ابراهيم ٥

وَ لَقَدْ أَرْسَلْنَا مُوسَى‌ بِآيَاتِنَا أَنْ‌ أَخْرِجْ‌ قَوْمَکَ‌ مِنَ‌ الظُّلُمَاتِ‌ إِلَى‌ النُّورِ وَ ذَکِّرْهُمْ‌ بِأَيَّامِ‌ اللَّهِ‌ إِنَ‌ فِي‌ ذٰلِکَ‌ لَآيَاتٍ‌ لِکُلِ‌ صَبَّارٍ شَکُورٍ

ترجمه

ما موسی را با آیات خود فرستادیم؛ (و دستور دادیم:) قومت را از ظلمات به نور بیرون آر! و «ایّام اللّه» را به آنان یاد آور! در این، نشانه‌هایی است برای هر صبر کننده شکرگزار!

و همانا موسى را با آيات خود فرستاديم كه: قوم خود را از تاريكى‌ها به سوى روشنايى بيرون آور، و روزهاى [عبرت انگيز] الهى را به آنان يادآورى كن كه قطعا در اين [يادآورى‌] براى هر صبر پيشه شكرگزارى عبرت‌هاست

و در حقيقت، موسى را با آيات خود فرستاديم [و به او فرموديم‌] كه قوم خود را از تاريكيها به سوى روشنايى بيرون آور، و روزهاى خدا را به آنان يادآورى كن، كه قطعاً در اين [يادآورى‌]، براى هر شكيباىِ سپاسگزارى عبرتهاست.

و ما موسی عمران را با آیات خود (با تورات و معجزات، بر فرعونیان) فرستادیم که قومت را از ظلمات (جهل و گمراهی) بیرون آور و به عالم نور رسان و روزهای خدا را به یاد آنها آور، که در این یادآوری بر هر شخصی که صبور و شکرگزار است دلایل روشنی نهفته است (ایّام اللّه را برخی به ایام عهد الست و روزگار عالم ذر، و برخی به ایام ظهور پیغمبران و برخی حوادث عظیم لطف بر مؤمنان و قهر بر کافران تفسیر کرده‌اند).

و همانا موسی را با نشانه های خود فرستادیم [و به او وحی کردیم] که قوم خود را از تاریکی ها به سوی روشنایی بیرون آور و روزهای خدا را [که روزهای رحمت، عذاب، پیروزی و شکست است] به آنان یادآوری کن، بی تردید در این روزهای خدا برای هر شکیبای سپاس گزاری نشانه هایی [از توحید، ربوبیّت و قدرت خدا] است.

موسى را با آيات خود فرستاديم كه: قوم خود را از تاريكى به روشنايى بيرون آر، و روزهاى خدا را به يادشان بياور. و در اين براى هر شكيباى شكرگزار، عبرتهايى است.

و به راستی که موسی را با معجزات خویش فرستادیم که قومت را از تاریکیها به سوی روشنایی باز بر، و آنان را به یاد ایام الله بینداز، که در این برای هر شکیبای شاکری عبرتهاست‌

و هر آينه موسى را با نشانه‌هاى خويش فرستاديم كه: قوم خود را از تاريكيها به روشنايى بيرون بر، و روزهاى خدا را به يادشان آر همانا در اين [يادآورى‌] براى هر شكيباى سپاسگزارى نشانه‌هاست.

موسی را همراه با آیات (و مؤیّد به معجزات) خود فرستادیم (و بدو دستور دادیم) که قوم خویش را از تاریکیهای (کفر و جهل) بیرون بیاور (و) به سوی نور (ایمان و دانش رهنمود گردان) و روزهای خوشی و ناخوشی و نعمت و نقمتی را به یاد ایشان بیاور که خدا بر سرِ گذشتگان آورده است. بی‌گمان در این کار (که بیان سرگذشت نیکان و بدان پیشین است) برای هر شکیبای (بر مصائب و بلایای آسمانی و) سپاسگزار (بر انعام و عطایای الهی)، دلائل بزرگی (و نشانه‌های سترگی بر وحدانیّت خدا) است.

و ما همانا موسی را به‌راستی با نشانه‌های خود فرستادیم (و به او فرمودیم) که: «قوم خود را از تاریکی‌ها سوی روشنایی بیرون آور و روزهای (ویژه‌ی) خدا را به آنان یادآوری کن. بی‌چون در این (یادآوری) برای هر شکیبایی بسیار سپاسگزار، نشانه‌هایی است.»

