القصص ٧٨

قَالَ‌ إِنَّمَا أُوتِيتُهُ‌ عَلَى‌ عِلْمٍ‌ عِنْدِي‌ أَ وَ لَمْ‌ يَعْلَمْ‌ أَنَ‌ اللَّهَ‌ قَدْ أَهْلَکَ‌ مِنْ‌ قَبْلِهِ‌ مِنَ‌ الْقُرُونِ‌ مَنْ‌ هُوَ أَشَدُّ مِنْهُ‌ قُوَّةً وَ أَکْثَرُ جَمْعاً وَ لاَ يُسْأَلُ‌ عَنْ‌ ذُنُوبِهِمُ‌ الْمُجْرِمُونَ‌

ترجمه

(قارون) گفت: «این ثروت را بوسیله دانشی که نزد من است به دست آورده‌ام!» آیا او نمی‌دانست که خداوند اقوامی را پیش از او هلاک کرد که نیرومندتر و ثروتمندتر از او بودند؟! (و هنگامی که عذاب الهی فرا رسد،) مجرمان از گناهانشان سؤال نمی‌شوند.

|[قارون‌] گفت: من اينها را از روى علمى كه نزد من است يافته‌ام. آيا ندانست كه خدا نسل‌هايى را پيش از او نابود كرد كه از او قوى‌تر و مال اندوزتر بودند؟ مجرمان از گناهانشان پرسيده نمى‌شوند [و بى‌حساب دوزخ مى‌روند]

[قارون‌] گفت: «من اينها را در نتيجه دانش خود يافته‌ام.» آيا وى ندانست كه خدا نسلهايى را پيش از او نابود كرد كه از او نيرومندتر و مال‌اندوزتر بودند؟ و[لى اين گونه‌] مجرمان را [نيازى‌] به پرسيده شدن از گناهانشان نيست.

قارون گفت: این مال و ثروت فراوان به علم و تدبیر خودم به من داده شد! آیا ندانست که خدا پیش از او چه بسیار امم و طوایفی را که از او قوت و ثروت و جمعیتشان بیشتر بود هلاک کرد؟ و هیچ از گناه بدکاران سؤال نخواهد شد (بلکه یکسر به دوزخ روند).

گفت: جز این نیست که این [ثروت و مال انبوه] را بر پایه دانشی که نزد من است به من داده اند. آیا نمی دانست که خدا پیش از او اقوامی را هلاک کرده است که از او نیرومندتر و ثروت اندوزتر بودند؟ و مجرمان [که جرمشان معلوم و مشهود است] از گناهانشان بازپرسی نمی شود.

گفت: آنچه به من داده شده، در خور دانش من بوده است. آيا ندانسته است كه خدا پيش از او نسلهايى را هلاك كرده كه قوتشان از او افزون‌تر و شمارشان بيشتر بوده است؟ و اين مجرمان را از گناهشان نمى‌پرسند.

گفت همانا به خاطر علمی که دارم اینها را به من داده‌اند، آیا نمی‌دانست که خداوند پیش از او از میان نسلها[یی که بودند] کسانی را که از او نیرومندتر و مال‌اندوزتر بودند، نابود کرده است، و گناهکاران را از گناهانشان نپرسند

گفت: همانا آنچه به من داده شده بنا بر دانشى است كه نزد من است. آيا ندانست كه خدا پيش از او نسلهايى را نابود كرد كه نيرويشان از او فزونتر و فراهم آوردنشان [از مال دنيا] از او بيشتر بود؟ و بزهكاران را از گناهانشان نپرسند.

(قارون) گفت: این مال در سایه‌ی آگاهی و دانشی که دارم به من داده شده است (و مرا فراهم گشته است. خودم آن را به دست آورده‌ام و خودم هم می‌دانم چگونه آن را مصرف کنم). مگر ندانسته است که خداوند نسلهای (قرون و اعصار) زیادی را نابود کرده است که از او قدرت بیشتری، و در گردآوری (دارائی مهارت) زیادتری داشته‌اند. (بگذار مجرمان چون او در فسق و فجور و کبر و غرور خود فرو روند. در قیامت همه چیز عیان است و حاجت به بیان نیست، و لذا) گناهکاران از گناهانشان سؤال (تحقیق و ترحیم) نمی‌شود، (بلکه سؤال توبیخ و تحقیر از ایشان می‌گردد).

