الأعراف ١٦٢
ترجمه
| الأعراف ١٦١ | آیه ١٦٢ | الأعراف ١٦٣ | ||||||||||||||
| ||||||||||||||||
معنی کلمات و عبارات
«رِجْزاً»: عذاب. عقوبت. (نگا: بقره / ).
تفسیر
- آيات ۱۶۱ - ۱۷۱، سوره اعراف
- بيان آيات شريفه ، كه قسمت ديگرى از داستان هاى بنىاسرائيل و نافرمانى هايشان را نقل مى كند.
- جواب دسته اى از امت موسى (ع ) كه نهى از منكر مى كردند به دسته ديگرى كه سكوتپيشه كرده بودند
- مقصود از نسيان در آيه شريفه بى اثر شدن تذكرات در دلهاى بنىاسرائيل است .
- معناى : ان ربك لسريع العقاب
- اميدوارى به خدا، بدون اضطراب و بيم از گناه و گفتن اينكه خدا ما را مى آمرزد(سيغفرلنا) اميد صادق نيست .
- توضيحى درباره رابطه دين و فطرت بشر و اصلاح شؤ ون زندگى بشر
- دين ، بشر را جز به اصلاح اعمال و شؤ ونش دعوت نمى كند
- روايتى درباره نافرمانى قومى از اهل (( ايله (( در مورد ترحيم صيد ماهى در روز شنبه ومسخ شدنشان به ميمون .
- فقط فرقه اى كه نهى از منكر كردند از عذاب نجات يافتند و مرتكبين صيد و ساكتين دربرابر آنها عذاب شدند
- روايتى از امام صادق (ع ) در ذيل (فلما كنسوا ما ذكّروا به ...) و بررسى آن
- ۰هيچ اشكالى در اين معنا نيست ، جز اينكه علت عذاب ساكتين را خوددارى از صيد دانسته ، وحال آنكه مقام اقتضاء
- چند روايت در مورد قرار گرفتن كوه بر بالاى سر بنىاسرائيل و پذيرفتن آنان تورات را پى از آن
تفسیر نور (محسن قرائتی)
فَبَدَّلَ الَّذِينَ ظَلَمُوا مِنْهُمْ قَوْلًا غَيْرَ الَّذِي قِيلَ لَهُمْ فَأَرْسَلْنا عَلَيْهِمْ رِجْزاً مِنَ السَّماءِ بِما كانُوا يَظْلِمُونَ «162»
پس ستمكاران آنان (بنىاسرائيل)، آنچه را به آنان گفته شده بود، بر سخنى ديگر تغيير دادند، ما هم به خاطر ستم‌پيشگى آنان، عذابى آسمانى بر آنان فرستاديم.
نکته ها
تحريف و تغيير، گاهى آشكار است، مثل تغيير لفظِ «حِطّة» به «حِنطة»، و گاهى با حفظ قالب لفظ، محتوا و روح يك موضوع را عوض مى‌كنند، نظير حيله‌ى بنىاسرائيل براى گرفتن ماهى در روز شنبه كه در آيه‌ى بعد مطرح شده است.
پيامبر صلى الله عليه و آله فرمودند: «لاتركبوا ما ارتكب اليهود فتستحلّوا محارم اللّه بادنى الحيل»، آنچه يهوديان مرتكب آن شدند كه با كوچك‌ترين حيله و توجيه، حرام‌هاى خدا را حلال
جلد 3 - صفحه 200
مى‌كردند، شما انجام ندهيد. «1»
قرآن، سه نوع تحريف را در قانون الهى مطرح مى‌كند:
1. تغيير واژه‌ها، مثل بنىاسرائيل كه به جاى گفتن كلمه‌ى «حِطَّةٌ» يعنى طلب آمرزش و عفو، گفتند: «حِنطة» يعنى گندم.
2. تغيير زمان، مثل آنكه بنىاسرائيل حوضچه‌هايى را در ساحل دريا ساختند و شنبه‌ها كه صيد حرام بود، ماهى در آنها جمع مى‌شد و روز يكشنبه كه صيد آزاد بود، آنها را صيد مى‌كردند و مى‌گفتند: ما در روز شنبه و روز تعطيل صيد نكرده‌ايم. «وَ لَقَدْ عَلِمْتُمُ الَّذِينَ اعْتَدَوْا مِنْكُمْ فِي السَّبْتِ» «2»
3. تغيير روشنفكرانه و دست‌كارى در تقويم طبيعى، مثل تأخيرانداختن ماه‌هاى حرام. در دوران جاهليّت؛ چون مايل نبودند كه جنگ را به خاطر فرا رسيدن ماه‌هاى حرام قطع كنند، ماه‌ها را به تأخير مى‌انداختند كه آيه نازل شد. «إِنَّمَا النَّسِي‌ءُ زِيادَةٌ فِي الْكُفْرِ» «3»
پیام ها
1- كيفر تحريف وتغيير دستورهاى خدا، قهر وعذاب است. فَبَدَّلَ ... فَأَرْسَلْنا
2- تغييرات لجوجانه و بر اساس استهزا، قابل بخشش نيست. «رِجْزاً مِنَ السَّماءِ»
3- همه‌ى كيفرها مربوط به قيامت نيست، بلكه گاهى در دنيا نيز كيفر داده مى‌شود. «رِجْزاً مِنَ السَّماءِ»
4- سرنوشت انسان به دست خودش است و عذاب، نتيجه‌ى ستم خود اوست.
