يوسف ٦

وَ کَذٰلِکَ‌ يَجْتَبِيکَ‌ رَبُّکَ‌ وَ يُعَلِّمُکَ‌ مِنْ‌ تَأْوِيلِ‌ الْأَحَادِيثِ‌ وَ يُتِمُ‌ نِعْمَتَهُ‌ عَلَيْکَ‌ وَ عَلَى‌ آلِ‌ يَعْقُوبَ‌ کَمَا أَتَمَّهَا عَلَى‌ أَبَوَيْکَ‌ مِنْ‌ قَبْلُ‌ إِبْرَاهِيمَ‌ وَ إِسْحَاقَ‌ إِنَ‌ رَبَّکَ‌ عَلِيمٌ‌ حَکِيمٌ‌

ترجمه

و این گونه پروردگارت تو را برمی‌گزیند؛ و از تعبیر خوابها به تو می‌آموزد؛ و نعمتش را بر تو و بر خاندان یعقوب تمام و کامل می‌کند، همان‌گونه که پیش از این، بر پدرانت ابراهیم و اسحاق تمام کرد؛ به یقین، پروردگار تو دانا و حکیم است!»

و اين گونه، پروردگارت تو را بر مى‌گزيند و از تعبير خواب‌ها به تو مى‌آموزد و نعمتش را بر تو و بر خاندان يعقوب تمام مى‌كند، همان گونه كه قبلا بر پدران تو ابراهيم و اسحاق تمام كرد. همانا پروردگار تو داناى حكيم است

و اين چنين، پروردگارت تو را برمى‌گزيند، و از تعبير خوابها به تو مى‌آموزد، و نعمتش را بر تو و بر خاندان يعقوب تمام مى‌كند، همان گونه كه قبلاً بر پدران تو، ابراهيم و اسحاق، تمام كرد. در حقيقت، پروردگار تو داناى حكيم است.

و این (تعبیر خواب تو) چنین است که خدا تو را برگزیند و از علم تأویل خوابها بیاموزد و نعمت و لطفش را در حق تو و آل یعقوب مانند پدرانت ابراهیم و اسحاق تمام گرداند، که خدای تو دانا و حکیم است.

و این چنین پروردگارت تو را برمی گزیند و از تفسیر خواب ها به تو می آموزد، و نعمتش را بر تو و بر آل یعقوب تمام می کند، چنانکه پیش از این بر پدرانت ابراهیم و اسحاق تمام کرد؛ یقیناً پروردگارت دانا و حکیم است.

و بدين سان پروردگارت تو را برمى‌گزيند و تعبير خواب مى‌آموزد و همچنان كه نعمت خود را پيش از اين بر پدران تو ابراهيم و اسحاق تمام كرده بود بر تو و خاندان يعقوب هم تمام مى‌كند، كه پروردگارت دانا و حكيم است.

و بدین‌سان پروردگارت تو را برمی‌گزیند و به تو تعبیر خواب می‌آموزد و نعمتش را بر تو و بر آل یعقوب به کمال می‌رساند، همچنانکه در گذشته بر پدرانت ابراهیم و اسحاق به کمال رسانده بود، بی‌گمان پروردگارت دانای فرزانه است‌

و اينچنين پروردگارت تو را برمى‌گزيند و از تعبير خوابها- وقوع و سرانجام آنها- به تو مى‌آموزد و نعمت خويش را بر تو و بر خاندان يعقوب تمام مى‌كند چنانكه آن را پيش از اين بر دو پدرت، ابراهيم و اسحاق، تمام كرد همانا پروردگار تو دانا و استواركار است.

همان گونه (که در خواب خویشتن را سرور و برتر دیدی) پروردگارت تو را (به پیغمبری) برمی‌گزیند و تعبیر خوابها را به تو می‌آموزد (و با خلعت نبوّت تو را مفتخر می‌سازد) و بر تو و خاندان یعقوب نعمت خود را کامل می‌کند، همان طور که پیش از این بر پدرانت ابراهیم و اسحاق کامل کرد. بیگمان پروردگارت بسیار دانا و پرحکمت است (و می‌داند چه کسی را برمی‌گزیند و خلعت نبوّت را به تن چه کسی می‌کند).

«و این چنین، پروردگارت تو را بر می‌گزیند و برخی از تعبیر حوادث و خواب‌ها را به تو می‌آموزد، و نعمتش را بر تو و بر خاندان یعقوب به اتمام می‌رساند، همان‌گونه که از پیش بر پدرانت، ابراهیم و اسحاق، به اتمام رسانید. به‌راستی، پروردگارت بس دانایی حکیم است.»