(قارون) گفت: «من این‌ها را تنها بر (محور) بینش و دانشی از خودم یافته‌ام‌.» آیا و ندانست که خدا به‌راستی نسل‌هایی پیش از او را بی‌چون نابود کرد که از او نیرومندتر و جمع‌آوریشان و جمعیتشان بیشتر (بوده) است؟ و از گناهان مجرمان پرسش (هم) نمی‌شود.

گفت جز این نیست که داده شدش بر دانشی نزد من آیا نمی‌داند که خدا نابود کرد پیش از او از قرنها آنکه سخت‌تر از او بود در نیرو و بیشتر در گروه و پرسش نشوند از گناهانشان گنهکاران‌

القصص ٧٧	آیه ٧٨	القصص ٧٩
سوره : سوره القصص نزول : ٧ هجرت اطلاعات آماری تعداد کلمات : ٣٢ تعداد حروف :

معنی کلمات و عبارات

«عَلی عِلْمٍ عِندِی»: در پرتو دانشی که دارم. در سایه آگاهی و به سبب علمی که مرا است. «الْقُرُونِ»: (نگا: یونس / ، قصص / و ). «قُوَّةً»: مراد نیروی مادی است. «جَمْعاً»: گردآوری. توان بهره‌وری و استفاده از سرمایه در بازرگانی و کشاورزی و راههای دیگر اقتصادی برای افزایش دارائی مراد است. «لا یُسْأَلُ ...»: در آخرت گناهکاران از گناهانشان پرسشی نمی‌شود که برای تحقیق باشد و بخواهند حال ایشان را هم مراعات دارند و مِهری بدانان ورزند، زیرا همه چیز روشن است. بلکه سؤال توبیخ و تهدید مطرح است که خود یک نوع مجازات روانی برای گناهکاران است (نگا: حجر / ، نحل / ، صافّات / ). برخی هم احتمال داده‌اند که چنین امری مربوط به مجازات دنیوی است که چون عذاب الهی فرا رسد، مجال پرسش و پاسخ نیست و عذاب الهی همان و نابودی همان (نگا: تفسیر نمونه).

آیات مرتبط (تعداد ریشه‌های مشترک)

فَإِذَا مَسَ‌ الْإِنْسَانَ‌ ضُرٌّ... (۵) وَ لَئِنْ‌ أَذَقْنَاهُ‌ رَحْمَةً مِنَّا... (۲) فَإِذَا مَسَ‌ الْإِنْسَانَ‌ ضُرٌّ... (۵)

يَا أَيُّهَا النَّاسُ‌ ضُرِبَ‌ مَثَلٌ‌... (۱) فَأَصَابَهُمْ‌ سَيِّئَاتُ‌ مَا کَسَبُوا... (۰)

تفسیر

• آيات ۷۶ - ۸۴، سوره قصص
• بيان آيات مربوط به قارون كه بهره مندى ازمال و ثروت او را از خدا غافل ساخته به هلاكتش انجاميد
• اشاره اى لطيف به كثرت فراوان ثروت قارون ((ان مفاتحة لتنوء بالصبة اولى القوة))
• گفتگوى مؤ منين با قارون و اندرزدادن به او به اينكه سرمستى نكند و با انفاقاموال براى آخرت توشه بياندوزد
• پاسخ مستكبرانه قارون : اموال من حاصل كاردانى و مهارت خودم مى باشد و كسى در آنسهيم نبوده حق مداخله ندارد
• جواب به قارون با يادآورى اينكه خداوند پيش از او كسانى توانگرتر از او را هلاكساخته است بدون اينكه علم و نيرويشان مانع از هلاكتشان شوند
• وجوهى كه در معنااى جواب قارون (انما اوتيته على علم عندى ) گفته شده است
• ديدگاه يكدسته (دنياپرستان ): تمناى داشتن ثروتى چون ثروت قارون
• دسته اى ديگر (مؤ منان ): ((ثوب اللدخير...))
• بعد از هلاكت قارون ، برآرزومندان ثروت او معلوم گشت كه وسعت و تنگى رزق تابعمشيت خدا است .
• بهشت مختص كسانى است كه در اين دنيا خواهان برترى جوئى و فساد نباشند
• اشاره به اينكه ملاك در ثواب و عقاب ، آثارحاصل از اعمال است
• بحث روايتى (رواياتى درباره داستان قارون و آيات مربوط به آن )
• داستان قارون در تورات حاضر
• چند روايت درباره تواضع و بيان اينكه بسا مى شود كه بند كفش كسى موجب عجب واستعلاى او مى شود

