الأنفال ٥٢
| کپی متن آیه |
|---|
| کَدَأْبِ آلِ فِرْعَوْنَ وَ الَّذِينَ مِنْ قَبْلِهِمْ کَفَرُوا بِآيَاتِ اللَّهِ فَأَخَذَهُمُ اللَّهُ بِذُنُوبِهِمْ إِنَ اللَّهَ قَوِيٌ شَدِيدُ الْعِقَابِ |
ترجمه
| الأنفال ٥١ | آیه ٥٢ | الأنفال ٥٣ | ||||||||||||||
| ||||||||||||||||
معنی کلمات و عبارات
«دَأْب»: عادت همیشگی. پیشه.
تفسیر
- آيات ۵۴ - ۴۱، سوره انفال
- توضيح و تفسير مفردات و جملات آيه شريفه مربوط به خمس : (( واعملوا انما غنمتم منشى ء فان لله خمسه و للرسول ... ))
- ياد آورى امدادهاى غيبى الهى در جنگ بدر كه موجب پيروزى مسلمين گرديد
- شش دستور جنگى به سربازان اسلام
- توضيح در مورد زينت دادن شيطان ، اعمال مشركين راو تحريك آنها به جنگ با مسلمين و سپس تنها گذاشتن آنانرا
- سخن منافقين و بيمار دلانى كه در ميان اصحاب بدر بودند، درباره مسلمان مجاهد
- تبدل نعمت به نقمت و عذاب هنگامى است كه صاحبان نعمت استعداد درونى خود را از دست داده مستعد عقاب شده باشند.
- رواياتى در مورد خمس و مستحقيقن آن در ذيل آيه شريفه : (( واعملوا انما غنمتم من ... ))
- رواياتى در ذيل آيات مربوط به جنگ بدر
- اشاره به اينكه تجسم شيطان در صورتهاى انسانى ، امر محالى نيست تا استعباد شود
تفسیر نور (محسن قرائتی)
كَدَأْبِ آلِ فِرْعَوْنَ وَ الَّذِينَ مِنْ قَبْلِهِمْ كَفَرُوا بِآياتِ اللَّهِ فَأَخَذَهُمُ اللَّهُ بِذُنُوبِهِمْ إِنَّ اللَّهَ قَوِيٌّ شَدِيدُ الْعِقابِ «52»
(اى پيامبر! روش كافران زمان تو،) مثل روش فرعونيان و كفّار پيش از آنان است كه (از روى لجاجت و عناد) به آيات خداوند كفر ورزيدند، پس خداوند نيز به كيفر گناهانشان، آنان را گرفتار كرد. قطعاً خداوند، نيرومند سخت كيفر است.
پیام ها
1- گاهى كفر و لجاجت، براى بعضى عادت و خصلت شده و در اين صورت، عذاب نازل مى‌شود. «كَدَأْبِ»
2- همه‌ى اقوام نزد خدا يكسانند و اگر راه انحراف و كفر بروند، كيفر مى‌بينند.
كَدَأْبِ آلِ فِرْعَوْنَ وَ الَّذِينَ مِنْ قَبْلِهِمْ كَفَرُوا ... فَأَخَذَهُمُ اللَّهُ آرى، سنّت الهى در عقوبت كفّار، ثابت است و مجازات مشركان در جنگ بدر، حكم خاصّى نبوده است.
