النور ٢
ترجمه
| النور ١ | آیه ٢ | النور ٣ | ||||||||||||||
| ||||||||||||||||
معنی کلمات و عبارات
«الزَّانِیَةُ وَ الزَّانِی»: مراد دختر زناکار و پسر زناکار است. چرا که زن زناکار و مرد زناکار برابر سنّت رسول، رجم و سنگسار می‌گردند. «إِجْلِدُوا»: تازیانه بزنید. مراد زدن به وسیله چیزی است که جِلد، یعنی پوست بدن را درد و الم برساند، بدون این که باعث شکستگی استخوان و یا پاره شدن گوشت بدن گردد. تازیانه هم باید به همه اندامهای لخت بدن بجز رأس و وجه و فرج زده شود. «لا تَأْخُذْکُم بِهِمَا رَأْفَةٌ»: مراد این است که حدود خدا را به سبب مقام مردمان، شفاعت و میانجیگری دیگران، لومه این و آن، وسوسه شیطان، و غیره تعطیل و رها نسازید و از آن هم نکاهید. «طائِفَةٌ»: دسته. گروه. بعضی چهار نفر و بالاتر، و برخی ده نفر و بیشتر دانسته‌اند. یادآوری زنا به وسیله یکی از این سه چیز ثابت می‌شود: الف) اقرار به زنا. ب) آبستن شدن زن بی‌شوهر. ج) شهادت چهار نفر که گواهی دهند که بدون هیچ گونه شکّ و شبهه‌ای، زناکاران را در حال عمل جماع دیده‌اند و آلات تناسلی آنان را داخل یکدیگر مشاهده نموده‌اند (نگا: تفسیرالمراغی). یادآوری آیه مورد بحث، حکم آیه‌های و سوره نساء را در صد تازیانه محدود و معیّن کرده است. یادآوری عبارت: «أَلشَّیْخُ وَ الشَّیْخَة إِذا زَنَیَا فَاجْلِدُوهُما ألْبَتَّةَ، نَکالاً مِنَ اللهِ وَ اللهُ عَزِیزٌ حَکیمٌ»! که برخی آن را آیه رجم نام داده و جزو قرآن منسوخ‌التلاوه بشمار آورده‌اند، نه از زمره آیات الهی و نه از جمله احادیث نبوی است (نگا، تفسیر عبدالکریم خطیب، جلد و ، صفحات - ). یادآوری مسأله تغریب، یعنی تبعید یک ساله زناکار هم که در بحث زنا مطرح است، بعضی آن را حدیثی منسوخ، و برخی آن را سخنی نادرست بشمار آورده‌اند، گروهی هم آن را افزون بر صد تازیانه به صلاح دید حاکم یا قاضی واگذار کرده‌اند.
آیات مرتبط (تعداد ریشه‌های مشترک)
تفسیر
- آيات ۱۱۰، سوره نور
- معنا و مورد استعمال كلمه ((سورة )) و مقصود از اينكه فرمود: ((سورة انزلناها وفرضناها))
- بيان حد زناى زانى و زانيه
- معناى اينكه فرمود: ((زانى جز با زانيه يا مشركه نكاح نمى كند، و با زانيه جز زانىيا مشرك ازدواج نمى كند...))
- وجوهى كه درباره اين آيه گفته شده است
- تشريع حد قذف
- بيان حكم ((لعان ))
- چند روايت در باره آيه حد زنا و آيه : ((الزانى لا ينكح الا زانية او مشركة ...)) و شاءن نزول آن .
- رواياتى درباره آيات راجع به قذف و لعان و شاءن نزول آنها
- روايتى در شاءن نزول آيه لعان
نکات آیه
۱- صد ضربه شلاق با تازیانه چرمى، کیفر هر یک از زن و مرد زناکار (الزانیة والزانى فاجلدوا کلّ وحد منهما ماْئة جلدة) «جلد» (مصدر «اجلدوا») گاهى به معناى «زدن با تازیانه چرمى» و گاهى به معناى «بر پوست بدن کسى با تازیانه زدن» مى آید. برداشت یاد شده براساس کاربرد اول است.
