القصص ٦

وَ نُمَکِّنَ‌ لَهُمْ‌ فِي‌ الْأَرْضِ‌ وَ نُرِيَ‌ فِرْعَوْنَ‌ وَ هَامَانَ‌ وَ جُنُودَهُمَا مِنْهُمْ‌ مَا کَانُوا يَحْذَرُونَ‌

ترجمه

و حکومتشان را در زمین پابرجا سازیم؛ و به فرعون و هامان و لشکریانشان، آنچه را از آنها [= بنی اسرائیل‌] بیم داشتند نشان دهیم!

و در زمين قدرتشان دهيم و به فرعون و هامان و سپاهشان چيزى را كه از آن حذر داشتند نشان دهيم

و در زمين قدرتشان دهيم و [از طرفى‌] به فرعون و هامان و لشكريانشان آنچه را كه از جانب آنان بيمناك بودند، بنمايانيم.

و در زمین به آنها قدرت و تمکین بخشیم و به چشم فرعون و هامان و لشکریانشان آنچه را که از آن اندیشناک و ترسان بودند از سوی آنان بنماییم.

و برای آنان در آن سرزمین، زمینه قدرت و حکومت آماده کنیم، و به فرعون و هامان و سپاهشان که از ایشان اند چیزی را که از آن هراسناک و در حذر بودند [و آن پیروزی بنی اسرائیل بر آنان بود] نشان دهیم.

و آنها را در آن سرزمين مكانت بخشيم و به فرعون و هامان و لشكريانشان چيزى را كه از آن مى‌ترسيدند نشان دهيم.

و به آنان در روی زمین تمکن بخشیم، و از آنان به فرعون و هامان و سپاهیانشان چیزی که از آن پروا داشتند، نشان دادیم‌

و آنان را در آن سرزمين جاى و توان دهيم و به فرعون و هامان- وزير او- و سپاهيانشان از سوى آنان- بنى اسرائيل- آنچه را كه از آن مى‌ترسيدند بنماييم.

و ایشان را در سرزمین (مصر) مستقرّ گردانیم و سلطه و حکومتشان دهیم، و بر دست مستضعفان، به فرعون و هامان و لشکریانشان چیزی را بنمایانیم که از آن در هراس بودند.

و برایشان در زمین تمکین دهیم و (از طرفی هم) به فرعون و هامان و لشکریانشان آنچه را که از آن بیمناک بوده‌اند - از آنان [:مستضعفان] - (علیه فرعونیان) بنمایانیم.

و فرمانروائیشان دهیم در زمین و بنمایانیم فرعون و هامان و سپاه‌های ایشان را از آنان آنچه بودند می‌ترسیدند

القصص ٥	آیه ٦	القصص ٧
سوره : سوره القصص نزول : ١١ بعثت اطلاعات آماری تعداد کلمات : ١٦ تعداد حروف :

معنی کلمات و عبارات

«نُمَکِّنَ»: مکانت و منزلت بخشیم. سلطه و قدرت دهیم. مستقرّ سازیم و حکومت دهیم. «هَامَان»: وزیر فرعون و مستشار اعظم او بود «مَا»: آنچه. مراد هلاک فرعون و فرعونیان بر دست بنی‌اسرائیل است (نگا: یونس / ) که در اینجا به مقدّمات آن اشاره شده است.

آیات مرتبط (تعداد ریشه‌های مشترک)

وَ أَوْرَثْنَا الْقَوْمَ‌ الَّذِينَ‌... (۲) کَذٰلِکَ‌ وَ أَوْرَثْنَاهَا بَنِي‌... (۰)

يُرِيدُ أَنْ‌ يُخْرِجَکُمْ‌ مِنْ‌... (۱) وَ أَوْرَثْنَا الْقَوْمَ‌ الَّذِينَ‌... (۴) وَعَدَ اللَّهُ‌ الَّذِينَ‌ آمَنُوا... (۲) کَذٰلِکَ‌ وَ أَوْرَثْنَاهَا بَنِي‌... (۰)