و بدینسان برگزیند تو را پروردگار تو و بیاموزدت از تعبیر خوابها و تمام کند نعمتش را بر تو و بر خاندان یعقوب چنان که تمام کرد آن را بر پدران تو از پیش ابراهیم و اسحق همانا پروردگار تو است دانای حکیم‌

يوسف ٥	آیه ٦	يوسف ٧
سوره : سوره يوسف نزول : ١١ بعثت اطلاعات آماری تعداد کلمات : ٣٠ تعداد حروف :

معنی کلمات و عبارات

«یَجْتَبِیکَ»: تو را برمی‌گزیند و برای نبوّت انتخاب می‌کند. «تَأْویلِ»: تعبیر. تفسیر. «الأحَادِیثِ»: سخنان. مراد خوابها و رؤیاها است. «أَبَوَیْکَ»: پدرانت. مراد جدّ او اسحاق و جدّ پدرش ابراهیم است.

تفسیر

• آيات ۶ - ۴، سوره يوسف
• رؤ ياى يوسف (عليه السلام ) و تعبير آن به وسيله پدرش يعقوب (عليه السلام )
• نهى يعقوب (ع ) از اينكه يوسف (ع ) خواب خود را براى برادرانش بازگو كند.
• وجه اينكه در جمله : ((و يعلمك من تاءويل الاحاديث )) از رؤ يا به ((حديث )) تعبير شدهاست
• مراد از علم يوسف (عليه السلام ) به تاءويل احاديث
• معناى ((نعمت ))، ريشه ، مشتقات و مورد استعمال آن
• مراد از اتمام نعمت
• سه نكته درباره شخصيت يعقوب (عليه السلام )، سجده براى يوسف (عليه السلام )
• يعقوب (ع ) و فرزندانش در حقيقت به خدا سجده كرده اند
• مقصود از اتمام نعمت بر آل يعقوب عليه السلام
• بحث روايتى (چند روايت درباره رؤ ياى يوسف (عليه السلام ))

• تفسیر آیات

• تفسیر آیات

• تفسیر آیات

نکات آیه

۱- رؤیاى یوسف(ع) حاکى از برگزیده شدنش از ناحیه خدا و خالص شدن او براى خداوند بود. (و کذلک یجتبیک ربک) «اجتباء» به معناى گزینش کردن و براى خود خالص ساختن است. بنابراین «یجتبیک ربک» ; یعنى ، پروردگارت تو را برمى گزیند و براى خویش خالص مى گرداند ، به طورى که نصیبى در تو براى غیر او نخواهد بود.

۲- برگزیده شدن یوسف(ع) از جانب خداوند ، بشارت یعقوب(ع) به یوسف (و کذلک یجتبیک ربک)

۳- رؤیا ، دریچه اى براى آگاهى به غیب و امور نهانى (إنى رأیت أحد عشر کوکبًا ... کذلک یجتبیک ربک و یعلمک)

۴- یعقوب(ع) بهره مند از دانش تعبیر و تأویل رؤیاها (إنى رأیت أحد عشر کوکبًا ... کذلک یجتبیک)

۵- آینده یوسف(ع) و برگزیده شدنش ، بر آن منوالى بود که در خواب دیده بود. (کذلک یجتبیک ربک)

۶- گزینش انسانهاى لایق از ناحیه خداوند ، پرتوى از ربوبیت اوست. (کذلک یجتبیک ربک)

۷- دستیابى به دانش تعبیر رؤیا و تحلیل صحیح رخدادها ، از بشارتهاى یعقوب(ع) به فرزندش یوسف (و کذلک ... یعلمک من تأویل الأحادیث) «احادیث» جمع حدیث است. راغب در مفردات در معناى کلمه حدیث گفته است: هر کلامى که با شنیدن و یا از طریق وحى - چه در بیدارى و چه در خواب - به انسان برسد، به آن حدیث گفته مى شود. بنابراین مراد از «الأحادیث» هم مى تواند رؤیاها باشد و هم اخبارِ حوادث و رویدادها. «تأویل رؤیا» ; یعنى، آن واقعیت خارجى که در خواب به نحوى جلوه گر مى شود و خواب گویاى آن است. «تأویل اخبار» ; یعنى، علل تحقق حوادث و فرجام آنها.