۲- صد ضربه تازیانه بر پوست بدن هر کدام از زن و مرد زناکار، کیفر کردار ناپسند آنان (الزانیة والزانى فاجلدوا کلّ وحد منهما ماْئة جلدة)
۳- برهنه بودن زن و مرد زناکار به هنگام زدن تازیانه، واجب است. (الزانیة و الزانى فاجلدوا کلّ وحد منهما ماْئة جلدة)
۴- تساوى زن و مرد در حدود و کیفر زنا (صد تازیانه) (الزانیة و الزانى فاجلدوا کلّ وحد منهما ماْئة جلدة)
۵- مسؤولیت برپایى نظام قضایى به منظور اجراى حدود الهى، بر عهده فرد فرد مسلمانان است. (الزانیة و الزانى فاجلدوا کلّ وحد منهما ماْئة جلدة) با آن که اجراى حدود و مقررات، از طریق دستگاه قضایى انجام مى پذیرد; ولى خداوند همه مردم را مخاطب قرار داده و تازیانه زدن را از آنان خواستار شده است. این حکایت مى کند که یکایک افراد جامعه، در برابر اجراى حدود الهى مسؤول اند و باید در این مورد همکارى کنند.
۶- رأفت و ترحم بر زناکاران به هنگام اجراى کیفر الهى بر آنان، اکیداً ممنوع است. (الزانیة و الزانى فاجلدوا... و لاتأخذکم بهما رأفة فى دین اللّه) جمله «لاتأخذکم بهما رأفة...» مى تواند به این معنا باشد که به هنگام اجراى کیفر، نباید تحت تأثیر عواطف و احساسات شخصى قرار گیریم و در کیفر زناکاران تخفیف قائل شویم. هم چنین مى تواند به این معنا باشد که نباید تحت تأثیر عواطف و احساسات، از کیفر آنان صرف نظر کنیم; هرچند آن عواطف و احساسات، برخاسته از تعلقات و وابستگى هاى فرد، به شخص مجرم نباشد. برداشت یاد شده، مبتنى بر احتمال اول است.
۷- تأثیر پذیرى از احساسات و عواطف در حدود و کیفرهاى الهى و تساهل در اجراى دقیق آن، مورد نهى صریح خداوند (الزانیة و الزانى فاجلدوا... و لاتأخذکم بهما رأفة فى دین اللّه)
۸- لزوم برخورد قاطع و بدون ترحم با مرتکبان فساد جنسى و شکنندگان حریم عفت و حیا (الزانیة و الزانى فاجلدوا... و لاتأخذکم بهما رأفة فى دین اللّه)
۹- ایمان راستین به خدا و قیامت، ضامن پیاده شدن کامل و قاطع حدود و کیفرهاى الهى در جامعه و مانع تأثیر پذیرى از احساسات و عواطف به هنگام اجراى آنها (الزانیة و الزانى فاجلدوا... و لاتأخذکم بهما رأفة فى دین اللّه إن کنتم تؤمنون باللّه و الیوم الأخر) پیام و مفهوم جمله «فاجلدوا... إن کنتم تؤمنون باللّه و الیوم الآخر; تازیانه بزنید... اگر به خدا و روز واپسین ایمان دارید» این است که: اگر ایمان راستین وجود داشته باشد، حدود الهى اجرا خواهد شد و هرگز احساسات و عواطف و تعلقات شخصى، جلوگیر آنها نخواهد شد. گفتنى است جواب جمله شرطیه «إن کنتم...» جمله اى مقدر مانند: (فلاتأخذکم بهما رأفة) مى باشد.
۱۰- استفاده از احساسات مذهبى و عقاید دینى مردم، از روش هاى قرآن براى اجراى کامل قوانین و حدود در جامعه (الزانیة و الزانى فاجلدوا... إن کنتم تؤمنون باللّه) جمله «إن کنتم تؤمنون ...; اگر ایمان دارید...» ممکن است به منظور بهره گیرى از عقاید دینى مردم ادا شده باشد; چنان که براى برانگیختن حمیت و غیرت گروهى، گفته مى شود: «اگر غیرت دارید...».
۱۱- عمل به قوانین و دستورات خداوند، شرط ایمان راستین به خدا و روز قیامت (الزانیة و الزانى فاجلدوا... إن کنتم تؤمنون باللّه و الیوم الأخر) برداشت یاد شده، از جمله شرطیه «إن کنتم تؤمنون باللّه...» استفاده شده است.
۱۲- لزوم اجراى حد زنا، در ملأ عام و اماکنى که مشاهده آن براى مردم بلامانع است. (الزانیة و الزانى فاجلدوا... و لیشهد عذابهما طائفة من المؤمنین) واژه «شهود» و «شهادت» به معناى حضور همراه با مشاهده است (مفردات راغب) و لازمه حضور و مشاهده، آگاهى مى باشد. گفتنى است که «لزوم» در برداشت فوق، از فعل امر «لیشهد» استفاده گردیده است.
