النحل ١٠٢
گسترشکپی متن آیه |
---|
ترجمه
النحل ١٠١ | آیه ١٠٢ | النحل ١٠٣ | ||||||||||||||
|
معنی کلمات و عبارات
«رُوحُ الْقُدُسِ»: اضافه موصوف به صفت است و به معنی روح پاک است که مراد جبرئیل، فرشته وحی است. «بِالْحَقِّ»: (نگا: بقره / نساء / حجر / ). «هُدیً وَ بُشْرَی»: منصوبند و عطف بر محلّ (لِیُثَبِّتَ) میباشند و مفعولٌله بشمارند. تقدیر چنین است: تَثْبیتاً لَّهُمْ وَ هِدَایَةً وَ بِشَارَةً. میتوان آن دو را مرفوع و خبر مبتدای محذوف دانست و جمله (وَ هُدیً وَ بُشْرَی) را حالیّه گرفت برای ضمیر (ه) در (نَزَّلَهُ).
آیات مرتبط (تعداد ریشههای مشترک)
تفسیر
- آيات ۹۰ - ۱۰۵ سوره نحل
- اشاره به اهتمام شديد دین اسلام، به اصلاح وضع جامعه
- اشاره به معنا و اقسام دوگانه عدل فردى و اجتماعى
- امر به «احسان»، نسبت به ديگران و خويشاوندان، در آیه شریفه
- نهى از فحشا و منكر و بغى، در واقع، امر به حفظ وحدت در جامعه است
- سبب شناعت شكستن قسم
- تمثيل نقض عهد به پنبه كردن خودرشته
- اضلال خدا، ابتدایى نيست و فرع بر ضلالت شخص گمراه است
- نهى مستقل از اين كه قسم، وسيلۀ خدعه و دغلكارى قرار داده شود
- مقصود از اين كه فرمود: «به صابران پاداش احسن مى دهيم»
- ويژگی هاى حيات طيّبه خداوند، به نيكوكاران
- وجوهى ديگر، كه در معنای «حيات طيبه» گفته شده است
- مراد از استعاذه به خدا از شيطان، هنگام قرائت قرآن
- گروهى كه شيطان بر آنان تسلط دارد
- اشاره به حکمت مسأله نسخ و پاسخ به خرده گيرى مشركان، در آيه شريفه
- اتهام مشركان به پيامبر «ص»، در ارتباط با مسأله نسخ
- توضيحى در باره تثبیت ایمان مؤمنان، با نزول آيات ناسخ
- پاسخ خداوند به افتراى مشركان به پیامبر «ص»
- بحث روايتى
نکات آیه
۱- پیامبر(ص)، وظیفه دار پاسخ گویى به اتهامات مشرکان مبنى بر ساختگى بودن قرآن با روشن کردن حقیقت وحى (إنما أنت مفتر ... قل نزّله روح القدس من ربّک)
۲- آیات ناسخ و منسوخ، همه از جانب پروردگار نازل شده است. (قل نزّله روح القدس من ربّک)
۳- روح القدس (جبرئیل)، واسطه ابلاغ وحى و نازل کننده قرآن از جانب پروردگار (قل نزّله روح القدس من ربّک)
۴- جبرئیل، موجودى مقدس و منزه از دخل و تصرف در آیات الهى (قل نزّله روح القدس من ربّک) با توجه به اینکه «قدس» به معناى طهارت و پاکى است، ملقب شدن جبرئیل به «روح القدس» مى تواند براى اعلام پاک بودن او از دخل و تصرف در آیات الهى باشد.
۵- قرآن، داراى حقیقتى والا و متعالى است. (قالوا إنما أنت مفتر ... قل نزّله روح القدس من ربّک) تعبیر «نزّل» - که به معناى فرود آمدن از بالا به پایین است - درباره القاى قرآن به پیامبر(ص) توسط جبرئیل، مى تواند حاکى از نکته یاد شده باشد.