و همانا فرستادیم موسی را به آیتهای خود که برون آور قوم خویش را از تاریکیها بسوی روشنائی و یادآوریشان کن به روزهای خدا همانا در این است آیتهایی برای هر شکیبائی سپاسگزار

ابراهيم ٤	آیه ٥	ابراهيم ٦
سوره : سوره ابراهيم نزول : ١٢ بعثت اطلاعات آماری تعداد کلمات : ٢٣ تعداد حروف :

معنی کلمات و عبارات

«بِآیَاتِنَا»: همراه با معجزه‌های دالّ بر صدق موسی (نگا: اعراف / و إسراء / . «أَنْ»: این که. حرف ناصبه است و پیش از آن حرف جر (ب) حذف شده و یا مفسّره است و به معنی (أَیْ) می‌باشد. «ذَکِّرْهُمْ»: بدانان گوشزد کن. به یادشان آور. «ایَّامِ اللهِ»: روزهای خدا. ذکر ظرف و مراد مظروف است. یعنی: حوادث خوش و ناخوشی که در آنها رخ داده و مصائب و بلایائی که آنها را گریبانگیر دسته‌ای و نعمتها و لطفهائی که بهره گروهی نموده است (نگا: یونس / جاثیه / ). «صَبَّارٍ»: بسیار شکیبا. «شَکُورٍ»: بسیار سپاسگزار.

آیات مرتبط (تعداد ریشه‌های مشترک)

وَ إِذْ نَجَّيْنَاکُمْ‌ مِنْ‌ آلِ‌... (۰)

تفسیر

• آيات ۱ - ۵،سوره ابراهيم
• خلاصه و برداشتى از آيات سوره ابراهيم (ع )
• اشاره به عموميت رسالت پيامبر اسلام (ص )
• شبهه تناقض بين دو آيه و پاسخ به آن
• اشاره به نكته مفرد آوردن ((نور)) و جمع آوردن ((ظلمات ))
• ((لام )) در جمله : ((لتخرج الناس ...)) براى افاده غرض است نه عاقبت
• بيان اينكه وجود غرض و مصلحت در افعال خداوند براى رفع نياز يااستكمال نيست
• جهان فرق بين اغرض ما بندگان و اغراض خداى سبحان
• معناى عزت و عزيز و داراى عزت بودن خدا تعالى
• وجه آوردن هر دو صفت ((عزيز)) و ((حميد)) در دنباله آيه شريفه
• وجه تقدم صفت ((عزيز)) بر ((حميد)) در آيه شريفه
• حميد و عزيز بودن لازمه مالكيت مطلقه خداوند است
• وجود دو راه پيشا روى انسان : استحباب (انتخاب ) دنيا بر آخرت يا استحباب آخرت بردنيا
• معناى اينكه كافران راه خدا را كج مى خواهند (و يبغونها عوجا)
• توضيحى در مورد ارسال رسل به لسان قوم خود (ما ارسلنا منرسول الا بلسان قومه )
• هدايت و ضلالت مربوط به پيامبران نبوده بلكه مشيت خداوند است
• داستان رسالت موسى (ع ) روشنترين مصداق عزت الهى در ميان انبياء
• مراد از ((ايام الله )) در جمله ((و ذكرهم به ايام الله ))
• (روايتى در بيان مراد از ايام الله )

• آيه ۴ - ۷
• آيه و ترجمه
• تفسير :
• نكته ها :
• ۱ - يادآورى ايام الله
• ۲ - راه و رسم جباران
• ۳ - آزادى برترين نعمت
• ۴ - شكر مايه فزونى نعمت و كفر موجب فنا است
• چند نكته مهم در زمينه شكر نعمت

• تفسیر آیات

• تفسیر آیات

نکات آیه

۱- حضرت موسى(ع)، همراه با آیات و معجزات متعدد از سوى خداوند براى مردم عصر خویش مبعوث شد. (و لقد أرسلنا موسى بأیتنا أن أخرج قومک)

۲- معجزات حضرت موسى(ع)، فعل خدا بود که توسط آن حضرت تحقق یافت. (و لقد أرسلنا موسى بأیتنا) برداشت فوق مبتنى بر این است که: مراد از «آیاتنا» معجزاتى باشد که توسط حضرت موسى(ع) انجام مى گرفت.

۳- موسى(ع)، وظیفه دار هدایت مردم خویش به سوى نور و خارج کردن آنان از ظلمتها، با آیات و معجزات الهى. (و لقد أرسلنا موسى بأیتنا أن أخرج قومک من الظلمت إلى النور)

۴- قوم موسى در انواع ظلمتها گرفتار بودند. (أن أخرج قومک من الظلمت إلى النور)

۵- کفر، ظلمت و راه خدا، نور است. (أخرج قومک من الظلمت إلى النور) از آن جایى که هدف پیامبران و از جمله موسى(ع) هدایت مردم بوده است; احتمالاً، مراد از خارج کردن مردم از ظلمت، نجات از کفر و بردن آنان به سوى نور، هدایت آنان باشد.