• تفسیر آیات

• تفسیر آیات

• تفسیر آیات

نکات آیه

۱ - تأثیرناپذیرى قارون در برابر اندرزهاى قوم خویش (إذ قال له قومه لاتفرح ... و ابتغ فیما ءاتیک اللّه الدار الأخرة ... قال إنّما أُوتیته على علم عندى)

۲ - اعتقاد قارون به نقش تعیین کننده دانش و ابتکار در دستیابى انسان به مال و ثروت و نه لطف و احسان خداوند (إذ قال له قومه ... أحسن کما أحسن اللّه إلیک ... قال إنّما أُوتیته على علم عندى)

۳ - قارون، مدعى بهره مندى از دانش و خلاقیت ویژه براى تحصیل ثروت بود. (قال إنّما أُوتیته على علم عندى)

۴ - مؤثر دانستن دانش و ابتکار فردى در فزونى ثروت، توجیه قارون براى ترک انفاق و احسان نکردن خود (إذ قال له قومه ... و أحسن ... قال إنّما أُوتیته على علم عندى) از این که قارون در پاسخ به توصیه قومش به انفاق و احسان، گفت: این ثروت ها، ناشى از دانش و ابتکار من است; مى توان استفاده کرد که او با این پاسخ، درصدد توجیه کار خود (ترک احسان) برآمده بود.

۵ - قدرت طلبى و زراندوزى، داراى دیرینه اى بسیار طولانى در تاریخ بشر (أوَلم یعلم أنّ اللّه قد أهلک من قبله من القرون من هو أشدّ منه قوّة و أکثر جمعًا)

۶ - تاریخ بشر، شاهد عذاب و هلاکت جوامعى قدرتمندتر و زراندوزتر از قارون بوده است. (أوَلم یعلم أنّ اللّه قد أهلک من قبله من القرون من هو أشدّ منه قوّة و أکثر جمعًا)

۷ - تعلق اراده الهى بر نابودسازى جوامع قدرت طلب و زراندوز پیش از قارون، با خشم و قهر خود (أوَلم یعلم أنّ اللّه قد أهلک من قبله من القرون...و لایسئل عن ذنوبهم المجرمون)

۸ - حاکمیت اراده خداوند بر تحولات تاریخ (أوَلم یعلم أنّ اللّه قد أهلک من قبله من القرون)

۹ - قدرت طلبى و زراندوزى، از موجبات هلاکت و بدفرجامى (أوَلم یعلم أنّ اللّه قد أهلک ... من هو أشدّ منه قوّة و أکثر جمعًا)

۱۰ - زورمداران و زراندوزان، داراى فرجامى شوم و ناخوشایند (أوَلم یعلم أنّ اللّه قد أهلک ... من هو أشدّ منه قوّة و أکثر جمعًا)

۱۱ - سرانجام شوم زورمداران و زراندوزان تاریخ، درس عبرتى است براى دیگران. (أوَلم یعلم أنّ اللّه قد أهلک من قبله من القرون من هو أشدّ منه قوّة و أکثر جمعًا)

۱۲ - قارون، فرد قدرتمند و زورمدار جامعه خویش بود. (من هو أشدّ منه قوّة و أکثر جمعًا)

۱۳ - نکوهش قارون از سوى خدا، به خاطر درس نگرفتن از فرجام شوم زراندوزان پیش از خود (أوَلم یعلم أنّ اللّه قد أهلک من قبله من القرون من هو أشدّ منه قوّة و أکثر جمعًا)

۱۴ - زراندوزان قارون صفت، عناصرى مجرم و تبه کاراند. (قال إنّما أُوتیته على علم عندى... و لایسئل عن ذنوبهم المجرمون)

۱۵ - ترک انفاق و احسان، جرمى هلاکت آفرین (أحسن ... قال إنّما أُوتیته على علم عندى أوَلم یعلم أنّ اللّه قد أهلک من قبله ... و لایسئل عن ذنوبهم المجرمون) برداشت یاد شده به خاطر این نکته است که خداوند، قارون را به خاطر ترک احسان از مجرمان شمرده و او را تهدید به هلاکت کرد.

