الرعد ١٥

وَ لِلَّهِ‌ يَسْجُدُ مَنْ‌ فِي‌ السَّمَاوَاتِ‌ وَ الْأَرْضِ‌ طَوْعاً وَ کَرْهاً وَ ظِلاَلُهُمْ‌ بِالْغُدُوِّ وَ الْآصَالِ‌

ترجمه

تمام کسانی که در آسمانها و زمین هستند -از روی اطاعت یا اکراه- و همچنین سایه‌هایشان، هر صبح و عصر برای خدا سجده می‌کنند.

|و هر كه در آسمان‌ها و زمين است، خواه و ناخواه، و [همچنين‌] سايه‌هايشان، بامدادان و شامگاهان براى خدا سجده مى‌كنند

و هر كه در آسمانها و زمين است -خواه و ناخواه- با سايه‌هايشان، بامدادان و شامگاهان، براى خدا سجده مى‌كنند.

هر که در آسمانها و زمین است با همه آثار وجودیش به رغبت و اشتیاق و به اکراه و الزام، شب و روز به سجده (و طاعت) خدا مشغول است.

کسانی که در آسمان ها و زمین هستند، از روی میل و رغبت یا بی میلی و کراهت و نیز سایه هایشان بامداد و شام گاه برای خدا سجده می کنند.

خواه و ناخواه براى خداوند سجده مى‌كنند همه آنها كه در آسمانها و زمينند و سايه‌هايشان نيز بامدادان و شامگاهان به سجده مى‌آيند.

و هر که در آسمانها و زمین است و سایه‌هایشان خواه و ناخواه، در بامدادان و شامگاهان، برای خدا سجده می‌کنند

و هر كه در آسمانها و زمين است خواه و ناخواه، و سايه‌هاشان، بامدادان و شبانگاهان خداى را سجده مى‌آرند.

آنچه در آسمانها و زمین است - خواه ناخواه - خدای را سجده می‌برد (و در برابر عظمت او سر تسلیم و تکریم فرود می‌آورد)، همچنین سایه‌های آنها (که همچون خود آنها از نظم و نظام دقیق و فرمانبرداری شگفت برخوردارند) بامدادان و شامگاهان در مقابلش به سجده می‌افتند (و پیوسته در برابر اراده‌ی باری کرنش می‌برند).

و هر که در آسمان‌ها و زمین است - خواه‌وناخواه - با سایه‌هایشان، بامدادان و شامگاهان، تنها برای خدا سجده (و خضوع) می‌کنند.

و برای خدا سجده کنند آنان که در آسمانها و زمینند خواه و ناخواه و سایه‌های آنان در بامداد و شامها

الرعد ١٤	آیه ١٥	الرعد ١٦
سوره : سوره الرعد نزول : ٧ هجرت اطلاعات آماری تعداد کلمات : ١٦ تعداد حروف :

معنی کلمات و عبارات

«یَسْجُدُ»: سجده می‌کند. کرنش می‌برد. در اینجا مراد اطاعت و فرمانبرداری از اراده و خواست حضرت باری است (نگا: آل‌عمران / ). «مَنْ»: کسانی که. واژه (مَنْ) برای ذوی‌العقول، یعنی انسانها و فرشتگان و پریان به کار می‌رود، ولیکن در اینجا از راه تغلیب شامل غیر ذوی‌العقول نیز می‌باشد و به معنی (آنچه) است (نگا: نحل / ). «طَوْعاً أَوْ کَرْهاً»: خواه ناخواه. یعنی همه‌کس و همه‌چیز در برابر فرمان خدا خاضع و فرمانبردار می‌باشند، ولی خضوع و فرمانبرداری دسته‌ای تکوینی است، و خضوع و فرمانبرداری دسته‌ای تکوینی و تشریعی است. مؤمنان از روی میل و رغبت در پیشگاه پروردگار به سجده می‌افتند، امّا غیر مؤمنان هرچند حاضر به چنین سجده‌ای نیستند، تمام ذرّات وجودشان از نظر قوانین آفرینش خواه ناخواه تسلیم فرمان خدا است. این دو واژه مصدر و حال می‌باشند (نگا: آل‌عمران / ). «ظِلالُهُمْ»: سایه‌های آنان. مراد این است که سایه‌های اشیاء نیز از نظم و نظام شگفتی برخوردار است و علاوه از فوائد ظاهری، می‌توان از سایه‌ها برای اندازه‌گیری خود اشیاء سود جست و نیز همچون ساعت، زمان را بدانها سنجید. «الْغُدُوِّ»: جمع غَداة، بامدادان. «الآصَال»: جمع أَصیل، شامگاهان (نگا: اعراف / . «بِالْغُدُوِّ وَ الآصَالِ»: مراد همیشه و پیوسته است.