۶- موسى(ع) از جانب خداوند وظیفه داشت که قوم خود را در هدایت، در اولویت قرار دهد. (و لقد أرسلنا موسى بأیتنا أن أخرج قومک من الظلمت إلى النور) دستور خداوند به پیامبر(ص) این بود: «لتخرج الناس من الظلمات إلى النور» در حالى که به حضرت موسى(ع) فرموده است: «أخرج قومک من الظلمات». از آن جایى که بى شک رسالت موسى(ع) فراتر از قوم بنى اسرائیل بوده است، مراد از قید «قومک» احتمالاً در اولویت قرار دادن آنهاست.

۷- رسالت حضرت موسى(ع) جهانى نبود.* (أن أخرج قومک من الظلمت إلى النور) به قرینه مقابله و مقایسه بین رسالت پیامبراسلام(ص) (لتخرج الناس) و رسالت حضرت موسى(ع) (أخرج قومک) ممکن است که قید «قومک» براى انحصار و محدود کردن رسالت حضرت موسى(ع) به قوم خود باشد.

۸- حضرت موسى(ع)، داراى هدفى مشترک با پیامبراسلام(ص) در نجات مردم از ظلمتها و هدایت آنان به سوى نور (کتب أنزلنه إلیک لتخرج الناس من الظلمت ... لقد أرسلنا موسى بأیتنا أن أخرج قومک من الظلمت إلى النور)

۹- تورات، حاوى تعالیمى براى نجات مردم از ظلمتها و رهنمونى آنان به سوى نور بود. (و لقد أرسلنا موسى بأیتنا أن أخرج قومک من الظلمت إلى النور) مصداق بارز «آیاتنا»، که در آیه آمده است، همان تورات است که کتاب آسمانى حضرت موسى(ع) بود. از اینکه خداوند رسالت موسى(ع) را در بیرون بردن مردم از ظلمتها با اعطاى تورات به او بیان مى کند برداشت مى شود که تورات حاوى چنین تعالیمى است.

۱۰- تحقّق آموزه هاى دین، نیازمند مجرى اى کاردان و رهبرى شایسته (أن أخرج قومک من الظلمت إلى النور) از اینکه خداوند پس از اعطاى آیات (تورات) به موسى(ع) او را مسؤول خارج ساختن مردم از ظلمتها معرفى مى کند، معلوم مى شود که اجراى تعالیم آسمانى و به کارگیرى آنها نیاز به مجرى و شخصیتى کاردان، چون موسى(ع) دارد.

۱۱- موسى(ع)، وظیفه دار یادآورى «أیام الله» به مردم خویش (و لقد أرسلنا موسى ... و ذکّرهم بأیّ-م الله)

۱۲- ایام الله، ایامى با اهمیت و شایسته به خاطر سپردن (و ذکّرهم بأیّ-م الله)

۱۳- برخى از ایام در مقایسه با برخى دیگر، داراى اهمیت و جایگاه ویژه اى است. (و ذکّرهم بأیّ-م الله)

۱۴- ایام الله و رویدادهاى آن، دربردارنده نشانه ها و آیات الهى براى مردمان صبرپیشه و شکرگزار (إن فى ذلک لأیت لکلّ صبّار شکور) مشارالیه «ذلک»، «ذکر» و متعلق «ذکر»، «أیام الله» است و این حکایت از آن دارد که «أیام الله» حاوى آیات خداوندى است.

۱۵- صبر پیشه کردن در برابر مشکلات و بلایا و شکرگزارى در مقابل نعمتهاى الهى، مایه رشد معرفت آدمى و درک بهتر آیات و نشانه هاى خدا (إن فى ذلک لأیت لکلّ صبّار شکور)

۱۶- صبرپیشگى و شکرگزارى، داراى ارزشى والا و صبرپیشگان و شکرگزاران، مردمانى برجسته و نخبه (إن فى ذلک لأیت لکلّ صبّار شکور)

۱۷- درک آیات و نشانه هاى الهى، مقتضى استعداد و شرایط لازم (إن فى ذلک لأیت لکلّ صبّار شکور) با اینکه آیات الهى براى همه مردم است، اختصاص دادن آنها به صابران شکرگزار، حکایت از آن دارد که درک آیات الهى، استعداد و شرایط ویژه اى مى طلبد.

