الشورى ١٤

وَ مَا تَفَرَّقُوا إِلاَّ مِنْ‌ بَعْدِ مَا جَاءَهُمُ‌ الْعِلْمُ‌ بَغْياً بَيْنَهُمْ‌ وَ لَوْ لاَ کَلِمَةٌ سَبَقَتْ‌ مِنْ‌ رَبِّکَ‌ إِلَى‌ أَجَلٍ‌ مُسَمًّى‌ لَقُضِيَ‌ بَيْنَهُمْ‌ وَ إِنَ‌ الَّذِينَ‌ أُورِثُوا الْکِتَابَ‌ مِنْ‌ بَعْدِهِمْ‌ لَفِي‌ شَکٍ‌ مِنْهُ‌ مُرِيبٍ‌

ترجمه

آنان پراکنده نشدند مگر بعد از آنکه علم و آگاهی به سراغشان آمد؛ و این تفرقه جویی بخاطر انحراف از حق (و عداوت و حسد) بود؛ و اگر فرمانی از سوی پروردگارت صادر نشده بود که تا سرآمد معیّنی (زنده و آزاد) باشند، در میان آنها داوری می‌شد؛ و کسانی که بعد از آنها وارثان کتاب شدند نسبت به آن در شک و تردیدند، شکی همراه با بدبینی!

|و آنها اختلاف نكردند مگر پس از آن كه علم برايشان آمد [آن هم‌] به صرف حسد [و برترى جويى‌] كه ميانشان بود. و اگر سخنى از پروردگارت بر اين نگذشته بود كه تا مدتى معين [مهلت داده شوند] قطعا ميانشان حكم [به هلاك‌] مى‌شد. و كسانى كه بعد از آنها كتاب [تورات‌

و فقط پس از آنكه علم برايشان آمد، راه تفرقه پيمودند [آن هم‌] به صرف حسد [و برترى جويى‌] ميان همديگر. و اگر سخنى [داير بر تأخير عذاب‌] از جانب پروردگارت تا زمانى معيّن، پيشى نگرفته بود، قطعاً ميانشان داورى شده بود. و كسانى كه بعد از آنان كتاب [تورات‌] را ميراث يافتند واقعاً در باره او در ترديدى سخت [دچار]اند.

و مردم (در دین) راه تفرقه و اختلاف نپیمودند مگر پس از آنکه علم و برهان (از جانب حق) بر آنها آمد و لیکن دانسته برای تعدی و ظلم به یکدیگر اختلاف کردند، و اگر آن کلمه (رحمت) از (لطف) خدا سبقت نگرفته بود (که) تا وقتی معین (تعجیل در عذاب نکند) البته میان مردم (ستمکار) حکم (به هلاک) می‌شد. و آنان که پس از گذشتگان وارث کتاب آسمانی شدند (مانند یهود و نصارا) در آن کتاب آسمانی سخت در شک و ریب بماندند.

و [جامعه های دینی در طول تاریخ] فرقه فرقه و گروه گروه نشدند، مگر پس از آنکه [نسبت به حقّانیّت دین به وسیله کتاب های آسمانی] دانش و آگاهی به سویشان آمد، [این پراکندگی و تفرقه به سبب] حسد و دشمنی میان خودشان بود، و اگر از سوی پروردگارت فرمانی [بر مهلت یافتنشان] تا زمان معین پیشی نگرفته بود، بی تردید میانشان [به نابودی و هلاکت] حکم شده بود. و یقیناً کسانی که پس از آنان کتاب آسمانی [قرآن] را به میراث یافتند، نسبت به آن در تردیدی سخت هستند.

از روى حسد و عداوت فرقه فرقه نشدند، مگر از آن پس كه به دانش دست يافتند. و اگر پروردگار تو از پيش مقرر نكرده بود كه آنها را تا زمانى معين مهلت است، بر آنها حكم عذاب مى‌رفت. و كسانى كه بعد از ايشان وارث كتاب خدا شده‌اند درباره آن سخت به ترديد افتاده‌اند.

