
وَ مَنْ أَضَلُّ مِمَّنْ يَدْعُوا مِنْ دُونِ اللَّهِ مَنْ لا يَسْتَجِيبُ لَهُ إِلى يَوْمِ الْقِيامَةِ وَ هُمْ عَنْ دُعائِهِمْ غافِلُونَ «5»
ترجمه
فرو فرستادن اين كتاب از جانب خداى ارجمند درست كردار است
نيافريديم آسمانها و زمين و آنچه را ميان آن دو است مگر براستى و درستى و مدّتى نامبرده شده و آنانكه كافر شدند از آنچه بيم داده شدند روى گردانندگانند
بگو خبر دهيد از آنچه ميخوانيد بخدائى غير از خدا و بنمايانيد بمن كه چه چيز آفريدند از زمين يا براى آنها شركتى است در آسمانها بياوريد نزد من كتابى كه باشد پيش از اين يا اثر باقى مانده‌اى از دانش اگر هستيد راستگويان
و كيست گمراه‌تر از آنكه ميخواند غير از خدا كسى را كه اجابت نميكند او را تا روز قيامت و باشند آنها از خواندنشان بيخبران.
تفسير
خداوند متعال بعد از افتتاح اينسوره مباركه به حم و بيان نزول قرآن از جانب خود كه شرح آن در سور سابقه گذشت براى اثبات معاد ميفرمايد كه ما آسمانها و زمين و موجودات ما بين آن دو را بيهوده و عبث و بباطل خلق ننموديم بلكه بحق و حقيقت و غرض صحيح عقلى آفريديم كه موجبات ترقى و تعالى بندگانرا بيان نمائيم و اسباب انحطاط و تنزّلشان را گوشزد كنيم تا در دنيا كه مدّت محدود معيّنى در نزد خدا دارد هر كس بكمال لايق خود برسد و پاداش اعمالش
جلد 4 صفحه 646
را در آخرت كه نامحدود است در ثواب و عقاب به بيند ولى كفّار بكلّى از استعداد و تهيّه براى آنروز رو گردان و بآيات الهى كه راجع بترس و بيم‌دادن مردم است از عذاب آنروز اعتنائى ندارند و به پيغمبر خود دستور فرموده كه بآنها بفرمايد بگوئيد به‌بينم اين بتها كه شما پرستش مينمائيد و ميخوانيد آنها را بخدائى و براى قضاء حوائجتان چه چيزى از اجزاء و اعضاء زمين را خلق نموده‌اند يا با خدا در خلقت آسمانها شركت داشته‌اند كه براى آن استحقاق پرستش و ستايش را پيدا كرده‌اند يكى از كتابهاى آسمانى سابق بر قرآن را يا اثرى و خبرى كه از پيغمبرى يا امامى رسيده باشد و موجب علم شود بياوريد كه دلالت بر وجوب يا جواز بت‌پرستى داشته باشد اگر راست ميگوئيد در ادّعاء خودتان كه جواز يا وجوب پرستش بت باشد خلاصه آنكه ادّعاء بدون دليل پذيرفته نيست دليل هم يا دليل عقلى است يا نقلى نقلى هم يا كتاب خدا است يا خبر قطعى از انبياء و اوصياء ايشان و شما هيچ يك را نداريد در كافى از امام باقر عليه السّلام نقل نموده كه پرسيدند از اين آيه فرمود مراد از كتاب تورية و انجيل است و مراد از أثارة من العلم علم اوصياء انبياء است و در مجمع از امير المؤمنين عليه السّلام نقل نموده كه او أثرة بسكون ثاء بدون الف قرائت فرموده است و كسى گمراه‌تر نيست از آنكه بخواند جز خداوند سميع بصير قادر مجيب كسى يا بتى را كه عاجز و محتاج يا از جمادات بى ادراك و شعور است كه دعاء آنها را نميشنود و اگر فرضا بشنود نميتواند اجابت كند تا روز قيامت كه آخر دنيا است و در آنروز جز خدا حكم فرمائى نيست و چون معبود باطل كه جز خدا است اعمّ از ذوى العقول و غير آنست در ضمير جمع بلفظ مناسب با عقلاء از باب تغليب تعبير شده و محتمل است مقصود فقط بتها باشند كه معبود مشركين مكّه بودند و تعبير بجمع ذوى العقول در و هم عن دعائهم غافلون بملاحظه نسبت مدعوّ شدن و غفلت بآنها باشد كه مناسب با ذوى العقول است مانند قول خداوند در سوره يوسف عليه السّلام رأيتهم لى ساجدين كه مراد آفتاب و ماه و كواكبند و نسبت سجده كه مناسب با عقلاء است بآنها داده شده و باين مناسبت گفته‌اند از ان بجمع عقلاء تعبير شده است.