3- گناه، سبب قهر الهى است. «فَأَخَذَهُمُ اللَّهُ بِذُنُوبِهِمْ»
جلد 3 - صفحه 337
4- خداوند، در كيفر كافران عاجز نيست و همه‌ى اقوام (مثل فرعون قوى يا مشركان ضعيف) در برابر قهر خدا عاجزند. «إِنَّ اللَّهَ قَوِيٌّ شَدِيدُ الْعِقابِ»
تفسیر اثنی عشری (حسینی شاه عبدالعظیمی)
كَدَأْبِ آلِ فِرْعَوْنَ وَ الَّذِينَ مِنْ قَبْلِهِمْ كَفَرُوا بِآياتِ اللَّهِ فَأَخَذَهُمُ اللَّهُ بِذُنُوبِهِمْ إِنَّ اللَّهَ قَوِيٌّ شَدِيدُ الْعِقابِ (52)
بعد از آن براى تسليه خاطر عاطر حضرت رسالت صلّى اللّه عليه و آله و سلّم بيان حال كفار سلف را فرمايد كه اى پيغمبر مكرم، عادت مشركان قريش با تو:
كَدَأْبِ آلِ فِرْعَوْنَ: مثل عادت قوم فرعون است با حضرت موسى عليه السّلام. وَ الَّذِينَ مِنْ قَبْلِهِمْ: و آن كسانى كه قبل از ايشان بودند از امم سلف مثل قوم نوح و عاد و ثمود، و دوام عمل و طريقه اين كفار، مانند دوام و طريقه امم مكذبه سابقه است، كَفَرُوا بِآياتِ اللَّهِ: دأب آنها اين بود كه كافر شدند به آيات الهى و بينات واضحه دالّه بر وحدانيت سبحانى. يا به معجزات انبياى مرسلين. و چون دائم ثابت ماندند بر عادت شنيعه خود، و ابدا متنبه نشدند، لذا: فَأَخَذَهُمُ اللَّهُ بِذُنُوبِهِمْ: پس گرفت خداى تعالى ايشان را و عقوبت فرمود به گناهان ايشان كه كفر و تكذيب بود، چنانچه كفار معاصر تو را هم به سبب آن مؤاخذه نمود.
در كافى- ابى اسامه عن ابى عبد اللّه عليه السّلام قال سمعته يقول: تعوّذوا باللّه من سطوات اللّه باللّيل و النّهار قال قلت: و ما سطوات اللّه؟ قال عليه السّلام:
جلد 4 صفحه 360
الاخذ على المعاصى. «1» ابى اسامه روايت نموده از حضرت صادق عليه السّلام فرمود: پناه بريد به خدا از سطوات الهى به شب و روز. عرض كردم: چيست سطوات الهى؟ فرمود: گرفتن بر معاصى به عقوبت.
إِنَّ اللَّهَ قَوِيٌّ شَدِيدُ الْعِقابِ: بتحقيق خداى تعالى با قوه و قدرت مطلقه سخت عقوبت است بر منكران و مكذبان، كه احدى بر او غالب نتواند شد، و دافع عذاب او و طاقت عقاب او را هيچكس نباشد.
نكته: توصيف عقاب به شدت و تشبيه حال مشركين در تكذيب آيات الهى به آل فرعون، به جهت آنست كه تعجيل عقوبت مر اين جماعت را به اهلاك، مثل عجله عذاب است آنها را به عذاب استيصال.
تفسیر روان جاوید (ثقفى تهرانى)
كَدَأْبِ آلِ فِرْعَوْنَ وَ الَّذِينَ مِنْ قَبْلِهِمْ كَفَرُوا بِآياتِ اللَّهِ فَأَخَذَهُمُ اللَّهُ بِذُنُوبِهِمْ إِنَّ اللَّهَ قَوِيٌّ شَدِيدُ الْعِقابِ (52) ذلِكَ بِأَنَّ اللَّهَ لَمْ يَكُ مُغَيِّراً نِعْمَةً أَنْعَمَها عَلى قَوْمٍ حَتَّى يُغَيِّرُوا ما بِأَنْفُسِهِمْ وَ أَنَّ اللَّهَ سَمِيعٌ عَلِيمٌ (53) كَدَأْبِ آلِ فِرْعَوْنَ وَ الَّذِينَ مِنْ قَبْلِهِمْ كَذَّبُوا بِآياتِ رَبِّهِمْ فَأَهْلَكْناهُمْ بِذُنُوبِهِمْ وَ أَغْرَقْنا آلَ فِرْعَوْنَ وَ كُلٌّ كانُوا ظالِمِينَ (54)
ترجمه
مانند عادت اتباع فرعون و آنانكه بودند پيش از آنها كافر شدند بآيتهاى خدا پس گرفت آنها را خدا بگناهانشان همانا خدا نيرومند سخت عقوبت است
اين براى آنستكه خدا نباشد تغيير دهنده نعمتى را كه انعام كرده بر جمعى تا آنكه تغيير دهند آنچه را باشد در خودهاشان و همانا خدا شنونده دانا است
مانند عادت اتباع فرعون و آنانكه بودند پيش از آنها كه تكذيب نمودند آيات پروردگارشان را پس هلاك كرديم آنها را براى گناهانشان و غرق نموديم فرعونيان را و همه بودند ستمكاران.
