المؤمنون ٦٤
ترجمه
| المؤمنون ٦٣ | آیه ٦٤ | المؤمنون ٦٥ | ||||||||||||||
| ||||||||||||||||
معنی کلمات و عبارات
«حَتّی»: ابتدائیّه است. «أَخَذْنَا مُتْرَفِیهِم بِالْعَذَابِ»: ذکر خاصّ افراد متنعّم و خوشگذران بدان خاطر است که دیگران پیروان بشمارند و همراه این سردمدارانند. «یَجْأَرُونَ»: بسان گاو بانگ سر می‌دهند و فریاد می‌کشند. از مصدر (جُوار) به معنی صدای گاو، مراد ناله سر دادن و لابه کردن است.
آیات مرتبط (تعداد ریشه‌های مشترک)
کَمْ أَهْلَکْنَا مِنْ قَبْلِهِمْ... (۰)
وَ ذَرْنِي وَ الْمُکَذِّبِينَ أُولِي... (۰) إِنَ لَدَيْنَا أَنْکَالاً وَ جَحِيماً (۰) وَ طَعَاماً ذَا غُصَّةٍ وَ عَذَاباً... (۱)
تفسیر
- آيات ۵۵ - ۷۷، سوره مؤ منون
- تاءخير در عذاب كافران و بهره مند ساختن آنان به مال و فرزندان براى املاء و استدراج آنان است نه براى خيرخواهى .
- شرح صفات مؤ منين
- ((خيرات )) در جمله : ((اولئك يسارعون فى الخيرات ...))اعمال صالحه ناشى از اعتقاد حق است .
- بيان اينكه در دين خدا تكليف حرجى نه در اعتقاد و نه درعمل وجود ندارد (لا يكلف الله نفسا الا وسعها)
- فايده وجود نامه اعمال و جواب به شبهه اى كه فخر رازى در اين باره ذكر كرده است .
- اعمال بد مانع از انجام اعمال صالحه است .
- رد عذرهايى كه مشركين براى قبول رسالت پيامبر صلى اللّه عليه و آله آوردند.
- معنائى كه آيه (ولو اتبع الحق اهدائهم لفسدت السموات و الارض ) بيانگر آن است .
- وجه اينكه از قرآن كريم به ((ذكر)) تعبير شده است .
- اشاره به اينكه حق صراط مستقيم است و كافران گريزان از حق ، منحرف از صراط مستقيم هستند.
- بحث روايتى (رواياتى درباره مراد از ((قلوبهم وجلة )) و معناى استكانت و تضرع و...)
نکات آیه
۱ - عذاب قهر الهى، نقطه پایان غفلت زدگى و بى خبرى کافران (بل قلوبهم فى غمرة ... حتّى إذا أخذنا مترفیهم بالعذاب إذا هم یجئرون) «حتى» ابتدائیه بوده و براى بیان غایت غفلت زدگى کافران و پایان اشتغال آنها به کارهاى ناپسند است. «مترفین» (جمع «مترف») به معناى مرفهان، خوشگذرانان و ناز پروردگان است. «جُؤار» در اصل به زوزه وحوش (آواى سگ، شغال و گرگ )وقتى که صدمه ببیندگفته مى شود و در این جا کنایه از فریاد استغاثه مى باشد.
۲ - مرفهان خوشگذران و جلوداران کفر، نخستین چشندگان شعله هاى عذاب الهى (حتّى إذا أخذنا مترفیهم بالعذاب إذا هم یجئرون)
۳ - رفاه و برخوردارى کافران، سبب ساز هلاکت و نگون بختى آنان است، نه نشان سعادت و نیکبختى. (أیحسبون ... نسارع لهم فى الخیرت ... حتّى اذا أخذنا مترفیهم بالعذاب)
۴ - فریاد و ضجه رفاهمندان کافر، به هنگام لمس عذاب الهى (حتّى إذا أخذنا مترفیهم بالعذاب إذا هم یجئرون) ضمیر «هم» در جمله «إذا هم یجئرون»، مى تواند به «مترفین» بازگردد. در این صورت معناى «إذا هم یجئرون» چنین مى شود: «مترفان به هنگام لمس عذاب الهى، فریاد و ضجه سر مى دهند». هم چنین مى تواند به غفلت زدگان کافر بازگردد. در این صورت معناى جمله فوق چنین مى شود: «کافران (پیروان مترفین) وقتى جلوداران خود را گرفتار عذاب دیدند، فریاد استغاثه سرمى دهند». برداشت فوق، بر پایه احتمال اول است.
۵ - فریاد استغاثه پیروان کفرپیشه، به هنگام مشاهده گرفتارى جلوداران خود به عذاب قهر الهى (حتّى إذا أخذنا مترفیهم بالعذاب إذا هم یجئرون)
۶ - خوشگذرانان غفلت زده و بى خبر از روز جزا، هم سنگ ددان و وحوش بیابان در بینش الهى (إذا هم یجئرون) چنان که گفته شد «جُؤار» به زوزه سگ، روباه و گرگ گفته مى شود. تعبیر زوزه براى فریاد استغاثه کافران، بیانگر مطلب فوق است.
موضوعات مرتبط
- تشبیهات قرآن: تشبیه به حیوانات ۶
- خدا: آثار عذابهاى خدا ۱
- رهبران: استغاثه پیروان رهبران کفر ۵; عذاب رهبران کفر ۲
- عذاب ۵: اولین اهل عذاب ۲
- غافلان: بى ارزشى غافلان ۶
- غفلت: غفلت از قیامت ۶
- کافران: آثار رفاه کافران ۳; آثار عذاب کافران ۴; زمینه تنبه کافران ۱; عوامل شقاوت کافران ۳; عوامل هلاکت کافران ۳
- مرفهان: آثار عذاب مرفهان ۴; بى ارزشى مرفهان ۶; عذاب مرفهان ۲; فریاد مرفهان ۴