۸- رؤیاى یوسف ، موجب آگاهى یعقوب(ع) به برگزیده شدن یوسف(ع) و دستیابى او به دانش تعبیر خواب و تحلیل صحیح حوادث شد. (إنى رأیت أحد عشر ... کذلک یجتبیک ربک و یعلمک من تأویل الأحادیث)

۹- خضوع و سجود ستارگان ، ماه و خورشید براى انسان در رؤیا ، نشان برگزیده شدن و دستیابى او به علم و دانش است. (إنى رأیت أحد عشر کوکبًا ... کذلک یجتبیک ربک و یعلمک)

۱۰- کامل شدن نعمت الهى بر یوسف و خاندان یعقوب ، از بشارتهاى یعقوب(ع) به فرزندش یوسف(ع). (و یتم نعمته علیک و على ءال یعقوب)

۱۱- یعقوب(ع) از رؤیاى یوسف دریافت که خداوند نعمت کامل خویش را بر یوسف(ع) و خاندان یعقوب ، ارزانى خواهد داشت. (إنى رأیت أحد عشر کوکبًا ... یتم نعمته علیک و على ءال یعقوب)

۱۲- خداوند به واسطه یوسف(ع) ، نعمت کامل و تمام خویش را بر خاندان یعقوب ارزانى داشت. (و کذلک ... و یتم نعمته علیک و على ءال یعقوب) یوسف(ع) از خاندان یعقوب(ع) بود و «آل یعقوب» شامل او نیز مى شد. بنابراین آوردن «علیک» و عطف کردن «آل یعقوب» بر آن، مى تواند حاکى از نکته اى باشد که در برداشت فوق آمده است. قابل ذکر است که تأویل ستارگان، ماه و خورشید بر برادران و پدر و مادر یوسف(ع) مؤید آن نکته است.

۱۳- ابراهیم و اسحاق(ع) از نعمت کامل و تمام الهى برخوردار بودند. (کما أتمّها على أبویک من قبل إبرهیم و إسحق)

۱۴- نعمتهایى که خداوند به یوسف(ع) و آل یعقوب ارزانى داشت ، مسانخ و هم طراز نعمتهایى بود که به ابراهیم و اسحاق(ع) اعطا کرده بود. (یتم نعمته علیک ... کما أتمّها على أبویک)

۱۵- یوسف(ع) آگاه به بهره مندى ابراهیم و اسحاق(ع) از نعمتهاى کامل الهى (کما أتمّها على أبویک من قبل)

۱۶- نیاکان در شایستگى نسلشان براى بهره مند شدن از نعمتهاى الهى ، نقشى بسزا دارند. (یتم نعمته علیک ... کما أتمّها على أبویک من قبل) کلمه «کما» گاهى براى تشبیه به کار مى رود و گاهى براى تعلیل برداشت فوق براساس دومین معناى یاد شده است. قابل ذکر است که در این گونه موارد مراد از علت ، علت تامه نیست بلکه مقصود اقتضا و زمینه مى باشد.

۱۷- ابراهیم و اسحاق(ع) ، پدران یعقوب و یوسف(ع) بودند. (على أبویک من قبل إبرهیم و إسحق)

۱۸- اجداد پدرى به منزله پدر از دیدگاه قرآن (کما أتمّها على أبویک من قبل إبرهیم و إسحق)

۱۹- ابراهیم و اسحاق(ع) ، به هنگام شروع داستان یوسف (خواب دیدن ستارگان ، خورشید و ماه) در حال حیات نبودند. (کما أتمّها على أبویک من قبل) برداشت فوق ، از قید «من قبل» استفاده مى شود. البته این در صورتى است که «من قبل» قید براى «أبویک» باشد ، نه متعلق به «أتمّها».

۲۰- خداوند ، علیم (بسیار دانا) و حکیم (سنجیده کار) است. (إن ربک علیم حکیم)

۲۱- فضیلتهاى یوسف(ع) و نعمتهاى عطا شده به او و حضرت ابراهیم و اسحاق(ع) و خاندان یعقوب ، جلوه هایى از ربوبیت خداوند (یجتبیک ربک ... و یتم نعمته علیک و على ءال یعقوب ... إن ربک علیم حکیم)

۲۲- حکیمانه بودن افعال خدا و آگاهى او به ویژگیهاى یوسف(ع) ، موجب شد تا او را برگزیند و تعبیر رؤیا و تحلیل حوادث را به آن حضرت بیاموزد. (یجتبیک ربک ... إن ربک علیم حکیم)

۲۳- پرورش انبیا ، تبلور حکمت و علم الهى است. (یجتبیک ربک ... إن ربک علیم حکیم)

۲۴- حکمت خدا و علم او به خصلتهاى یوسف(ع) موجب شد تا نعمت خویش را بر خاندان یعقوب کامل کند. (و یتم نعمته علیک و على ءال یعقوب ... إن ربک علیم حکیم)

