ص ٢٦

يَا دَاوُدُ إِنَّا جَعَلْنَاکَ‌ خَلِيفَةً فِي‌ الْأَرْضِ‌ فَاحْکُمْ‌ بَيْنَ‌ النَّاسِ‌ بِالْحَقِ‌ وَ لاَ تَتَّبِعِ‌ الْهَوَى‌ فَيُضِلَّکَ‌ عَنْ‌ سَبِيلِ‌ اللَّهِ‌ إِنَ‌ الَّذِينَ‌ يَضِلُّونَ‌ عَنْ‌ سَبِيلِ‌ اللَّهِ‌ لَهُمْ‌ عَذَابٌ‌ شَدِيدٌ بِمَا نَسُوا يَوْمَ‌ الْحِسَابِ‌

ترجمه

ای داوود! ما تو را خلیفه و (نماینده خود) در زمین قرار دادیم؛ پس در میان مردم بحق داوری کن، و از هوای نفس پیروی مکن که تو را از راه خدا منحرف سازد؛ کسانی که از راه خدا گمراه شوند، عذاب شدیدی بخاطر فراموش کردن روز حساب دارند!

|اى داود! ما تو را در زمين جانشين [و نماينده‌ى خود] كرديم، پس ميان مردم به حق داورى كن و زنهار از هوس پيروى مكن كه تو را از راه خدا به در كند. البته كسانى كه از راه خدا به در مى‌روند، به سزاى آن كه روز حساب را از ياد برده‌اند عذابى سخت خواهند داشت

اى داوود، ما تو را در زمين خليفه [و جانشين‌] گردانيديم؛ پس ميان مردم به حق داورى كن، و زنهار از هوس پيروى مكن كه تو را از راه خدا به در كند. در حقيقت كسانى كه از راه خدا به در مى‌روند، به [سزاى‌] آنكه روز حساب را فراموش كرده‌اند عذابى سخت خواهند داشت!

(و او را گفتیم که) ای داود، ما تو را در روی زمین مقام خلافت دادیم، پس میان خلق خدا به حق حکم کن و هرگز هوای نفس را پیروی نکن که تو را از راه خدا گمراه سازد و آنان که از راه خدا گمراه شوند چون روز حساب و قیامت را فراموش کرده‌اند به عذاب سخت معذّب خواهند شد.

[و گفتیم:] ای داود! همانا تو را در زمین جانشین [و نماینده خود] قرار دادیم؛ پس میان مردم به حق داوری کن و از هوای نفس پیروی مکن که تو را از راه خدا منحرف می کند. بی تردید کسانی که از راه خدا منحرف می شوند، چون روز حساب را فراموش کرده اند، عذابی سخت دارند.

اى داود، ما تو را خليفه روى زمين گردانيديم. در ميان مردم به حق داورى كن و از پى هواى نفس مرو كه تو را از راه خدا منحرف سازد. آنان كه از راه خدا منحرف شوند، بدان سبب كه روز حساب را از ياد برده‌اند، به عذابى شديد گرفتار مى‌شوند.

ای داوود ما تو را در روی زمین خلیفه [خود] برگماشته‌ایم، پس در میان مردم به حق داوری کن، و از هوی و هوس پیروی مکن، که تو را از راه خدا گمراه کند، بی‌گمان کسانی که از راه خدا گمراه می‌شوند عذاب سخت و سنگینی در پیش دارند چرا که روز حساب را فراموش کرده‌اند

اى داوود، همانا تو را در زمين خليفه- نماينده خود- ساختيم پس ميان مردم براستى و درستى حكم كن و خواهش نفس را پيروى مكن، كه تو را از راه خدا گمراه مى‌گرداند. همانا كسانى كه از راه خدا گمراه شوند به سزاى آنكه روز حساب را فراموش كردند عذابى سخت دارند.

ای داود! ما تو را در زمین نماینده (ی خود) ساخته‌ایم (و بر جای پیغمبران پیشین نشانده‌ایم) پس در میان مردم به حق داوری کن و از هوای نفس پیروی مکن که تو را از راه خدا منحرف می‌سازد. بی‌گمان کسانی که از راه خدا منحرف می‌گردند عذاب سختی به خاطر فراموش کردن روز حساب و کتاب (قیامت) دارند.

