محمد ١٧
ترجمه
| محمد ١٦ | آیه ١٧ | محمد ١٨ | ||||||||||||||
| ||||||||||||||||
معنی کلمات و عبارات
«تَقْوَاهُمْ»: تقوائی که برای نجات ایشان از دوزخ و رسیدن آنان به بهشت لازم است.
آیات مرتبط (تعداد ریشه‌های مشترک)
نَحْنُ نَقُصُ عَلَيْکَ نَبَأَهُمْ... (۲)
فِي قُلُوبِهِمْ مَرَضٌ فَزَادَهُمُ... (۱) وَ يَخِرُّونَ لِلْأَذْقَانِ... (۱)
تفسیر
- آيات ۱۶ - ۲۳ سوره محمد
- اثر متفاوت استماع قرآن در كفار مهر بر دل خورده و در مؤ منان هدايت يافته
- مقصود از اشراط ((علامات )) قيامت و اينكه فرمود: علامتهاى قيامت آمده است
- معناى اينكه خدا متقلب و مثواى شما را مى داند
- معناى جمله ((المغشى عليه من الموت )) و تطبيق آن بر گروهى از افراد ضعيف الايمان
- معناى آيه : ((طاعة و قول معروف ...)) كه درباره مؤ منان مريض القلبى است كه ازعمل به وظيفه قتال و جهاد سرباز مى زند
- احتمالات ديگرى كه در كلمه ((طاعة ....)) وجود دارد
- مقصود از كسانى كه مرتدين به آنها وعده اطاعت مى دادند
- معناى اينكه منافقان بيمار دل به سيمايشان و در لحن قولشان شناخته مى شوند
- (رواياتى در ذيل آيه : ((و منهم من يسمع اليك ...)) و درباره علائم قيامت ، استغفار وصلهرحم )
- رواياتى راجع به اينكه در زمان پيامبر (ص ) دشمنى با على (ع ) علامت نفاق بوده است
نکات آیه
۱- هدایت بیش از پیش و روحیه تقوا، موهبت الهى به مؤمنان هدایت پذیر (و الذین اهتدوا زادهم هدًى و ءاتیهم تقویهم)
۲- دلدادگان به وحى و سخنان رسول(ص)، برخوردار از عنایت ویژه خداوند در ره یابى به حق (و منهم من یستمع إلیک ... و الذین اهتدوا زادهم هدًى) «والذین اهتدوا» معرف چهره هایى است که برخلاف هواپرستان و قلب هاى مهر شده، با استماع سخنان پیامبر(ص) و پیام قرآن، بر هدایتشان افزوده مى شود.
۳- قرآن، کتاب هدایت و مایه تقوا براى حق پذیران* (و الذین اهتدوا زادهم هدًى و ءاتیهم تقویهم) ممکن است گفته شود: فاعل «زاد» قرآن است که به قرینه «یستمع إلیک» از آیه قبل استفاده مى شود; زیرا عمده و اساس سخنان پیامبر(ص) قرائت آیات وحى است.
۴- تأثیر دوگانه قرآن و سخنان پیامبر(ص)، بر هدایت پذیران و هواپرستان (یستمع إلیک ... طبع اللّه على قلوبهم واتّبعوا أهواءهم . و الذین اهتدوا زادهم هدًى) با توجه به پیوستگى این آیه با آیه قبل چنین استفاده مى شود که سخنان پیامبر(ص) و پیام وحى در درون هواپرستان مرده دل جاى نمى گیرد و مى گویند: «ماذا قال...» ولى در دل حق پذیران تأثیر کرده و بر هدایت و تقواى آنان مى افزاید.
۵- برداشتن نخستین گام هاى هدایت بهوسیله خود انسان، زمینه ساز بهره مندى او از هدایت افزون الهى (و الذین اهتدوا زادهم هدًى) تقدم «اهتدوا» بر «زادهم هدىً» مى رساند که انسان باید خود نخستین گام را در طریق هدایت پذیرى بردارد تا از هدایت الهى و هدایت قرآن بهره مند شود.
۶- هدایت، داراى درجات و مراتب (زادهم هدًى)
۷- تقواى عملى، زاییده هدایت و ره یابى اندیشه به حق (زادهم هدًى و ءاتیهم تقویهم) از ارتباط «آتاهم تقواهم» با «زادهم هدىً» و عطف آن دو - که مستلزم تغایر و دوگانگى است - مى توان استفاده کرد که: اولاً هدایت امرى روحى و فکرى و تقوا مقوله اى عملى است و ثانیاً تقوا مترتب بر ازدیاد هدایت است.
۸- تقوا، بازداشتن نفس از پیروى هواها و هوس ها است. (واتّبعوا أهواءهم و الذین اهتدوا ... و ءاتیهم تقویهم) از این آیه و آیه قبل، نوعى تقابل میان «طبع قلب» با «زادهم هدىً» و میان «اتّبعوا أهوائهم» با «آتاهم تقواهم» استفاده مى شود; بدان گونه که هر یک ضد دیگرى به شمار مى آید.
۹- ازدیاد تقواى مؤمن، همپایه ازدیاد هدایت و ایمان او است.* (زادهم هدًى و ءاتیهم تقویهم) بدان احتمال که تکرار ضمیر «هم» در آیه شریفه، اشاره به این داشته باشد که مؤمن همراه با افزایش هدایت، از تقوایى مناسب با آن مقام برخوردار مى شود. و چه بسا اضافه «تقوا» به «هم» اشاره بدین نکته داشته باشد.
موضوعات مرتبط
- انسان: نقش انسان ۵
- ایمان: مراتب ایمان ۹
- تقوا: ازدیاد تقوا ۹; حقیقت تقوا ۸; زمینه تقوا ۳; مراتب تقوا ۹; منشأ تقوا ۱، ۷
- حق: آثار حق پذیرى ۷
- خدا: زمینه هدایتهاى خدا ۵; عطایاى خدا به مؤمنان ۱
- قرآن: آثار قرآن ۴; نقش قرآن ۳; هدایتگرى قرآن ۳
- لطف خدا: مشمولان لطف خدا ۲
- مؤمنان: تقواى مؤمنان ۱، ۹; فضایل مؤمنان ۱; هدایت پذیرى مؤمنان ۱
- محمد(ص): آثار استماع سخنان محمد(ص) ۲; آثار سخنان محمد(ص) ۴
- وحى: آثار استماع وحى ۲
- هدایت: آثار هدایت ۷; مراتب هدایت ۱، ۶; منشأ هدایت ۱، ۲
- هواپرستى: اجتناب از هواپرستى ۸