۱۶ - مجرمان و تبه کاران، سزاوار کیفر مرگ در پیشگاه عدل الهى (أوَلم یعلم أنّ اللّه قد أهلک من قبله من القرون...و لایسئل عن ذنوبهم المجرمون)

۱۷ - تبه کارى، عامل نابودى جوامع پیشین با عذاب قهر الهى (أوَلم یعلم أنّ اللّه قد أهلک من قبله من القرون...و لایسئل عن ذنوبهم المجرمون)

۱۸ - لزوم فرصت ندادن به تبه کاران و به کیفر رساندن بى درنگ آنان (و لایسئل عن ذنوبهم المجرمون) از مفاد این آیه به دست مى آید که بازجویى و محاکمه، به خاطر اخذ اقرار از گناه کاران و اثبات جرم، صورت مى گیرد و چون مجرمان گناهشان مشهود است، نیازى به بازجویى و پرسش نیست. از این رو بدون فوت وقت باید آنان را به کیفر رساند.

۱۹ - کیفر دادن تبه کاران، بدون بازجویى، محاکمه و اخذ اقرار در بینش الهى جایز است. (و لایسئل عن ذنوبهم المجرمون)

موضوعات مرتبط

• اقوام پیشین: آثار افساد اقوام پیشین ۱۷; تاریخ اقوام پیشین ۶، ۱۷; عوامل هلاکت اقوام پیشین ۱۷
• انفاق: آثار ترک انفاق ۱۵
• بنى اسرائیل: بى تأثیرى موعظه بنى اسرائیل ۱; تاریخ بنى اسرائیل ۱
• تاریخ: منشأ تحولات تاریخ ۸
• ثروت: زمینه ثروت ۲
• ثروت اندوزان: افساد ثروت اندوزان ۱۴; عبرت از فرجام ثروت اندوزان ۱۱; فرجام شوم ثروت اندوزان ۱۰، ۱۱، ۱۳; هلاکت ثروت اندوزان ۶، ۷
• ثروت اندوزى: آثار ثروت اندوزى ۹; تاریخ ثروت اندوزى ۵
• خدا: آثار اراده خدا ۷; حاکمیت اراده خدا ۸; سرزنشهاى خدا ۱۳
• عبرت: عوامل عبرت ۱۱
• علم: آثار علم ۲
• فرجام: عوامل فرجام شوم ۹
• قارون: آثار علم قارون ۳، ۴; ادعاى قارون ۳; تأثیرناپذیرى قارون ۱; توجیه قارون ۴; زمینه ترک انفاق قارون ۴; سرزنش قارون ۱۳; ظلم قارون ۱۲; عبرت ناپذیرى قارون ۱۳; عقیده قارون ۲; قدرت طلبى قارون ۱۲; منشأ ثروت قارون ۳، ۴
• قدرت طلبان: هلاکت قدرت طلبان ۷
• قدرت طلبى: آثار قدرت طلبى ۹; تاریخ قدرت طلبى ۵
• قدرتمندان: عبرت از فرجام قدرتمندان ۱۱; فرجام شوم قدرتمندان ۱۰، ۱۱; هلاکت قدرتمندان ۶
• مجرمان :۱۴ اقرار مجرمان ۱۴ ۱۹; تعجیل در هلاکت مجرمان ۱۴ ۱۸; روش برخورد با مجرمان ۱۴ ۱۸; کیفر مجرمان ۱۴ ۱۶، ۱۹; محاکمه مجرمان ۱۴۱۹; هلاکت مجرمان ۱۴ ۱۶
• مغضوبان خدا :۷
• مفسدان :۱۴
• هلاکت: زمینه هلاکت ۱۵; عوامل هلاکت ۹