تفسير
عادت و طريقه و شيوه ناپسند كفار قريش در انكار نبوّت ختمى مرتبت و عداوت با آنحضرت مانند داب و ديدن و رويّه فرعونيان بود در انكار معجزات حضرت موسى (ع) و عناد با آنحضرت و مانند عادت اقوام سابقه بود از قبيل قوم عاد و ثمود با انبياء خودشان كه آنها منكر توحيد و رسالت شدند و خداوند بپاداش اعمالشان در دنيا و آخرت رساند و عقوبت الهى شديد است كسى نمى‌تواند دفع آنرا از خود بنمايد چنانچه قريش و فرعونيان و اقوام سابقه نتوانستند جلوگيرى كنند و اين عقوبت الهى براى آن بود
جلد 2 صفحه 543
كه عادت و طريقه الهيّه بر اين جارى شده است كه وقتى قوميرا بانواع نعم خود متنعّم فرمود ماداميكه آنها شكر گذارند نعم خود را از آنها سلب نمى‌فرمايد ولى بعد از كفران تبديل مى‌فرمايد نعمت آنها را به نقمت چه نعمتى است برتر و بالاتر از نعمت ارسال رسول و انزال كتاب و دين كامل كه خداوند بقريش و اهل مكه عنايت فرمود و آنها كفر ورزيدند و كفران نمودند و چه آزار و اذيتها كردند تا خداوند نعمت وجود پيغمبر (ص) را از آنها گرفت و آنحضرت بمدينه هجرت فرمود و در جنگ بدر جزاى اعمال زشت آنها را داد و خدا شنوا و دانا است كسى نمى‌تواند قول و فعل خود را از حق مستور نمايد و بر طبق آن پاداش ميدهد در كافى از امام صادق (ع) نقل نموده كه خدا بيكى از انبياء وحى فرمود كه بقوم خودش بگويد هر وقت قومى اطاعت مرا نمودند و من براى آنها خوشى مقدّر نمودم و تبديل نمودند محبوب مرا بمكروه منهم محبوب آنها را تبديل بمكروه مينمايم و هر وقت قومى معصيت مرا نمودند و من براى آنها ناخوشى مقدّر كردم و آنها مكروه مرا مبدّل نمودند بمحبوب منهم مكروه آنها را بمحبوب تبديل مينمايم و در خاتمه براى تاكيد تشبيه حال كفار قريش بسابقين آيه تكرار شده با مزيّت ذكر تكذيب آيات كه فرد اكمل كفران نعمت است و تصريح بهلاكت و كيفيّت آن نسبت بآل فرعون كه غرق بوده و آنكه تمام كفار و عصاة از سابقين و لا حقين ظالم بنفس خودشانند و ممكن است گفته شود اوّلا تشبيه شده است حال كفار قريش بفرعونيان در كفر و عصيان و ثانيا در تغيير حال از شكر بكفران و اللّه اعلم.
اطیب البیان (سید عبدالحسین طیب)
كَدَأب‌ِ آلِ فِرعَون‌َ وَ الَّذِينَ مِن قَبلِهِم كَفَرُوا بِآياتِ اللّه‌ِ فَأَخَذَهُمُ اللّه‌ُ بِذُنُوبِهِم إِنَّ اللّه‌َ قَوِيٌّ شَدِيدُ العِقاب‌ِ (52)
مثل طريقه و مشي آل فرعون و كساني که پيش از آنها بودند از امم ماضيه و اقوام انبياء سلف كافر شدند بآيات الهيه پس گرفت خداوند آنها را بسبب گناهان آنها محققا خداوند سخت‌گير است و عقاب او شديد و سخت است.
