البقرة ٢١٧

يَسْأَلُونَکَ‌ عَنِ‌ الشَّهْرِ الْحَرَامِ‌ قِتَالٍ‌ فِيهِ‌ قُلْ‌ قِتَالٌ‌ فِيهِ‌ کَبِيرٌ وَ صَدٌّ عَنْ‌ سَبِيلِ‌ اللَّهِ‌ وَ کُفْرٌ بِهِ‌ وَ الْمَسْجِدِ الْحَرَامِ‌ وَ إِخْرَاجُ‌ أَهْلِهِ‌ مِنْهُ‌ أَکْبَرُ عِنْدَ اللَّهِ‌ وَ الْفِتْنَةُ أَکْبَرُ مِنَ‌ الْقَتْلِ‌ وَ لاَ يَزَالُونَ‌ يُقَاتِلُونَکُمْ‌ حَتَّى‌ يَرُدُّوکُمْ‌ عَنْ‌ دِينِکُمْ‌ إِنِ‌ اسْتَطَاعُوا وَ مَنْ‌ يَرْتَدِدْ مِنْکُمْ‌ عَنْ‌ دِينِهِ‌ فَيَمُتْ‌ وَ هُوَ کَافِرٌ فَأُولٰئِکَ‌ حَبِطَتْ‌ أَعْمَالُهُمْ‌ فِي‌ الدُّنْيَا وَ الْآخِرَةِ وَ أُولٰئِکَ‌ أَصْحَابُ‌ النَّارِ هُمْ‌ فِيهَا خَالِدُونَ‌

ترجمه

از تو، در باره جنگ کردن در ماه حرام، سؤال می‌کنند؛ بگو: «جنگ در آن، (گناهی) بزرگ است؛ ولی جلوگیری از راه خدا (و گرایش مردم به آیین حق) و کفر ورزیدن نسبت به او و هتک احترام مسجد الحرام، و اخراج ساکنان آن، نزد خداوند مهمتر از آن است؛ و ایجاد فتنه، (و محیط نامساعد، که مردم را به کفر، تشویق و از ایمان بازمی‌دارد) حتّی از قتل بالاتر است. و مشرکان، پیوسته با شما می‌جنگند، تا اگر بتوانند شما را از آیینتان برگردانند؛ ولی کسی که از آیینش برگردد، و در حال کفر بمیرد، تمام اعمال نیک (گذشته) او، در دنیا و آخرت، برباد می‌رود؛ و آنان اهل دوزخند؛ و همیشه در آن خواهند بود.

از تو در باره‌ى جنگ در ماه حرام مى‌پرسند، بگو: جنگ در آن گناه بزرگى است، امّا بازداشتن از راه خدا و كافر شدن به او و [بازداشتن از] مسجد الحرام و آواره كردن ساكنانش نزد خدا بسى بزرگ‌تر است، و فتنه [و كفر] از كشتار بدتر است. و آنها پيوسته با شما مى‌جن

از تو در باره ماهى كه كارزار در آن حرام است مى‌پرسند. بگو: «كارزار در آن، گناهى بزرگ و باز داشتن از راه خدا و كفر ورزيدن به او و باز داشتن از مسجدالحرام [=حج‌]، و بيرون راندن اهل آن از آنجا، نزد خدا [گناهى‌] بزرگتر، و فتنه [=شرك‌] از كشتار بزرگتر است.» و آنان پيوسته با شما مى‌جنگند تا -اگر بتوانند- شما را از دينتان برگردانند. و كسانى از شما كه از دين خود برگردند و در حال كفر بميرند، آنان كردارهايشان در دنيا و آخرت تباه مى‌شود، و ايشان اهل آتشند و در آن ماندگار خواهند بود.

(ای پیغمبر) از تو راجع به جنگ در ماه حرام سؤال کنند، بگو: گناهی است بزرگ، ولی بازداشتن خلق از راه خدا و کفر به خدا و پایمال کردن حرمت حرم خدا و بیرون کردن اهل حرم از آن (که مشرکان مرتکب شدند) نزد خدا بسیار گناه بزرگتری است و فتنه‌گری، فساد انگیزتر از قتل است. و کافران پیوسته با شما مسلمین کارزار کنند تا آنکه اگر بتوانند شما را از دین خود برگردانند، و هر کس از شما از دین خود برگردد و به حال کفر باشد تا بمیرد چنین اشخاص اعمالشان در دنیا و آخرت ضایع و باطل گردیده، و آنان اهل جهنّمند و در آن همیشه (معذّب) خواهند بود.