«بِما كانُوا يَظْلِمُونَ»
«1». تفاسير فرقان و درّالمنثور.
«2». بقره، 65.
«3». توبه، 37.
تفسير نور(10جلدى)، ج3، ص: 201
تفسیر اثنی عشری (حسینی شاه عبدالعظیمی)
فَبَدَّلَ الَّذِينَ ظَلَمُوا مِنْهُمْ قَوْلاً غَيْرَ الَّذِي قِيلَ لَهُمْ فَأَرْسَلْنا عَلَيْهِمْ رِجْزاً مِنَ السَّماءِ بِما كانُوا يَظْلِمُونَ (162)
فَبَدَّلَ الَّذِينَ ظَلَمُوا مِنْهُمْ: پس تغيير و تبديل دادند آنانكه ظلم كردند بر نفس خود از بنى اسرائيل، قَوْلًا: سخن مأمور به را، غَيْرَ الَّذِي قِيلَ لَهُمْ: غير آن چه گفته بود مر ايشان را، يعنى بر وجه استهزاء بجاى حطه، حنطه گفتند.
فَأَرْسَلْنا عَلَيْهِمْ: پس فرو فرستاديم بر مغيرين، رِجْزاً مِنَ السَّماءِ بِما كانُوا يَظْلِمُونَ: عذاب صاعقه يا طاعون از آسمان به سبب آنكه ظلم نمودند و تغيير دادند مأمور به را.
بعد از خلاصى وادى تيه، امر شد به بنى اسرائيل داخل بيت المقدس شويد به حالت خشوع و خضوع، چنانچه شأن مساجد است، و يا سجده كنيد خدا را به شكر گزارى و بهره بريد از ميوه جات و طعامهاى آن هر چه ميل داريد و در وقت داخل شدن بگوئيد: مسئلت و درخواست ما از تو (حطه) است و اين كلمه استغفار ايشان بود، يعنى بيفكن از ما گناهان ما را. پس تبديل نمودند و تغيير دادند از روى استهزاء آنانكه ظلم كردند بر خود و گفتند: (هطاسمقاثا) به زبان
جلد 4 صفحه 225
عبرى گندم سرخ بود، پس مورد غضب الهى واقع شدند و عذاب و عقوبت بر آنها نازل شد كه در يك ساعت هفتاد هزار نفر به طاعون هلاك شدند.
تفسیر روان جاوید (ثقفى تهرانى)
سوره الأعراف «7»: آيات 161 تا 163
وَ إِذْ قِيلَ لَهُمُ اسْكُنُوا هذِهِ الْقَرْيَةَ وَ كُلُوا مِنْها حَيْثُ شِئْتُمْ وَ قُولُوا حِطَّةٌ وَ ادْخُلُوا الْبابَ سُجَّداً نَغْفِرْ لَكُمْ خَطِيئاتِكُمْ سَنَزِيدُ الْمُحْسِنِينَ (161) فَبَدَّلَ الَّذِينَ ظَلَمُوا مِنْهُمْ قَوْلاً غَيْرَ الَّذِي قِيلَ لَهُمْ فَأَرْسَلْنا عَلَيْهِمْ رِجْزاً مِنَ السَّماءِ بِما كانُوا يَظْلِمُونَ (162) وَ سْئَلْهُمْ عَنِ الْقَرْيَةِ الَّتِي كانَتْ حاضِرَةَ الْبَحْرِ إِذْ يَعْدُونَ فِي السَّبْتِ إِذْ تَأْتِيهِمْ حِيتانُهُمْ يَوْمَ سَبْتِهِمْ شُرَّعاً وَ يَوْمَ لا يَسْبِتُونَ لا تَأْتِيهِمْ كَذلِكَ نَبْلُوهُمْ بِما كانُوا يَفْسُقُونَ (163)
ترجمه
و زمانى كه گفته شد مر ايشان را ساكن شويد در اين بلد و بخوريد از آن هرگاه بخواهيد و بگوئيد مسئلت ما مغفرت است و داخل شويد از در سجده كنان ميآمرزيم براى شما گناهانتان را زود باشد كه افزائيم اجر نيكوكارانرا
پس بدل كردند آنانكه ظلم نمودند از آنها بگفتارى جز آنچه گفته شد مر ايشان را پس فرستاديم بر آنها عذابى از آسمان براى بود نشان كه ستم مى‌كردند
و بپرس ايشانرا از آن بلد كه بود كنار دريا هنگاميكه تعدّى ميكردند در شنبه چون مى‌آمدند نزد ايشان ماهيانشان روز شنبه مقرّر آنها روى آب آشكار و روز كه شنبه قرار نميدادند نمى‌آمدند نزد ايشان اينچنين ميآزمائيم آنان را بآنچه بودند كه نافرمانى ميكردند.
