النحل ١٠٢
ترجمه
| النحل ١٠١ | آیه ١٠٢ | النحل ١٠٣ | ||||||||||||||
| ||||||||||||||||
معنی کلمات و عبارات
«رُوحُ الْقُدُسِ»: اضافه موصوف به صفت است و به معنی روح پاک است که مراد جبرئیل، فرشته وحی است. «بِالْحَقِّ»: (نگا: بقره / نساء / حجر / ). «هُدیً وَ بُشْرَی»: منصوبند و عطف بر محلّ (لِیُثَبِّتَ) می‌باشند و مفعولٌ‌له بشمارند. تقدیر چنین است: تَثْبیتاً لَّهُمْ وَ هِدَایَةً وَ بِشَارَةً. می‌توان آن دو را مرفوع و خبر مبتدای محذوف دانست و جمله (وَ هُدیً وَ بُشْرَی) را حالیّه گرفت برای ضمیر (ه) در (نَزَّلَهُ).
آیات مرتبط (تعداد ریشه‌های مشترک)
تفسیر
- نحل آيات ۹۰ - ۱۰۵،سوره نحل
- اشاره به احتمام شديد در اسلام به اصلاح وضع جامعه
- اشاره به معنا و اقسام دوگانه عدل (فردى و اجتماعى )
- بيان اينكه امر به عدل در ((ان الله ياءمر بالعدل و الاحسان )) امر به عدالت اجتماعىاست
- امر به احسان نسبت به ديگران در ((ان الله ياءمربالعدل و الاحسان )) و احسان نسبت به خويشاوندان در ((ايتاء ذى القربى ))
- نهى از فحشا و منكر و بغى در واقع امر به حفظ وحدت در مجتمع است
- سبب شناعت شكستن قسم
- تمثيل نقض عهد به پنبه كردن خود رشته
- انسان مسؤ ول است و اضلال خدا ابتدائى نيست و فرع بر ضلالت شخص گمراه است
- نهى مستقل از اينكه هسم وسيله خدعه و دغلكارى قرار داده شود
- مقصود از اينكه فرمود: صابران را پاداش مى دهيم ((با حسن ما كانوا يعملون ))
- ويژگيهاى حيات طيبه اى كه خداوند آن را به نيكوكاران وعده داده است
- وجوهى ديگر كه درباره مراد از حيات طيبه گفته شده است
- مراد از استعاذه به خدا از شيطان ، پناه جستن قبلى است
- استعاذه به خدا توكل به خدا است و ايمان وتوكل دو ملاك صدق عبوديت هستند
- گروهى كه شيطان بر آنان مسلط است
- اشاره به مساءله نسخ و حكمت آن و پاسخ به خرده گيرى مشركين در آيه شريفه : ((و اذابدلنا آيه مكان اية ...))
- اتهام مشركين به پيامبر(ص ) در ارتباط با مسئله نسخ
- توضيحى در مورد اينكه با نزول آيات ناسخ خداوند ايمان مؤ منين را تثبيت مى كند
- شرح و تفصيل جواب خداى سبحان به افتراى مشركين بهرسول خدا(ص ) كه گفتند مردى غير عرب به او مى آموزد
- رواياتى در ذيل آيه : ((ان الله يامر بالعدل و الاحسان ...)) و بيان مراد ازعدل و احسان
- دو روايت در ذيل آيه : ((من عمل صالحا من ذكر و انثى فلنحيينه حيوة طيبة ))
- رواياتى در ذيل آيه : ((يقولون انما يعمله بشر...))
- مؤ من هرگز دروغ نمى گويد
نکات آیه
۱- پیامبر(ص)، وظیفه دار پاسخ گویى به اتهامات مشرکان مبنى بر ساختگى بودن قرآن با روشن کردن حقیقت وحى (إنما أنت مفتر ... قل نزّله روح القدس من ربّک)
۲- آیات ناسخ و منسوخ، همه از جانب پروردگار نازل شده است. (قل نزّله روح القدس من ربّک)
۳- روح القدس (جبرئیل)، واسطه ابلاغ وحى و نازل کننده قرآن از جانب پروردگار (قل نزّله روح القدس من ربّک)
۴- جبرئیل، موجودى مقدس و منزه از دخل و تصرف در آیات الهى (قل نزّله روح القدس من ربّک) با توجه به اینکه «قدس» به معناى طهارت و پاکى است، ملقب شدن جبرئیل به «روح القدس» مى تواند براى اعلام پاک بودن او از دخل و تصرف در آیات الهى باشد.
۵- قرآن، داراى حقیقتى والا و متعالى است. (قالوا إنما أنت مفتر ... قل نزّله روح القدس من ربّک) تعبیر «نزّل» - که به معناى فرود آمدن از بالا به پایین است - درباره القاى قرآن به پیامبر(ص) توسط جبرئیل، مى تواند حاکى از نکته یاد شده باشد.