از تو درباره جنگ در ماه حرام می پرسند. بگو: هر جنگی در آن [گناهی] بزرگ است، ولی هر نوع بازداشتن [مردم] از راه خدا و کفرورزی به او و [بازداشتن مردم از] مسجد الحرام و بیرون راندن اهلش از آن، نزد خدا بزرگ تر [از جنگ در ماه حرام] است؛ و فتنه [شرک و بت پرستی] از کشتار بزرگ تر است. و مشرکان همواره با شما می جنگند تا شما را اگر بتوانند از دینتان برگردانند. و از شما کسانی که از دینشان برگردند و در حال کفر بمیرند، همه اعمال خوبشان در دنیا و آخرت تباه و بی اثر می شود، و آنان اهل آتش اند و در آن جاودانه اند.

تو را از جنگ‌كردن در ماه حرام مى‌پرسند. بگو: جنگ‌كردن در آن ماه گناهى بزرگ است. اما بازداشتن مردم از راه حق و كافر شدن به او و مسجدالحرام و بيرون راندن مردمش از آنجا در نزد خداوند گناهى بزرگتر است، و شرك از قتل بزرگ‌تر است. آنها با شما مى‌جنگند تا اگر بتوانند شما را از دينتان بازگردانند. از ميان شما آنها كه از دين خود بازگردند و كافر بميرند، اعمالشان در دنيا و آخرت تباه شده و جاودانه در جهنّم باشند.

از تو درباره کارزار در ماه حرام می‌پرسند، بگو کارزار در آن نارواست و بازداشتن از راه خدا و کفرورزیدن به خداوند و بازداشتن از مسجدالحرام [حج‌] و راندن اهل آن، در نزد خداوند نارواتر است، و فتنه شرک بدتر از قتل است، و اینان همچنان با شما کارزار می‌کنند تا اگر بتوانند شما را از دینتان برگردانند، و هرکس از شما که از دینش برگردد و در حال کفر بمیرد، اعمالش در دنیا و آخرت باطل گردیده است، و اینان دوزخی‌اند و جاودانه در آنند

تو را كارزار كردن در ماه حرام- محترم و شكوهمند- پرسند، بگو: كارزار كردن در آن [كارى‌] بزرگ است و [ليكن‌] بازداشتن [مردم‌] از راه خدا و كفر ورزيدن به او و مسجد الحرام و بيرون كردن اهل آن نزد خدا [ناروايى‌] بزرگتر است و فتنه [كفر و شرك و بيرون راندن مؤمنان‌] از كشتن بزرگتر- بدتر- است. و [مشركان‌] پيوسته با شما كارزار مى‌كنند تا اگر بتوانند شما را از دينتان برگردانند و هر كه از شما از دين خود برگردد و كافر بميرد، كارهاى اينها در اين جهان و آن جهان تباه و نابود شود و همينان دوزخيانند و هميشه در آن بمانند.

از تو درباره‌ی جنگ‌کردن در ماه حرام می‌پرسند. بگو: جنگ در آن (گناهی) بزرگ است. ولی جلوگیری از راه خدا (که اسلام است) و بازداشتن مردم از مسجدالحرام و اخراج ساکنانش از آن و کفر ورزیدن نسبت به خدا، در پیشگاه خداوند مهمتر از آن است، و برگرداندن مردم از دین (با ایجاد شبهه‌ها در دلهای مسلمانان و شکنجه‌ی ایشان و غیره) بدتر از کشتن است. (مشرکان) پیوسته با شما خواهند جنگید تا اگر بتوانند شما را از آئینتان برگردانند، ولی کسی که از شما از آئین خود برگردد و در حال کفر بمیرد، چنین کسانی اعمالشان در دنیا و آخرت بر باد می‌رود، و ایشان یاران آتش (دوزخ) می‌باشند و در آن جاویدان می‌مانند.