تفسير
مثل دو آيه اول در سوره بقره گذشت و تفسير هر دو مفصّلا ذكر شد و در اينجا خطاب به پيغمبر است يعنى ياد بياور وقتى را كه گفته شد به بنى اسرائيل سكونت نمائيد در بيت المقدس و نيز سؤال كن براى ملامت و اثبات مكر و تمرّد قديمى آنها از واقعه آنقريه كنار دريا و اهلش كه با آنكه خداوند منع فرموده بود آنها را از آنكه روز شنبه صيد ماهى نمايند تعدّى ميكردند و حوض‌هاى كوچكى كنار دريا ميكندند و متّصل مى‌نمودند آنها را بوسيله راههاى باريكى بدريا تا ماهى‌ها در آن حوض‌ها جمع شوند و شب يكشنبه آن راهها را مسدود نموده روز يكشنبه صيد مى‌نمودند و اين خدعه بود از آنها براى فرار از اطاعت امر الهى و آن ممنوع بود و اين كار را براى آن مينمودند كه بامر الهى براى امتحان آنها ماهى‌ها روز شنبه فراوان و روى آب ظاهر ميشدند و روزهاى
جلد 2 صفحه 486
ديگر كم و مخفى بودند و يوم لا يسبتون مأخوذ است از سبت يهود بمعنى كناره‌گيرى از كار و اشتغال بعبادت و رسومى كه آئين آنها بوده است يعنى روزى كه برسوم روز شنبه عمل نميكردند.
اطیب البیان (سید عبدالحسین طیب)
فَبَدَّلَ الَّذِينَ ظَلَمُوا مِنهُم قَولاً غَيرَ الَّذِي قِيلَ لَهُم فَأَرسَلنا عَلَيهِم رِجزاً مِنَ السَّماءِ بِما كانُوا يَظلِمُون‌َ (162)
پس تغيير دادند كساني که ظلم كردند از بني اسرائيل كلام خدا را غير آنچه گفته شده بود پس ما فرستاديم بر آنها عذاب از طرف بالا بواسطه آنچه که بودند ظلم ميكردند.
فَبَدَّلَ تبديل بمعني عوض كردن است و لذا معامله را مبادله ميگويند که ثمن و مثمن را عوض ميكنند مالك ثمن مالك مثمن ميشود و بالعكس الَّذِينَ ظَلَمُوا مِنهُم ظلم بنفس كردند که كافر شدند قولا که گفته شده بود بآنها که بگوئيد حطّة غَيرَ الَّذِي قِيلَ لَهُم که سخريه و استهزاء كردند و داخل باب نشدند و سجده شكر نكردند و مخالفت انبياء نمودند و البته كسي که انبياء را استهزاء كند و مسخره نمايد كافر ميشود بلكه مرتد ميگردد که پس از ايمان كافر گردد فَأَرسَلنا عَلَيهِم رِجزاً مِنَ السَّماءِ گفتند رجز مرض طاعون بوده و مراد از سماء طرف بالا است زيرا از مادّه سموّ است بمعني علوّ چنانچه ميفرمايد وَ يُنَزِّل‌ُ عَلَيكُم مِنَ السَّماءِ ماءً انفال آيه 11، و گفتند اينکه مرض طاعون در يك قسمت از روز صد و بيست هزار آنها را هلاك نمود بِما كانُوا يَظلِمُون‌َ و در سوره بقره ميفرمايد بِما كانُوا يَفسُقُون‌َ و گفتيم فسق اطلاق بر كفر در بسياري از آيات شده مثل فَفَسَق‌َ عَن أَمرِ رَبِّه‌ِ كهف آيه 48 در حق شيطان و مثل أَ فَمَن
جلد 8 - صفحه 10
كان‌َ مُؤمِناً كَمَن كان‌َ فاسِقاً سجده آيه 18، و ظلم در اينجا همان فسق در آنجا است
برگزیده تفسیر نمونه
]
(آیه 162)- ولی با این که درهای رحمت به روی آنها گشوده بود، و اگر از فرصت استفاده می‌کردند می‌توانستند، گذشته و آینده خود را اصلاح کنند «اما ستمکاران بنی اسرائیل (نه تنها استفاده نکردند بلکه) فرمان پروردگار را بر خلاف آنچه به آنها گفته شده بود عمل کردند» (فَبَدَّلَ الَّذِینَ ظَلَمُوا مِنْهُمْ قَوْلًا غَیْرَ الَّذِی قِیلَ لَهُمْ).
