روایت:من لايحضره الفقيه جلد ۱ ش ۲۹۳۴

آدرس: من لا يحضره الفقيه، جلد ۱، أَبْوَابُ الصَّلَاةِ وَ حُدُودِهَا-بَابُ مَا يَقُولُ الرَّجُلُ إِذَا اسْتَيْقَظَ مِنَ النَّوْم

و روي ابو عبيده الحذا عن ابي جعفر ع :

فِي قَوْلِ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَ‏ تَتَجََافى‏ََ جُنُوبُهُمْ عَنِ اَلْمَضََاجِعِ‏ فَقَالَ لَعَلَّكَ تَرَى أَنَّ اَلْقَوْمَ لَمْ يَكُونُوا يَنَامُونَ فَقُلْتُ اَللَّهُ وَ رَسُولُهُ أَعْلَمُ فَقَالَ لاَ بُدَّ لِهَذَا اَلْبَدَنِ أَنْ تُرِيحَهُ حَتَّى يَخْرُجَ نَفْسُهُ فَإِذَا خَرَجَ اَلنَّفْسُ اِسْتَرَاحَ اَلْبَدَنُ وَ رَجَعَتِ اَلرُّوحُ فِيهِ وَ فِيهِ قُوَّةٌ عَلَى اَلْعَمَلِ فَإِنَّمَا ذَكَرَهُمْ فَقَالَ تَتَجََافى‏ََ جُنُوبُهُمْ عَنِ اَلْمَضََاجِعِ يَدْعُونَ رَبَّهُمْ خَوْفاً وَ طَمَعاً أُنْزِلَتْ فِي‏ أَمِيرِ اَلْمُؤْمِنِينَ ع‏ وَ أَتْبَاعِهِ مِنْ‏ شِيعَتِنَا يَنَامُونَ فِي أَوَّلِ اَللَّيْلِ فَإِذَا ذَهَبَ ثُلُثَا اَللَّيْلِ أَوْ مَا شَاءَ اَللَّهُ فَزِعُوا إِلَى رَبِّهِمْ رَاغِبِينَ رَاهِبِينَ طَامِعِينَ فِيمَا عِنْدَهُ فَذَكَرَهُمُ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ فِي‏ كِتَابِهِ‏ لِنَبِيِّهِ ع‏ وَ أَخْبَرَهُمْ بِمَا أَعْطَاهُمْ وَ أَنَّهُ أَسْكَنَهُمْ فِي جِوَارِهِ وَ أَدْخَلَهُمْ جَنَّتَهُ وَ آمَنَ خَوْفَهُمْ وَ آمَنَ رَوْعَتَهُمْ قُلْتُ جُعِلْتُ فِدَاكَ إِنْ أَنَا قُمْتُ فِي آخِرِ اَللَّيْلِ أَيَّ شَيْ‏ءٍ أَقُولُ إِذَا قُمْتُ فَقَالَ قُلِ‏ اَلْحَمْدُ لِلََّهِ رَبِّ اَلْعََالَمِينَ‏ وَ إِلَهِ اَلْمُرْسَلِينَ وَ اَلْحَمْدُ لِلَّهِ اَلَّذِي‏ يُحْيِ اَلْمَوْتى‏ََ وَ يَبْعَثُ مَنْ فِي اَلْقُبُورِ فَإِنَّكَ إِذَا قُلْتَهَا ذَهَبَ عَنْكَ رِجْزُ اَلشَّيْطَانِ وَ وَسْوَاسُهُ إِنْ شَاءَ اَللَّهُ تَعَالَى

ترجمه

‏محمد جواد غفارى, من لا يحضره الفقيه - جلد ۲ - ترجمه على اكبر و محمد جواد غفارى و صدر بلاغى, ۱۷۳

ابو عبيده حذّاء از امام محمّد باقر عليه السّلام روايت كرده در مورد تفسير اين آيه كه خداوند عزّ و جلّ ميفرمايد: «تتجافى جنوبهم عن المضاجع» يعنى: پهلوهايشان از خوابگاه و بستر جدا و تهى ميماند. آن حضرت فرمود: شايد تو گمان ميكنى مراد اينست كه آن گروه مورد بحث بكلّى نمى‏خفتند؟ عرض كردم: خداوند و رسولش داناترند، حضرت فرمود: اين بدن چنانست كه ناگزير بايد آن را استراحت و آرامش دهى تا روح از آن بيرون رود (يا از حركت و جنب و جوش و دريافتهاى حسّى و تعقّل و امثال آن بيفتد و در ظاهر همچون مردگان باشد) و چون جان از تن بيرون رفت، بدن استراحت مى‏يابد و بعد روح به آن باز ميگردد و چون درون بدن رفت تن آدمى را قوّتى پديد مى‏آيد و نيروى كار مى‏يابد، خداوند متعال آنان را ياد فرموده يا ايشان را در آيه خاطرنشان شما ميسازد و ميفرمايد: پهلوهايشان از خوابگاه تهى شود، و پروردگارشان را گاه از روى بيم و زمانى از سر اميدوارى بخوانند و آيه در باره امير المؤمنين عليه السّلام و پيروان آن حضرت كه از شيعيان ما هستند نازل شده است كه ايشان در آغاز شب مى‏خسبند و چون دو سوّم از شب يا اندكى بيش و كم چندان كه خدا خواهد بگذرد برخيزند و ملتمسانه به پروردگارشان توسّل جويند با حال و اشتياق، و ترس از عذاب، و اميدوارى و چشمداشت بدان چه از ثوابها كه نزد اوست، پس خداوند عزّ و جلّ در كتاب خويش براى پيامبرش آنان را ياد ميكند، و ايشان را از آنچه به آنان عطا ميفرمايد آگاه ميسازد و خبردارشان مى‏كند كه آنان را در جوار خويش جاى ميدهد و داخل بهشت مى‏كند و از بيم و هراس و خوف، ايشان را ايمن مى‏سازد، راوى گويد عرض كردم: فدايت گردم اگر در آخر شب براى عبادت برخاستم هنگام برخاستن چه ذكرى بخوانم؟ فرمود: بگو: «الحمد للَّه ربّ العالمين و إله المرسلين و الحمد للَّه الّذى يحيى الموتى و يبعث من في القبور». يعنى (حمد و سپاس مخصوص پروردگار عالميان و خداى پيامبران است و نيز حمد و ستايش از آن خداوندى است كه مردگان را زنده مى‏سازد و جمله خفتگان در گورها را براى حسابخواهى زنده مى‏كند و برميانگيزد). و تو هنگامى كه اين دعا را بخوانى خداوند پليدى و وسوسه‏هاى شيطان را از تو دور خواهد ساخت إن شاء اللَّه.