از تو درباره‌ی ماهی که کشتار در آن حرام است می‌پرسند. بگو: «کشتار در آن (گناهی) بزرگ و بازداشتن از راه خدا و کفر ورزیدن به او و مسجدالحرام [:حج یا عمره] است‌؛ و بیرون راندنِ اهل آن از آنجا، نزد خدا (گناهی) بزرگ‌تر، و (این گونه) فتنه، از کشتار بزرگ‌تر است. و آنان پیوسته با شما کشتار می‌کنند تا – اگر بتوانند – شما را از دینتان برگردانند. و کسی از شما که از دین خود برگردد و در حال کفر بمیرد، (ایشان) کردارهایشان در دنیا و آخرت تباه است، و (هم)اینان اهل آتشند، (و) ایشان در آن ماندگارند.»

پرسندت از ماه حرام جنگ کردن در آن بگو جنگ کردن در آن گران است و بازداشتن است از راه خدا و کفر است بدو و به مسجد حرام و برون راندن مردمش از آن بزرگتر است نزد خدا و فتنه بزرگتر است از کشتن و پیوسته همی جنگ کنند با شما تا بازگردانند شما را از کیشتان اگر بتوانند و کسی که بازگردد از کیش خود پس بمیرد حالی که او است کافر آنان تباه شده است کردارشان در دنیا و آخرت و آنانند یاران آتش در آنند جاودانان‌

البقرة ٢١٦	آیه ٢١٧	البقرة ٢١٨
سوره : سوره البقرة نزول : ٩ هجرت اطلاعات آماری تعداد کلمات : ٦٧ تعداد حروف :

معنی کلمات و عبارات

«الْشَّهْرِالْحَرَامِ»: (نگا: بقره / . «قِتَالٍ»: جنگیدن. بدل از (الْشَّهْرِ) است. «صَدٌّ»: بازداشتن. ممانعت. واژه (صَدٌّ) مبتدا است و کلمات (کُفْرٌ) و (إِخْرَاجٌ) عطف بر آن بوده و واژه (أَکْبَرُ) خبر است. «کُفْرٌ بِهِ»: کافرشدن به خدا است. «الْمَسْجِدِ الْحَرَامِ»: عطف بر (سَبِیلِ اللهِ) است. «فِتْنَةُ»: کفر و شرک. برگرداندن از دین (نگا: بقره / . «مَن یَرْتَدِدْ»: هر که برگردد. «حَبِطَتْ»: باطل و تباه گشته و هدر رفته است.

آیات مرتبط (تعداد ریشه‌های مشترک)

أَمْ‌ تُرِيدُونَ‌ أَنْ‌ تَسْأَلُوا... (۴) يَا أَيُّهَا الَّذِينَ‌ آمَنُوا لاَ... (۶) إِنَ‌ الَّذِينَ‌ کَفَرُوا وَ يَصُدُّونَ‌... (۵)

يَسْتَفْتُونَکَ‌ قُلِ‌ اللَّهُ‌... (۱) وَ مَا لَهُمْ‌ أَلاَّ يُعَذِّبَهُمُ‌... (۳)