۲۵- تفاوتهاى بشر در برخوردارى از نعمتهاى الهى، برخاسته از حکمت خداست. (یتم نعمته علیک و على ءال یعقوب ... إن ربک علیم حکیم)

موضوعات مرتبط

• آل یعقوب: اتمام نعمت بر آل یعقوب ۱۰، ۱۱، ۱۲، ۲۴; فضایل آل یعقوب ۲۱; نعمتهاى آل یعقوب ۱۴، ۲۱
• ابراهیم(ع): ابراهیم(ع) و دوران یوسف(ع) ۱۹; ابراهیم(ع) و یعقوب(ع) ۱۷; ابراهیم(ع) و یوسف(ع) ۱۷; اتمام نعمت بر ابراهیم(ع) ۱۳، ۱۵; فرزندان ابراهیم(ع) ۱۷; فضایل ابراهیم(ع) ۲۱; نعمتهاى ابراهیم(ع) ۱۴، ۲۱
• اسحاق(ع): اتمام نعمت بر اسحاق(ع) ۱۳، ۱۵; اسحاق(ع) و دوران یوسف(ع) ۱۹; اسحاق(ع) و یعقوب(ع) ۱۷; اسحاق(ع) و یوسف(ع) ۱۷; فرزندان اسحاق(ع) ۱۷; فضایل اسحاق(ع) ۲۱; نعمتهاى اسحاق(ع) ۱۴، ۲۱
• اسماء و صفات: حکیم ۲۰; علیم ۲۰
• انبیا: تاریخ انبیا ۱۹; تربیت انبیا ۲۳; مربى انبیا ۲۳
• انسان: برگزیدگى انسان ها ۶; تفاوت اقتصادى انسان ها ۲۵; نشانه هاى برگزیدگى انسان ها ۹
• برگزیدگان خدا: ۱، ۲، ۶
• بشارت: بشارت اتمام نعمت ۱۰; بشارت تحلیل حوادث ۷; بشارت دانش تعبیر رؤیا ۷
• جدّ: پدرى جدّ ۱۸
• خدا: آثار حکمت خدا ۲۴،۲۲، ۲۵; آثار علم غیب خدا ۲۲، ۲۴; تعالیم خدا ۲۲; عطایاى خدا ۲۱; نشانه هاى حکمت خدا ۲۳; نشانه هاى ربوبیت خدا ۶، ۲۱; نشانه هاى علم خدا ۲۳; نعمتهاى خدا۱۳،۱۲، ۱۴
• رؤیا: تعبیر رؤیاى سجده خورشید ۹; تعبیر رؤیا ى سجده ستارگان ۹; تعبیر رؤیاى سجده ماه ۹; نقش رؤیا ۳
• صفات: نقش صفات اخلاقى ۲۲، ۲۴
• علم: زمینه علم غیب ۳
• نعمت: زمینه نعمت ۱۶; مشمولان نعمت ۱۰، ۱۱، ۱۲، ۱۳، ۱۴
• نیاکان: نقش نیاکان ۱۶
• یعقوب(ع): بشارتهاى یعقوب(ع) ۲، ۷، ۱۰; دانش تعبیر رؤیاى یعقوب(ع) ۴; زمینه آگاهى یعقوب(ع) ۸;فضایل یعقوب(ع) ۴; نیاکان یعقوب(ع) ۱۷; یعقوب(ع) و برگزیدگى یوسف(ع) ۸; یعقوب(ع) و رؤیاى یوسف(ع) ۱۱
• یوسف(ع): آثار رؤیاى یوسف(ع) ۸; اتمام نعمت بر یوسف(ع) ۱۰، ۱۱; برگزیدگى یوسف(ع) ۱، ۲، ۵; بشارت به یوسف(ع) ۲، ۷، ۱۰; تعبیر رؤیاى یوسف(ع) ۱، ۵; تعلم یوسف(ع) ۲۲; دانش تحلیل حوادث یوسف(ع) ۷، ۸، ۲۲; دانش تعبیر رؤیاى یوسف(ع) ۷، ۸، ۲۲; علم یوسف(ع) ۱۵; فضایل یوسف(ع) ۲۱; قصه یوسف(ع) ۱; معلم یوسف(ع) ۲۲; مقامات یوسف(ع) ۱، ۱۲; منشأ برگزیدگى یوسف(ع) ۲۲; نعمتهاى یوسف(ع) ۱۴، ۲۱; نقش یوسف(ع) ۱۲; نیاکان یوسف(ع) ۱۷; ویژگیهاى یوسف(ع) ۲۴