كَدَأب‌ِ آلِ فِرعَون‌َ يعني حال اينکه كفار و مشركين که ايمان بخدا و رسول نياوردند و در مقام اذيت و مقاتله با مؤمنين برآمدند مثل آنها مثل آل فرعون و خواص او است که ايمان بموسي نياوردند و در مقام اذيت و قتل بني اسرائيل بودند و تعبير بآل خصيصين فرعون و درباريان او است و اينها غير از اصحاب و قوم فرعون هستند وَ الَّذِينَ مِن قَبلِهِم كساني که از قبل فرعونيان بودند مثل قوم نوح و عاد و ثمود و قوم لوط و قوم شعيب که اينها بالتمام كَفَرُوا بِآياتِ اللّه‌ِ كافر بانبياء و دستورات آنها شدند فَأَخَذَهُمُ اللّه‌ُ بِذُنُوبِهِم تهديد شديد است باين كفار و مشركين زمان نبي صلّي اللّه عليه و آله و سلّم و بعد از آن تا قيام قيامت زيرا همان نحوي که آنها گرفتار غرق و صاعقه و صيحه و خسف و امثال اينها شدند اينکه كفار هم گرفتار خواهند شد فَلَن تَجِدَ لِسُنَّت‌ِ اللّه‌ِ تَبدِيلًا وَ لَن تَجِدَ لِسُنَّت‌ِ اللّه‌ِ تَحوِيلًا فاطر آيه 41 و 42.
إِنَّ اللّه‌َ قَوِيٌّ إِنَّ اللّه‌َ هُوَ الرَّزّاق‌ُ ذُو القُوَّةِ المَتِين‌ُ قصص آيه 58 شَدِيدُ العِقاب‌ِ عقاب و عذاب الهي بسيار سخت است
(و هذا ما لا تقوم له السموات و الارض) دعاي كميل)
برگزیده تفسیر نمونه
]
(آیه 52)- یک سنت تغییر ناپذیر: در این آیه و دو آیه بعد به یک «سنت همیشگی الهی» در باره اقوام و ملتها اشاره شده.
نخست می‌گوید: چگونگی حال مشرکان قریش «همانند حال نزدیکان فرعون و آنها که پیش از او بودند می‌باشد» (کَدَأْبِ آلِ فِرْعَوْنَ وَ الَّذِینَ مِنْ قَبْلِهِمْ).
«آنها آیات خدا را انکار کردند خداوند آنها را به گناهانشان کیفر داد» (کَفَرُوا بِآیاتِ اللَّهِ فَأَخَذَهُمُ اللَّهُ بِذُنُوبِهِمْ).
«زیرا خداوند قوی و با قدرت است و کیفرش شدید است» (إِنَّ اللَّهَ قَوِیٌّ شَدِیدُ الْعِقابِ).
بنابراین تنها قریش و مشرکان و بت پرستان مکّه نبودند که با انکار آیات الهی و لجاجت در برابر حق و درگیری با رهبران راستین انسانیت گرفتار کیفر گناهانشان شدند، این یک قانون جاودانی و عمومی است.
نکات آیه
۱- روش کافران مکه در برخورد با آیات الهى، همانند روش فرعونیان و کافران پیش از آنان (کدأب ءال فرعون و الذین من قبلهم) «دأب» به معناى عادت و روش است. و چون آیه به دنبال قضایاى جنگ بدر آمده، معلوم مى شود مشبه کافران مکه هستند و تقدیر جمله چنین است: داب هؤلاء الکفره کدأب ءال فرعون. قابل ذکر است مراد از ضمیر در «قبلهم» آل فرعون هستند.
۲- همگونى روش کافران در طول تاریخ در برخورد با آیات الهى (کدأب ءال فرعون و الذین من قبلهم)
۳- آل فرعون از مظاهر بارز کافران به آیات الهى (کدأب ءال فرعون ... کفروا بایت اللّه)
۴- فرعونیان و امتهاى قبل از ایشان مردمى کفرپیشه و گنهکار (کدأب ءال فرعون و الذین من قبلهم کفروا بایت اللّه فأخذهم اللّه بذنوبهم) ضمیر در «کفروا» به «آل فرعون» و «الذین من قبلهم» برمى گردد.
