ریشه خوض
تکرار در قرآن: ۱۲(بار)
«خوض» همان طور که «راغب» در «مفردات» مى گوید، در اصل به معناى وارد شدن تدریجى در آب و راه رفتن (و شنا کردن) در آن است، ولى بعداً به عنوان کنایه به ورود در سایر امور نیز گفته شده است، اما این کلمه در قرآن مجید بیشتر به وارد شدن در مطالب باطل و بى اساس اطلاق گردیده، ولى غالباً در قرآن، به معناى ورود، یا شروع به کارها یا سخنان زشت و بد آمده است.
قاموس قرآن
داخل شدن در آب (قاموس) راغب مىگويد: خوض وارد شدن در آب و رفتن در آن است و بطور استعاره به وارد شدن در امور، اطلاق مىشود و اكثر موارد آن در قرآن محلّى است كه ورود در آن مذموم است. [طور:12] طبرسى در ذيل اين آيه مىگويد: خوض وارد شدن در آبست با قدم، دخول در قول به آن تشبيه شده است. يعنى آن روز واى بر مكذّبين آنان كه در حديث باطل بازى مىكنند و سخن باطل مىگويند [انعام:91] بگو خدا، سپس بگذار در باطلشان كه وارد شدهاند سرگرم باشند . * [نساء:140]، [مدثر:45] با آن كه به باطل وارد شده بودند به باطل وارد مىشديم. [توبه:69]، «اَلَّذى» صفت خوض است كه از «خُضْتَمْ» استفاده مىشود يعنى وارد شديد مثل ورود آنان كه به باطل وارد شدند. طبرسى اين را از يونس و اخفش نقل كرده است. ناگفته نماند اين كلمه در قرآن كريم در ورود به آب اصلاً به كار نرفته و در همه جا، موارد آن خوض در باطل است. در نهج البلاغه خطبه 192 در وصف حضرت رسول «صلى اللّه عليه و آله» فرمده «خاضَ اِلىَ رِضوانِ اللّه كُلَّ غَمْرَةٍ وَ تَجَرَّعَ فيهِ كُلَّ شِدَّةٍ».
ریشه‌های نزدیک مکانی
کلمات مشتق شده در قرآن
| کلمه | تعداد تکرار در قرآن |
|---|---|
| يَخُوضُوا | ۴ |
| يَخُوضُونَ | ۱ |
| خَوْضِهِمْ | ۱ |
| نَخُوضُ | ۲ |
| خُضْتُمْ | ۱ |
| خَاضُوا | ۱ |
| خَوْضٍ | ۱ |
| الْخَائِضِينَ | ۱ |