۱۸- ایام الله، روز بروز و ظهور خداوند در دو عرصهء سختیها و اعطاى نعمت به بندگان (و ذکّرهم بأیّ-م الله إن فى ذلک لأیت لکل صبّار شکور) اینکه خداوند فرموده است: در یادآورى ایام الله آیاتى است بر هر صبر پیشه، شکرگزار، و چون صبر، همواره در برابر سختیها و بلایا مطرح است و شکرگزارى، همواره در برابر اعطاى نعمت، ذکر این دو (صابران و شاکران) مى تواند قرینه باشد که مراد از «ایام الله» آن ایامى است که خداوند در آن ایام با اعطاى نعمت فراوان و ایجاد بلایا و سختیها، تجلى مى کند.

روایات و احادیث

۱۹- «عن مثنّى الحنّاط قال: سمعت أباجعفر(ع) یقول: أیام الله عزّوحلّ ثلاثة: یوم یقوم القائم(ع) و یوم الکرّة و یوم القیامة ; مثنّى حنّاط گوید: از امام باقر(ع) شنیدم که فرمود: ایام الله سه روز است روز قیام حضرت قائم(ع) و روز رجعت و روز قیامت».

۲۰- «قال رسول الله(ص) [فى قوله تعالى: «و ذکّرهم بأیام الله ...»]: أیام الله نعماؤه و بلاؤه و مثلاته...; رسول خدا(ص) درباره سخن خدا «و ذکّرهم بأیام الله ...» فرمود: مراد از روزهاى خداوند، نعمتها، بلاها و عذابهاى خداوند است...».

موضوعات مرتبط

• آیات خدا: زمینه درک آیات خدا ۱۵; شرایط درک آیات خدا ۱۷; نقش آیات خدا ۳
• استعداد: نقش استعداد ۱۷
• امام مهدى(ع): روز ظهور امام مهدى(ع) ۱۹
• انبیا: هدایتگرى انبیا ۸; هماهنگى انبیا ۸
• ایام اللّه: اهمیت ایام اللّه ۱۲، ۱۳، ۱۴; ایام اللّه و آیات خدا ۱۴; مراد از ایام اللّه ۱۹، ۲۰; نقش ایام اللّه ۱۸
• برگزیدگان خدا ۱۶:
• بنی اسرائیل: اهمیت هدایت بنی اسرائیل ۶; گمراهى بنی اسرائیل ۴; هدایت بنی اسرائیل ۳
• تذکر: تذکر ایام اللّه ۱۱
• تکامل: عوامل تکامل ۱۵
• تورات: تعالیم تورات ۹; هدایتگرى تورات ۹
• خدا: افعال خدا ۲; تجلى خدا ۱۸; عذابهاى خدا ۲۰; نعمتهاى خدا ۲۰
• دین: دین و عینیت ۱۰; زمینه تحقق دین ۱۰
• ذکر: ذکر ایام الله ۱۲
• رجعت: روز رجعت ۱۹
• رهبران دینى: نقش رهبران دینى ۱۰
• زمان: تفاوت زمان ها ۱۳
• سبیل اللّه: نورانیت سبیل اللّه ۵
• شاکران: برگزیدگى شاکران ۱۶; شاکران و ایام اللّه ۱۴; فضایل شاکران ۱۶
• شکر: آثار شکر نعمت ۱۵; ارزش شکر ۱۶
• صابران: برگزیدگى صابران ۱۶; صابران و ایام الله ۱۴; فضایل صابران ۱۶
• صبر: آثار صبر ۱۵; ارزش صبر ۱۶; صبر بر سختى ۱۵
• قیامت: روز قیامت ۱۹
• کفر: ظلمت کفر ۵
• گمراهى: نجات از گمراهى ۳، ۸، ۹
• محمد(ص): اهداف محمد(ص) ۸; هدایتگرى محمد(ص) ۸
• مردم: اهمیت هدایت مردم ۳
• معجزه: حقیقت معجزه ۲; منشأ معجزه ۲; نقش معجزه ۳
• موسى(ع): اهداف موسى(ع) ۸; تعدد معجزه موسى(ع) ۱; قصه موسی ۱; محدوده رسالت موسى(ع) ۷; مسؤولیت موسى(ع) ۳، ۱۱; معجزه موسى(ع) ۲; مقامات موسى(ع) ۱; مهمترین مسؤولیت موسى(ع) ۶; نبوت موسى(ع) ۱; نقش موسى(ع) ۲; هدایتگرى موسى(ع) ۳، ۸
• هدایت: ابزار هدایت ۳