(به او گفتیم:) «داوود! ما تو را در زمین جانشینی (رسالتی از رسولان) گردانیدیم‌؛ پس میان مردمان بحقّ حکم کن و از هوا(ی نفس) پیروی مکن، که از راه خدا گمراهت کند.» بی‌گمان کسانی که از راه خدا به در می‌روند - به (سزای) آنکه روز حساب را فراموش کرده‌اند - برایشان عذابی سخت است!

ای داود همانا گردانیدیمت جانشینی در زمین پس حکم ران میان مردم به حقّ و پیروی مکن هوس را که گمراهت کند از راه خدا همانا آنان که گم شوند از راه خدا ایشان را است شکنجه‌ای سخت بدانچه فراموش کردند از روز شمار

ص ٢٥	آیه ٢٦	ص ٢٧
سوره : سوره ص نزول : اطلاعات آماری تعداد کلمات : ٣٢ تعداد حروف :

معنی کلمات و عبارات

«خَلیفَةً»: مراد نماینده خدا است (نگا: بقره / )، یا جانشین پیغمبران و جایگزین مردمان پیشین است (نگا: اعراف / ). «بِمَا»: حرف (ب) سببیّه، و واژه (مَا) مصدریّه است.

آیات مرتبط (تعداد ریشه‌های مشترک)

فَفَهَّمْنَاهَا سُلَيْمَانَ‌ وَ کُلاًّ... (۱)

تفسیر

• آيات ۱۷ - ۲۹ سوره ص
• بيان آيات مربوط به اوصاف و اقوال داوود عليه السلام : تسبيح كوه ها و پرندگانبا او و...
• مراد از حكمت و فصلالخطاب كه به داوود عليه السلام داده شده بود
• معناى خشيت ، خوف و فزع
• و توضيحى درباره فزع داوود عليه السلام در ماجراى مراجعه دو خصم نزد او براىداورى
• بيان مطلب مورد نزاع در پيشگاه داودع
• قضاوت و حكم داوود عليه السلام و سپس استغفار و انابه او
• بيان اينكه مراجعه كنندگان نزد داوود ملائكه بوده اند و داستان مرافعهتمثل بوده و حكم ناصواب درعالم غيرواقعى گناه محسوب نمى شود
• مقصود از اينكه خداوند داوود عليه السلام را خليفه در زمين قرار داد
• عصمت باعث سلب اختيار نيست و توجه خطاب لا تتبع الهوى به داوود عليه السلام بلااشكال است
• احتجاج بر مسئله معاد با بيان اينكه خلق سماء و ارضباطل نيست
• احتجاج ديگرى بر معاد با بيان اينكه خداوند متقين و فجار را در يك رديف قرارنمى دهد.
• بحث روايتى : داستان مراجعه دو طائفه متخاصم نزد داوود عليه السلام و...
• داستان عاشق شدن داودع به نقل از تورات !
• فرمايشات امام رضاع در رد موهومات نسبت داده شده به داودع
• آنچه درباره شخصيت و سرگذشت داوود عليه السلام در قرآن آمده است

• تفسیر آیات

• تفسیر آیات

• تفسیر آیات

نکات آیه

۱ - خداوند، داوود(ع) را جانشین خود در تدبیر امور مردم قرار داد. (یداود إنّا جعلنک خلیفة فى الأرض) «خلیفة» به معناى کسى است که از ناحیه دیگرى و به جاى وى به تدبیر امور مى پردازد و وقتى گفته شود: فلانى خلیفه خدا در زمین است; یعنى، خداوند تدبیر امور بندگانش را در زمین به او سپرده است (مجمع البیان، ذیل آیه).

۲ - مقام خلافت (تدبیر امور مردم به جاى خدا)، موهبتى است الهى که باید تنها از سوى خدا به فردى واگذار شود. (إنّا جعلنک خلیفة فى الأرض) استناد تعیین خلیفه به خدا، همراه با تأکید (إنّا) گویاى برداشت یاد شده است.

۳ - داوود(ع)، برخوردار از مقام و منزلت ویژه در پیشگاه خداوند (یداود إنّا جعلنک خلیفة فى الأرض) اعطاى مقام «خلیفة اللهى» به داوود(ع)، گویاى حقیقت یاد شده است.

۴ - تدبیر امور جامعه انسانى اصالتاً از آن خدا است نه بشر. (یداود إنّا جعلنک خلیفة فى الأرض) تعیین خلیفه از ناحیه خدا - که با تأکید بیان گردیده - حکایت از حقیقت یاد شده مى کند.