تفسیر

• آيات ۲۱۸ - ۲۱۶ ، سوره بقره
• چرا جنگيدن و قتال بر مؤ منين كره و گران بوده ؟
• وجه تكرار كلمه عسى در آيه شريفه (و عسى ان تكرهوا)
• سؤ ال درباره جنگ در ماه حرام و پاسخ آن
• معنا و آثار حبط اعمال و بيان اينكه مراد از حبط ابطال مطلق اعمال (عبادى و معيشتى است )
• بى اساس بودن نظام در اين كه آيا اعمال شخص مرتد تا حين مرگ باقى است يا به محض ارتداد حبط مى شود
• بررسى مسئله تاءثير اعمال نيك و بد در يكديگر (احباط و تكفير)
• مسئله اصلى در مبحث احباط و تكفير، زمان و مكان استحقاق جزائى اعمال است
• اشاره به اعمال نيك و بدى كه به انحاء مختلف در يكديگر اثر مى گذارد
• نظامى كه از لحاظ پاداش و كيفر اعمال بر اعمال حاكم است مغاير نظام طبيعى اعمال است
• اختلاف بين اين دو نظام نه تنها مخالف مبانى عقلى نيست بلكه مبتنى بر احكام كليه عقلائيه است
• طريقه سخن گفتن قرآن با مردم در خصوصيات احكام جزا
• نمونه هايى از موارد جزايى كه عقل عملى اجتماعى هم به آنها حكم مى كند
• بيان عدم اختلاف و تعارض بين دو دسته آيات مربوط به جزاى اعمال
• مردم از نفى علم از مجرمين در دنيا و آخرت
• گفتارى از امام غزالى پيرامون نقل اعمال (از شخصى ديگر)
• اشكال بر كلام غزالى
• محفوظ بودن اعمال و تجسم آنها
• وجود ارتباط بين اعمال انسان و حوادث خارجى اين جهان
• نتايج اعمال نيك و بد افراد و جوامع در اين عالم
• نعمت ها و بلاهاى الهى و عناوين آنها در خصوص دو دسته مختلف : امت صالح ، امت طالح و بد
• اعتقاد به تاءثير اعمال انسان در پيدايش حوادث عمومى به معناى انكار نظام عليت در جهان طبيعت نيست
• وجود شرور در دنيا جزئى از نظام تكوينى خالق عالم است
• آنچه را خداى متعال آفريده است بيهوده و عبث خلق نكرده است
• عوامل سعادت و خير بر عوامل شقاوت و شر غلبه دارد
• به علت محدود بودن فكر و درك انسان ، غلبه خدائى براى اكثريت مردم مجهول است
• غلبه معنويات غير غلبه جسمانيات است
• مؤ من در هر حال منصور و غير مغلوب است و حق در دنيا هم در ظاهر و هم در باطن غالب است
• مناط و ملاك در حق بودن و باطل بودن قول و فعل .
• اقوال و افعال نيك (حسنات ) منطبق بر حكم عقل هستند
• (در ذيل آيات گذشته )
• رواياتى به نقل از ابن عباس در خصوص آيه (و عسى ان تكوهوا شيئا) و بيان مفاد روايت
• روايتى در شاءن نزول آيه (يسئلونك عن الشهر الحرام قتال فيه ...)
• داستانى از تاريخ صدر اسلام و شاءن نزول آيه حرمت جنگ در ماههاى حرام از زبان يك روايت

• تفسیر آیات

• تفسیر آیات

• تفسیر آیات

نکات آیه

۱ - پُرسش مردم از پیامبر (ص)، درباره جنگ و خونریزى در ماههاى حرام (یسئلونک عن الشهر الحرام قتال فیه)

۲ - پرسشهاى مردم از پیامبر (ص)، زمینه اى براى نزول آیات و بیان احکام (یسئلونک عن الشهر الحرام قتال فیه قل قتال فیه کبیر)

۳ - پیامبر (ص)، واسطه بیان و ابلاغ احکام الهى (یسئلونک عن الشهر الحرام ... قل قتال فیه کبیر)

۴ - قرآن، بیانگر حقایق; حتى در مواردى که نتیجه آن به ضرر برخى از مسلمانان باشد. (یسئلونک عن الشهر الحرام قتال فیه قل قتال فیه کبیر) برخى از مسلمانان در ماه رجب به عده اى از کافران حمله بردند و آنان را کشته یا اسیر کردند. پس از این واقعه، آیه مزبور نازل شد و حکم به تحریم قتال در ماههاى حرام کرد; هر چند بیان این حقیقت، به ضرر آن گروه از مسلمانان تمام شد.

۵ - برخوردارى برخى از ماهها (ماههاى حرام) از حُرمت و قداست (یسئلونک عن الشهر الحرام قتال فیه قل قتال فیه کبیر) الف و لام در «الشهر الحرام» براى جنس است که شامل همه ماههاى حرام مى شود: یعنى رجب، ذى القعده، ذى الحجّه و محرّم.

۶ - جنگ در ماههاى حرام، از گناهان بزرگ است. (یسئلونک عن الشهر الحرام قتال فیه قل قتال فیه کبیر)

۷ - احترامِ ماههاى حرام (ممنوعیّت جنگ در آنها)، در عصر جاهلیّت و تأیید آن در اسلام (یسئلونک عن الشهر الحرام قتال فیه قل قتال فیه کبیر) ظاهر این است که در سؤال سائل نیز کلمه «الحرام» (به معناى داراى حرمت) آمده است; بنابراین آن ماهها، پیش از اعلام قرآن مبنى بر تحریم جنگ در آن، از احترام ویژه اى برخوردار بوده است.

۸ - اسلام، آیین صلح طلب (یسئلونک عن الشهر الحرام قتال فیه قل قتال فیه کبیر) اسلام، حرمت ماههاى حرام را - که پیش از آن مرسوم بود - تأیید کرده است.

