طه ١٣١

وَ لاَ تَمُدَّنَ‌ عَيْنَيْکَ‌ إِلَى‌ مَا مَتَّعْنَا بِهِ‌ أَزْوَاجاً مِنْهُمْ‌ زَهْرَةَ الْحَيَاةِ الدُّنْيَا لِنَفْتِنَهُمْ‌ فِيهِ‌ وَ رِزْقُ‌ رَبِّکَ‌ خَيْرٌ وَ أَبْقَى‌

ترجمه

و هرگز چشمان خود را به نعمتهای مادّی، که به گروه‌هایی از آنان داده‌ایم، میفکن! اینها شکوفه‌های زندگی دنیاست؛ تا آنان را در آن بیازماییم؛ و روزی پروردگارت بهتر و پایدارتر است!

و زنهار چشم مدوز به آنچه از زينت زندگى دنيا به گروهى از آنان داده‌ايم، تا آنها را در آن امتحان كنيم، و روزى پروردگار تو بهتر و پايدارتر است

و زنهار به سوى آنچه اصنافى از ايشان را از آن برخوردار كرديم [و فقط] زيور زندگى دنياست تا ايشان را در آن بيازماييم، ديدگان خود مدوز، و [بدان كه‌] روزىِ پروردگار تو بهتر و پايدارتر است.

و هرگز به متاع ناچیزی که به قومی از آنان (قومی کافر و جاهل) در جلوه حیات دنیای فانی برای امتحان داده‌ایم چشم آرزو مگشا، و رزق خدای تو بسیار بهتر و پاینده‌تر است.

دیدگانت را به آنچه برخی از اصناف آنان را بهره مند کردیم مدوز، [آنچه به آنان داده ایم] شکوفه [بی میوه و زیور و زینت] دنیاست تا آنان را در آن بیازماییم، و رزق پروردگارت بهتر و پایدارتر است.

اگر زنان و مردانى از آنها را از يك زندگى خوش بهره‌مند ساخته‌ايم، تو به آنها منگر. اين براى آن است كه امتحانشان كنيم. رزق پروردگارت بهتر و پايدارتر است.

به چیزی که اصنافی از آنان را به آن بهره‌مند گردانده‌ایم چشم مدوز که تجمل زندگی دنیوی است تا سرانجام آنان را بدان بیازماییم، و روزی پروردگارت بهتر و پاینده‌تر است‌

و ديدگانت را مدوز بدانچه برخوردارى داده‌ايم گروه‌هايى از آنان را از آرايش زندگى دنيا تا در باره آن بيازماييمشان، و روزى پروردگارت بهتر و پاياتر است.

چشم خود را مدوز به نعمتهای مادیی که به گروههائی از کافران داده‌ایم. این نعمتهای مادی که زینت زندگی دنیا است، بدیشان داده‌ایم تا آنان را بدان بیازمائیم. داده‌ی (اخروی جاویدان و سرمدی) پروردگارت بهتر و پایدارتر (از این نعمتهای موقّت و زودگذر جهان فانی) است.

و زنهار سوی آنچه همسرانی از ایشان را از آن برخوردار کردیم -(و فقط) زیور زندگی دنیاست تا ایشان را در آن بیازماییم- هرگز دیدگان خود را مدوز- و روزیِ پروردگارت بهتر و پایدار‌تر است

و نگشای دیدگان خود را بدانچه کامیابی دادیم بدان مردان و زنانی را از ایشان شکوفه زندگانی دنیا تا بیازمائیمشان در آن و روزی پروردگار تو بهتر است و پاینده‌تر

طه ١٣٠	آیه ١٣١	طه ١٣٢
سوره : سوره طه نزول : ٧ بعثت اطلاعات آماری تعداد کلمات : ٢١ تعداد حروف :

معنی کلمات و عبارات

«لا تَمُدَّنَّ»: مدوز. منگر. «أَزْوَاجاً»: اصناف. گروه‌ها و دسته‌ها (نگا: حجر / ). «زَهْرَةَ»: زینت و بهجت. آرایش و سرسبزی. مفعول فعل محذوف (جَعَلْنا) یا بدل از محلّ (ما) و یا حال است.