تفسیر

---

• آيات ۱ - ۱۴، سوره قصص
• غرض و مفاد سوره قصص : وعده جميل به مؤ منين با ذكر داستان موسى (عليه السلام ) وفرعون
• از داستان موسى (ع ) و فرعون مؤ منين بايد درس بگيرند
• وصف كارهاى فرعون و محيطى كه موسى (عليه السلام ) در آن زاده شد
• معناى آيه : ((و نريد ان نمن على الذين استضعفوا فى الارض ...))
• الهام به مادر موسى (عليه السلام ): موسى را شير بده و چون بر او ترسيدى ودريايش بيانداز
• معناى ((خاطى ء)) و ((مخطى )) و مقصود از اينكه فرعون و فرعونيان را در گرفتن ازنيل ((خاطئين )) لقب داد
• معناى اينكه فرمود: ((واصبح فؤ اد موسى فادغا...))
• تعقيب و مراقبت خواهر موسى (ع ) او را بدرخواست مادرش
• بازگردانيده شدن موسى (ع ) به دامان مادر به لطف الهى
• بحث روايتى
• روايتى متضمن داستان توليد موسى (عليه السلام ) و به رود انداخته شدن او و...

---

• آيه ۱-۶
• آيه و ترجمه
• تفسير:
• نكته ها:
• ۱ - حكومت جهانى مستضعفان
• ۲ - ((مستضعفان )) و ((مستكبران )) كيانند؟
• ۳ - روش عمومى مستكبران تاريخ

تفسیر نور (محسن قرائتی)

---

وَ نُمَكِّنَ لَهُمْ فِي الْأَرْضِ وَ نُرِيَ فِرْعَوْنَ وَ هامانَ وَ جُنُودَهُما مِنْهُمْ ما كانُوا يَحْذَرُونَ «6»

وبه آنان (مستضعفان) در زمين، قدرت وتمكّن بخشيم، و از ناحيه آنان به فرعون و (وزيرش) هامان و سپاهيانشان آنچه را كه از آن بيمناك بودند نشان دهيم.

پیام ها

1- مستضعفان مأيوس نشوند كه خداوند به آنان نيز قدرت مى‌دهد. «وَ نُمَكِّنَ لَهُمْ»

2- اگر چه كيفر اصلى طاغوت‌ها در جهان ديگر است، ولى در دنيا نيز از قهر الهى در امان نخواهند بود. نُرِيَ‌ ... ما كانُوا يَحْذَرُونَ‌

---

«1». ابراهيم، 13- 14.

«2». آل‌عمران، 164.

جلد 7 - صفحه 19

3- خداوند، كافران را به دست مؤمنان، ذليل و خوار مى‌گرداند. نُرِيَ‌ ... ما كانُوا يَحْذَرُونَ‌

4- دشمن هر قدر بزرگ باشد، از مؤمنان هراس و وحشت دارد. «ما كانُوا يَحْذَرُونَ»

تفسیر اثنی عشری (حسینی شاه عبدالعظیمی)

---

وَ نُمَكِّنَ لَهُمْ فِي الْأَرْضِ وَ نُرِيَ فِرْعَوْنَ وَ هامانَ وَ جُنُودَهُما مِنْهُمْ ما كانُوا يَحْذَرُونَ «6»

وَ نُمَكِّنَ لَهُمْ فِي الْأَرْضِ‌: و تمكين دهيم و مسلط كنيم آنها را در زمين مصر و شام، وَ نُرِيَ فِرْعَوْنَ وَ هامانَ‌: و بنمائيم و نشان دهيم فرعون و وزير او هامان را، وَ جُنُودَهُما: و لشكرهاى ايشان را، مِنْهُمْ ما كانُوا يَحْذَرُونَ‌: از بنى اسرائيل آنچه مى‌بودند كه حذر مى‌كردند و مى‌ترسيدند از آن، يعنى زوال ملك فرعون و هلاك تمام آنها بر دست مولودى از بنى اسرائيل؛ و اين صورت را وقتى دريافتند كه در دريا غرق شدند و بنى اسرائيل تفرج كنان به ساحل دريا بودند.