۵ - داوود(ع)، از سوى خدا مأمور حکومت و داورى میان مردم برپایه حق (إنّا جعلنک خلیفة فى الأرض فاحکم بین الناس بالحقّ)

۶ - قضاوت و داورى میان مردم، از شؤون مقام «خلیفة اللهى» است. (إنّا جعلنک خلیفة فى الأرض فاحکم بین الناس بالحقّ) مأموریت داوود(ع) به داورى میان مردم، پس از انتصاب ایشان به مقام «خلیفة اللهى»، گویاى برداشت یاد شده است.

۷ - حق، پایه و محور داورى ها در جامعه الهى (فاحکم بین الناس بالحقّ)

۸ - جدا نبودن دین از سیاست، معیشت و تدبیر امور جامعه (یداود إنّا جعلنک خلیفة فى الأرض فاحکم بین الناس بالحقّ) انتخاب داوود(ع) از سوى خداوند براى تدبیر کلیه امور جامعه بشرى و مأموریت او براى داورى میان مردم در کلیه نزاع ها و اختلاف ها، بیانگر حقیقت یاد شده است.

۹ - هشدار خداوند به داوود(ع)، براى پیروى نکردن از هواى نفس، در داورى میان مردم (فاحکم بین الناس بالحقّ و لاتتّبع الهوى)

۱۰ - پیروى از هواى نفس، مانع اجراى حق است. (فاحکم بین الناس بالحقّ و لاتتبع الهوى) نهى از پیروى هواى نفس، پس از فرمان به داورى به حق میان مردم، مى تواند به منظور بیان حقیقت یاد شده باشد.

۱۱ - پیروى از هواى نفس، مهم ترین خطر تهدید کننده قاضیان و داوران (فاحکم بین الناس بالحقّ و لاتتّبع الهوى)

۱۲ - لزوم مبارزه با هواى نفس، براى رهبران و داوران جامعه الهى (یداود إنّا جعلنک خلیفة فى الأرض فاحکم بین الناس بالحقّ و لاتتّبع الهوى)

۱۳ - حکومت و منصب قضاوت، بستر بسیار لغزنده و رهبران و داوران در معرض مقهور شدن به دست هواى نفس (یداود إنّا جعلنک خلیفة فى الأرض فاحکم بین الناس بالحقّ و لاتتّبع الهوى)

۱۴ - همه انسان ها، حتى پیامبران، در معرض افتادن در دام هواى نفس اند. (یداود ... فاحکم بین الناس بالحقّ و لاتتّبع الهوى) توصیه به پرهیز از پیروى هواى نفس به داوود(ع)، گویاى این حقیقت است که همه انسان ها، حتى پیامبران، در معرض چنین خطرى قرار دارند; و گرنه چنین توصیه اى لغو خواهد بود.

۱۵ - حق پرستى و حق مدارى، در تضاد با هواپرستى است. (فاحکم بین الناس بالحقّ و لاتتّبع الهوى)

۱۶ - هواپرستى، موجب گمراهى و دورى از راه خدا است. (و لاتتّبع الهوى فیضلّک عن سبیل اللّه)

۱۷ - پیروى از هواى نفس، ناسازگار با حرکت در مسیر خدا و مانعى بزرگ و خطرى جدى بر سر راه کمال آدمى (و لاتتّبع الهوى فیضلّک عن سبیل اللّه)

۱۸ - راه خدا، راهى است برپایه حق. (فاحکم بین الناس بالحقّ و لاتتّبع الهوى فیضلّک عن سبیل اللّه) فرمان حق مدارى به داوود(ع) در داورى و سپس توصیه به پرهیز از پیروى هواى نفس، به خاطر ضرر گمراه شدن از راه خدا، حاکى از این نکته است که راه خدا راهى است برپایه حق.

۱۹ - بیرون رفتن از مسیر خدا، درپى دارنده عذاب شدید الهى (إنّ الذین یضلّون عن سبیل اللّه لهم عذاب شدید)

۲۰ - داورى ظالمانه و متکى بر هوا و هوس، در پى دارنده عذاب شدید الهى (فاحکم بین الناس بالحقّ و لاتتّبع الهوى ...إنّ الذین یضلّون عن سبیل اللّه لهم عذاب شدید)

۲۱ - فراموشى روز قیامت، عامل ابتلاى انسان به عذاب شدید الهى (لهم عذاب شدید بما نسوا یوم الحساب) «باء» در «بما نسوا...» براى سببیت است; یعنى، چون انسان ها روز حساب را فراموش کردند، به عذاب شدید محکوم شدند.