آیات مرتبط (تعداد ریشه‌های مشترک)

فَلاَ تُعْجِبْکَ‌ أَمْوَالُهُمْ‌ وَ لاَ... (۲) وَ اصْبِرْ نَفْسَکَ‌ مَعَ‌ الَّذِينَ‌... (۴) لاَ تَمُدَّنَ‌ عَيْنَيْکَ‌ إِلَى‌ مَا... (۴)

وَ قَالَ‌ مُوسَى‌ رَبَّنَا إِنَّکَ‌... (۵) وَ لَسَوْفَ‌ يُعْطِيکَ‌ رَبُّکَ‌... (۱) وَ لَقَدْ آتَيْنَاکَ‌ سَبْعاً مِنَ‌... (۰)

تفسیر

• آيات ۱۲۷ - ۱۳۵ سوره طه
• شرح و توضيح معنا و مراد آيه : ((ولولا كلمة سبقت من ربك ...(( كه حاكى از تاءخيرعذاب دنيوى در برابر كفر و اسراف است . و برخى وجوه در اين باره
• مفاد و مراد آيه :((و سبح بحمد ربك قبل طلوع الشمس وقبل غروبها...(( و اقوال و وجوه عديده اى كه مفسرين پيرامون آن گفته اند
• اشاره به اينكه چگونه تسبيح و تحميد خدا انسان را به مقام رضا مى رساند
• مراد از اهل پيامبر(صلى الله عليه و آله ) در آيه : ((و اءمراهلك بالصلوة واصطبرعليها((اشاره به اينكه چگونه تسبيح و تحميد خدا انسان را به مقام رضا مى رساند
• بحث روايتى (رواياتى در ذيل آيات :((و سبح بحمد ربك ...(( و ((و لا تمدن عينيك ...((و...)
• پيامبر آيه تطهير را خطاب به

• تفسیر آیات

• تفسیر آیات

• تفسیر آیات

نکات آیه

۱ - برخى از زنان و مردان کافر عصر بعثت (در مکه) از امکانات و ثروت چشمگیرى برخوردار بودند. (و لاتمدّنّ عینیک إلى ما متّعنا به أزوجًا منهم ) ضمیر «منهم» به کافران بازمى گردد که در آیات پیشین مورد بحث قرار گرفته بودند و از آنجایى که سوره «طه» در مکه نازل شده است، مراد کفار مکه است. «ازواج» یا به معناى مردان و زنانى است که تشکیل خانواده داده اند و یا به معناى «اصناف» است. «من» در «منهم» براى تبعیض است.

۲ - خداوند، پیامبر(ص) را از توجه به سرمایه هاى چشمگیر کافران و اشتیاق بهره گیرى از آن، برحذر داشت. (و لاتمدّنّ عینیک إلى ما متّعنا به أزوجًا منهم ) «مدّالعین» (چشم کشیدن)، برداشتن نگاه از چیزى و متوجه ساختن و کشاندن آن به سوى چیز دیگر است و به قرینه آیاتى دیگر (نظیر «لاتعد عیناک عنهم» کهف/ ۲۸) مرادِ آیه، معطوف ساختن توجه از تهیدستان به سوى ثروتمندان است. برخى احتمال داده اند که مراد از کشاندن، ادامه دادن است و آیه ناظر به نگاهِ سیر و عمیق مى باشد.

۳ - سطح زندگى پیامبر(ص) و مسلمانان، با کافران مکه، تفاوت قابل ملاحظه اى داشت. (و لاتمدّنّ عینیک إلى ما متّعنا به أزوجًا منهم )

۴ - مسلمانان صدراسلام، بر اثر مشاهده رفاه کافران، در خطر توجه به زر و زیور دنیا بودند. (و لاتمدّنّ عینیک إلى ما متّعنا به أزوجًا منهم ) این آیه گرچه خطاب به پیامبر(ص) است; ولى ممکن است مراد از آن، تربیت مسلمانان باشد و در صورتى که شخصِ آن حضرت مراد باشد، این خطر براى دیگر مسلمانان قوى تر خواهد بود.

