آل عمران ١٢
ترجمه
| آل عمران ١١ | آیه ١٢ | آل عمران ١٣ | ||||||||||||||
| ||||||||||||||||
معنی کلمات و عبارات
«تُحْشَرُونَ»: گردآورده می‌شوید. «مِهَاد»: آرامگاه. قرارگاه. بستر
نزول
محل نزول:
اين آيه در همچون ديگر آيات سوره آل عمران در مدينه بر پيامبر اسلام صلي الله عليه و آله نازل گرديده است. [۱]
شأن نزول:[۲]
«شیخ طوسى» گوید: ابن عباس و قتادة و ابن اسحق گويند: اين آيه هنگامى كه قريش در جنگ بدر كشته شدند، نازل گرديد و پيامبر در آن وقت در سوق قينقاع يهوديان را جمع كرد و آنها را به اسلام دعوت نمود[۳] و آنها را به آنچه بر سر قريش در جنگ بدر آمده بود، تهديد كرد ولى آنها در جواب گفتند: ما مانند قريش نيستيم كه از جنگ سر درنياوريم اگر با ما به جنگ بپردازى خواهى دريافت كه ما كيستيم سپس اين آيه نازل گرديد.[۴][۵]
تفسیر
- آيات ۱۸ - ۱۰، سوره آل عمران
- آهنگ و غرض كلى اين آيات و ارتباط آنها با آياتقبل
- ديدگاه انسان مادى به مال و اولاد
- وجه مقدم ساختن ((اموال )) بر ((اولاد)) در آيه شريفه
- تكذيب كنندگان (از كفار) منشاء اصلى آتش هستند و ديگران به آتش آنها مى سوزند
- معناى ((شديد العقاب )) بودن خداى سبحان
- آيه شريفه ((قد كان لكم )) ناظر بر واقعه بدر است كه در آن با نصرت الهى مؤ منينظفريافتند
- معناى آيه شريفه در نتيجه
- بيان وجوه و احتمالاتى كه درباره مرجع ضميرها در آيه شريفه گفته شده است
- معناى بصير و بصيرت در معارف الهى
- اموال و لذائذ اين دنيا وسائل در مقدّمه نيل به چيزى است كه نزد خدا است و خود مستقلاهدفنيستند
- چه كسى دنيا و متاع دنيوى را در نظر انسان زينت مى دهد؟
- دو گونه بودن جلوه گرى دنيا در نظر مردم
- فساد نظريه بعضى از مفسرين كه گفته اند حقايق و طبايع مستند به خدا است ، پس حبمال ولذايذدنيوى مستند به خداى تعالى است
- بخث در اين سوره از طبيعت امتها است
- فساد گفته مفسرى ديگر
- منشاء اشتباه اين مفسران ، غفلت از وجود ارتباط بين تمام اجزاى اين عالم مى باشد.
- در اين عالم نه فقط اعيان خارجى ، بلكه اوصاف وافعال نيز با هم مرتبط و وابسته هستند
- كون و فساد در غير اعمال و در اعمال سعادت آور، بلاواسطه مستند به خدا است ولى دراعمال شقاوت بار باواسطه مستند به او است
- چيزى كه دانشمندان را از بحث پيرامون جبر و اختيار بازداشته است
- چهار نكته راجع به آيه كريمه ((زين للناس حب الشهوات ))
- معناى تزئين حب براى مردم
- اصناف مردم از لحاظ دلبستگى به اقسام شهوات
- لذائذ و نعمتهاى دنيا در آخرت هم است با اين تفاوت كه نعمتهاى آخرت خالى از قبح وفساداست
- توضيحى درباره ((رضوان من اللّه ))
- علت تقابل رضوان با شهوات انسانى در آيه شريفه
- چرا لذائذ اخروى مختص به مؤ من است
- تقرير يك اشكال : لذائذ دنيوى براى بقاى انسان و حفظنسل او است ، در آخرت كه دار بقاءاست ،چه حاجتى اين گونه لذائذ هست
- جواب به اشكال فوق
- خلود و جاودانگى انسان در آخرت به معناى ابطال وجود او نيست ، بلكه ادامه وجود دنيوىاواست
- انسان علاوه بر نقص و كمال طبيعى ، نقص و كمالى نيز دارد كه به اختيار واعمال او بسته است