۲۲ - هواپرستى، علت نخستین و زمینه اصلى ابتلاى انسان به عذاب شدید الهى (و لاتتّبع الهوى ... إنّ الذین یضلّون عن سبیل اللّه لهم عذاب شدید بما نسوا یوم الحساب) آیه شریفه، پیروى از هواى نفس را سبب گمراهى و گمراهى را، موجب ابتلا به عذاب شدید دانسته است; ولى در پایان، فراموشى روز حساب را سبب عذاب شدید معرفى کرده است. از این بیان استفاده مى شود که براى عذاب شدید، سبب هاى گوناگونى هست و چون پیروى از هواى نفس مقدم ذکر شد، مى توان استفاده کرد که این سبب از نخستین سبب هاى عذاب است.

۲۳ - «یوم الحساب» از نام هاى قیامت (بما نسوا یوم الحساب)

۲۴ - قیامت، روز حسابرسى از بندگان (بما نسوا یوم الحساب)

۲۵ - حسابرسى از بندگان، مهم ترین ویژگى قیامت است. (یوم الحساب) از نام گذارى قیامت به روز حساب، برداشت یاد شده استفاده مى شود.

موضوعات مرتبط

• انبیا: انبیا و هواپرستى ۱۴
• انسان: لغزشگاه انسان ۱۴; نقش انسان ۴
• تکامل: موانع تکامل ۱۷
• حق: موانع اجراى حق ۱۰
• حق طلبى: موانع حق طلبى ۱۵
• حکومت: آسیب شناسى حکومت ۱۳; منشأ حکومت ۲، ۴; نقش حکومت ۱۳
• خدا: اختصاصات خدا ۲، ۴; خلیفه خدا ۱; شؤون خلیفه خدا ۶; عطایاى خدا ۲; قضاوت خلیفه خدا ۶; هشدارهاى خدا ۹
• خلافت: منشأ خلافت ۲
• داود(ع): برگزیدگى داود(ع) ۱; حکومت داود(ع) ۵; خلافت داود(ع) ۱; رسالت داود(ع) ۵; فضایل داود(ع) ۳; قضاوت داود(ع) ۵; مقامات داود(ع) ۱، ۳; منشأ حکومت داود(ع) ۱; نبوت داود(ع)۵; هشدار به داود(ع) ۹
• دین: عینیت دین ۸; هماهنگى دین با سیاست ۸
• رهبران: اهمیت تزکیه رهبران ۱۲; زمینه هواپرستى رهبران ۱۳; مسؤولیت رهبران ۱۲
• سبیل الله: آثار اعراض از سبیل الله ۱۹; حقانیت سبیل الله ۱۸; گمراهى از سبیل الله ۱۶; موانع سلوک سبیل الله ۱۷
• عذاب: عذاب شدید ۱۹، ۲۰، ۲۱، ۲۲; مراتب عذاب ۱۹، ۲۰، ۲۱، ۲۲; موجبات عذاب ۱۹، ۲۰، ۲۱، ۲۲
• قاضى: اهمیت تزکیه قاضى ۱۲; زمینه هواپرستى قاضى ۱۳; لغزشگاه قاضى ۱۱; مسؤولیت قاضى ۱۲; هواپرستى قاضى ۱۱
• قضاوت: آثار قضاوت ظالمانه ۲۰; آسیب شناسى قضاوت ۱۱، ۱۳; قضاوت حق ۵، ۷; ملاک قضاوت ۷; نقش مقام قضاوت ۱۳; هواپرستى در قضاوت ۹
• قیامت: آثار فراموشى قیامت ۲۱; حسابرسى در قیامت ۲۴، ۲۵; نامهاى قیامت ۲۳; ویژگیهاى قیامت ۲۴، ۲۵
• گمراهى: عوامل گمراهى ۱۶
• هواپرستى: آثار هواپرستى ۱۰، ۱۱، ۱۵، ۱۶، ۱۷، ۲۰، ۲۲; اجتناب از هواپرستى ۹; خطر هواپرستى ۱۴
• یوم الحساب :۲۳