۵ - چشم دوختن و غبطه خوردن بر مال و منال دنیاداران، امرى نکوهیده ونارو است. (و لاتمدّنّ عینیک إلى ما متّعنا به أزوجًا منهم )

۶ - لزوم پرهیزِ رهبران الهى، از دنیاطلبى و توجه به دنیاگرایان (لاتمدّنّ عینیک إلى ما متّعنا )

۷ - امکان بهره گیرى از ثروت چشمگیر کافران، نباید توجه رهبران دینى را به توانگران کافر معطوف سازد. (و لاتمدّنّ عینیک إلى ما متّعنا به أزوجًا منهم ) نهى خداوند از توجه پیامبر(ص) به ثروت کافران، ممکن است براى بیان این نکته باشد که جهت بهبود زندگى مؤمنان، نباید به سرمایه هاى کافران چشم داشت و به این منظور نیز، مسلمان شدن آنان را آرزو کرد.

۸ - خیره شدن و دل بستگى به دنیا و زندگى مرفه دیگران، مانع از دسترسى به مقام رضا است. (لعلّک ترضى . و لاتمدّنّ عینیک إلى ما متّعنا ) ممکن است این آیه در ارتباط با آخرین جمله آیه قبل باشد. مقتضاى این ارتباط آن است که علاوه بر تسبیح و تنزیه پروردگار در شبانه روز - که موجب کسب رضایت خاطر است - چشم ندوختن به مال و منال دنیاى دیگران نیز، داراى نقش مؤثر در وصول انسان به مقام رضا است.

۹ - نگاه، تحریک کننده تمایلات انسان و مایه شیفتگى او به منظره هاى دلربا است. (و لاتمدّنّ عینیک إلى ما متّعنا به أزوجًا منهم )

۱۰ - نگاه، زمینه ساز وقوع در گناه است. (و لاتمدّنّ عینیک إلى ما متّعنا به أزوجًا منهم )

۱۱ - دارایى ها و امکانات دنیا، همه از آنِ خداوند و عطاى او است. (متّعنا )

۱۲ - تفاوت مقدار ثروت افراد جامعه با یکدیگر مشروع است و تساوى همگان در مالکیت ثروت الزامى نیست. (و لاتمدّنّ عینیک إلى ما متّعنا به أزوجًا منهم )

۱۳ - امکانات زندگى دنیوى، دلربا و جذاب و انسان ها در خطر فریفته شدن به آن هستند. (و لاتمدّنّ عینیک إلى ما متّعنا ... زهرة الحیوة الدنیا ) «زهرة» به معناى «یک شکوفه» است. در این آیه، امکانات و متاع هاى دنیا به شکوفه درخت تشبیه شده است; یعنى، چنان که شکوفه درخت، موجب زیبایى و جزابیت آن است، امکانات دنیایى نیز مایه حسن و جلوه حیات دنیا است. کلمه یاد شده در آیه، حال براى «ما» در «ما متّعنا» است و مفرد بودن آن، حاکى از یکنواختى تمامى لذت هاى دنیا است و ممکن است براى تحقیر آن نیز باشد.

۱۴ - زندگانى شکوفاى کافران، آزمون الهى براى آنان است. (زهرة الحیوة الدنیا لنفتنهم فیه ) «فتنة» در اصل هنگامى گفته مى شود که طلا و نقره را با آتش بگدازند تا نیکو و نامرغوب آن، تمیز داده شود(مصباح) و چون مقصود از آزمایش، تمیز خوب از بد است، به آن «فتنة» اطلاق مى گردد. آزمودن کافران، به این است که فراوانى نعمت ها، تکلیف آنها را سنگین تر مى کند و چون حق نعمت را ادا نمى کنند، بر عذاب آنان افزوده مى شود.

۱۵ - خداوند، آزمایش کننده انسان ها است. (لنفتنهم فیه )

۱۶ - نعمت هاى الهى و امکانات دنیا، زمینه اى براى آزمایش انسان ها است. (متّعنا به ... لنفتنهم فیه )

۱۷ - ثروت انبوه براى کافران، عذاب آور و سختى آفرین است. (لنفتنهم فیه ) از معانى «فتنة» عذاب و مشقت است (قاموس). لام در «لنفتنهم» لام عاقبة و بیانگر بازتاب پیش بینى نشده ثروت مندى است.

