الجمعة ٩
ترجمه
| الجمعة ٨ | آیه ٩ | الجمعة ١٠ | ||||||||||||||
| ||||||||||||||||
معنی کلمات و عبارات
«نُودِیَ»: مجهول (نادی) از مصدر نِداء است. «مِن یَوْمِ الْجُمُعَةِ»: در روز جمعه. حرف (مِنْ) به معنی (فِی) است. مثل: أَرُونِی مَاذَا خَلَقُوا مِنَ الأرْضِ فَاطِرَ / (نگا: روح‌المعانی). «ذِکْرِاللهِ»: اطاعت از خدا. مراد خطبه و نماز جمعه است (نگا: المصحف المیسر). «الْبَیْعَ»: معامله و تجارت. مراد هر نوع کسب و کار و پیشه است.
آیات مرتبط (تعداد ریشه‌های مشترک)
رِجَالٌ لاَ تُلْهِيهِمْ تِجَارَةٌ وَ... (۴)
وَ إِذَا تَوَلَّى سَعَى فِي... (۱) وَ مَنْ أَرَادَ الْآخِرَةَ وَ سَعَى... (۳) فَلَمَّا بَلَغَ مَعَهُ السَّعْيَ... (۱)
تفسیر
- آيات ۹ - ۱۱، سوره جمعه
- مربوط به نماز جمعه ، امر به شتاب بدان و رها كردن هر كارى بازدارنده از آن
- معناى اينكه فرمود: ((بگو آنچه نزد خدا است بهتر از لهو و تجارت است ...))
- (رواياتى درباره شتاب به سوى نماز جمعه وتعطيل كارها، انتشار در زمين بعد از نماز و طلب رزق ، و...)
- سه طائفه اى كه دعايشان مستجاب نمى شود
- چند روايت درباره پراكنده شدن مردم از نزد پيامبر(ص ) در حالى كه خطبه جمعه مىخواند، و نزول آيه : اذا راءوا تجارة او لهوا انفضوا اليها...))
نکات آیه
۱ - شرکت در نماز جمعه، توصیه خداوند به مؤمنان (یأیّها الذین ءامنوا ... فاسعوا إلى ذکر اللّه)
۲ - اذان، از آداب برپایى نماز جمعه (إذا نودى للصلوة من یوم الجمعة) ندا براى نماز، همان اذان است.
۳ - نماز جمعه، «ذکر اللّه» است. (فاسعوا إلى ذکر اللّه) مفسران «ذکر اللّه» را به دو معنا تفسیر کرده اند: الف) مراد از «ذکر اللّه» نماز جمعه است ب) مراد از آن خطبه هاى نماز جمعه است. برداشت یاد شده بر پایه تفسیر اول است.
۴ - یاد خداوند، فلسفه و روح نماز جمعه است. (إذا نودى للصلوة من یوم الجمعة فاسعوا إلى ذکر اللّه) آمدن تعبیر «ذکر اللّه» درباره نماز جمعه، مى تواند اشاره به حقیقت یاد شده باشد.
۵ - مؤمنان، وظیفه دار جدیت و تلاش براى شرکت در نماز جمعه (فاسعوا إلى ذکر اللّه)
۶ - تلاش و جدیت براى درک خطبه هاى نماز جمعه و اهمیت دادن به آن، توصیه خداوند به مؤمنان (فاسعوا إلى ذکر اللّه) در صورتى که مراد از «ذکر اللّه» در آیه شریفه خطبه هاى نماز جمعه باشد; براشت بالا استفاده مى شود.
۷ - تعطیل کردن خرید و فروش و هر عملى که مانع شرکت در نماز جمعه مى شود، فرمان الهى به مؤمنان (یأیّها الذین ءامنوا ... و ذروا البیع) مراد از «ذروا البیع» - با توجه به دعوت مردم به شرکت در نماز جمعه - تنها رها کردن خرید و فروش نیست; بلکه ذکر خرید و فروش، از باب ذکر بارزترین مصداقى است که مانع شرکت در نماز جمعه مى شود. بر این اساس هر عملى که مانع شرکت در نماز جمعه شود، باید ترک گردد.