۹ - در نظر خداوند، جلوگیرى از راه خدا و کفر به او، گناهى بزرگتر از جنگیدن در ماههاى حرام است. (عن الشهر الحرام قتال فیه قل قتال فیه کبیر و صدّ عن سبیل اللّه و کفر به ... اکبر عنداللّه) بنابراینکه «صد عن سبیل اللّه»، مبتدا و «اکبر»، خبر آن باشد.

۱۰ - در نظر خداوند، جلوگیرى از ورود به مسجدالحرام، گناهى بزرگتر از جنگیدن در ماههاى حرام است. (الشهر الحرام قتال فیه قل قتال فیه کبیر و صدّ عن سبیل اللّه ... و المسجدالحرام ... اکبر عنداللّه) بنابراینکه «و المسجدالحرام»، عطف بر «سبیل اللّه» باشد و «صدّ»، مبتدا و «اکبر»، خبر آن باشد. یعنى: «و صدّ عن سبیل اللّه و صدّ عن المسجدالحرام ... اکبر»

۱۱ - در نظر خداوند، بیرون راندن و آواره ساختن ساکنان مکّه ، گناهى بزرگتر از جنگیدن در ماههاى حرام است. (یسئلونک عن الشهر الحرام قتال فیه قل قتال فیه کبیر ... و اخراج اهله منه اکبر)

۱۲ - لزوم تأمین امنیّت حَرَم الهى در ماههاى حرام (یسئلونک عن الشهر الحرام قتال فیه قل قتال فیه کبیر)

۱۳ - خداوند، تعیین کننده درجات گناهان (قتال فیه کبیر ... اکبر عنداللّه ... و الفتنة اکبر) کلمه «عنداللّه»، گویاى این معناست که تنها ملاک مورد پذیرش در ارزشگذارى اعمال، ارزشگذارى خداوند است.

۱۴ - مسجدالحرام، داراى قداست و حرمت ویژه (و المسجدالحرام و اخراج اهله منه اکبر)

۱۵ - تنها پیامبر (ص) و مؤمنان، داراى صلاحیّت و اهلیّت براى مسجدالحرام هستند; نه مشرکان و کفار* (و اخراج اهله منه اکبر عنداللّه) با توجّه به اینکه پیامبر (ص) و مسلمانان را اهل مسجدالحرام شمرده است; شاید کنایه از اهلیّت آنان براى مسجدالحرام و نا اهلى کفار براى آن باشد.

۱۶ - اقدام برخى از مسلمین (عبداللّه بن جحش و همراهان او) به جنگ با کفارِ مکّه در ماه حرام (یسئلونک عن الشهر الحرام قتال فیه قل قتال فیه کبیر) در شأن نزول آیه آمده که عبداللّه بن جحش و همراهان او در ماه رجب به گروهى از کفار که داراى مال التجاره بودند، حمله بردند و آنان را کشته و یا اسیر کردند. (مجمع البیان و دیگر تفاسیر.)

۱۷ - مشرکان مکّه ، مردمانى کفرپیشه و بازدارندگان از راه خداوند و مسجدالحرام (و صدّ عن سبیل اللّه و کفر به و المسجدالحرام و اخراج اهله)

۱۸ - جنگ در ماههاى حرام، موجب بازداشتن مردمان از راه خداوند و بازدارى آنان از مسجدالحرام و کفر به خداست. (یسئلونک عن الشهر الحرام قتال فیه قل قتال فیه کبیر و صدّ عن سبیل اللّه و کفر به و المسجدالحرام) بنابراینکه «و صدّ عن سبیل اللّه»، عطف بر «کبیر» باشد: یعنى قتال فیه، صدّ عن سبیل اللّه و کفر به.

۱۹ - گناه فتنه انگیزى، بزرگتر از آدم کشى در ماههاى حرام است. (قل قتال فیه کبیر ... و الفتنة اکبر من القتل) الف و لام در «القتل»، عهد است ; یعنى قتل در ماههاى حرام.

۲۰ - نبرد همیشگى کفار با مسلمانان، براى اینکه اگر بتوانند آنان را از اسلام برگردانند. (و لا یزالون یقاتلونکم حتى یردّوکم عن دینکم ان استطاعوا) بنابراینکه جواب شرط «ان استطاعوا»، محذوف و «حتى یردّوکم»، دلیل جواب باشد.