جلد 4 صفحه 647
اطیب البیان (سید عبدالحسین طیب)
بِسم‌ِ اللّه‌ِ الرَّحمن‌ِ الرَّحِيمِ
حم «1» تَنزِيل‌ُ الكِتاب‌ِ مِنَ اللّه‌ِ العَزِيزِ الحَكِيم‌ِ «2»
اما الكلام في فضلها:
از إبن بابويه مسندا از إبن ابي يعفور از حضرت صادق عليه السلام که فرمود:
«من قرء کل يوم او جمعة سورة الاحقاف لم يصبه اللّه بروعة في الحيوة الدنيا و امنه من فزع يوم القيامة ان شاء اللّه»
و از خواص القرآن هم اخبار زيادي روايت شده که از نقلش خودداري ميكنم بعلاوه آنچه در حواميم گذشت و آنچه در فضيلت تلاوت قرآن مجيد است.
حم گذشت که از رموز است.
تَنزِيل‌ُ الكِتاب‌ِ نزول قرآن از طرف و جانب خداست.
مِنَ اللّه‌ِ العَزِيزِ الحَكِيم‌ِ است و تفسيرش مكرر بيان شده حاجت بتكرار نيست.
برگزیده تفسیر نمونه
]
(آیه 2)- و شاید به همین جهت بلا فاصله می‌افزاید: «این کتاب از سوی خداوند عزیز و حکیم (قادر و توانا) نازل شده است» (تَنْزِیلُ الْکِتابِ مِنَ اللَّهِ الْعَزِیزِ الْحَکِیمِ).
این همان تعبیری است که در آغاز سه سوره از سوره‌های «حم» مؤمن- جاثیه و احقاف، آمده است.
مسلم است قدرتی شکست ناپذیر و حکمتی بی کران لازم است تا چنین کتابی را نازل کند.
نکات آیه
۱- قرآن، فرستاده شده از جانب خداوند عزیز و حکیم (تنزیل الکتب من اللّه العزیز الحکیم)
۲- «الکتاب»، از نام هاى قرآن (تنزیل الکتب من اللّه)
۳- قرآن، داراى عنوان «کتاب» و به صورت تدوین شده در عصر بعثت (تنزیل الکتب من اللّه) قرآن، خود عنوان کتاب را بر آیات نازل شده منطبق ساخته است. از این نکته و با توجه به مکّى بودن آیات، استفاده مى شود که آیات قرآن، از آغاز نزول داراى عنوان کتاب بوده و مدوّن و مکتوب مى شده است.
۴- ناتوانى بشر از ارائه کتاب، برنامه و معارفى فراتر از قرآن (تنزیل الکتب من اللّه العزیز) از ارتباط میان «تنزیل الکتاب» با وصف «العزیز» نوعى تحدى استفاده مى شود طرح عزت و شکست ناپذیرى خداوند در زمینه نزول قرآن در ابعاد مختلفى تصویر مى شود و از جمله در بعد محتوایى و لفظى آن.