تفسیر روان جاوید (ثقفى تهرانى)

---

بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِيمِ‌

طسم «1» تِلْكَ آياتُ الْكِتابِ الْمُبِينِ «2» نَتْلُوا عَلَيْكَ مِنْ نَبَإِ مُوسى‌ وَ فِرْعَوْنَ بِالْحَقِّ لِقَوْمٍ يُؤْمِنُونَ «3» إِنَّ فِرْعَوْنَ عَلا فِي الْأَرْضِ وَ جَعَلَ أَهْلَها شِيَعاً يَسْتَضْعِفُ طائِفَةً مِنْهُمْ يُذَبِّحُ أَبْناءَهُمْ وَ يَسْتَحْيِي نِساءَهُمْ إِنَّهُ كانَ مِنَ الْمُفْسِدِينَ «4»

وَ نُرِيدُ أَنْ نَمُنَّ عَلَى الَّذِينَ اسْتُضْعِفُوا فِي الْأَرْضِ وَ نَجْعَلَهُمْ أَئِمَّةً وَ نَجْعَلَهُمُ الْوارِثِينَ «5» وَ نُمَكِّنَ لَهُمْ فِي الْأَرْضِ وَ نُرِيَ فِرْعَوْنَ وَ هامانَ وَ جُنُودَهُما مِنْهُمْ ما كانُوا يَحْذَرُونَ «6»

ترجمه‌

اين آيتهاى كتاب آشكار كننده است‌

ميخوانيم بر تو از خبر موسى و فرعون بدرستى و راستى براى گروهى كه ميگروند

همانا فرعون برترى جست در زمين و قرار داد اهل آنرا گروه گروه ناتوان ميساخت جمعى از آنها را ميكشت پسرانشان را و زنده ميگذاشت زنانشان را همانا او بود از تباهكاران‌

و ميخواستيم منّت بگذاريم بر آنان كه ناتوان كرده شده بودند در زمين و بگردانيمشان پيشوايان و بگردانيمشان وارثان‌

و متمكّن كنيم مر ايشانرا در زمين و بنمايانيم فرعون و هامان و لشگريان آن دو را از ايشان آنچه را بودند كه بيم ميداشتند.

تفسير

شرح طسم در سور سابقه گذشت و اين سوره مشتمل بر آياتى است از قرآن كه كتابى واضح و آشكار كننده حقايق است ميخوانيم بر تو اى پيغمبر خاتم بعضى از حكايت موسى و فرعون عصر او را بحق و حقيقت و تحقيق براى انتفاع و تنبّه و تذكر گروهى كه ايمان ميآورند نه معاندين و جاحدين كه از آن بهره‌مند نخواهند شد همانا فرعون علوّ و برترى جست و سركشى نمود از

