البقرة ٧٠
ترجمه
البقرة ٦٩ | آیه ٧٠ | البقرة ٧١ | ||||||||||||||
|
معنی کلمات و عبارات
«تَشَابَهَ»: مشتبه شده است. همگون شده و بهم آمیخته است.
آیات مرتبط (تعداد ریشههای مشترک)
تفسیر
- آيات ۶۳ ۷۴ بقره
- برداشتن كوه بمنظور اكراه مردم نبوده
- نمى شود به خدا نسبت اميد داد
- نكاتى كه باعث بيان داستان گاو بنى اسرائيل با اسلوب مخصوص شده
- بى ادبى بنى اسرائيل و آزار حضرت موسى (ع ) توسط آنان كه از آيات قرآنى استفاده مى شود
- داستان گاو در تورات
- داستان گاو بنى اسرائيل و برخورد آنان با پيامبر عصر خود
- تشبيه قساوت قلوب به سنگ سخت
- بحث روايتى (شامل رواياتى در ذيل آيات گذشته و درباره داستان گاو بنىاسرائيل )
- بحث فلسفى (درباره دو معجزه : زنده كردن مردگان و مسخ )
- اشكالى بر گفتار فوق و پاسخ به آن
- بحث علمى و اخلاقى (درباره رفتار و اخلاق بنىاسرائيل )
- هر تقليدى مذموم نيست
- در زندگى اجتماعى ، انسان ناچار از تقليد است
نکات آیه
۱ - قوم موسى، بیان رنگ و سن گاو مورد نظر را مشخص کننده ندانسته و خواهان توضیح بیشترى درباره ویژگیهاى آن شدند. (قالوا ادع لنا ربّک یبین لنا ما لونها)
۲ - قوم موسى، بر این باور بودند که گاو مورد نظر براى ذبح و حل معماى قتل، باید ویژگیهاى منحصر به فرد داشته باشد. (إن البقر تشبه علینا) «تشابه» به معناى همانند بودن است و چون با «على» متعدّى شده، متضمن معناى التباس و اشتباه نیز هست. بنابراین «إن البقر ...»; یعنى، آن گاو توصیف شده به میانسالى و زرد رنگى، مصادیق زیادى دارد که همگى مشابه یکدیگرند و این موجب مى شود که ندانیم کدامین را انتخاب کنیم. این جمله از قوم موسى، حکایت از آن دارد که: آنان گمان داشتند گاو مورد نظر براى ذبح باید به گونه اى توصیف شود که تنها یک فرد داشته باشد تا همانندى از بین برود.
۳ - قوم موسى، تحیر و سردرگمى خویش را در انتخاب گاوى که باید ذبح مى شد، دلیل تکرار سؤال و تقاضاى توضیح بیشتر عنوان کردند. (قال ادع لنا ربک ... إن البقر تشبه علینا) قوم موسى، با جمله تعلیلیه «إن البقر ...» - که تعلیل براى جمله قبل است - در صدد بیان این معنا بودند که: پرسشهاى مکررشان بدین جهت است که امر بر آنان مشتبه شده و در پى رهایى از تحیر و سردرگمى هستند نه بهانه گیرى و تلاش براى فرار از مسؤولیت.
۴ - قوم موسى، با آخرین پرسش درباره گاو، به معین شدن گاو و رهایى از تحیر امیدوار بودند. (و إنا إن شاء اللّه لمهتدون) «مهتدون» اسم فاعل از اهتداء و به معناى راه یافتگان است و متعلق آن همان گاوى است که باید ذبح مى شد.
۵ - اتکاى قوم موسى به مشیّت و خواست خدا، در دستیابى به گاوى که باید ذبح مى کردند. (و إنا إن شاء اللّه لمهتدون)
۶ - هدایت انسانها و رهایى آنان از تحیر و سرگردانى، در اختیار خدا و به مشیّت اوست. (و إنا إن شاء اللّه لمهتدون)
۷ - قوم موسى، به وابستگى هدایت آدمى به مشیّت و خواست خداوند، باور داشتند. (و إنا إن شاء اللّه لمهتدون)
۸ - قوم موسى، مطمئن به استجابت دعاهاى موسى(ع) و اجابت خواسته هاى او از درگاه خداوند (قالوا ادع لنا ربک یبین لنا ما هى ... ادع لنا ربک یبین لنا ما لونها ... ادع لنا ربک یبین لنا ما هى) فعل «یبین» در آیه مورد بحث و آیات پیشین مجزوم به شرط مقدر است. کلام با تقدیر آن چنین مى باشد: «ادع لنا ربک لیبین لنا ان تدع اللّه یبین; از خدا بخواه براى ما بیان کند. اگر تو از خدا بخواهى بیان خواهد کرد». این معنا (اگر بخواهى بیان خواهد کرد) رساى به برداشت فوق است.
روایات و احادیث
۹ - از رسول خدا(ص) روایت شده که: «أنهم أمروا بأدنى بقرة و لکنهم لما شدوا على أنفسهم شدد اللّه علیهم و ایّم اللّه لو لم یستثنوا ما بینت لهم، إلى آخر الأبد ...;[۱] بنى اسرائیل مأمور به ذبح کم ارزش ترین گاو بودند; لکن چون بر خویشتن سخت گرفتند خداوند نیز بر آنان سخت گرفت و سوگند به خدا اگر آنان «إن شاء اللّه» نمى گفتند هرگز علامتهاى گاوى که مى بایست ذبح نمایند براى آنان بیان نمى شد ...».
موضوعات مرتبط
- بنى اسرائیل: اتکاى بنى اسرائیل ۵; بنى اسرائیل و مشیّت خدا ۵; بنى اسرائیل و موسى (ع) ۸; بینش بنى اسرائیل ۲; پرسشهاى بنى اسرائیل ۴; تاریخ بنى اسرائیل ۱، ۳، ۴; تحیر بنى اسرائیل ۳، ۴; خواسته هاى بنى اسرائیل ۱; صفات گاو بنى اسرائیل ۱، ۲، ۹; عقیده بنى اسرائیل ۵، ۷، ۸; فلسفه پرسشهاى بنى اسرائیل ۳; قصه گاو بنى اسرائیل ۹; گاو بنى اسرائیل ۳، ۴، ۵
- تحیر: نجات از تحیر ۶
- خدا: اختصاصات خدا ۶; مشیّت خدا ۵، ۶، ۷
- قاتل: کیفیت کشف هویت قاتل ۲
- قتل: کشف قتل با گاو مذبوح ۲
- موسى(ع): اجابت دعاى موسى(ع) ۸
- هدایت: منشأ هدایت ۶، ۷
منابع
- ↑ مجمع البیان، ج ۱، ص ۲۷۴; نورالثقلین، ج ۱- ، ص ۸۹، ح ۲۴۳.