و تفرقه پیدا نکردند مگر پس از آنکه علم [وحی‌] برایشان آمد، آن هم از روی رشک و رقابتی که در میانشان بود، و اگر حکم پیشین پروردگارت تا سرآمدی معین تعلق نگرفته بود، در میانشان داوری می‌شد، و کسانی که پس از ایشان کتاب را فراگرفتند از آن سخت در شک‌اند

و پراكندگى و اختلاف نكردند مگر پس از آنكه دانش بديشان رسيد، آنهم از روى ستم و حسدى كه ميان خود داشتند و اگر نبود سخنى كه از پروردگارت از پيش رفته است [به مهلت‌دادن ايشان‌] تا سرآمدى نامبرده، هر آينه ميانشان حكم مى‌شد- عذاب آنها را فرو مى‌گرفت-. و همانا كسانى كه پس از آنان كتابشان داده‌اند در باره آن- كتاب يا دين- به شك و ترديد اندرند.

(پیروان پیغمبران پیشین، درباره‌ی دین) گروه گروه و دسته دسته نشده‌اند (و راه اختلاف در پیش نگرفته‌اند) مگر بعد از علم و آگاهی (از برنامه و اصول و ارکان دین و پی بردن به حقّانیّت آئین). و این تفرقه‌جوئی تنها به خاطر ستمگری و کجروی در میان خودشان بوده است. اگر فرمانی از سوی پروردگارت صادر نشده بود که آنان تا سرآمد معیّنی (که قیامت است، زنده و آزاد) باشند، میانشان (با مجازات و نابودی) داوری می‌گردید. آنانی که (در روزگار تو اهل کتاب بشمارند و) کتابهای آسمانی بعد از گذشتگان به دستشان رسیده است، درباره‌ی آنها دچار شکّ و گمان توأم با بدبینی و سوءظنّ شده‌اند. (والاّ اگر به کتابهای خود ایمان کامل داشتند، پی می‌بردند که تو حقیقةً فرستاده‌ی خدائی).

و (در دین) متفرق نشدند، مگر پس از آنکه علم (وحیانی) برایشان آمد، در حال ستم‌کاری (و برتری جویی) میان یکدیگر. و اگر سخنی (دایر بر تأخیر عذاب) از جانب پروردگارت تا زمانی معیّن، پیشی نگرفته بود، بی‌گمان (در دنیا) میانشان (عملاً) داوری می‌شد. و کسانی که بعد از آنان کتاب (وحیانی) را به میراث یافتند، به‌راستی در(باره‌ی) آن در (ژرفای) شکی مستند غوطه‌ورند.

و پراکنده نشدند مگر پس از آنچه بیامدشان دانش به ستم میان خویش و اگر نبود سرنوشتی که پیشی گرفت از پروردگارت تا سرآمدی نامبرده هر آینه گذرانیده می‌شد (داوری می‌شد) میان ایشان و همانا آنان که ارث داده شدند کتاب را پس از ایشان در شکّی از آنند به شکّ‌اندازنده‌

الشورى ١٣	آیه ١٤	الشورى ١٥
سوره : سوره الشورى نزول : ١٢ بعثت اطلاعات آماری تعداد کلمات : ٣٤ تعداد حروف :

معنی کلمات و عبارات

«مَا تَفَرَّقُوا»: فرقه فرقه و دسته دسته نشده‌اند و اختلاف پیدا نکرده‌اند (نگا: بیّنه / . «الْعِلْمُ»: آگاهی، مراد دلائل صحیح و براهین یقینی بر حقّانیّت دین و آئینی است که خدا بدیشان ابلاغ فرموده بوده است. «لَوْ لا کَلِمَةٌ سَبَقَتْ ...»: (نگا: یونس / ، هود / طه / فصّلت / ) «مِن بَعْدِهِمْ»: بعد از اسلاف و گذشتگان. «مُرِیبٍ»: به شکّ و تردید اندازنده (نگا: هود / و ابراهیم / سبأ / ، فصّلت / ).

آیات مرتبط (تعداد ریشه‌های مشترک)

وَ لَقَدْ آتَيْنَا مُوسَى‌ الْکِتَابَ‌... (۸)