۱۳- وجوب کفایى حضور جمعى از مؤمنان و گواهى آنان به وقت اجراى حد زنا (الزانیة و الزانى فاجلدوا... و لیشهد عذابهما طائفة من المؤمنین) کفایى بودن وجوب حضور در صحنه اجراى حد از کلمه «طائفة» - که به معناى گروه است - استفاده مى شود; زیرا اگر واجب عینى مى بود، مى بایست آیه شریفه چنین مى آمد: «و لیشهد عذابهما المؤمنون».
۱۴- تنها مسلمانان داراى حق حضور و گواهى بر اجراى حد زنا (الزانیة و الزانى فاجلدوا ... و لیشهد عذابهما طائفة من المؤمنین) ازاین که خداوند حضور مؤمنان را لازم دانسته است (من المؤمنین) نه عموم مردم را (من الناس)، به دست مى آید که گواهان و حاضران صحنه اجراى حدود، باید از مسلمانان باشند نه از غیر آنان.
۱۵- پیشگیرى از ارتکاب فحشا و عبرت آموزى، فلسفه تشریع کیفر زنا و اجراى آن در ملأ عام (الزانیة و الزانى فاجلدوا... و لیشهد عذابهما طائفة من المؤمنین) برداشت یاد شده، به خاطر این است که مشاهده کیفر زنا، بى تردید باعث عبرت گیرى و موجب پیشگیرى از ارتکاب به آن خواهد شد.
۱۶- «عن أمیرالمؤمنین(ع) فى قول اللّه عزّوجلّ: «و لاتأخذکم بهما رأفة فى دین اللّه» قال فى إقامة الحدود و فى قوله تعالى: «ولیشهد عذابهما طائفة من المؤمنین قال الطائفة واحد...; از امیرالمؤمنین(ع) روایت شده است که درباره سخن خداوند - عزّوجل - «و لاتأخذکم بهما رأفة فى دین اللّه» فرمود: در مورد اجراى حدود[رأفت نشان ندهید ]و درباره سخن خداى - تعالى - «ولیشهد عذابهما طائفة من المؤمنین» فرمود: طایفه یک نفر است (یعنى، یک نفر را هم شامل مى شود)». ۱- تهذیب، ج .۱، ص ۱۵۰ ح ۳۳- ، مسلسل ۱۶۰۲; نورالثقلین، ج ۳، ص ۵۷۱، ح ۱۸.
موضوعات مرتبط
- احساسات مذهبى: نقش احساسات مذهبى ۱۰
- احکام ۱، ۲، ۳، ۶، ۱۲، ۱۳: فلسفه احکام ۱۵
- اعداد: عدد صد ۱، ۲
- ایمان: آثار ایمان به خدا ۹; آثار ایمان به قیامت ۹; شرایط ایمان به خدا ۱۱; شرایط به قیامت ۱۱
- تکلیف: اهمیت عمل به تکلیف ۱۱
- حدود: اهمیت اجراى حدود ۵; روش اجراى احکام حدود ۱۰; قاطعیت در اجراى حدود ۹، ۱۶; نهى از سستى در اجراى حدود ۷
- خدا: نواهى ۷
- زن : تساوى زن و مرد ۴
- زنا: احکام زنا ۱، ۲، ۳، ۴، ۱۲، ۱۳; حد زنا ۱، ۴; شرایط گواهان حد زنا ۱۴; فلسفه حد زنا۱۵; کیفیت اجراى حد زنا ۱۲; کیفیت حد زنا ۲، ۳; گواهان حد زنا ۱۶; واجبات حد زنا ۱۳; وجوب گواهى در حد زنا ۱۳
- زناکار: احکام زناکار ۶; عبرت از کیفر زناکار ۱۵; کیفر زناکار ۱، ۲، ۴; ممنوعیت ترحم بر زناکار ۶
- عبرت: عوامل عبرت ۱۵
- عقیده: آثار عقیده ۱۰
- عواطف: موانع تأثیر عواطف ۹
- فحشا: موانع فحشا ۱۵
- کیفر: تساوى در کیفر ۴
- مسؤولیت: همگانى ۵
- مسلمانان: اهمیت گواهى مسلمانان ۱۴; مسؤولیت اجتماعى مسلمانان ۵
- منحرفان: روش برخورد با منحرفان جنسى ۸
- نظام قضایى: فلسفه نظام قضایى ۵
- واجبات: واجب کفایى ۱۳