آیات مرتبط (تعداد ریشه‌های مشترک)

وَ قَالُوا اتَّخَذَ اللَّهُ‌ وَلَداً... (۲) أَ فَغَيْرَ دِينِ‌ اللَّهِ‌ يَبْغُونَ‌... (۴) أَ وَ لَمْ‌ يَرَوْا إِلَى‌ مَا خَلَقَ‌... (۲) وَ لِلَّهِ‌ يَسْجُدُ مَا فِي‌... (۳)

تفسیر

• آيات ۱۶ - ۷، سوره رعد
• تعريض و توهين كفار به قرآن
• خطاب (انما انت منذر) در پاسخ به كفار
• اشاره به سه تا از كارهاى رحم در ايام حملدر آيه شريفه
• وجوهى كه مفسرين در معناى (آنچه رحم ها كم و زياد مى كنند) گفته اند
• هر موجودى به امر و حكم خدا محدود به حد و مقدارى است
• معناى غيبت و شهادت و اينكه خداوند عالم الغيب و الشهادة است
• معناى ((كبير)) و ((متعال )) بودن خداى تعالى
• مراد از اينكه انسان نگهبانانى دارد كه او را از امر خداوند حفظ مى كنند
• ((معقبات )) همانگونه كه به امر خدا حفظ مى كنند از امر خدا نيز حفظ مى كنند
• مقصود از جمله : ((ان الله لايغير ما بقوم حتى يغيروا ما بانفسهم ))
• فقط بين اعمال خير و آثار نيك خارجى ملازمه هست
• پنج مساءله كه از توضيح آيه (له معقبات ...) روشن مى شود
• جهت و حكمت وجود تلازم بين اعمال صالح و نعمت ها و بهره مندى ها
• اختلاف شديد مفسرين در معناى آيه شريفه ((له معقبات ...))
• معناى دعا و بيان اينكه حق دعا (دعاى مستجاب ) براى خدا است و در برابر او نه غير او
• تمثيلى كه حال كسى را كه غير خدا را مى خواند بيان مى كند
• سه مطلب از تفسير آيه روشن گرديد
• ذلت حقيقى همه چيز در برابر خداى تعالى
• تذلل و تواضع همه موجودات در برابر خدا ذاتى است
• وجه فساد گفتار بعضى مفسرين در مراد از سجده
• وجه اسناد سجود به سايه ها
• وجه اختصاص سجود موجودات به صبح و شام
• جهت اختصاص جمله : ((و يسبح الرعد بحمده )) به بيان تسبيح رعد
• توحيد خالق به معناى توحيد رب است
• اعتقاد به وحدانيت خالق اعتقاد به ربوبيت ارباب و آله
• بحث روايتى
• رواياتى در ذيل جمله : ((انما انت منذر و لكل قوم هاد)) كه بر طبق آنها ((هادى )) على(عليه
• رواياتى در معناى : ((الله يعلم ما تحملكل اثنى و ما تغيض الارحام و ما تزداد))
• داستان عامر و اربد به نقل از ابن عباس
• چند روايت در ذيل آيه شريفه : ((له معقبات من بين يديه ...))
• رواياتى در بيان مراد از: ((ان الله لايغير ما بقوم حتى يغيروا ما بانفسهم ...))
• روايتى در مورد سجود هر كه در آسمانها و زمين است براى خدا

• تفسیر آیات

• تفسیر آیات

• تفسیر آیات

نکات آیه

۱- همه کسانى که در آسمانها و زمینند در برابر خداوند خاضعند و بر او سجده مى کنند. (و لله یسجد من فى السموت و الأرض)

۲- گروهى از موجودات از سر طاعت و به دلخواه بر خدا سجده مى کنند و گروهى ناخواسته و برخلاف تمایل خویش. (و لله یسجد من فى السموت و الأرض طوعًا و کرهًا) «طوع» و «کره» مصدرند و در آیه شریفه به معناى اسم فاعل (طائعین) و (کارهین) مى باشد. «طائع» به کسى یا چیزى گفته مى شود که کارى را از روى تمایل انجام دهد و «کاره» به کسى و یا چیزى مى گویند که عملى را بدون تمایل و از روى کراهت به ثمر رساند.