«سر انجام به خاطر این نافرمانی و طغیان و ظلم و ستم (بر خویشتن و بر دیگران) عذابی از آسمان بر آنها نازل کردیم» (فَأَرْسَلْنا عَلَیْهِمْ رِجْزاً مِنَ السَّماءِ بِما کانُوا یَظْلِمُونَ).
نکات آیه
۱- گروهى از قوم موسى داراى پیشینه اى آلوده به گناه و ستم، پیش از ورودشان به بیت المقدس (فبدل الذین ظلموا ... بما کانوا یظلمون)
۲- حرام خواران قوم موسى به جاى طلب آمرزش از خدا به هنگام ورود به بیت المقدس کلامى دیگر بر زبان جارى ساختند. (فبدل الذین ظلموا منهم قولا غیر الذى قیل لهم) مى توان گفت مراد از «الذین ظلموا» به دلیل «و لکن کانوا أنفسهم یظلمون» در آیه ۱۶۰ کسانى هستند که با استفاده از خوراکیهاى غیر پاکیزه به حرامخوارى دست یازیدند.
۳- حرامخوارى زمینه سرپیچى از فرمانهاى الهى و ارتکاب گناهانى دیگر (فبدل الذین ظلموا منهم قولا غیر الذى قیل لهم)
۴- خداوند گروهى از بنى اسرائیل را به دلیل تمردشان (طلب آمرزش نکردن و به جان آن سخنى دیگر گفتن) به عذاب آسمانى گرفتار ساخت. (فأرسلنا علیهم رجزاً من السماء بما کانوا یظلمون)
۵- عذاب نازل شده بر متمردان بنى اسرائیل، سزاى گناهان پیشین آنان و گناه رعایت نکردن آداب مقرر شده براى ورود به بیت المقدس (فبدل الذین ظلموا منهم ... فأرسلنا علیهم رجزاً من السماء بما کانوا یظلمون) برداشت فوق مبتنى بر این است که مراد از ظلم و گناه در «بما کانوا یظلمون» غیر از گناهى باشد که جمله «فبدل ... » بیانگر آن است. بنابراین تفریع «فأرسلنا ... » بر «فبدل ... » مى رساند که عذاب به خاطر تبدیل فرمان الهى بوده و «باء» سببیه در «بما کانوا... » مى رساند که عذاب به سبب ظلم و گناه سابق بنى اسرائیل بوده است. یعنى گناهِ تبدیل، به ضمیمه گناهان سابق باعث ارسال عذاب بر آنان شد.
۶- گنهکاران و ستم پیشگان در خطر گرفتار شدن به عذابهاى دنیوى هستند. (فأرسلنا علیهم رجزاً من السماء بما کانوا یظلمون)
۷- تمرد از فرمانهاى الهى ظلم است. (فبدل الذین ظلموا)
۸- بدعت و تحریف حقایق دینى ظلم است. (فبدل الذین ظلموا منهم قولا غیر الذى قیل لهم فأرسلنا ... بما کانوا یظلمون) از مصادیق «ما کانوا یظلمون» تبدیل و تحریف سخنى است که خداوند به بنى اسرائیل آموخت تا به هنگام ورود به بیت المقدس آن را به زبان جارى کنند (قولوا حطة). خداوند آن تبدیل و تحریف را ظلم شمرده است. بنابراین تحریف و تبدیل سخنان الهى که همان حقایق دینى است، از مصادیق ظلم مى باشد.
موضوعات مرتبط
- بدعت: ظلم بدعت ۸
- بنى اسرائیل: تاریخ بنى اسرائیل ۱، ۲ ; حرامخواران بنى اسرائیل ۲ ; ظالمان بنى اسرائیل ۱ ; عذاب بنى اسرائیل ۴ ; عذاب عصیانگران بنى اسرائیل ۴، ۵ ; گناهکاران بنى اسرائیل ۱ ; ورود بنى اسرائیل به بیت‌المقدس ۲
- بیت‌المقدس: آداب ورود به بیت‌المقدس ۵
- پیشینیان: آثار گناه پیشینیان ۵
- حرامخوارى: آثار حرامخوارى ۳
- خدا: زمینه عصیان از خدا ۳ ; ظلم عصیان از خدا ۷ ; عذابهاى خدا ۴
- دین: ظلم تحریف دین ۸
- ظالمان: عذاب دنیوى ظالمان ۶
- ظلم: موارد ظلم ۷، ۸
- گناه: زمینه گناه ۳
- گناهکاران: عذاب دنیوى گناهکاران ۶