۵- خداوند فرعونیان و همه کافران پیش از آنان را به سبب گناهانشان به کیفرى شدید گرفتار ساخت. (فأخذهم اللّه بذنوبهم إن اللّه قوى شدید العقاب)
۶- خداوند، کافران و گنهکاران را پس از ارائه آیات خویش و اتمام حجت بر آنان، مؤاخذه خواهد کرد. (کفروا بایت اللّه فأخذهم اللّه بذنوبهم)
۷- انکار آیات الهى، بارزترین گناه فرعونیان و کافران قبل از آنها (کفروا بایت اللّه فأخذهم اللّه بذنوبهم) مراد از «ذنوبهم» گناهانى است که کفر به آیات، بخشى از آن گناهان است، و گرنه به جاى «بذنوبهم» مى فرمود «بکفرهم». بنابراین ذکر بخصوص انکار آیات دلالت بر این دارد که انکار آیات از بارزترین گناهان آنان بوده است.
۸- خداوند، نیرومند و داراى عقاب شدید است. (إن اللّه قوى شدید العقاب)
۹- باور به توانمندى خدا و شدت کیفرهاى وى زمینه ساز پرهیز آدمى از کفرورزى و ارتکاب گناه (فأخذهم اللّه بذنوبهم إن اللّه قوى شدید العقاب) هدف از توصیف خداوند با جمله «إن اللّه ... » پس از بیان مؤاخذه کفرپیشگان گنهکار این است که انسانها با باور به نیرومندى خدا و شدید العقاب بودن وى، از مخالفت با وى بپرهیزند و رو به کفر و گناه نیاورند.
۱۰- گرفتارى فرعونیان و کافران پیش از آنها به کیفرهاى شدید الهى، نمودى از توانمندى خداوند است. (فأخذهم اللّه بذنوبهم إن اللّه قوى شدید العقاب)
۱۱- توجه به سنت الهى در مجازات کافران و گناهکاران، زمینه ساز پرهیز از کفرورزى و ارتکاب گناه (کدأب ءال فرعون ... إن اللّه قوى شدید العقاب) هدف از بیان مؤاخذه کافران و گنهکاران هشدارى است به انسانها تا با توجه به آن در مسیر ایمان و ترک گناه قرار گیرند.
موضوعات مرتبط
- آل فرعون: کفر آل فرعون ۳
- آیات خدا: انکار آیات خدا ۷
- امتها: کفر امتهاى پیشین ۴
- ایمان: آثار ایمان ۹ ; ایمان به قدرت خدا ۹ ; ایمان به کیفرهاى خدا ۹
- تقوا: زمینه تقوا ۹، ۱۱
- خدا: اتمام حجت خدا ۶ ; سنتهاى خدا ۶، ۱۱ ; قدرت خدا ۸ ; کیفرهاى خدا ۵، ۶، ۸، ۱۰ ; نشانه هاى قدرت خدا ۱۰
- ذکر: آثار ذکر ۱۱
- فرعونیان: روش برخورد فرعونیان ۱ ; فرعونیان و آیات خدا ۱ ; کفر فرعونیان ۴ ; کیفر فرعونیان ۵، ۱۰ ; گناه فرعونیان ۴، ۵، ۷
- کافران:۳، ۴ اتمام حجت بر کافران ۳، ۴ ۶ ; روش برخورد کافران ۳، ۴ ۱، ۲ ; کافران ۳، ۴ و آیات خدا ۲ ; کیفر کافران ۳، ۴ ۵، ۶، ۱۰، ۱۱ ; گناه کافران ۳، ۴ ۵، ۷ ; هماهنگى کافران ۳، ۴ ۲
- کافران مکه: و آیات خدا ۱
- کفر: زمینه ترک کفر ۹، ۱۱ ; کفر به آیات خدا ۳
- کنترل اجتماعى: عوامل کنترل اجتماعى ۹، ۱۱
- کیفر: مراتب کیفر ۵، ۸، ۱۰
- گناهکاران: اتمام حجت بر گناهکاران ۶ ; کیفر گناهکاران ۶، ۱۱
- گناه: زمینه ترک گناه ۹، ۱۱ ; کیفر گناه ۵
- نظام جزایى:۶
- نظام کیفرى:۱۱
منابع