۲۱ - لزوم هُشیارى مسلمانان در برابر کفار (و لا یزالون یقاتلونکم حتى یردّوکم عن دینکم ان استطاعوا)

۲۲ - سَلب امنیّت مردم، بزرگتر از آدم کشى است. (و الفتنة اکبر من القتل)

۲۳ - کفّار، در صورت توان، همواره با مسلمانان خواهند جنگید. (و لا یزالون یقاتلونکم حتى یردّوکم عن دینکم ان استطاعوا) بنابراینکه جواب «ان استطاعوا»، محذوف بوده و دلیل آن، «لا یزالون یقاتلونکم» باشد.

۲۴ - هشدار خداوند به مسلمانان، با افشاى نیّات و اهداف کفار نسبت به مسلمانان (و لا یزالون یقاتلونکم حتى یردّوکم عن دینکم ان استطاعوا)

۲۵ - کفر به خداوند و جلوگیرى از راه او و مسجدالحرام و بیرون راندن اهل آن، از مصادیق فتنه (و صدّ عن سبیل اللّه و کفر به و المسجدالحرام و اخراج اهله منه اکبر عنداللّه و الفتنة اکبر من القتل)

۲۶ - آشتى ناپذیرى کفار و عداوت عمیق آنان نسبت به مسلمانان (و لا یزالون یقاتلونکم)

۲۷ - کسانى که مرتدّ بمیرند، اعمالشان در دنیا و آخرت تباه (حَبط) مى گردد. (و من یرتدد منکم عن دینه فیمت و هو کافر فاولئک حبطت اعمالهم فى الدنیا و الاخرة)

۲۸ - امکان قبولى توبه مُرتدّ، در پیشگاه خداوند (و من یرتدد منکم عن دینه فیمت و هو کافر فاولئک حبطت اعمالهم) جمله «و هو کافر»، حَبط عمل را منحصر به موردى مى کند که شخص مُرتدّ در حال کفر بمیرد; نه آنگاه که توبه کند. بنابراین توبه مرتدّ نمى تواند بى اثر باشد و مورد قبول واقع نشود.

۲۹ - پایدارى و ثبات در ایمان، ملاکى براى ارزش اعمال نزد خداوند (و من یرتددکم منکم عن دینه فیمت و هو کافر فاولئک حبطت اعمالهم فى الدنیا و الاخرة) اعمال آنان که در ایمانشان راسخ نبودند و سرانجام مرتدّ شوند، حبط مى شود و فاقد ارزش مى گردد. بنابراین از ملاکهاى ارزش اعمال، ثبات در ایمان است.

۳۰ - ایمان، داراى آثار دنیوى و اُخروى (فاولئک حبطت اعمالهم فى الدنیا و الاخرة)

۳۱ - مرگ، پایان مهلت توبه (و من یرتدد منکم عن دینه فیمت و هو کافر فاولئک حبطت اعمالهم)

۳۲ - کسى که مُرتدّ بمیرد، همیشه در عذاب دوزخ است. (و من یرتدد منکم عن دینه فیمت ... و اولئک اصحاب النار هم فیها خالدون)

۳۳ - کفر و ارتداد، موجب خُلود در جهنّم و حَبط عمل در دنیا و آخرت (و من یرتدد منکم عن دینه فیمت و هو کافر فاولئک حبطت اعمالهم ... و اولئک اصحاب النار)

۳۴ - لزوم پاسخگویى به تبلیغات و شُبهات دشمن و مقابله مناسب در برابر آنان (یسئلونک عن الشهر الحرام قتال فیه قل قتال فیه کبیر) وقوع قتل از سوى مسلمانان در ماه حرام، موجب اعتراض و تبلیغات دشمنان دین گردید. قرآن در عین تحریم قتل در ماه حرام، با بیان اعمال خلاف مشرکان، تبلیغات دشمن را خنثى کرد.

۳۵ - بزرگ جلوه دادن اعمال خلاف مسلمین توسط کفار، و نادیده گرفتن اعمال زشت خود (یسئلونک عن الشهر الحرام قتال فیه قل قتال فیه کبیر و صدّ عن سبیل اللّه و کفر به ... و اخراج اهله منه اکبر عنداللّه) برخى برآنند که سائلین، مشرکان مکّه بودند تا به این وسیله خلاف برخى از مسلمین را به رُخ پیامبر (ص) کشند و علیه او تبلیغات کنند.