- تخلص از عذاب نعمتى افزون بر مغفرت است
- پنج خصلت براى متقين
- پس به اين عنايت ، تحمل شهادت و اداى آن هر دو شهادت است ، يعنى هر دو حق را حفظ واقامه مى كنند، و قسط و عدالت را به پا مى دارند. چرا خداوند در اين آيه اقامه شهادتمى كند
- توضيحى درباره رابطه بين عادل بودن خداى سبحان و شهادت او به وحدانيت خودش
- وجه اينكه ملائكه و صاحبان علم هم در كنار خدا شهادت مى دهند
- نقش و معناى ((قائما بالقسط)) در آيه شريفه
- پاسخ به سخن بعضى از مفسرين كه گفته اند مراد از شهادت دادن خدا، شهادت قولىنيست
- شهادت خداوند دعواى مشركين را باطل مى كند
- نتيجه معناى آيه : نفى شريك براى خداوند است
- علت تكرار ((لا اله الا هو)) و ختم آيه به دو نامه ((عزيز)) و ((حكيم ))
- بحث روايتى
- بالاترين لذتها در دنيا و آخرت كدام است ؟
تفسیر نور (محسن قرائتی)
«12» قُلْ لِلَّذِينَ كَفَرُوا سَتُغْلَبُونَ وَ تُحْشَرُونَ إِلى جَهَنَّمَ وَ بِئْسَ الْمِهادُ
به كسانى كه كافر شدند بگو: به زودى شكست مى‌خوريد و به سوى جهنّم رانده مى‌شويد و چه بد جايگاهى است.
نکته ها
چنانكه در تفاسير، مجمع‌البيان وكبير ومراغى آمده است وقتى مسلمانان در سال دوم هجرى در جنگ بدر پيروز شدند، گروهى از يهود گفتند: اين پيروزى نشانه‌ى صداقت محمّد صلى الله عليه و آله است، چون در تورات آمده است، او كسى است كه بر دشمنانش پيروز مى‌شود.
گروهى ديگر از يهود گفتند: عجله نكنيد! شايد در جنگ‌هاى ديگر شكست بخورد.
وقتى در سال سوم، جنگ احد پيش آمد و مسلمانان شكست خوردند، اين گروه از يهوديان خوشحال شدند.
آيه نازل شد كه زود قضاوت نكنيد، در آينده‌ى نزديك شما شكست مى‌خوريد. طولى نكشيد كه مسلمانان، يهود بنى‌قريظه و بنى‌نضير مدينه را درهم شكستند و در فتح مكّه نيز مشركان را از بين بردند؛ شايد آيه اشاره به شكست تمام كفار جهان يا ظهور حضرت مهدى باشد.
پیام ها
1- دلدارى مؤمنان و تهديد كفّار، نشانه رهبرى صحيح و ايمان به هدف است.
«قُلْ لِلَّذِينَ كَفَرُوا سَتُغْلَبُونَ»
2- يكى از معجزات قرآن، پيشگويى‌هاى صادق آن است. «سَتُغْلَبُونَ»
3- حق، پيروز و كفر، محكوم به شكست است. «سَتُغْلَبُونَ»
4- با شايعات وتبليغات دشمن، مقابله كنيد. «ستغلبون»
جلد 1 - صفحه 476
5- از شكست‌هايى نگران باشيد كه به جهنّم منتهى مى‌شود، والّا در هر جنگى احتمال شكست وجود دارد. «سَتُغْلَبُونَ وَ تُحْشَرُونَ إِلى جَهَنَّمَ»
تفسیر اثنی عشری (حسینی شاه عبدالعظیمی)
قُلْ لِلَّذِينَ كَفَرُوا سَتُغْلَبُونَ وَ تُحْشَرُونَ إِلى جَهَنَّمَ وَ بِئْسَ الْمِهادُ «12»
تفسير اثنا عشرى، ج2، ص: 26
چون حق تعالى ذكر شآمت عاقبت مكذّبان سابقه را فرمود؛ در عقب آن كفار قريش را تحذير فرمايد:
قُلْ لِلَّذِينَ كَفَرُوا: بگو اى پيغمبر مر كسانى را كه كافر شدند از صناديد قريش و شماتت نمودند در واقعه احد، سَتُغْلَبُونَ: زود باشد كه مغلوب شوند در دنيا به نصرت مؤمنان بر آنها وَ تُحْشَرُونَ إِلى جَهَنَّمَ: و جمع كرده شوند در آخرت به سوى عذاب جهنم، وَ بِئْسَ الْمِهادُ: و بد آرامگاهى است جهنم، يا بد چيزى تمهيد كرده‌اند براى نفوس خود.