---

جلد 4 صفحه 172

اوامر الهى در زمين مصر و قرار داد اهل آنرا فرقه فرقه و عدالت اجتماعى را رعايت ننمود بعضى را كه قبطى بودند تقويت كرد و بعضى را كه سبطى بودند تضعيف نمود و آنها بنى اسرائيل بودند اسباط حضرت يعقوب كه پسران ايشانرا سر ميبريد و زنانشان را استخدام مينمود و از مفسدين معروف در عالم بود او ميخواست آنها ذليل باشند ولى ما ميخواستيم كه منّت نهيم بر آنانكه او ضعيفشان كرده بود در زمين و قرار دهيم ايشانرا پيشوايان و پادشاهان و وارثان تاج و تخت و ملك و مال قبطيان كه او تقويت ميكرد آنها را و ميخواستيم كه متمكّن و مقتدر و آماده و مهيّا كنيم براى بنى اسرائيل وسائل عزت و عظمت را در زمين و ارائه دهيم بفرعون و هامان و قبطيان از ضرب دست بنى اسرائيل زوال ملك و مال و عزت و عظمت آنها را كه از آن ميترسيدند و مرتكب جرم و جنايت مى‌شدند چون كاهنى بفرعون گفته بود از بنى اسرائيل پسرى متولد ميشود كه سلطنت تو بدست او زوال خواهد يافت و آن احمق تصور ميكرد بتدبير ميتواند از تقدير جلوگيرى نمايد و بعضى يرى بياء و رفع اسماء ثلاثه بعد از آن قرائت نموده‌اند و در روايات متعدّده از اهل بيت عصمت و طهارت منّت و تفضّل الهى بر كسانيكه ضعيف كرده شدند در زمين با قضاياى ظهور حضرت حجت و رجعت ائمه اطهار و غلبه ايشان بر دشمنان تطبيق شده و قمى ره فرموده خداوند خبر داده به پيغمبر خود از مصائب حضرت موسى براى تسليت خاطر آنحضرت از مصائب وارده بر او در اهل بيتش از امّت و بشارت داده كه خداوند بعدا تفضل خواهد فرمود برايشان و وارث زمين و پيشوايان اين امت قرار خواهد داد ايشانرا در رجعت بدنيا با دشمنانشان تا بسزاى ظلم و تعدّى خودشان برسند بدست ايشان و دوستانشان و اللّه اعلم و مؤيد اين روايات آنستكه از پيغمبر صلّى اللّه عليه و اله و سلّم بصحت پيوسته كه آنچه در بنى اسرائيل واقع شده بدون كم و زياد در اين امت بوقوع خواهد پيوست و در جوامع از امام سجاد عليه السّلام نقل نموده كه قسم بخداوندى كه محمد صلّى اللّه عليه و اله و سلّم را مبعوث فرمود بحق كه بشير و نذير باشد همانا خوبان ما اهل بيت و شيعيان ايشان بمنزله موسى عليه السّلام و شيعيان اويند و همانا دشمنان ما و شيعيان آنها بمنزله فرعون و شيعيان اويند.

---

جلد 4 صفحه 173

اطیب البیان (سید عبدالحسین طیب)

---

وَ نُمَكِّن‌َ لَهُم‌ فِي‌ الأَرض‌ِ وَ نُرِي‌َ فِرعَون‌َ وَ هامان‌َ وَ جُنُودَهُما مِنهُم‌ ما كانُوا يَحذَرُون‌َ «6»

و تمكن‌ دهيم‌ ‌براي‌ ‌آن‌ طايفه‌ مستضعف‌ بني‌ اسرائيل‌ ‌در‌ زمين‌ و بنمايانيم‌ فرعون‌ و هامان‌ و لشكر ‌آنها‌ ‌را‌ آنچه‌ ‌که‌ بودند ‌از‌ بني‌ اسرائيل‌ ‌در‌ ترس‌ و خوف‌ و حذر ميكردند.

گذشت‌ ‌که‌ حضرت‌ يوسف‌ خبر داده‌ ‌بود‌ و ‌اينکه‌ خبر بگوش‌ فرعون‌ رسيده‌ ‌بود‌ و كهنه‌ ‌هم‌ باو خبر داده‌ بودند بسيار ‌در‌ حذر بودند و كردند آنچه‌ كردند خداوند اراده‌ فرمود ‌که‌ ‌اينکه‌ وعده‌ ‌را‌ عملي‌ فرمايد و فرعون‌ و هامان‌ ‌که‌ وزير فرعون‌ ‌بود‌ و ‌بر‌ لشگر فرعون‌ امير ‌بود‌ ‌با‌ لشگر هايشان‌ هلاك‌ كند بغرق‌ و بني‌ اسرائيل‌ ‌را‌ نجات‌ دهد و سلطنت‌ و رياست‌ ‌را‌ نصيب‌ ‌آنها‌ كند ‌که‌ مفاد وَ نُمَكِّن‌َ لَهُم‌ فِي‌ الأَرض‌ِ ‌است‌ و روزگار فرعونيان‌ ‌را‌ تباه‌ كند و سياه‌ كند ‌که‌ ميفرمايد:

فَأَرسَلنا عَلَيهِم‌ُ الطُّوفان‌َ وَ الجَرادَ وَ القُمَّل‌َ وَ الضَّفادِع‌َ وَ الدَّم‌َ (اعراف‌ ‌آيه‌ 130) ‌تا‌ عاقبت‌ ‌آن‌ ها ‌را‌ بغرق‌ هلاك‌ كند.