۶- قرآن، کتابى است سراسر حق و به دور از سخنان باطل و بیهوده (قل نزّله روح القدس من ربّک بالحقّ)
۷- نزول تدریجى قرآن و ناسخ و منسوخ آن، امرى به حق و بایسته (و إذا بدّلنا ءایة مکان ءایة ... قل نزّله روح القدس من ربّک بالحقّ)
۸- قرآن و نزول تدریجى آیات آن، مایه تثبیت و تحکیم ایمان مؤمنان است. (نزّله ... لیثبّت الذین ءامنوا)
۹- قرآن و آیات آن، دربردارنده هدایت و بشارت براى مسلمانان (و هدًى و بشرى للمسلمین)
۱۰- تثبیت ایمان مؤمنان و هدایت و بشارت به مسلمانان، از اهداف نسخ و تغییر پیامهاى الهى و نزول تدریجى آیات قرآن (و إذا بدّلنا ءایة مکان ءایة ... قل نزّله ... لیثبّت الذین ءامنوا و هدًى و بشرى للمسلمین)
۱۱- برخوردارى از روحیه تسلیم در برابر حق، شرط بهره ورى از هدایت و بشارت قرآن (و هدًى و بشرى للمسلمین)
۱۲- مؤمنان، برخوردار از روح تسلیم در برابر حق (لیثبّت الذین ءامنوا و هدًى و بشرى للمسلمین) برداشت فوق، مبتنى بر این نکته است که «للمسلمین» وصف دیگرى براى «الذین ءامنوا» باشد نه بازگو کننده گروه دیگرى از مردم.
۱۳- بهره مندى افراد از قرآن، متفاوت و داراى مراتب است. (قل نزّله روح القدس من ربّک بالحقّ لیثبّت الذین ءامنوا و هدًى و بشرى للمسلمین) از اینکه قرآن هدف خود را ایجاد ثبات قدم براى مؤمنان و رهنمود و بشارت براى مسلمانان مى داند و این دو گروه باهم متفاوتند، استفاده مى شود که بهره مندى از قرآن براى افراد مختلف یکسان نیست.
روایات و احادیث
۱۴- «عن أبى جعفر(ع) فى قوله «روح القدس» قال: هو جبرئیل، و القدس الطاهر...;[۱] از امام باقر(ع) روایت شده است که درباره «روح القدس» در سخن خدا فرمود: او جبرئیل است و قدس به معناى پاک مى باشد».
۱۵- «عن أبى عبدالله(ع) قال: إن الله تبارک و تعالى خلق روح القدس فلم یخلق خلقاً أقرب إلى الله منها و لیست بأکرم خلقه علیه فإذا أراد أمراً ألقاه إلیها فألقاه إلى النجوم فجرت به;[۲] از امام صادق(ع) روایت شده است که فرمود: خداى تبارک و تعالى «روح القدس» را آفرید و هیچ مخلوقى را نیافریده که از او به خدا نزدیک تر باشد; ولى او گرامى ترین آفریده ها در نزد خدا نیست. پس هرگاه خدا امرى را اراده کند، به روح القدس القا مى کند و سپس به ستارگان و آن امر به وسیله ستارگان اجرا مى شود».
موضوعات مرتبط
- انسان: تفاوت فهم انسان ها ۱۳
- جبرئیل: امانت دارى جبرئیل ۴; تقدس جبرئیل ۴; تنزیه جبرئیل ۴; فضایل جبرئیل ۱۵; نقش جبرئیل ۳، ۱۵
- حق: آثار تسلیم به حق ۱۱
- روح القدس: مراد از روح القدس ۱۴
- قرآن: آثار نزول تدریجى قرآن ۸; آیات منسوخ ۲; آیات ناسخ ۲; استفاده از بشارتهاى قرآن ۱۱; بشارتهاى قرآن ۹; پاسخ مکذبان قرآن ۱; تنزیه قرآن ۶; حقانیت آیات منسوخ ۷; حقانیت آیات ناسخ ۷; حقانیت قرآن ۶; حقانیت نزول تدریجى قرآن ۷; حقیقت قرآن ۵; فضیلت قرآن ۵; فلسفه نزول تدریجى قرآن ۱۰; فلسفه نسخ در قرآن ۱۰; مراتب استفاده از قرآن ۱۳; نزول قرآن ۳; نسخ در قرآن ۲; نقش قرآن ۸; وحیانیت قرآن ۲; هدایتگرى قرآن ۹
- مؤمنان: انقیاد مؤمنان ۱۲; تثبیت ایمان مؤمنان ۱۰; حق پذیرى مؤمنان ۱۲
- محمد(ص): مسؤولیت محمد(ص) ۱
- مسلمانان: بشارت به مسلمانان ۹، ۱۰; هدایت مسلمانان ۹، ۱۰
- مشرکان: پاسخ تهمتهاى مشرکان ۱
- ملائکه: ملائکه وحى ۳
- وحى: تبیین وحى ۱
- هدایت: شرایط هدایت ۱۱
منابع