۳- موجودات آسمانها و زمین براى غیر خدا خاضع نبوده و به غیر او سجده نمى کنند. (و لله یسجد من فى السموت و الأرض) تقدیم «لله» بر «یسجد» حاکى از حصر است. بنابراین «لله یسجد ...» ; یعنى ، براى خداوند سجده مى کنند و به غیر او سجده نمى برند.

۴- جهان آفرینش حاوى آسمانهایى متعدد است. (و لله یسجد من فى السموت)

۵- آسمانها حاوى موجوداتى مادى و داراى عقل و شعور (و لله یسجد من فى السموت ... و ظللهم) برداشت فوق از کلمه «من» و ضمیر «هم» که براى موجودات داراى شعور و عقل به کار مى رود استفاده شده است و سایه داشتن آن موجودات حاکى از مادى بودن آنهاست.

۶- سایه هاى موجودات عالم، به خدا سجده مى برند و مطیع و فرمانبردار اویند. (و لله یسجد من فى السموت ... و ظللهم) «ظلال» (جمع ظل) به معناى سایه هاست.

۷- خضوع سایه ها در برابر خدا و فرمانبرى آنها به هنگام صبح و عصر ، نمود بیشتر و روشن ترى دارد. (و ظللهم بالغدو و الأصال) «غدو» (جمع غداة) به معناى صبحگاهها و «آصال» (جمع اصیل) به معناى عصرهاست. سجده سایه ها که به معناى پیروى آنها از قوانین الهى در تکوین است، در همه زمانهاست نه خصوص صبح و یا عصر. از این رو به نظر مى رسد آوردن آن دو قید به خاطر وضوح و روشنى این دو هنگام براى فرمانبرى سایه هااز قوانین الهى است.

۸- موجودات هستى و آثار آنها همواره تسلیم خدا بوده و در برابر او خاضعند. (و لله یسجد من فى السموت و الأرض طوعًا و کرهًا و ظللهم) «ظلال» در آیه شریفه مى تواند به عنوان نمونه اى از آثار و تبعات موجودات، مطرح باشد.

روایات و احادیث

۹- «عن أبى جعفر(ع) فى قوله: «و لله یسجد من فى السموات و الأرض طوعاً و کرهاً ...» أما من یسجد من أهل السموات طوعاً فالملائکة ... و من یسجد من أهل الأرض طوعاً فمن ولد فى الإسلام... و أما من یسجد کرهاً فمن أجبر على الإسلام...  ; از امام باقر(ع) درباره سخن خدا: «و لله یسجد من فى السموات و الأرض طوعاً و کرهاً  ...» روایت شده: اما کسانى از اهل آسمانها که از روى رغبت سجده مى کنند فرشتگان هستند ... و اما کسانى که از اهل زمین با میل و رغبت سجده مى کنند، آنانند که در اسلام (محیط و خانواده اسلامى) متولد شده اند ... و اما آنان که از روى اجبار سجده مى کنند، کسانى اند که به پذیرش اسلام مجبور شده اند ...».

موضوعات مرتبط

• آسمان: تعدد آسمان ۴; سجده موجودات آسمان ها ۹; موجودات باشعور آسمان ها ۵; موجودات مادى آسمان ها ۵
• آفرینش: خضوع آفرینش ۱; سجده آفرینش ۱
• جبر و اختیار: ۲
• خدا: خضوع در برابر خدا ۱
• سایه: انقیاد سایه ۶; خضوع سایه در صبح ۷; خضوع سایه در عصر ۷; سجده سایه ۶
• سجده: سجده بر خدا ۱، ۲، ۶، ۹; سجده اکراهى ۲، ۹
• ملائکه: سجده ملائکه ۹
• موجودات: انقیاد موجودات ۲، ۸; توحید عبادى موجودات ۳; خضوع آثار موجودات ۸; خضوع موجودات ۳; سجده موجودات ۱، ۲، ۳، ۹