«ابن عباس» گويد: مراد اين جماعت، يهود «بنى نضير و بنى قريظة» مى‌باشند. چون حضرت پيغمبر صلّى اللّه عليه و آله و سلّم روز بدر بر مشركان غالب شد، گفتند: به خدا اين همان پيغمبر است كه ما را در تورات وعده داده‌اند و صفت او در كتاب ما مى‌باشد. هميشه منصور است و هرگز مغلوب نشود. پس در صدد برآمدند كه ايمان آورند. روز احد كه اصحاب را شكست واقع شد، شك نمودند، گفتند: اين، آن پيغمبر نيست. پس نقض عهد نمودند. و زمانى كه ابو سفيان با شصت نفر سوار به مدينه آمدند، يهودان كسى را نزد او فرستادند و عهد بستند كه متّفقا با حضرت جنگ كنند. حضرت مطلع، آنها را جمع و تحذير فرمود آنچه را كه روز بدر، به قريش واقع شد حق تعالى آيه شريفه نازل، و تصديق پيغمبر فرمود و وعده داد به قتل بنى قريظه و اجلاى بنى نضير و فتح مكه و قرار جزيه بر ديگران؛ و اين از دلايل نبوت حضرت خاتم صلّى اللّه عليه و آله و سلّم مى‌باشد.
تفسیر روان جاوید (ثقفى تهرانى)
قُلْ لِلَّذِينَ كَفَرُوا سَتُغْلَبُونَ وَ تُحْشَرُونَ إِلى جَهَنَّمَ وَ بِئْسَ الْمِهادُ «12»
ترجمه
بگو مر آنانرا كه كافر شدند زود باشد كه مغلوب شويد و محشور گرديد در آتش جهنم و بد آرامگاهيست آن.
تفسير
در مجمع نسبت باصحاب ما داده است كه روايت نموده‌اند كه چون پيغمبر (ص) از جنگ بدر مراجعت فرمود يهود را جمع‌آورى كرد و آنانرا مخاطب ساخته تحذير نمود كه اگر اسلام اختيار ننمائيد همان معامله كه با قريش شد با شما خواهد شد شما كه مرا شناختيد كه همان پيغمبرى هستم كه در كتاب شما معرفى شده خوب است از تعصب و عناد صرف نظر نموده خود را بعذاب دنيا و آخرت گرفتار
جلد 1 صفحه 387
نكنيد آنها گفتند اى محمد (ص) مغرور مشو به اين كه با قوم پراكنده و از جنگ بيخبرى اتفاقا تصادف نمودى و فرصت غنيمت شمردى و آنها را مغلوب كردى اگر با ما جنگ كنى معلومت ميشود كه ما مرد كارزار هستيم پس اين آيه نازل شد و خداوند بوعده خود وفا فرمود و آنها مغلوب شدند يهود بنى قريظه كشته شدند و طايفه بنى النضير تبعيد شدند و قلعه خيبر بدست امير المؤمنين (ع) فتح شد و ما بقى يهود مجبور بجزيه دادن گشتند و حقيقت دين اسلام و صدق فرموده خدا و رسول ظاهر گرديد و اين از دلائل قطعى نبوت بشمار ميرود و سيغلبون و يحشرون بيا در دو موضع نيز قرائت شده است.