۸ - شرکت در نماز جمعه و پرداختن به ذکر خدا، بسى ارزشمندتر از کسب مال و سایر منافع دنیوى (فاسعوا إلى ذکر اللّه و ذروا البیع ذلکم خیر لکم)
۹ - فریضه نماز جمعه و رها کردن داد و ستد به هنگام اقامه آن، در جهت تأمین مصالح و منافع خود مؤمنان است. (إذا نودى للصلوة من یوم الجمعة فاسعوا إلى ذکر اللّه... ذلکم خیر لکم)
۱۰ - جهل و ناآگاهى، مایه دلخوش شدن انسان به مظاهر زندگى دنیایى و بى توجهى به ذکر خدا و عبادت او و مصالح نهفته در آن (ذلکم خیر لکم إن کنتم تعلمون)
۱۱ - کسب ارزش هاى واقعى، در پرتو دانش و آگاهى میسّر است. (ذلکم خیر لکم إن کنتم تعلمون)
۱۲ - تکالیف و توصیه هاى الهى، در جهت تأمین منافع و مصالح واقعى انسان ها است. (ذلکم خیر لکم إن کنتم تعلمون)
۱۳ - خرید و فروش و کسب و کار، پیش از اعلام نماز جمعه جایز است. (إذا نودى للصلوة من یوم الجمعة فاسعوا إلى ذکر اللّه و ذروا البیع)
روایات و احادیث
۱۴ - «عن جابر بن یزید عن أبى جعفر(ع) قال: قلت له قول اللّه عزّوجلّ: «فاسعوا إلى ذکر اللّه» قال: اعملوا و عجلّوا فإنّه یوم مضیق على المسلمین فیه;[۱] جابربن یزید گوید: به امام باقر(ع) گفتم: مراد از (سخن) خداوند عزّوجلّ «فاسعوا إلى ذکراللّه» چیست؟ فرمود: اعمال جمعه را با عجله انجام دهید [تا به نماز جمعه برسید] زیرا روز جمعه، [وقت ]براى مسلمانان تنگ است [و اعمال مستحبّه زیاد است]».
۱۵ - «عن علىّ انّه سئل عن قول اللّه [تعالى ]«یا أیّها الذین آمنوا إذا نودى للصلاة من یوم الجمعة فاسعوا إلى ذکر اللّه» قال: لیس السعى الإشتداد;[۲] از امام على(ع) درباره سخن خداوند تعالى «یا أیّها الذین آمنوا إذا نودى للصلاة من یوم الجمعة فاسعوا إلى ذکر اللّه» سؤال شد، آن حضرت فرمود: مراد از «سعى» شدت در راه رفتن (دویدن) نیست».
۱۶ - «قال رسول اللّه(ص) حرمت التجارة یوم الجمعة ما بین الأذان الأوّل إلى الإقامة إلى انصراف الإمام لأنّ اللّه یقول: «یا أیّها الذین آمنوا إذا نودى للصلاة من یوم الجمعة فاسعوا إلى ذکر اللّه و ذروا البیع;[۳] از رسول خدا(ص) روایت شده که فرمود: ما بین اذان اول تا اقامه و انصراف امام از آن، تجارت حرام است; زیرا خداى تعالى مى فرماید: یا أیّها الذین آمنوا إذا نودى للصلاة من یوم الجمعة فاسعوا إلى ذکر اللّه و ذروا البیع».
۱۷ - «عن أبى جعفر(ع) فى قوله «یا أیّها الذین آمنوا ... فاسعوا إلى ذکر اللّه...» قال: اسعوا أى امضوا و یقال: اسعوا اعملوا لها و هو قصّ الشارب و نتف الإبط و تقلیم الأظفار و الغسل و لبس أفضل ثیابک و تطیب للجمعة فهو السعى;[۴] از امام باقر(ع) درباره سخن خداوند، «فاسعوا إلى ذکراللّه...» روایت شده که «اسعوا» به معناى «امضوا» است; یعنى، بروید و گفته مى شود «اسعوا اعملوا لها»; یعنى، بکوشید تا براى آنها اعمالى انجام دهید و آن اعمال کوتاه کردن موى شارب و ازاله مو از زیر بغل، گرفتن ناخن، غسل، پوشیدن بهترین پیراهن ها و خوشبو کردن براى نماز جمعه است. پس این اعمال سعى است».
موضوعات مرتبط
- احکام :۲، ۱۳ فلسفه احکام ۲، ۱۲ ۱۳
- ارزشها: ارزشهاى اخروى ۸; زمینه ارزشها ۱۱
- انسان: زمینه مصالح انسان ۱۲
- بیع: احکام بیع ۱۳; بیع حرام ۱۶
- جهل: آثار جهل ۱۰
- خدا: اوامر خدا ۷; توصیه هاى خدا ۱، ۶، ۱۲
- دنیاطلبى: زمینه دنیاطلبى ۱۰
- ذکر: ارزش ذکر خدا ۸; ذکر خدا ۳; زمینه ذکر خدا ۴
- عبادت: زمینه ترک عبادت ۱۰
- علم: آثار علم ۱۱
- غفلت: زمینه غفلت از خدا ۱۰
- کسب: ارزش کسب ۸
- مؤمنان: تکلیف مؤمنان ۵; توصیه به مؤمنان ۱، ۶; مصالح مؤمنان ۹
- مصالح: مصالح عمومى ۹
- نماز جمعه: آداب نماز جمعه ۱۵، ۱۷; احکام نماز جمعه ۲، ۷، ۱۳; اذان نماز جمعه۲; ارزش نماز جمعه ۸; اهمیت استماع خطبه هاى نماز جمعه ۶; اهمیت تلاش براى نماز جمعه ۶; اهمیت نماز جمعه ۱، ۳، ۹; بیع هنگام نماز جمعه ۱۳، ۱۶; ترک بیع هنگام نماز جمعه ۷، ۹; تلاش براى نماز جمعه ۵، ۱۷; شرکت در نماز جمعه ۵; عجله براى نماز جمعه۱۴، ۱۵; فلسفه نماز جمعه ۴