۱۸ - پیامبر(ص) برخوردار از رزقى ویژه، از جانب خداوند (و رزق ربّک خیر ) با توجه به این که همه نعمت هاى دنیا - چنان که تعبیر «متّعنا» گویاى آن است - رزق خداوند و عطاى او است; مراد از رزق عطا شده به پیامبر(ص)، رزقى ویژه و از نوع معنوى و اخروى آن خواهد بود. کلمه «ربّ» و نیز اضافه شدن آن به ضمیر خطاب، قرینه بر این نکته است.

۱۹ - رزق و نعمت هاى معنوى، پایدارتر و داراى ارزش والاتر از تمامى نعمت هاى دنیوى است. (و رزق ربّک خیر و أبقى )

۲۰ - رزق ویژه خداوند به پیامبر(ص)، پرتویى از ربوبیت و عنایت او به آن حضرت است. (و رزق ربّک )

۲۱ - نعمت هاى آخرت، رزق الهى بوده و برخوردارى از آن به توفیق خداوند است. (و رزق ربّک ) مقابله عبارت «رزق ربّک» با «زهرة الحیاة الدنیا» گویاى اخروى بودن آن است.

۲۲ - توجه به رزق پایدار و سرتاسر خیر پروردگار، زمینه ساز دورى گزینى از چشم دوختن به امکانات دنیایى دیگران است. (و لاتمدّنّ عینیک ... و رزق ربّک خیر و أبقى )

موضوعات مرتبط

• اسلام: تاریخ صدر اسلام ۱، ۴; تفاوت اقتصادى در صدراسلام ۳; طبقات اجتماعى در صدر اسلام ۱، ۳
• امتحان: ابزار امتحان ۱۴، ۱۶; امتحان با امکانات مادى ۱۴، ۱۶; امتحان با نعمت ۱۶
• امکانات مادى: ارزش امکانات مادى ۱۹; جذابیت امکانات مادى ۱۳; منشأ امکانات مادى ۱۱
• انسان: امتحان انسانها ۱۵; تحریک تمایلات انسان ۹; تفاوت اقتصادى انسان ها ۱۲; لغزشگاههاى انسان ۱۳
• ثروت: منشأ ثروت ۱۱
• ثروتمندان: اهتمام به ثروتمندان کافر ۷
• خدا: ارزش نعمتهاى خدا ۱۹; امتحانهاى خدا ۱۴، ۱۵; رازقیت خدا ۱۸، ۲۱; عطایاى خدا ۱۱; نشانه هاى ربوبیت خدا۲۰; نواهى خدا ۲
• دنیاطلبان: بى اعتنایى به دنیاطلبان ۶
• دنیاطلبى: آثار دنیاطلبى ۸; سرزنش دنیاطلبى ۵
• ذکر: آثار ذکر روزى ۲۲
• روزى: ارزش روزى ۱۹; خیریت روزى ۲۲; روزى اخروى ۲۱; منشأ روزى ۲۱
• رهبران دینى: زهد رهبران دینى ۶; مسؤولیت رهبران دینى ۶، ۷
• طمع: آثار طمع ۸; سرزنش طمع ۵; موانع طمع ۲۲
• عذاب: ابزار عذاب ۱۷; عذاب با ثروت ۱۷
• عمل: عمل ناپسند ۵
• عنایتهاى خدا: مشمولان عنایتهاى خدا ۲۰
• غبطه: غبطه ناپسند ۵
• کافران: آثار ثروت کافران ۱۷; استفاده از ثروت کافران ۷; امتحان کافران ۱۴; امکانات مادى کافران صدراسلام ۱; بى اعتنایى به امکانات مادى کافران ۲; رفاه کافران صدراسلام ۴; عذاب کافران ۱۷; کافران ثروتمند صدراسلام ۱
• کافران مکه: سطح زندگى کافران مکه ۳
• گناه: زمینه گناه ۱۰
• محمد(ص): تکلیف محمد(ص) ۲; روزى محمد(ص) ۱۸، ۲۰; سطح زندگى محمد(ص) ۳; فضایل محمد(ص) ۱۸; محمد(ص) و امکانات مادى کافران ۲; نهى به محمد(ص) ۲
• مسلمانان: خطر رفاه طلبى در مسلمانان صدراسلام ۴; سطح زندگى مسلمانان صدراسلام ۳
• مقام رضا: موانع مقام رضا ۸
• نعمت: نعمت هاى اخروى ۲۱
• نگاه: آثار نگاه ۹، ۱۰