تفسیر

• آيات ۱۳ - ۱۶ سوره شورى
• معناى آيه : ((شرع لكم من الدين ما وصى به نوحا...)) و نكاتى راجع به انبياىاولواالعزم عليه السلام و جامعيت اسلام ، كه از اين آيه استفاده مى شود
• نكاتى كه از اين آيه شريفه استفاده مى شود
• مقصود از اقامه دين و تفرقه نكردن در آن با توجه به اينكه بعضى شرايع احكامىمخصوص به خود داشته اند.
• حكم آيه مطلق است و مخصوص احكام مشترك بين همه شرايع نيست
• معناى اجتباء و مرجع ضمير در سه كلمه اليه
• توضيح معناى آيه : ((و ما تفرقوا الا من بعد ما جائهم العلم بغيا بينهم ....))
• طرح يك سؤ ال و پاسخ آن
• بيان آيه : ((و قل آمنت بما انزل الله من كتاب ...))
• عمل هر چه باشد از كننده اش تجاوز نمى كند
• مقصود از جمع در لا الله يجمع بيننا
• مقصود از اينكه فرمود: بعد از آنكه دين خدا استجابت شد حجت منكران خداباطل است
• (دو روايت درباره شان نزول آيه : ((و الذين يحاجون فى الله ....))

• تفسیر آیات

• تفسیر آیات

• تفسیر آیات

نکات آیه

۱ - پیدایش اختلافات دینى در میان امت هاى پیشین، با وجود توصیه مکرر خداوند بر حفظ وحدت و پرهیز از تفرقه (شرع لکم ... و لاتتفرّقوا ... و ما تفرّقوا إلاّ من بعد ما جاءهم العلم) تأکید ادیان بر حفظ وحدت دینى، از آیه قبل (أقیموا الدین و لا تتفرّقوا فیه) استفاده شده است.

۲ - روحیه سرکشى امت ها، عامل ناکامى پیامبران اولواالعزم در دعوت به وحدت دینى (شرع لکم ... أن أقیموا الدین ... و ما تفرّقواإلاّ)

۳ - اختلافات دینى امت هاى پیشین، ناشى از روح تجاوزگرى بود; نه از جهالت و نادانى (و ما تفرّقوا إلاّ من بعد ما جاءهم العلم بغیًا بینهم)

۴ - خوى تجاوزگرى و فزونى طلبى، سرچشمه اصلى دسته بندى هاى مذهبى و فرقه گرایى (و ما تفرّقوا إلاّ ... بغیًا بینهم)

۵ - فزون طلبى و تجاوزگرى، آفت شایع و رایج در میان جوامع انسانى (و ما تفرّقواإلاّ ... بغیًا بینهم) از این که تمامى پیروان ادیان پیشین به واسطه تجاوزگرى دچار اختلاف شده اند، شیوع و رواج آن استفاده مى شود.

۶ - تعالیم پیامبران، متکى به دلایل روشن و یقین آور (إلاّ من بعد ما جاءهم العلم)

۷ - پیامبران و رسولان، در ابلاغ دعوت خویش و اتمام حجت کوتاهى نداشته اند. (و ما تفرّقوا إلاّ من بعد ما جاءهم العلم)

۸ - عمل انسان، الزاماً مطابق با آگاهى ها و دانش هاى او نیست. (و ما تفرّقوا إلاّ من بعد ما جاءهم العلم)

۹ - حفظ وحدت دینى و پرهیز از دسته بندى هاى مذهبى، ره آورد رشد تربیتى و اخلاقى جامعه و نه صرف آگاهى فکرى (و ما تفرّقوا إلاّ من بعد ما جاءهم العلم بغیًا بینهم) از این که جوامع پیشین، با وجود علم و آگاهى، به واسطه کمبود خصایل شایسته اخلاقى (خوى تجاوزگرى و فزون طلبى) به تفرقه روى آوردند، استفاده مى شود که صرف آگاهى فکرى در حفظ و ایجاد وحدت دینى کافى نیست.

۱۰ - تفرقه افکنى و اختلاف دینى، عامل استحقاق عذاب دنیوى از سوى خداوند (و لولا کلمة سبقت من ربّک إلى أجل مسمًّى لقضى بینهم) از یادآورى مهلت براى مجرمان، مى توان استفاده کرد که آنان مستحق عذاب اند; ولى مهلت از پیش تعیین شده الهى، مانع نزول عذاب بر آنان است.