اطیب البیان (سید عبدالحسین طیب)
12
قُل لِلَّذِينَ كَفَرُوا سَتُغلَبُون‌َ وَ تُحشَرُون‌َ إِلي جَهَنَّمَ وَ بِئس‌َ المِهادُ «12»
بفرما اي پيغمبر بكساني که كافرند زود باشد که مغلوب و منكوب خواهيد شد و پس از مغلوبيّت محشور مي‌شويد بسوي جهنّم و بد جايگاهي است جهنّم براي شما قل خطاب بپيغمبر اكرم صلّي اللّه عليه و آله و سلّم است و اعلام خطر است لِلَّذِينَ كَفَرُوا جميع كفّار چه كفّار قريش و چه مشركين و چه يهود و نصاري.
سَتُغلَبُون‌َ يكي از معجزات قرآن همين است که كفّار در زمان بعثت حضرت با اينکه كثرت جمعيّت و قوّت و قدرتي که داشتند در مقابل اسلام، و مسلمين با آن ضعف اسلام و قلّت مسلمين خداوند خبر مي‌دهد که زود باشد مغلوب و منكوب شويد در مورد فتح مكّه و در خيبر و ساير فتوحات اسلامي، بدر و احزاب و غير اينها که بر حسب قواعد ظاهريّه ابدا تصوّر نمي‌كردند روز مغلوبيّت خود را و بعد از رحلت حضرت باندك زماني فتوحات اسلامي تا بكجا رسيد اينکه عقوبت دنيوي آنها.
وَ تُحشَرُون‌َ إِلي جَهَنَّمَ عقوبت اخروي آنها که دائما و الي الابد معذّب بعذابهاي گوناگون گرفتار.
وَ بِئس‌َ المِهادُ از همين كلمه مهاد مي‌توان خلود را استفاده كرد که عبارت از جايگاه هميشه است.
121
برگزیده تفسیر نمونه
]
اشاره
(آیه 12)
شأن نزول:
پس از جنگ «بدر» و پیروزی مسلمانان جمعی از یهود گفتند: آن پیامبر که ما وصف او را در کتاب دینی خود (تورات) خوانده‌ایم که در جنگ مغلوب نمی‌شود همین پیغمبر است، بعضی دیگر گفتند: عجله و شتاب نکنید تا نبرد دیگری واقع شود، هنگامی که جنگ احد پیش آمد و ظاهرا به شکست مسلمانان پایان یافت گفتند: نه به خدا سوگند آن پیامبری که در کتاب ما بشارت به آن داده شده این نیست در این هنگام آیه نازل شد و پاسخ دندانشکنی به آنها داد که نتیجه را در پایان کار حساب کنید و بدانید همگی مغلوب خواهید شد.
تفسیر:
با توجه به شأن نزول فوق معلوم می‌شود کفاری که به اموال و ثروتها و فرزندان مغرور بودند انتظار شکست اسلام را داشتند، قرآن روی سخن را به پیامبر کرده، می‌فرماید: «به کافران بگو: به زودی مغلوب خواهید شد (در این دنیا خوار و بی‌مقدار و در قیامت) به سوی جهنم محشور و رانده خواهید شد و چه بد جایگاهی است دوزخ» (قُلْ لِلَّذِینَ کَفَرُوا سَتُغْلَبُونَ وَ تُحْشَرُونَ إِلی جَهَنَّمَ وَ بِئْسَ الْمِهادُ).
ج1، ص266
در قرآن مجید اخبار غیبی فراوانی است که از ادله عظمت و اعجاز قرآن می‌باشد و یک نمونه آن آیه فوق است که خداوند صریحا به پیامبر خود بشارت پیروزی بر همه دشمنان را می‌دهد.
طولی نکشید که مضمون آیه، تحقق یافت، یهودیان مدینه (بنی قریظه و بنی نضیر) در هم شکسته شدند و در غزوه خیبر مهمترین مرکز قدرت آنان از هم متلاشی شد و مشرکان نیز در فتح مکه برای همیشه مغلوب گشتند.