۳۶ - هشدار خداوند، به عواقب سوء ارتداد (و من یرتدد منکم عن دینه فیمت و هو کافر فاولئک حبطت اعمالهم ... و اولئک اصحاب النار هم فیها خالدون)

۳۷ - تبعید و بیرون راندن اهل مسجدالحرام (پیامبر (ص) و مؤمنان)، از سوى مشرکان مکّه (و المسجد الحرام و اخراج اهله)

موضوعات مرتبط

• احکام: احکام امضایى ۷ ; تشریع احکام ۲
• ارتداد: آثار ارتداد ۲۷، ۳۶ ; کیفر ارتداد ۳۳
• ارزش: ملاک ارزش ۲۹
• اسلام: تاریخ صدر اسلام ۱۶، ۳۷ ; اسلام و صلح ۸
• اماکن مقدس: ۱۴
• امنیّت: اهمیّت امنیّت ۲۲
• اهل مکّه : تبعید اهل مکّه ۱۱، ۳۷
• ایّام مقدس: ۵
• ایمان: آثار ایمان ۳۰ ; استقامت در ایمان ۲۹
• توبه: فرصت توبه ۳۱
• توطئه: افشاى توطئه ۲۴
• جاهلیت: سنّتهاى جاهلیت ۷
• جنگ: احکام جنگ ۱، ۶، ۷
• جهنم: جاودانگى در جهنم ۳۲، ۳۳
• حق: اظهار حق ۴
• خدا: هشدار خدا ۲۴، ۳۶
• دشمنان: روش برخورد با دشمنان ۳۴
• سبیل اللّه: صدّ از سبیل اللّه ۹، ۱۷، ۲۵
• شبهه: پاسخ به شبهه ۳۴
• صلح: ۸
• عذاب: اهل عذاب ۳۲ ; موجبات عذاب ۳۳
• عمل: ارزش عمل ۲۹ ; عوامل حبط عمل ۲۷، ۳۳
• فساد: آثار فساد ۱۹ ; موارد فساد ۲۵
• قتل: گناه قتل ۱۹، ۲۲
• قرآن: نقش قرآن ۴
• کافران: توطئه کافران ۲۴ ; دشمنى کافران ۲۳، ۲۶ ; روش برخورد کافران ۳۵ ; مکّه ۱۶ ; کافران و مسجدالحرام ۱۵
• کفر: کفر به خدا ۹، ۱۸، ۲۵ ; کیفر کفر ۳۳ ; موارد کفر ۱۸
• گناه: گناه کبیره ۶، ۹، ۱۰، ۱۱، ۱۹، ۲۲ ; مراتب گناه ۱۳
• مؤمنان: تبعید مؤمنان ۳۷ ; فضایل مؤمنان ۱۵
• ماههاى حرام: ۱، ۵، ۶، ۷، ۱۲، ۱۹ جنگ در ماههاى حرام ۱، ۵، ۶، ۷، ۱۲، ۱۹ ۹، ۱۰، ۱۱، ۱۶، ۱۸، ۱۹
• مسجدالحرام: امنیت مسجدالحرام ۱۲ ; صدّ از مسجدالحرام ۱۰، ۱۷، ۱۸، ۲۵ ; قداست مسجدالحرام ۱۴، ۱۵
• محمّد (ص): پرسش از محمّد (ص) ۱، ۲ ; تبعید محمّد (ص) ۳۷ ; فضایل محمّد (ص) ۱۵ ; مسؤولیت محمّد (ص) ۳
• مرتد: توبه مرتد ۲۸ ; کیفر مرتد ۳۲
• مسلمانان: دشمنان مسلمانان ۲۰، ۲۳، ۲۶ ; مسلمانان صدر اسلام ۱۶ ; مسلمانان و کافران ۲۰، ۲۱، ۲۳، ۲۴، ۲۵، ۳۵
• مشرکان: کفر مشرکان ۱۷ ; مکّه ۱۷، ۳۷ ; مشرکان و مسجدالحرام ۱۵
• موضعگیرى: اهمیّت موضعگیرى ۳۴
• هوشیارى: اهمیّت هوشیارى ۲۱