۵- معارف والاى قرآن، نمود قدرت خداوند و نزول آن در سطح فهم و درک بشر، نشانگر حکمت او است.* (تنزیل الکتب من اللّه العزیز الحکیم) «تنزیل» مى تواند اشاره به تنزّل یافتن معارف بلند وحى، در مرتبه فهم بشر باشد و نه تنزّل فیزیکى و مکانى. از ارتباط «تنزیل الکتاب» با «العزیز الحکیم» ممکن است استفاده شود که اصل محتواى کتاب، دلیل عزت خداوند و تنزّل آن دلیل حکمت او است.
۶- محتواى قرآن، حقایقى استوار و ابطال ناپذیر (تنزیل الکتب من اللّه العزیز الحکیم) نسبت دادن تنزیل قرآن به خداوند عزیز و حکیم، مى تواند اشاره به این نکته داشته باشد که قرآن نیز، همچون نازل کننده آن عزیز و شکست ناپذیر است.
۷- عزّت و حکمت الهى، متجلى در قرآن و مضامین عالى آن (تنزیل الکتب من اللّه العزیز الحکیم) ارتباط «تنزیل الکتاب» با وصف «العزیز الحکیم»، گویاى برداشت یاد شده است.
۸- برنامه ها و پیام هاى قرآن، حکیمانه و منطبق با واقعیت هاى هستى است. (تنزیل الکتب من اللّه العزیز الحکیم) توصیف خداوند به حکمت - در پى سخن گفتن از نزول قرآن - مى تواند ناظر به مطلب بالا باشد.
۹- خداوند، «عزیز» (پیروزمند شکست ناپذیر) و «حکیم» (بسیار کاردان) است. (اللّه العزیز الحکیم)
۱۰- توجه به عزّت و شکست ناپذیرى خداوند، مقتضى خصومت نورزیدن در برابر قرآن و قوانین آن * (تنزیل الکتب من اللّه العزیز الحکیم) تذکر خداوند به مردم، درباره عزت و پیروزمندى خود، مى تواند از آن جهت باشد که آنان را هشدار دهد تا مبادا در برابر کتاب و قوانین او، به ستیز برخیزند; زیرا کارى از پیش نخواهند برد.
۱۱- توجه به حکمت و کاردانى خداوند، مستلزم خضوع انسان در برابر قوانین حکیمانه و خدشه ناپذیر وى * (تنزیل الکتب من اللّه ... الحکیم) تذکر خداوند به وصف «الحکیم»، مى تواند یاد آور انسان ها باشد که قرآن - به عنوان مجموعه قوانین - از جانب کسى نازل شده که حکیم و کاردان است و نقصى در برنامه او نیست، تا کسى مجاز به تخلف گردد.
۱۲- عزّت و قدرت شکست ناپذیر خداوند، آمیخته با حکمت و کاردانى او (العزیز الحکیم) از کنار هم آمدن وصف «عزیز» و «حکیم»، مطلب یاد شده قابل برداشت است.
موضوعات مرتبط
- الکتاب :۲
- اسماء و صفات: حکیم ۹; عزیز ۹
- انسان: عجز انسان ۴
- خدا: حکمت خدا ۱۲; نشانه هاى حکمت خدا ۷; نشانه هاى عزت خدا ۷; نشانه هاى قدرت خدا ۵; ویژگیهاى عزت خدا ۱۲
- خضوع: زمینه خضوع ۱۱
- ذکر: آثار ذکر خدا ۱۱; آثار ذکر عزت خدا ۱۰
- قرآن: اتقان قرآن ۶; اهمیت قرآن ۴; بى نظیرى قرآن ۴; تاریخ قرآن ۳; حکمت قرآن ۸; سهولت فهم قرآن ۵; عظمت قرآن ۵، ۷; فضیلت قرآن ۸; کتابت قرآن ۳; منشأ نزول قرآن ۱; موانع دشمنى با قرآن ۱۰; نامهاى قرآن ۲، ۳; نشانه هاى حکمت قرآن ۵; وحیانیت قرآن ۱; ویژگیهاى قرآن ۶; هماهنگى قرآن با آفرینش ۸
منابع