تنبيه‌: نظر ‌به‌ اينكه‌ خبر ‌از‌ ‌رسول‌ محترم‌ ‌است‌ ‌که‌ آنچه‌ ‌در‌ امم‌ سابقه‌ واقع‌ ‌شده‌ ‌در‌ امت‌ ‌من‌ ‌هم‌ واقع‌ ميشود «طابق‌ النعل‌ بالنعل‌ و القذه‌ بالقذه‌»:

اخبار بسياري‌ داريم‌ بسيار مفصل‌ و مبسوط ‌که‌ فرعون‌ و هامان‌ شيخين‌ هستند ‌که‌ تعبير برجلين‌ ‌من‌ قريش‌ فرموده‌ و اسامي‌ ‌آنها‌ ‌را‌ ذكر نفرموده‌ تقية و جنود ‌آنها‌ اتباع‌ ‌آنها‌ ‌تا‌ زمان‌ ظهور حضرت‌ بقية اللّه‌ «الَّذِين‌َ استُضعِفُوا» ائمه‌ اطهار ‌از‌ امير المؤمنين‌ ‌تا‌ حضرت‌ عسكري‌ و ‌به‌ ظهور حضرت‌ بقية اللّه‌ و رجعت‌ ائمه‌ طاهرين‌ مصداق‌:

جلد 14 - صفحه 207

وَ نُمَكِّن‌َ لَهُم‌ فِي‌ الأَرض‌ِ ‌که‌ مشارق‌ و مغارب‌ زمين‌ ‌در‌ تحت‌ سيطره‌ ‌آنها‌ واقع‌ ميشود و فرعون‌ و هامان‌ ‌اينکه‌ امت‌ و رؤساء ‌از‌ جنود ‌آنها‌ زنده‌ ميشوند و ‌از‌ ‌آنها‌ انتقام‌ كشيده‌ ميشود ‌که‌ مصداق‌ (وَ نُرِي‌َ فِرعَون‌َ وَ هامان‌َ وَ جُنُودَهُما مِنهُم‌ ما كانُوا يَحذَرُون‌َ) ‌است‌ و ‌اينکه‌ اخبار بسيار ‌است‌ ‌از‌ پيغمبر (ص‌) و امير المؤمنين‌ و حضرت‌ باقر و حضرت‌ صادق‌ و حضرت‌ رضا و حضرت‌ عسگري‌ (ع‌) خبر مفصل‌ ‌است‌ بسيار طولاني‌ ‌که‌ پيغمبر (ص‌) اسامي‌ يك‌ يك‌ ‌آنها‌ ‌را‌ ‌با‌ صفات‌ حميده‌ ‌آنها‌ ‌براي‌ سلمان‌ بيان‌ ميفرمايد و بشارت‌ بسلمان‌ ميدهد ‌که‌ تو ‌هم‌ ‌در‌ دوره‌ رجعت‌ ‌بر‌ ميگردي‌ بدنيا و يك‌ قسمت‌ ‌اينکه‌ اخبار مختصرا ‌در‌ مجمع‌ البيان‌ ‌است‌ و قسمت‌ مفصل‌ مبسوط ‌در‌ برهان‌ ‌حتي‌ كيفيت‌ ولادت‌ حضرت‌ بقية اللّه‌ ‌را‌ ‌از‌ حكيمه‌ خاتون‌ نقل‌ فرموده‌ مراجعه‌ كنيد.

برگزیده تفسیر نمونه

---

]

(آیه 6)- چهارم: آنها را نیرومند، قوی و صاحب قدرت «و حکومتشان را در زمین پا بر جا سازیم» (وَ نُمَکِّنَ لَهُمْ فِی الْأَرْضِ).

5- «و به فرعون و هامان و لشکریانشان آنچه را از آنها [بنی اسرائیل] بیم داشتند نشان دهیم» (وَ نُرِیَ فِرْعَوْنَ وَ هامانَ وَ جُنُودَهُما مِنْهُمْ ما کانُوا یَحْذَرُونَ).

این بشارتی است در زمینه پیروزی حق بر باطل و ایمان بر کفر.

ج3، ص447

این بشارتی است برای همه انسانهای آزاده و خواهان حکومت عدل و داد و بر چیده شدن بساط ظلم و جور.