۶- قرآن، کتابى است سراسر حق و به دور از سخنان باطل و بیهوده (قل نزّله روح القدس من ربّک بالحقّ)
۷- نزول تدریجى قرآن و ناسخ و منسوخ آن، امرى به حق و بایسته (و إذا بدّلنا ءایة مکان ءایة ... قل نزّله روح القدس من ربّک بالحقّ)
۸- قرآن و نزول تدریجى آیات آن، مایه تثبیت و تحکیم ایمان مؤمنان است. (نزّله ... لیثبّت الذین ءامنوا)
۹- قرآن و آیات آن، دربردارنده هدایت و بشارت براى مسلمانان (و هدًى و بشرى للمسلمین)
۱۰- تثبیت ایمان مؤمنان و هدایت و بشارت به مسلمانان، از اهداف نسخ و تغییر پیامهاى الهى و نزول تدریجى آیات قرآن (و إذا بدّلنا ءایة مکان ءایة ... قل نزّله ... لیثبّت الذین ءامنوا و هدًى و بشرى للمسلمین)
۱۱- برخوردارى از روحیه تسلیم در برابر حق، شرط بهره ورى از هدایت و بشارت قرآن (و هدًى و بشرى للمسلمین)
۱۲- مؤمنان، برخوردار از روح تسلیم در برابر حق (لیثبّت الذین ءامنوا و هدًى و بشرى للمسلمین) برداشت فوق، مبتنى بر این نکته است که «للمسلمین» وصف دیگرى براى «الذین ءامنوا» باشد نه بازگو کننده گروه دیگرى از مردم.
۱۳- بهره مندى افراد از قرآن، متفاوت و داراى مراتب است. (قل نزّله روح القدس من ربّک بالحقّ لیثبّت الذین ءامنوا و هدًى و بشرى للمسلمین) از اینکه قرآن هدف خود را ایجاد ثبات قدم براى مؤمنان و رهنمود و بشارت براى مسلمانان مى داند و این دو گروه باهم متفاوتند، استفاده مى شود که بهره مندى از قرآن براى افراد مختلف یکسان نیست.
روایات و احادیث
۱۴- «عن أبى جعفر(ع) فى قوله «روح القدس» قال: هو جبرئیل، و القدس الطاهر...;[۱] از امام باقر(ع) روایت شده است که درباره «روح القدس» در سخن خدا فرمود: او جبرئیل است و قدس به معناى پاک مى باشد».
۱۵- «عن أبى عبدالله(ع) قال: إن الله تبارک و تعالى خلق روح القدس فلم یخلق خلقاً أقرب إلى الله منها و لیست بأکرم خلقه علیه فإذا أراد أمراً ألقاه إلیها فألقاه إلى النجوم فجرت به;[۲] از امام صادق(ع) روایت شده است که فرمود: خداى تبارک و تعالى «روح القدس» را آفرید و هیچ مخلوقى را نیافریده که از او به خدا نزدیک تر باشد; ولى او گرامى ترین آفریده ها در نزد خدا نیست. پس هرگاه خدا امرى را اراده کند، به روح القدس القا مى کند و سپس به ستارگان و آن امر به وسیله ستارگان اجرا مى شود».
موضوعات مرتبط
- انسان: تفاوت فهم انسان ها ۱۳
- جبرئیل: امانت دارى جبرئیل ۴; تقدس جبرئیل ۴; تنزیه جبرئیل ۴; فضایل جبرئیل ۱۵; نقش جبرئیل ۳، ۱۵
- حق: آثار تسلیم به حق ۱۱
- روح القدس: مراد از روح القدس ۱۴
- قرآن: آثار نزول تدریجى قرآن ۸; آیات منسوخ ۲; آیات ناسخ ۲; استفاده از بشارتهاى قرآن ۱۱; بشارتهاى قرآن ۹; پاسخ مکذبان قرآن ۱; تنزیه قرآن ۶; حقانیت آیات منسوخ ۷; حقانیت آیات ناسخ ۷; حقانیت قرآن ۶; حقانیت نزول تدریجى قرآن ۷; حقیقت قرآن ۵; فضیلت قرآن ۵; فلسفه نزول تدریجى قرآن ۱۰; فلسفه نسخ در قرآن ۱۰; مراتب استفاده از قرآن ۱۳; نزول قرآن ۳; نسخ در قرآن ۲; نقش قرآن ۸; وحیانیت قرآن ۲; هدایتگرى قرآن ۹
- مؤمنان: انقیاد مؤمنان ۱۲; تثبیت ایمان مؤمنان ۱۰; حق پذیرى مؤمنان ۱۲
- محمد(ص): مسؤولیت محمد(ص) ۱
- مسلمانان: بشارت به مسلمانان ۹، ۱۰; هدایت مسلمانان ۹، ۱۰
- مشرکان: پاسخ تهمتهاى مشرکان ۱
- ملائکه: ملائکه وحى ۳
- وحى: تبیین وحى ۱
- هدایت: شرایط هدایت ۱۱