۱۱ - مهلت خداوند، به عوامل اختلاف و دسته بندى هاى دینى، سنت الهى است. (و لولا کلمة سبقت من ربّک ... لقضى بینهم)

۱۲ - حکم و قضاوت الهى درباره انسان ها، داراى ضابطه و قانون تعیین شده (و لولا کلمة سبقت)

۱۳ - سنت مهلت دادن خداوند به تفرقه افکنان در دین، فلسفه تأخیر عذاب آنان (و لولا کلمة سبقت من ربّک إلى أجل مسمًّى لقضى بینهم)

۱۴ - سنت امهال به کافران، جلوه اى از ربوبیت الهى است. (و لولا کلمة سبقت من ربّک)

۱۵ - عمر و حیات انسان ها، داراى مدتى مشخص و از پیش تعیین شده است. (و لولا کلمة سبقت من ربّک إلى أجل مسمًّى لقضى بینهم)

۱۶ - عذاب حتمى و گریزناپذیر در آخرت، سرنوشت تفرقه آفرینان و اختلاف افکنان در دین (لولا کلمة ... إلى أجل مسمًّى لقضى بینهم) برداشت فوق از مفهوم غایت استفاده شده است.

۱۷ - اهل کتاب زمان پیامبر(ص)، نسبت به محتواى متون دینى خویش گرفتار تردید و بدبینى بودند. (و إنّ الذین أورثوا الکتب من بعدهم لفى شک منه مریب) «مریب» به شکى گفته مى شود که آمیخته با بد گمانى و سوء ظن باشد.

۱۸ - فرقه سازى هاى مذهبى از سوى نسل هاى پیشین اهل کتاب، موجب رواج شک و تردید در میان آیندگان آنان (و ما تفرقوا ... و إنّ الذین أورثوا الکتب من بعدهم لفى شک منه مریب) «من» در «لفى شک منه» نشویه است و ضمیر «منه» به «تفرّق» - که از «و ما تفرّقوا» استفاده مى شود - بازمى گردد; یعنى، تردید سختى که میراث بران کتاب به آن گرفتار آمده اند، برخاسته از اختلافات و دسته بندى هاى مذهبى است که پیشینیان آنان به آن دامن مى زدند.

۱۹ - نقش عملکرد جوامع، در هدایت و گمراهى نسل آینده (و ما تفرقوا ... إنّ الذین أورثوا الکتب من بعدهم لفى شک منه مریب)

موضوعات مرتبط

• اتحاد: توصیه به اتحاد ۱; زمینه اتحاد دینى ۹
• اجل: اجل مسمى ۱۵
• اختلاف: آثار اختلاف دینى ۱۸; کیفر اختلاف دینى ۱۶; منشأ اختلاف دینى ۴
• اختلاف افکنان: حتمیت عذاب اخروى اختلاف افکنان ۱۶; فرجام اخروى اختلاف افکنان ۱۶; فلسفه تأخیر عذاب اختلاف افکنان ۱۳; مهلت به اختلاف افکنان ۱۱، ۱۳
• اختلاف افکنى: آثار اختلاف افکنى ۱۰
• امتها: آثار تجاوزگرى امتها ۲; آثار تجاوزگرى امتهاى پیشین ۳; آثار جهل امتهاى پیشین ۳; اختلاف دینى امتهاى پیشین ۱; تاریخ امتهاى پیشین ۱، ۲، ۳; توصیه به امتها ى پیشین ۱; منشأ اختلاف دینى امتهاى پیشین ۳
• انبیا: اتمام حجت انبیا ۷; تبلیغ انبیا ۷; عمل به تکلیف انبیا ۷; موانع موفقیت انبیا ۲; وضوح تعالیم انبیا ۶; ویژگیهاى تعالیم انبیا ۶
• اهل کتاب: شک اهل کتاب صدراسلام ۱۷; عوامل شک اهل کتاب ۱۸
• تجاوز: آثار تجاوز ۴
• جامعه: تجاوزگرى جوامع ۵; نقش جامعه ۱۹
• خدا: توصیه هاى خدا ۱; سنتهاى خدا ۱۱، ۱۳، ۱۴; عذابهاى خدا ۱۰; قانونمندى قضاوت خدا ۱۲; نشانه هاى ربوبیت خدا ۱۴
• رشد: آثار رشد ۹
• سنتهاى خدا: سنت مهلت ۱۱، ۱۳، ۱۴
• عذاب: موجبات عذاب دنیوى ۱۰
• علم: آثار علم ۹; علم و عمل ۸
• عمر: تقدیر عمر ۱۵
• کافران: مهلت به کافران ۱۴
• کتب آسمانى: شک در کتب آسمانى ۱۷
• گمراهى: عوامل گمراهى ۱۹
• هدایت: عوامل هدایت ۱۹