نمونه‌ای از تحقق این مشیت الهی، حکومت بنی اسرائیل و زوال حکومت فرعونیان بود.

و نمونه کاملترش حکومت پیامبر اسلام صلّی اللّه علیه و آله و یارانش بعد از ظهور اسلام بود.

و نمونه گسترده‌تر آن ظهور حکومت حق و عدالت در تمام کره زمین به وسیله حضرت مهدی- عج- است.

البته حکومت جهانی حضرت مهدی (عج) در آخر کار هرگز مانع از حکومتهای اسلامی در مقیاسهای محدودتر پیش از آن از طرف مستضعفان بر ضد مستکبران نخواهد بود، و هر زمان شرایط آن را فراهم سازند وعده حتمی و مشیت الهی در باره آنها تحقق خواهد یافت و این پیروزی نصیبشان می‌شود.

---

• تفسیر آیات

نکات آیه

۱ - تعلق اراده الهى بر اختصاص دادن نقطه اى از زمین (ارض مقدس) به بنى اسرائیل [زمان موسى و فرعون] در خارج از کشور مصر (و نمکّن لهم فى الأرض) «تمکین» از ریشه «مکان» و به معناى اسکان دادن است. بنابراین «نمکّن لهم فى الأرض»; یعنى، «نجعل لهم مکاناًیستقرون فیه». گفتنى است «ارض مقدس» مکان و سرزمینى بود که خداوند براى بنى اسرائیل مقرر فرموده بود (ادخلوا الأرض المقدسة التى کتب اللّه لکم)، (مائده، آیه ۲۱).

۲ - بیرون آوردن بنى اسرائیل از محرومیت و فقر و قرار دادن امکانات دنیوى (سرزمین مستقل، قدرت و مکنت) در اختیار آنان، نمودى دیگر از امتنان الهى بر آنها (و نرید أن نمنّ ... و نمکّن لهم فى الأرض)

۳ - آگاهى قبلى فرعون از خطرساز بودن بنى اسرائیل براى حکومت و نظام سرکوبگر وى (و نرى فرعون و همن و جنودهما منهم ما کانوا یحذرون)

۴ - فرعون، هامان و سپاهیانش همواره از خطر بنى اسرائیل، در هراس بودند. (و نرى فرعون و همن ... ما کانوا یحذرون) جمله «کانوا یحذرون» ماضى استمرارى و بیانگر ترس دائمى فرعونیان از بنى اسرائیل است.

۵ - نقش کلیدى هامان در دستگاه حکومت فرعون (و نرى فرعون و همن و جنودهما)

۶ - قرار داشتن سپاهیان حکومت فرعون، تحت فرماندهى وى و هامان (فرعون و همن و جنودهما)

۷ - تعلق اراده الهى بر نابودى فرعون و دستگاه استکبارى وى (و نرى فرعون و همن و جنودهما منهم ما کانوا یحذرون)

موضوعات مرتبط

• بنى اسرائیل: اسکان بنى اسرائیل ۱; تاریخ بنى اسرائیل ۱، ۴; ترس از بنى اسرائیل ۴; منت بر بنى اسرائیل ۲; منشأ امکانات دنیوى بنى اسرائیل ۲; منشأ قدرت بنى اسرائیل ۲; منشأ نجات بنى اسرائیل ۱; منشأ نعمتهاى بنى اسرائیل ۲; نجات بنى اسرائیل ۲; نقش بنى اسرائیل ۳
• خدا: آثار اراده خدا ۱، ۷; امتنان خدا ۲; نعمتهاى خدا ۲
• سرزمینها: بنى اسرائیل در سرزمین مقدس ۱
• فرعون: پیش بینى فرعون ۳; ترس فرعون ۴; زمینه شکست فرعون ۳; فرماندهى فرعون ۶; فرمانده سپاه فرعون ۶; منشأ نابودى فرعون ۷
• فرعونیان: ترس فرعونیان ۴; منشأ نابودى فرعونیان ۷
• هامان: ترس هامان ۴; فرماندهى هامان ۶; نقش هامان ۵