نکات آیه
۱ - شکست نهایى کافران، از سنّتهاى الهى (قل للّذین کفروا ستغلبون و تحشرون الى جهنّم)
۲ - پیروزى ایمان بر کفر، از وعده هاى الهى (قل للّذین کفروا ستغلبون و تحشرون الى جهنّم)
۳ - پیامبر اکرم (ص)، مأمور اعلام کردن شکست نهایى کفار به آنها و حشرشان به سوى جهنّم (قل للّذین کفروا ستغلبون و تحشرون الى جهنّم)
۴ - کافران در دنیا، مغلوب مؤمنان و در آخرت، مقهور خدا هستند.* (قل للّذین کفروا ستغلبون و تحشرون الى جهنّم)
۵ - اعلام شکست قریب الوقوع کافران، از روشهاى قرآن براى تضعیف روحیه دشمن (قل للّذین کفروا ستغلبون)
۶ - تهدید شدن یهود به هزیمت و شکست، پس از پیروزى مسلمین در جنگ بدر (قل للّذین کفروا ستغلبون) در شأن نزول آیه آمده است که آیه شریفه بعد از جنگ بدر - آنگاه که رسول خدا از آن جنگ به طرف بنى قینقاع بازمى گشتند - نازل شده است.
۷ - خبر غیبى قرآن از شکست قریب الوقوع یهود عصر پیامبر (ص) (قل للّذین کفروا ستغلبون) بنابراینکه منظور از «للّذین کفروا»، یهودیان باشند; چنانچه در شأن نزول آمده است.
۸ - جهنّم، جایگاهى شوم (و تحشرون الى جهنّم و بئس المهاد)
موضوعات مرتبط
- آخرت: ۴
- ایمان: آثار ایمان ۲
- پیروزى: عوامل پیروزى ۲
- تاریخ: تاریخ صدر اسلام ۶، ۷ ; فلسفه تاریخ ۱
- تبلیغ: روشهاى تبلیغ ۵
- تضعیف روحیه: ۵
- جنگ روانى: ۵، ۶
- جهنم: ۸
- خدا: سنّتهاى خدا ۱ ; وعده هاى خدا ۲
- عذاب: اهل عذاب ۳
- غزوه بدر: ۶
- قرآن: پیشگویى قرآن ۷
- کافران: ۴ ذلت کافران ۴ ; شکست کافران ۱، ۳، ۴، ۵ ; کافران در آخرت ۴ ;
- کفر: آثار کفر ۲، ۴
- مؤمنان: مؤمنان و کافران ۴
- مبارزه: روش مبارزه ۵
- محمّد (ص): رسالت محمّد (ص) ۳
- یهود: تهدید یهود ۶ ; شکست یهود ۷
منابع
- ↑ طبرسي، مجمع البيان في تفسير القرآن، ج ۲، ص ۶۹۳.
- ↑ محمدباقر محقق، نمونه بينات در شأن نزول آيات از نظر شيخ طوسي و ساير مفسرين خاصه و عامه، ص ۱.۷.
- ↑ صاحب تفسير برهان از خاصه گويد: كه پيامبر به سوى طائفه بنى‌قينقاع در سوق نبط آمد و به طائفه يهود چنين فرمود.
- ↑ ابوداود در سنن خود و نيز بيهقى در دلائل از طريق ابن اسحق از محمد بن ابى‌محمد او از سعيد يا عكرمة او از ابن‌عباس و هم در تفسير ابن المنذر از عكرمة اين موضوع را روايت كرده اند و نيز صاحبان كشف الاسرار و روض الجنان از كلبى او از ابوصالح چنين نقل نمايند كه وقتى كه در جنگ بدر مسلمين غلبه كردند، يهوديان گفتند: اين همان پيامبرى است كه در تورات خوانده ايم، خواستند ايمان بياورند. باز گفتند: بايد صبر كرد سپس وقتى كه غزوه احد پيش آمد و مسلمين شكست خوردند. گفتند: اين، آن پيامبر نيست و عهدى كه در ميان ايشان و رسول خدا بود شكستند و كعب اشرف با شصت سوار به مكه آمد و با ابوسفيان بر ضد پيامبر و مسلمين معاهده اى بست سپس به مدينه آمد و خداوند درباره او اين آيه را نازل فرمود.
- ↑ صاحب مجمع البيان از سعيد بن جبير او از ابن عباس روايت نموده و گويد: كه اصحاب ما نيز آن را نقل نموده اند و نيز گويند: درباره مشركين مكه نازل گرديده كه در جنگ بدر كشته شدند چنان كه مقاتل روايت نمايد.
